Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek

Transkript

1 Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 13 Aralık 2011 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.

2 İçerik Makro Yorum: Para Politikasının rolü gerçekten çok önemli 1-2 Enflasyon: Enflasyon Kasım Ayında Beklentilerin Üzerinde 3 Kur & Faizler: Sıkılaşan likidite ile faizler yükseliyor 4 Büyüme: Üçüncü Çeyrek İtibarıyla Ekonomi Yeniden Dengelendi... 5 Sektörel Gelişmeler: Sektörlerde Devam Eden Büyüme... 6 İşgücü: İşsizlik Oranında Ağustos ta Sınırlı Artış 7 Kamu Finansmanı: Eylül İtibariyle Bütçe, Yılsonu Hedeflerinden Daha İyi 8 Borç: Kamu Sektörü İç Borç Geri Ödemesi 1Ç12 de Oldukça Yüksek... 9 Dış Ticaret: Dış Ticaret Açığı Yüksek Baz Etkisinin Katkısıyla Yavaşlıyor Ödemeler Dengesi: Ekim de Cari Açık ta Toparlanma (Mevsimsel Arındırılmış) 11 MB Bilançosu: MB, likiditeyi sıkılaştırıyor 12 Bankacılık: Kasım Ayında Kredi Artış Oranındaki Yavaşlama Devam Etti Gelişmekte Olan Ekonomiler: Birçok Ekonomi İçinde En Yüksek Büyüme Türkiye de 14 Ayın Grafikleri 15 Makroekonomik Göstergeler Rating 20

3 Makro Yorum Para Politikasının rolü gerçekten çok önemli* Ekonomi, I. Çeyrekte yıllık %12 ve II. Çeyrekte yıllık %8,8 büyüdükten sonra, üçüncü çeyrek GSYH verilerine göre, bu dönemde yıllık %8,2 büyümüştür. Bu oranlar, ciddi bir düşüşe işaret etmezken, aksine, mevsim etkisinden arındırılmış veriler, son çeyrekte yükselme eğilimi göstermektedir: Mevsim etkisinden arındırılmış büyüme oranı, ilk çeyrekte, %1,9 iken, ikinci çeyrekte %1,1 e düşmüş ve üçüncü çeyrekte, tekrar %1,7 e yükselmiştir. Üçüncü çeyrek GSYH verilerine göre, üzerinde düşünülmesi gereken birkaç önemli nokta var: Dış Talep, yeniden dengeleniyor: Dış talebin GSYH büyüme oranı üzerindeki katkısı, son yedi çeyrekten bu yana ilk kez pozitif oldu.. Üçüncü çeyrekte net ihracatın büyümeye olan pozitif katkısına rağmen, ihracat ve ithalat fiyatlarındaki kötüleşme sebebiyle, cari işlemler dengesi kötüleşmeye devam etti. Cari işlemler açığı, 72 milyar $ olan ikinci çeyrek değerinden sonra, üçüncü çeyrek sonunda 78 milyar $ a yükseldi. Özel tüketim güçlü seyrini koruyor: İç talebin büyümeye katkısı yarı yarıya azalsa da, hala %7,7 ile yüksek kaldı. Özel tüketim büyüme oranı %7 ile yüksek kalırken; iç talep içinde, daha da önemlisi, hızlı düşüşe giren yatırımlar oldu. Ekonomi Politikası için mesajlar TCMB başkanı, yakın tarihte yaptığı bir sunumda, aşırı kredi büyümesine engel olmak için alınan önlemlerin çerçevesini çizdi. Buna göre, TCMB, Ağustos 2011 öncesinde makro-ihtiyari politikalar izlerken; Ekim 2011 itibariyle parasal sıkılaştırmaya geçmiştir. Aynı sunumda, TCMB, kredi büyümesinin 2011 ikinci çeyrek sonuna kadar yavaşlamadığının altını çizmektedir. Ancak BDDK nın tüketici kredilerine karşı aldığı önlemlerden sonra, kredi büyüme oranında, 2011 ikinci çeyrekten sonra değişim gözlenebilmiş ve gecelik borç verme faizinde yapılan artışla başlatılan parasal sıkılaşma tedbirleri ile dördüncü çeyrekte yavaşlama gözlemlenmiştir. Üçüncü çeyrek GSYH büyüme oranları, makro-ihtiyari politikaların ekonomiyi yavaşlatmak için başarılı olmadığını da ortaya koymaktadır üçüncü çeyrek sonu itibariyle, enflasyonun yıl sonu hedefinden ciddi oranda sapacağının anlaşılması üzerine, TCMB politikalarının ve mali politikanın birlikte, yılın ilk dokuz ayı boyunca, finansal istikrarı ve de fiyat istikrarını bozabilecek riskleri azaltmada başarısız olduğunu söylemek haksızlık olmayacaktır. TCMB, makro-ihtiyari politika önceliğini, parasal sıkılaşma olarak değiştirmiştir; bu açıdan, enflasyonu ve kredi büyüme oranını kontrol edebilecek daha iyi bir şansı olabilir miydi? Ekonominin beklediğimizden daha yavaş daralıyor olmasına rağmen, özellikle tüketici kredileri tarafında, kredi büyüme oranlarında anlamlı azalma görmekteyiz. 12 aylık kümülatif cari denge açığında yavaşlama hızının ne olacağı konusunda emin olamasak da, Aralık başı itibariyle, azalmaya başlaması oldukça olasıdır. Mevcut oranlara bakarak, parasal sıkılaştırmanın makro-ihtiyari politikadan daha iyi çalıştığı sonucunu çıkartabilir miyiz? 1

4 Her şeyden önce, parasal sıkılaştırmanın tam etki gösterip gösteremeyeceğini değerlendirmek için çok erken. Enflasyon, merkez bankasına enflasyon beklentilerini kapsamada zorluk çıkartarak, en az 3 ay daha %10 civarında kalacak. Buna ek olarak, pratikte çok farklı olmadığını kabul etsek de, neden faiz koridorunun politika faizine tercih edildiği hala çok açık değil. Bu karmaşa bile tek başına, beklentileri kontrol etmeyi güçleştirebilir. Global ekonominin durumuna bakıldığında, Türkiye ekonomisi için daha da sıkılaştırma, bu noktada ortaya konamaz. Yılın ilk dokuz ayında makro-ihtiyari politikaların uygulanmış olması, tek başına, makro ekonomik belirteçlerin hedeflenen seviyelerinden sapmış olmasına sebep değildir. Göz önünde bulundurulmalıdır ki, TCMB bir yandan makro-ihtiyari politikalar izlerken, bir yandan 2010 son çeyrekten Ağustos 2011 e kadar faiz oranlarını 125 baz puan azaltarak parasal gevşemeye sebep olmuştur. Tüm bunları teyit etmek için daha fazla veriye ihtiyaç duysak da, TCMB faiz oranlarını tarihsel ortalamaların da altına indirerek, yılın ilk üç çeyreğinde makro-ihtiyari politikaların sıkılaştırıcı etkilerini bertaraf etmiştir. Türkiye ekonomisinin 2011 boyunca nasıl bir değişim geçirdiği; para politikasının rolünün gerçekten çok önemli olduğu ve makro-ihtiyari politika çerçevesi çizmenin faydalı fakat yeterli olmadığı görüşlerinin teyidi şeklindedir*. * Central Banking Post-Crisis: What Compass For Uncharted Waters?, Claudio Borio, BIS Working Papers No 353, September

5 Enflasyon Enflasyon Kasım Ayında Beklentilerin Üzerinde Tüketici fiyatları Kasım da beklentilerin üzerinde %1.73 arttı (aylık değ). Böylece yıllık enflasyon %7.66 dan %9.48 e yükseldi. Ayrıca, üretici fiyatları beklentilere paralel %0.65 artarken yıllık enflasyon %12.6 dan %13.7 ye yükseldi. Grafik 1: Yıllık Enflasyon 2 16% 12% 8% 4% -4% Kaynak: TUIK TÜFE ÜFE -8% % 9.5% 3 25% 2 15% 1 5% Kasım da, işlenmiş ve işlenmemiş gıda fiyatları sırasıyla %1.9 ve %4.6 arttı (aylık değişim). Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu (Yıllık Değişim) TÜFE İşlenmemiş gıda İşlenmiş Gıda -5% Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kasım da, enflasyona en büyük katkı gıda fiyatlarından geldi. Ayrıca, gıda dışında, giyim fiyatları da mevsimsel ortalamaların üzerinde. Grafik 3: Kasım TÜFE Enflasyonu Ulaştırma Eğlence ve kültür Eğitim Sağlık Konut Lokanta ve oteller Haberleşme Ev eşyası Çeşitli mal ve hiz. TÜFE Gıda Alkollü içk.&tüt. Giyim ve ayak. -1% 1% 3% 5% Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kasım da, hem hizmet hem mal fiyatlarında artış var (sırasıyla %11 ve %6.9) ancak mal fiyatlarındaki artış hizmet fiyatlarındaki artışın üzerinde. Gıda, tütün ve enerji fiyatları hariç olan çekirdek enflasyon Kasım ayında 7.7 den %8.2 ye arttı. MB Aralık ayı ilk beklenti anketine göre; enflasyon beklentileri yıl sonu için %10.25 e yükselirken gelecek 12 ay ve gelecek 24 ay için %7.15 ve %6.54 seviyesinde. Grafik 4: Yıllık Hizmet & Mal Enflasyonu Grafik 5: ÜFE (Yıllık Değişim) Grafik 6: Enflasyon (Yıllık Değ) & Beklentiler 14% 12% 13% 1 14% 12% 1 1 8% 8% 8% 6% 4% 2% Hizmetler Mallar % 3% TÜFE I Endeksi % 4% 2% Gelecek 12 ay sonu Gelecek 24 ay sonu Yıllık enflasyon Yılsonu enflasyon beklentisi Kaynak: TUIK Kaynak : TUIK Kaynak : MB, TUIK 3

6 Kur& Faizler Sıkılaşan likidite ile faizler yükseliyor TL, Kasım ayında, $ karşısında %5,3, döviz sepeti karşısında %2,7 değer kaybederken Euro karşısındaki değeri değişmedi Grafik 7: Nominal Döviz Kurları TL, nominal olarak değer yitirmesine rağmen, reel anlamda %3,4 değer kazandı. TL, Kasım 2010-Ağustos 2011 tarihleri arasında %21 değer yitirdikten sonra, son üç ayda %6,5 değer kazandı Grafik 8: TÜFE Bazında Reel Kurlar (2003=100) MB, günlük döviz ihaleleri yoluyla Ekim süresince yaklaşık 5 milyar $ satış gerçekleştirdikten sonra, Kasım ayında sadece 650 milyon $ satış yaptı Grafik 9: Merkez Bankası Günlük Dövüz Satım Miktarları (milyon dolar) Kaynak: MB Kasım boyunca, MB döviz satışlarını azaltmasına ek olarak, IMKB repo faizlerinin yüksek kalmasına sebep olarak TL likidite miktarını azalttı Grafik 10: IMKB Repo ve Merkez Bankası Borçlanma Faizi Kaynak: MB Kasım ayındaki %11 lik zirve noktasından sonra, gösterge faiz Aralık ortasına kadar %10,4 etrafında gidip geldi Grafik11: Getiri Eğrisi Kaynak: MB Kasım sonuyla kıyaslandığında, gösterge bono faizi ve 2 yıllık swap faizleri arasındaki fark, gösterge faizlerindeki azalmayla Aralık ortasında azaldı Grafik12: 2 Yıllık Swap Faizleri ile Gösterge Bono Faizi arasındaki fark Kaynak: MB, IMKB, Garanti Bankası Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Kaynak: MB, Reuters, Garanti Bankası 4

7 Büyüme Üçüncü Çeyrek İtibarıyla Ekonomi Yeniden Dengelendi... Üçüncü çeyrekte Türkiye ekonomisi %6.9 luk beklentilerin üzerinde %8.2 oranında büyüdü. Bu dönemde dış talebin büyümeye katkısı 7 çeyrek aradan sonra ilk defa artıya geçti. İç talebin katkısı ise ikinci çeyrekteki %14 ten %7.7 ye inse de, yüksek kalmaya devam ediyor... Grafik 13: Yıllık Büyümeye Katkılar Üçüncü çeyrekte mevsimsellikten arındırılmış verilere göre, kısmen hızlanma bile var: Çeyreklik büyüme oranı ikinci çeyrekteki %1.1 den üçüncü çeyrekte t%1.7 ye yükseldi... Grafik 14: Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış Çeyreklik Büyüme Üçüncü çeyrekte tüketim harcamaları %7 ile ikinci çeyrekteki %9 ile sınırlı yavaşladı. Bu dönemde özel yatırımlardaki artış ise yarı yarıya hız kesti... Grafik 15: Özel Tüketim ve Yatırım (Yıllık Değişim) Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Sanayi üretimi Ekim de %7.3 ile %4.5 lik beklentilerin üzerinde arttı. Beklentilerin üzerinde artan üretim, yılın son çeyreğinde de ekonomideki yavaşlamanın sınırlı kalacağına işaret ediyor... Grafik 16: Sanayi Üretimi ve GSYH (Yıllık Değişim) Kasım da pozitif takvim etkisinin de katkısıyla, üretimin Ekim de olduğu gibi yüksek tek haneli artış kaydedebileceğini öngörüyoruz... Grafik 17: Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Elektrik Üretimi (Yıllık Değişim) Bu çerçevede dördüncü çeyrek büyüme tahminimizi %3 ten %5 e yükseltiyoruz. Bu durum 2011 tahminimizi de %8.3 e çıkarıyor tahminimizi %2.7 ile koruyoruz... Grafik 18: Yıllık Büyüme Tahminleri Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK F: Garanti Bankası tahminleri 5

8 Sektörel Gelişmeler Sektörlerde Devam Eden Büyüme... Otomobil satışları Ağustos tan beri ortalama %6 geriledi (yıllık değişim). Aralık ta satış seviyesi (yaklaşık 60 bin adet civarında) güçlü olmasında rağmen baz etkisinden dolayı yıllık değişim bazında hızlı bir düşüş bekliyoruz. Grafik 19: Otomobil İç Satışlar (Yıllık Değişim) Ekim de, beyaz eşya iç satışlar artmaya devam etti. Ayrıca, mevsimsel arındırılmış bazda güçlü artış devam ediyor. Grafik 20: Beyaz Eşya Satışlar (Yıllık Değişim) Kasım da, elektrik tüketimi yıllık değişim bazında takvim etkisinden dolayı %16.5 hızla arttı. Ancak mevsimsel arındırılmış bazda da sınırlı bir artış var. Grafik 21: Elektrik (yıllık değişim) % 1 5% -5% Üretim Tüketim Kaynak: ODD, Garanti Bankası Hesaplamaları İnşaat sektöründe büyüme 3Ç 11 de beklentilerimize paralel %11 arttı. Öncü indikatörlere (çimento satışları, yapı ruhsatı, konut kredileri) göre; %12 büyüme tahmin ediyoruz. Grafik 22: İnşaat GSYH (yıllık değişim) Kaynak: TURKBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları Tarım sektörü, Ocak-Eylül döneminde, 2005 yılından beri kaydedilen yıllık büyüme performansının üzerinde, güçlü bitkisel üretim tahminine paralel,%6 büyüdü. Grafik 23: Tarım GSYH & Bitkisel Üretim (yıllık değişim) Kaynak: TEIAŞ, Garanti Bankası Hesaplamaları Ticaret sektöründe büyüme, yılın ilk yarısındaki %15 artışın ardından 3Ç 11 de %9.4 olarak kaydedildi. Ciro endeksi ve turizm geliri, sektör için devam eden büyümeye işaret ediyor. Grafik 24: Ticaret GSYH (yıllık değişim) Q4 2001Q4 2002Q4 2003Q4 2004Q4 2005Q4 2006Q4 2007Q4 Tahmin Gerçekleşen 2008Q4 2009Q4 2010Q4 2011Q4 8% 6% 4% 2% -2% -4% -6% -8% Bitkisel Üretim Ort. Artış Tarım Büyüme T Ç'06 4Ç'06 2Ç'07 4Ç'07 2Ç'08 4Ç'08 2Ç'09 4Ç'09 2Ç'10 4Ç'10 2Ç'11 4Ç'11 Source: TURKSTAT, Garanti Bank Calculations Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 6

9 İşgücü İşsizlik Oranında Ağustos ta Sınırlı Artış Ağustos 11 itibarıyla, işsizlik oranı Temmuz daki %9.1 den Ağustos ta %9.2 ye arttı. Grafik 25: İşsizlik Oranı İşsizlik oranında artış olmasına rağmen Ağustos ta mevsimsel arındırılmış oran düşmeye devam etti. Grafik 26: İşsizlik Oranı (M.A) Ağustos itibarıyla, Türkiye de işsiz sayısı, 12 bin kişi artış (aylık değişim) ile 2,5 mn kişiye ulaştı. Grafik 27: İşsiz Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17% 16% 15% 14% 13% 12% 11% 1 9% İşsizlik oranı (M.A.) İşsizlik oranı Kaynak: TUIK Ağustos itibarıyla, işgücüne katılım oranı yüksek seviyesinde kaldı. Kaynak : TUIK Ağustos itibarıyla, istihdamda artış (mevsimsel arındırılmış) tarım ve inşaat sektörlerinden geliyor. Kaynak : TUIK Reel sektör güven endeksine göre -işgücü için öncü gösterge- toplam istihdam (gelecek 3 ay beklentisi) geçen aylardaki hızlı düşüşün ardından Kasım da sınırlı arttı. Grafik 28: İşgücüne Katılım Oranı Grafik 29: Sektörlerde İstihdam (MA, aylık değ) Grafik 30: Reel Sektör Güven Endeksi 28,000 27,000 26,000 25,000 24,000 23,000 22, İşgücü (M.A) - sol İşgücüne katılma oranı MA (%) 51% % 49% 48% 48% 47% 47% 46% 46% Tarım Sanayi -10 İnşaat 78-5 Hizmet Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: MB 7

10 Kamu Finansmanı Eylül İtibariyle Bütçe, Yılsonu Hedeflerinden Daha İyi 12 aylık toplamlar bazında, merkezi yönetim bütçe açığının GSYH ya oranı Eylül itibariyle %1.4 e düştü. Orta Vadeli Programa göre oranın 2011 sonunda %1.7 ye düşmesi bekleniyor. Eylül sonu itibariyle vergi toplama performansı hükümetin yılsonu hedefine paralel. 12 aaylık toplam vergi gelirlerinin GSYH ya oranı Eylül itibariyle %19.5 oldu. 12 aylık toplam faiz dışı harcamaların GSYH ya oranı Eylül 2011 itibariyle %20.9 a düştü. Hükümet hedefine göre, rakamın yılsonunda %21.1 olması bekleniyor. Grafik 31: Bütçe Performansı Grafik 32: Vergi Gelirleri/GSYH Grafik 33: Faiz Hariç Giderler/GSYH 7% 5% 3% 1% -1% -3% -5% -7% % 4.9% 4.1% 3.5% -5.2% % -1.6%-1.8% 1.8% 1.3% % 0.8% 0.1% -5.5% Faiz Dışı Fazla/GSYH Bütçe Dengesi/GSYH -1.8% -1.4% -1.7% -3.6% -2.8% % % % % 19.5% 19.5% 19.1%19.1% 18.4% 18.1%18.1% 18.1% 17.9% 17.7% 23% 22% 21% 2 19% 18% 17% 16% 15% 18.4%18.5% 17.6% 17.1% 17.1% 22.5% 22.2%21.8% 21.4% 20.9% 21.1% Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK GF:Hükümet Hedefi Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK, GT: Hükümet Hedefi Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK GT: Hükümet Hedefi Faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı Haziran sonunda %18 e düştükten sonra aynı seviyede kaldı. ÖTV ve KDV gelirlerinin toplam vergi gelierleri içindeki payı 2011 yılında azaldı. Kasım ayı nakit dengesine göre, bütçe rakamalrında aylık bazda vergideki kayma nedeniyle bir bozulma gerçekleşti. Grafik 34: Faiz Ödemeleri/Vergi Gelirleri Grafik 35: Tüketim Üzerindeki Vergiler Grafik 36: Faiz Dışı Fazla (12 Aylık Toplam) 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% 37% 26% 35% 18% KDV/ Toplam vergi gelirleri (12 aylık toplam) ÖTV/Toplam vergi gelirleri (12 aylık toplam) 27.5% 26.5% 25.5% 24.5% (TL mlr) Nakit Bazlı Maliye Tanımlı -10 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine 8

11 Borç Kamu Sektörü İç Borç Geri Ödemesi 1Ç12 de Oldukça Yüksek... IMF in açıkladığı güncel tahminlerine göre, AB tanımlı kamu borç stokunun GSYH ya oranının hükümet tahminlerine paralel 2011 de %39 a, 2012 de %36 ya düşmesi bekleniyor. Grafik 37: AB Tanımlı Kamu Borç Stoku/GSYH % 68% % 47% 46% % 4 37% 35% GT 2012GT 2013GT Cari borç rakamlarından yapılan Garanti Bankası hesaplarına göre, 2011 de ödenecek toplam iç borcun yaklaşık %42 si yılın ilk çeyreğinde ödenecek. Buna göre, iç borçlanma ihaleleri nin ılın ilk çeyreğinde yüklü olması muhtemel. Grafik 38: İç Borç Ödeme Takvimi (TL mlr) Hazine projeksiyonlarına göre, 2012 de ödenecek toplam dış borç 2011 yılında yapılan ödemelere yakın. Grafik 39: Dış Borç Ödeme Takvimi (mlr, US$) Faiz 3.6 Anapara Kaynak: Hazine, GT: Hükümet Tahmini Aralık 2011 de 4 milyar doların üzerinde dış borç ödemesi yaptıktan sonra öze lsektörün dış borç ödemeleri 2012 nin ilk 2 ayında oldukça düşük. Grafik 40: Özel Sektör Dış Borç Ödeme Takvimi Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları 2011 in üçüncü çeyreğinde finansal sektörün uzun vadeli dış borcu 0.8 milyar dolar artarken; finansal sektör dışındaki sektörlerin dış borcu 2.4 milyar dolar azaldı. Grafik 41: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borç Stoku Kaynak: Hazine Kasım itibarıyla iç borç çevirme oranı %83.4 ile Hazine tahmininin altında kaldı. Aralı k ayı rakamları yla birlikte oran tüm yıl için %84.5 e yükseliyor. Tablo 1: Finansman Tablosu (USD mlr) 4.0 Finansal 3.5 Finansal Olmayan Kaynak:TCMB (USD mlr) Kaynak: TCMB Finansal Q Finansal Olmayan Q Oca-Kas TL Milyar Gerçek. Hazine Hazine Tahmin Programı Finansman Açığı İç Borç İtfa Anapara Faiz Dış Borç İtfa Anapara Faiz Finansman İç Borçlanma Dış Borçlanma Diğer Finansman İç Borçlanma/İç Borç İtfası 83.4% 86.2% 83.5% Kaynak: Hazine, Garanti Bankası 9

12 Dış Ticaret Dış Ticaret Açığı Yüksek Baz Etkisinin Katkısıyla Yavaşlıyor... Ekim de ihracat ılımlı artarken, ithalat hız kesti. İhracatın %9 artışla 11.9 milyar dolara yükseldiği Ekim de, ithalat artışı %15 ile iki yılın en düşüğüne indi. TİM verilerine göre, ihracat Kasım da da %14 artarak 10.7 milyar dolar olarak gerçekleşti... Grafik 42: İhracat ve İthalat (3 Aylık Ort., Yıllık Değ.) Mevsimsellikten arındırılmış veriler de sınırlı bir iyileşmeye işaret ediyor. Eylül de %52.2 ile Ocak 2001 den sonra en düşük seviyesine inen ihracatın ithalatı karşılama oranı Ekim de %56.3 e yükseldi... Grafik 43: İhracat/İthalat (Mevs. Arındırılmış) Ekim de reel ithalat da sadece %3 artarak toparlanmaya başladığı Ekim 2009 dan bu yanaki en düşük artışını kaydetti. Ancak benzer şekilde, ihracat artışı da üçüncü çeyrekteki %10 dan %3 e indi... Grafik 44: Reel İhracat&Reel İthalat (Yıllık Değişim) Kaynak: TÜİK, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK Son iki yıldır çift haneli büyüme kaydeden tüketim ve yatırım ithalatı Ekim de yüksek baz etkisiyle sınırlı bir düşüş gösterdi. Grafik 45: İthalatın Bileşenleri (3AO, Yıllık Değ.) Yüksek seyreden petrol fiyatları nedeniyle enerji ithalatı %40 ile yüksek artışını korurken, enerji hariç ithalat artışı %8.5 ile iki yılın en düşük artışını kaydetti... Grafik 46: Enerji ve Enerji-Dışı İthalat (3AO, Yıllık Değ.) Baz etkisiyle enerji dışı ithalat hız kesse de görece yüksek nominal seviyeler ve AB ekonomilerinde daralmanın başlaması ile bölgesel riskler cari açıktaki iyileşmeyi geciktiriyor... Grafik 47: Ülkelere Göre İhracat (Yıllık Değişimler) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları 10

13 Ödemeler Dengesi Ekim de Cari Açık ta Toparlanma (Mevsimsel Arındırılmış) 12 aylık cari açık Ekim deki 4,1 mlr USD açık ile 79 mlr USD ye ulaştı. Hesaplamalarımıza göre; 3Ç 11 de %9.8 olan CA/GSYH oranı 2011 sonunda %10 olacak 12 aylık kümülatif bazda, Ekim itibarıyla, doğrudan yabancı yatırım girişi 12.4 mlr USD ye ulaştı. Grafik 48: Cari Denge (Bn USD) Grafik 49: Cari Denge / GSYH Tablo 2: Dış Finansman (12-ay, mln USD) % -04% -06% -08% -1-12% T 0-02% -04% -05% -06%-06% -06% -02% -06% Cari Denge -75,193-77,795-78,611 Sermaye ve Finans Hesapları 62,982 63,576 63,020 Doğrudan Yatırımlar 12,248 12,848 12,391 Yurtdışında -1,869-1,879-1,942 Yurtiçinde 14,117 14,727 14,333 Gayrimenkul (net) 2,191 2,151 2,115 Portföy Yatırımları 19,630 17,381 16,561 Varlıklar ,062 1,916 Yükümlülükler 19,810 16,319 14,645 Hisse Senetleri ,017 Kaynak : MB Kaynak : MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Hazine Bono & Tahvilleri 13,837 10,795 9,701 Ekim itibarıyla, cari açık ve enerji dışı cari açık mevsimsel arındırılmış bazda iyileşme işareti verirken yüksek nominal seviye ve hız kesen ihracat toparlanmayı sınırlıyor. Ekim itibarıyla, net hata ve noksan da 1,4 mlr USD artış varken yerleşik olmayanlar ve yerleşiklerin portföyünde sırasıyla 3.7 mlr USD ve 1.5 mlr USD düşüş var. Böylece sıcak para 3.8 mlr USD düştü (12 aylık kümülatif, aylık değişim). Eurobond 2,207 2,207 3,207 Bankaların Tahvil İhracı 2,646 2,646 2,546 Diğer Yatırımlar 38,550 43,075 39,187 Varlıklar 10,024 12,915 12,429 Grafik 50: Cari Denge (M.A) 4,000 2, ,000-4,000-6,000-8,000-10,000 Cari denge Net enerji hariç cari denge Kaynak : MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Tablo 3: Sıcak Para(12 ay, mln USD) Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Yerleşik Olmayan 19,774 15,940 12,266 DİBS 16,483 13,441 12,247 Hisse Senedi ,017 Mevduat (TL+YP+Repo) 2,377 2,034 1,036 Yerleşik 15,695 15,443 13,969 Banka ydışı KV kredi -1, Banka KV dış borç 14,365 13,581 12,234 Özel sektör KV dış borç 2,348 2,420 2,392 Net Hata & Noksan 12,211 14,219 15,591 TOPLAM 47,680 45,602 41,826 Cari İşlemlere Oran -63% -59% -53% Efektif & Mevduat 13,720 15,677 14,398 Yükümlülükler 28,526 30,160 26,758 Bankalar 18,369 18,403 16,756 Uzun vade (net) 4,004 4,822 4,522 Kısa vade (net) 14,365 13,581 12,234 Diğer Sektörler 4,580 5,369 5,881 Uzun vade (net) 2,232 2,949 3,489 Kısa vade (net) 2,348 2,420 2,392 Mevduatlar Yurtdışı Bankalar 4, Rezerv Varlıklar -7,438-9,722-5,113 Net Hata ve Noksan 12,211 14,219 15,591 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları 11

14 MB Bilançosu MB, likiditeyi sıkılaştırıyor MB, Ekim de gecelik borç verme faiz oranını %9 dan %12,5 a arttırdıktan sonra, Kasım da faiz koridorundaki oranları değiştirmedi Grafik 51: MB Faiz Oranları MB, Kasım boyunca, bir haftalık repo ihaleleri ile yaptığı fonlamayı azaltsa da, %12 civarında gecelik borç verme faizi ile daha fazla likidite sağladı Grafik 52: MB Faiz Oranları MB, bir haftalık repo ihaleleri ile yaptığı fonlamayı azaltsa da, Kasım ayında zorunlu karşılık oranını %10,5 a azaltarak, piyasaya 11 milyar TL kalıcı likidite sağlayabildi Grafik 53: Zorunlu Karşılık Oranı Kaynak: MB MB nin, bir haftalık repo ihaleleri ile yaptığı fonlamayı azaltması ve gecelik borç verme faizini yükseltmesi ile fonlamanın ortalama maliyeti Aralık başı itibariyle, %9 seviyesine yükseldi Grafik 54: Likidite açığı fonlama maliyeti Kaynak: MB MB nin Kasım ayında TL zorunlu karşılıkların %40 lık paya kadar döviz olarak tutulmasına izin vermesiyle, uluslararası rezervleri 86,2 milyar $ a yükseldi Grafik 55: Uluslararası Rezervler (milyar $) Source: CBT, ISE MB nin APİ işlemlerinin azalmasıyla, parasal büyüklüklerin yıllık artışı Kasım ayında ciddi şekilde azaldı. Grafik 56: Parasal Büyüklüklerin Yıllık Değişimleri Kaynak: MB, IMKB, Garanti Bankası Kaynak: MB, Garanti Bankası Kaynak: MB, TURKSTAT 12

15 Bankacılık Kasım Ayında Kredi Artış Oranındaki Yavaşlama Devam Etti... Ticari ve tüketici kredileri artış ındaki yabvaşlama Kasım ayında da devam etti. Ekim 2011 itibarıyla, ihtisaas kredileri, işletme kredileri ve tüketici kredileri yıllık büyüme oranı toplam kredilerin üzerinde. Ekim ayına göre Kasım ayında hem kur etkisinden arındırılmış hem de arındırılmamış kredi artışı yavaşladı. 2 Aralık itibarıyla kur etkisinden arındırılmış yıllık kredi büyüme oranı %26.5. Grafik 57: Yıllık Kredi Büyüme Oranı Grafik 58: Kredi Büyüme Oranı (Yıllık) Grafik 59: Kurdan Arındırılmış Kredi Büyümesi 57% 47% 37% 27% 17% Ticari Krediler Tüketici Kredileri 39.1% 31.9% Tüketici Kredileri Toplam Krediler İşletme Kredileri İhtisas Kredileri 45% 4 35% 3 25% 2 15% 1 Kur Etkisinden Arındırılmamış Kur Etkisinden Arındırılmış 7% -3% % -5% -1 Kaynak: BDDK Tüketici kredisi kredi kartlarını da içerir Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK, Garanti Bankası hesaplamaları Kasım ayında hem TL hem de döviz mevduatları azaldı. TL mevduatlarındaki düşüş TL 1.6 milyar olurken; döviz mevduatlarındaki değişim 2.2 milyar dolar oldu. 1-3 aylık mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı %56 ile hala en yüksek paya işaret ediyor. Ekim itibarıyla, en yüksek ikinci pay ise %17 ile vadesiz mevduatın. Kasım ayında en yüksek artış konut kredileri faizinde (%12.5 den %14.6 ya) oldu. Nakit ve ticari kredi faiz oranı da artarken; taşıt ktedisi faizi azaldı. Grafik 60: Mevduatlar Grafik 61: Mevduatlar İçindeki Pay Grafik 62: Faiz Oranları /07 09/08 06/09 TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) 11/09 01/10 03/10 05/10 07/10 09/10 11/10 01/11 03/11 05/11 07/11 09/ TL-Vadesiz TL-1-3 Ay Arası % TL-1 Aya Kadar 56% 17% 13% 23% 21% 19% 17% 15% 13% 11% 9% 7% Konut Kredi Faizi Ticari Kredi Faizi Nakit Kredi Faizi Taşıt Kredi Faizi Gösterge Faiz Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK Kaynak:TCMB 13

16 Gelişmekte Olan Ekonomiler Birçok Ekonomi İçinde En Yüksek Büyüme Türkiye de Politika faizi Brezilya, Endonezya (50 baz puan), Romanya, Tayland (25 baz puan) da Kasım ayında düşürüldü. Öte yandan Macaristan (50 baz puan) ve Kolombiya (25 baz puan) merkez bankaları faizleri yükseltti. Grafik 63: Ortalama Politika Faizi* Diğer seçilmiş gelişmekte olan ülke ekonomileri içinde Türkiye negatif faiz veren tek ülke. En yüksek pozitif reel faiz Brezilya da. Grafik 64:Politika Faizi&Yıllık Enflasyon Geçtiğimiz ay (8 Aralık itibariyla) TRY, ZAR ve BRL %1.6 değer kaybetti. RUB daki değer kaybı %1.9 ile biraz daha yüksek olurken; HUF %0.3 oranında değer kazandı. Grafik 65: Sepete Karşı Kur ( $) ( =100) 8.5% % % % % 11/07 02/08 05/08 08/08 11/08 02/09 05/09 08/09 11/09 02/10 05/10 08/10 11/10 02/11 05/11 08/11 11/11 15% 12% 9% 6% 3% 4.3% Polonya 3.2% Meksika Politika Faizi 5.7% Güney Afrika 9.5% Türkiye 3.9% 3.6% 4.2% Macaristan Yıllık Enflasyon Romanya Çin 7.2%7. Rusya Brezilya Değer Kaybı Değerlenme TRY RUB BRL ZAR HUF Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası Hesaplamaları *Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Türkiye, Endonezya, Kolombiya, Çin, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Hindistan, Peru, Brezilya, Şili Bir ay öncesine göre, 8 Aralık itibarıyla Macaristan borsası %7.6 artarken; Rusya borsası %3.1 düştü. Türkiye borsası ise aynı dönemde %1.4 düşüş gösterdi. Grafik 66: Borsa Endeksleri ( =100) Kaynak: IIF, OECD, Bloomberg, Garanti Bankası Türkiye de üçüncü çeyrek büyüme oranı Doğu Avrupa ülkelerinin oldukça üzerinde gerçekleşti. Grafik 67: GSYH Büyüme Oranı (Yıllık) Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Bazı gelişmekte olan ülke ekonomisi içinde 2011 yılında en yüksek büyüne üçüncü çeyrekte Endonezya da gerçekleşti. Geçtiğimiz yıl en yüksek ortalama büyüme oranı Şili ve Endonezya da gerçekleşti. Grafik 68: GSYH Büyüme Oranı (Yıllık) Türkiye Güney Afrika Rusya Macaristan Brezilya 12% 1 8% Macaristan Polonya Çek Cumhuriyeti Türkiye 8.2% 12% 1 8% Brezilya Meksika Endonezya Güney Afrika Şili 6.6% % 4% 2% 4.2% 1.5% 1.4% 6% 4% 2% 4.4% 4.6% 2.9% Q Q Q Q Q Q Q Q Kaynak: Reuters, Garanti Bank Kaynak: OECD, Garanti Bank Kaynak: OECD, Garanti Bank 14

17 Ayın Grafikleri Hesaplamalarımıza göre, turizm geliri/gsyh 2011 yılında %3.1, 2012 yılında %3.3 civarında olacak. Grafik 69 : Turizm Geliri / GSYH Sanayi sektöründe GSYH, mevsimsel arındırılmış bazda çoktan kriz öncesi seviyenin üzerine çıkarken istihdam endeksi bu seviyeye henüz ulaştı. Grafik 70 : Sanayi Sektörü (2Ç 08= 100, M.A) AB Liderler Zirvesi nden sonra Aralık ın ikinci haftasında, faiz oranları İtalya ve İspanya da yeniden yükseldi... Grafik 71: 10 Yıllık Tahvil Faizler (%) 4.3% 4.1% 3.9% 3.7% 3.5% 3.3% 3.1% 2.9% 2.7% 2.5% T 2012T İstihdam Endeksi Sanayi GSYH Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Global ekonomik aktivite yılın son çeyreğinde, Euro Bölgesi ekonomilerindeki öncülüğünde yavaşlıyor Grafik 72: PMI Endeksleri Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kredi faiz oranlarındaki yüksek artış nedeniyle, Ekim itibariyla faiz farkı Şubat 2009 daki seviyelere yükseldi. Grafik 73: Faiz Farkı Kaynak: Reuters Haftalık ortalama yıllıklandırılmış tüketici kredisi büyüme oranı 2011 yıl ısonund a%10 un altına düştü. Merkez Bankası, bu seviyelerin sürdürülebilir kredi büyüme hızına paralel olduğunu belirtti. Grafik 74: Tüketici Kredisi(Yıllıklandırılmış, 4HO) Şubat 06 Haziran 06 Ekim 06 Ticari Krediler&3 Aylık Mevduat Oranı Arasındaki Fark Şubat 07 Haziran 07 Ekim 07 Şubat 08 Haziran 08 Ekim 08 Şubat 09 Haziran 09 Ekim 09 Şubat 10 Haziran 10 Ekim 10 Şubat 11 Haziran 11 Ekim Ortalama Kaynak: Markit, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Kaynak: BDDK, Garanti Bankası hesaplamaları 15

18 Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 2011 Tahmin 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büy üme Garanti Hükümet Garanti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 GSYH (Mily ar TL, cari fiy atlarla) ,104 1,297 1,281 1,448 1, GSYH (Mily ar USD) GSYH (12 ay lık, Mily ar TL, cari fiy atlarla) GSYH (12 ay lık, Mily ar USD) Kişi Başına GSYH (USD) 9,240 10,438 8,559 10,079 10,529 10,363 10,551 10, GSYH Yıllık Büy üme O ranı 4.7% 0.7% -4.8% % 7.5% 2.7% % 9.2% 11.6% 8.8% Sanay i Üretimi Garanti Hükümet Garanti Hükümet Sanay i Üretimi (Yıllık Değişim) % -9.9% 13.1% 8.5% - 3.6% - 6.9% 3.7% % Kapasite Kullanım O ranı 80.2% 76.7% 65.2% 72.6% % 76.1% 76.2% 77. İşgücü Garanti Hükümet Garanti Hükümet 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 Sanay ide Reel Ücret Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) Yıllık Değişim 5.5% 0.2% -7.7% 6.7% % 9.8% 10.5% 8. Sanay ide Kısmi V erimlilik Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) Yıllık Değişim 2.4% 0.3% 1.1% 8.2% % 6.4% 7.2% 2.6% Garanti Hükümet Garanti Hükümet İşsizlik O ranı 9.9% % 10.1% 10.5% 10.2% 10.4% 9.4% 9.2% 9.1% 9.2% Enflasy on Garanti Hükümet Garanti Hükümet TÜFE (A y lık Değişim) % 0.8% 3.3% 1.7% TÜFE (Yıllık Değişim) 8.4% 10.1% 6.5% 6.4% % 6.1% 5.2% 6.7% 6.2% 7.7% 9.5% TÜFE (Yıllık O rtalama Değişim) 8.8% 10.4% 6.3% 8.6% 6.4% - 7.9% ÜFE (A y lık Değişim) % 1.6% 1.6% 0.7% ÜFE (Yıllık Değişim) 5.9% 8.1% 5.9% 8.9% 11.9% % 12.6% 13.7% ÜFE (Yıllık O rtalama Değişim) 6.3% 12.7% 1.2% 8.5% % Deflatör 6.2% % 6.5% 8.5% % Kay nak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası v e Garanti Bankası 16

19 Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 2011 Tahmin 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Faiz O ranları Garanti Hükümet Garanti Hükümet Gösterge Bono Faizi (Dönem sonu) 16.6% 16.5% 8.9% 7.1% % % 9.8% 10.8% İskontolu İhalelerde O luşan Faiz (O rtalama) 18.3% 19.1% 11.4% 8.2% % 7.7% 8.3% 10.6% Nakit İç Borçlanmanın V adesi (A y ) Merkez Bankası Gecelik Borç A lma Faizi (Dönem sonu 18.3% 19.3% 9.2% 5.8% Eurobond (2030, Getiri) 6.8% 7.7% 6.4% 5.7% % 5.9% 5.7% 5.9% Döv iz Kuru Garanti Hükümet Garanti Hükümet Sepet (0,5*USD+0,5*EURO, Dönem sonu) EURO /US$ (Dönem sonu) USD/TL (O rtalama, A lış kuru) USD/TL (Dönem sonu, A lış kuru) EURO /TL (Dönem sonu, A lış kuru) Ö demeler Dengesi (Mily on USD) Garanti Hükümet Garanti Hükümet İhracat (f.o.b.) 107, , , , , , , ,467 11,863 11,253 10,763 11,935 İthalat (c.i.f.) 170, , , , , , , ,727-21,059-19,677-21,202-19,915 C ari İşlemler Dengesi -38,434-41,959-13,991-47,739-79,100-71,679-62,000-65,417-5,358-4,110-6,758-6,758 C ari İşlemler Dengesi (12 ay lık kümülatif) -38,434-41,959-13,991-47,739-79,100-71,679-62,000-65,417-74,150-75,193-77,795-78,611 C ari İşlemler Dengesi/GSYH -5.9% -5.7% -2.3% -6.5% -10.2% -9.4% -7.8% Net Enerji İthalatı Hariç C ari Denge (12 ay lık) -7,691 2,443 12,687-13, ,788-30,721-31,753-31,295 Turizm Gelirleri 18,487 21,951 21,250 20,807-24,000-26,000 3,096 3,198 3,045 2,935 Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 19,941 16,955 6,858 7, , Sermay e Hesabı Dengesi 36,677 37,256 8,925 43, ,028 4,507 4,273 3,205 Eurobond İhracı 4,627 4,000 3,750 6, ,000 Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT v e Garanti Bankası 17

20 Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler 2011 Tahmin 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku Garanti Hükümet Garanti Hükümet 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 Toplam Dış Borç Stoku (Mily ar US$) Kamu Ö zel Kısa V adeli Uzun V adeli Toplam Dış Borç Stoku/GSYH 38.4% 37.4% 43.6% 39.4% % 39.4% 39.4% 39.3% Kamu Dış Borç Stoku/GSYH 13.8% 12.4% 15.7% 13.7% % 13.7% % Ö zel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH 24.7% % 25.7% % 25.7% 25.5% 25.7% Kısa V adeli Dış Borç Stoku/GSYH 6.6% 6.8% % % 10.6% 10.2% 10.8% Uzun V adeli Dış Borç Stoku/GSYH 31.8% 30.6% 35.5% 28.7% % 28.7% 29.2% 28.5% A B Tanımlı Borç Stoku/GSYH 39.9% % 42.2% 39.6% 39.8% 36.5% % 41.4% 40.4% Rezerv ler (Mily on US$) Garanti Hükümet Garanti Hükümet Toplam Rezerv ler 74,027 73,346 74,810 85, ,288 93,601 91,628 94,843 Merkez Bankası Rezerv leri 71,263 70,075 70,689 80, ,664 87,537 84,433 85,490 Merkez Bankası Net Döv iz Pozisy onu 32,827 36,213 37,182 50, ,141 52,990 47,578 46,699 Parasal Büy üklükler (Mily ar US$) Garanti Hükümet Garanti Hükümet M M M2Y M3Y Para Tabanı A Pİ (Dönem Sonu) Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 18

21 Makroekonomik Göstergeler IV G erçekleşmeler 2011 Tahmin 2012 Tahmin Son Dört G erçekleşme Bankacılık Sektörü (Mily ar TL) Garanti Hükümet Garanti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 A ktifler , , , , ,213.7 A ktifler/gsyh % 87.6% 91.2% % 90.8% 95.2% 96.7% Krediler Krediler/GSYH 33.9% 38.7% 41.2% 47.6% % % 52.7% Ticari Krediler/GSYH 22.6% 26.3% 27.6% % 34.5% 35.5% Tüketici Kredileri/GSYH 11.3% 12.3% 13.6% 15.6% % 16.1% 17.1% 17.2% Konut Taşıt İhtiy aç Kredi Kartları Mev duatlar Döv iz Mev duatları (Mily ar Dolar) Mev duatlar/gsyh 42.3% 47.8% % % 54.6% 54.8% 54.5% Ö z sermay e Ö z sermay e/gsyh % 11.6% 12.2% % 11.7% 11.6% 11.3% Merkezi Yönetim Bütçesi (M ily ar TL) Garanti Hükümet Garanti Hükümet Gelirler Harcamalar F aiz Ö demeleri Bütçe Dengesi F aiz Dışı Denge Merkezi Yönetim İç Borç Stoku F aiz Harcamaları/GSYH 5.8% 5.3% 5.6% 4.4% 3.3% 3.3% 2.8% 3.5% Bütçe Dengesi/GS YH -1.6% -1.8% -5.5% -3.6% -1.7% -1.7% -1.7% -1.5% F aiz Dışı F azla/g SYH 4.2% 3.5% 0.1% 0.8% 1.6% 1.6% 1.2% Merkezi Yönetim Borç Stoku Garanti Hükümet Garanti Hükümet 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 Merkezi Yönetim İç Borç Stoku/GSYH 30.3% 28.9% 34.6% 31.9% % % 30.2% Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku/GSYH 10.3% 9.4% % % 10.6% 10.8% 10.4% Toplam Kamu Brüt Borç Stoku/GSYH 42.2% % % % 43.3% Toplam Kamu Net Borç Stoku/GS YH 29.5% 28.2% 32.5% 28.7% % 28.8% 27.8% 25. Kay nak: BDDK, TÜİK, Maliy e Bakanlığı, Hazine, DPT v e Garanti Bankası 19

22 Rating Yabancı Para Yerli Para Türkiye S&P Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim Uzun Vadeli Son Değişimin Yönü B+ Durağan B B+ Pozitif BB BB- Pozitif BB BB- Durağan BB BB- Negatif BB BB- Durağan BB BB- Negatif BB BB- Durağan BB BB Pozitif BB BB Pozitif BBB- Türkiye Moody's Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V B3 Durağan B B2 Durağan B B1 Pozitif B Ba3 Durağan Ba Ba3 Durağan Ba Ba2 Durağan Ba Ba2 Pozitif Ba2 Türkiye Fitch Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V B- Negatif B B- Pozitif B B Pozitif B B+ Durağan B B+ Pozitif B BB- Durağan BB BB- Pozitif BB BB- Durağan BB BB- Durağan BB BB+ Durağan BB BB+ Pozitif BB BB+ Durağan BB+ Diğer Yükselen Piyasalar (EM) S&P Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. Son Değişimin Yönü Rusya BBB Durağan BBB+ Macaristan BBB- Negatif BBB- Brezilya BBB Durağan A- Polonya A- Durağan A 20