BÖLÜM 1. GENEL DEERLENDRME

Transkript

1 Sayın Mütevellilerimiz, Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı nın (TÜSEV) 2004 yılı faaliyetleri ile bu dönemin hesaplarını ve 2005 yılı Çalıma Program ve Bütçe Taslaını sizlerle paylamak, üzere hazırladıımız bu raporu bilgilerinize sunmaktayız yılı, acı ve tatlı hatıraları ve yaadıımız heyecanlarla toplumsal hayatımızda izler bırakan önemli bir yıl olmutur. Sivil toplumun çok deerli duayenlerinden; Sayın Sakıp Sabancı ve Sayın A.Aydın Bolak ın ebediyete intikal etmeleri hepimizi derinden üzmütür. Bugün ayet ülkemizde vakıf hayatından, dernek hayatından kısaca bir sivil toplum hayatından bahsediliyor ise bunu bu çok deerli insanlara borçlu olduumuzu burada bir defa daha teyit ediyor, ebediyete intikal eden tüm büyüklerimizi rahmet ve ükranla anıyoruz. BÖLÜM 1. GENEL DEERLENDRME 2004 yılı ülkemizin AB ne adaylık süreciyle ilgili konuların tartııldıı ve hazırlıkların yapıldıı bir yıl olarak geçmitir. Türk halkının büyük bir çounlukla destekledii AB ne aday üyeliimiz ve müzakere tarihinin AB tarafından belirlenmesi yılın en önemli gelimesi olarak öne çıkmıtır. Yıl içinde AB müktesebatının sivil toplum hayatımızı ekillendiren önemli etkileri görülmütür. Özellikle 5253 Sayılı Dernekler Kanunu ve yakında yasama aamasına gelecek olan Vakıflar Kanunu tasarısında AB normlarını görmek mümkündür. Bu gelimeler özellikle insan hak ve özgürlükleri temelinde örgütlenme, düünce ve ifade özgürlükleriyle ve dolayısıyla ülkemizin demokratiklemesi ile de yakından ilgilidir. AB Türkiye lerleme Raporu 17 Aralık 2004 tarihinde yayımlanmıtır. lerleme Raporunda özellikle sivil toplumdan daha etkin yararlanılması ve sivil toplumun karar makamları ile ibirlii bizim açımızdan öne çıkan önemli konular olmutur. Bunun 2005 yılına yansıması ise AB nin sivil toplumun yeniden yapılanmasına ilikin projelere daha fazla fon salaması eklinde olmutur. 1

2 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun uygulama örneklerine sık sık rastlanmıtır. TÜSEV olarak bizim de ilettiimiz önemli bir bilgi ve denetim mekanizması olarak Kanun, vatanda ve devlet arasında bir bilgi köprüsü oluturması bakımından öne çıkmıtır. Bu da ülkemizde demokratikleme adına atılmı önemli bir adımdır. Nato Zirvesi; Trans Atlantik ilikileri, Nato nun yeni vizyonunun, Avrupa ve Amerika nın yeni Karadeniz Stratejisinin, Orta Dou da demokrasinin nasıl temellendirileceinin, Afganistan ve Irakta ki durumun nasıl iyiletirileceinin ve demokratikleme takviminin uygulanmasında karılaılan zorlukların tartııldıı önemli bir toplantı olmutur. Türkiye nin ev sahipliinde gerçekleen bu zirve Türkiye nin demokratik ve laik sosyal hukuk devlet düzeni ile bölgesinin en güvenilir en stratejik ülkesi olduunu tekrar ortaya koymutur. Güney Kıbrıs ın AB üyelii ve öncesi yapılan referandumda ortaya çıkan çelikili durum, bu sonucun KKTC ile yakın ilikisi ve ülkemiz için stratejik önemi konuyu ekonomik ve politik olarak daha da önemli kılmıtır Sayılı Basın Kanununun kabulü ile güvenlik güçlerinden Basın Savcılıkları na geçen basının izlenmesi süreci STK lar üzerinde olumsuz etki yapmı, kendi imkanları ile yayın yapan birçok dernek ve vakıf ciddi idari para cezaları ile karıya gelmilerdir. Özellikle de hür basının bu ekilde izlenmesi ve sesinin kısılmak istenmesi konuyu, son günlerde yüksek sesle tartıılan TCK na kadar taımıtır. AB Anayasası yıl boyu tartıılmaya devam etmitir. Özellikle bazı ülkelerde konu ile ilgili olarak yapılan referandumların Türkiye nin AB üyelii ile ilikilendirilmesi konuyu çok daha baka boyutlara taımıtır. AB Uyum Yasaları diye tanımlanan ve bazıları dorudan dernek ve vakıf hayatımızı ilgilendiren yasalarda önemli deiiklikler yapan bu yasalara paralel olarak özel kanunlarda önemli düzenlemeler yapılmıtır. YÖK Yasasının deitirilmesine yönelik çalımalar ve balayan tartımalar YÖK Bakanının yeniden seçilmesi ile sonuçlanmıtır. Üretim ve ihracattaki artılara ramen isizlik artmıtır. Yabancı sermaye girii ve özelletirme çalımaları beklenildii düzeyde gerçeklememitir. Dı borç stou artmı, ihracat-ithalat makası daha da açılmıtır. 2

3 Vergiyi tabana yayma çalımaları OECD ülkelerindeki seviyelerden çok uzak kalmıtır. Bu nedenle önceki yıllarda olduu gibi vergi yükü yine bordroluların omzuna yüklenmitir. Enflasyonun dümesi nedeniyle YTL na geçilmesi toplumda,tl.na olan güveni artırmı, i ve ilemlere kolaylık getirmitir. Bankacılık sektöründe yaanılan olaylar beraberinde çok önemli ekonomik ve sosyal sorunları da getirmitir. Kamu bankalarının özelletirilmesine ilikin çalımalarda ise bir ilerleme kaydedilmemitir. BÖLÜM 2. YÖNETM Bakanlık Divanı Bakan : Prof.Dr.Üstün Ergüder Bakan Vekilleri : Rahmi M.Koç ve Güler Sabancı 1.Mütevelliler Heyetimiz Bilindii üzere Sayın Sakıp Sabancı nın ebediyete intikali nedeniyle boalan Bakan Vekilliine 29 Haziran 2004 tarihinde yapılan Mütevelliler Heyeti toplantısında Sayın Güler Sabancı seçilmitir. Türk Medeni Kanununun (Kanun No.4721) 101 inci maddesinde Vakıflarda üyelik olmaz hükümünün yer alması, ülkemiz vakıf hayatında yeni bir tartıma balatmıtır. Vakıflarımızın büyük çounluunun gerek Avrupa ülkelerinde gerek ABD de olduunun aksine çok salam gelir kaynakları yoktur. Zaten bu durumun bir göstergesi olarak da vakıflarımızın birçou aynen derneklerde olduu gibi Türk Medeni Kanunun kabulüne kadar üye alımına devam etmiler ve yeni bir vakıf türü olan ve daha çok dernei çarıtıran üyeli vakıflar vakıf sistemimiz içinde önemli hale gelmitir. Bu yapı vakıflarımızı, dernekler gibi fon ve kaynak gelitiren, üye alan, genel kurul yapan, genel kurulları da adeta dernek genel kurulları benzeri yöntemlerle gerçekletirilen bir yapıya dönümütür. Sorun öyle bir noktaya gelmitir ki, vakıf kurucuları ve kurucuların iradesi dorultusunda oluturulan yönetim organları, genel kurullarda son anda verilen önergelerle kurucusu ve finansörü oldukları kurululardan adeta derneklerdeki gibi uzaklatırılma çabaları ile karı karıya kalmılardır. Bu çok tehlikeli bir yaklaım olup, anavarlık ve sermaye koyarak hayır 3

4 için vakıf kuran insanların bu kurumlardan uzaklatırılması gibi örnei olmayan bir uygulama balamıtır. Bu durumun vakıf kurumuna zarar verdii bir gerçektir. Bu sorunun gittikçe artı göstermesi nedeniyle Yeni Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaında önceki Kanunda da bulunan ve sık sık ve usulsüz yapılan genel kurullara ilikin hüküm muhafaza edilmi ve dari Para Cezası uygulaması tasarıda yapılan çok önemli deiikliklere ramen muhafaza edilmitir. Aslında vakıflarda demokrasi yoktur gerçei bu yapılanma ile bir anlamda tartımalı bir hal almıtır. Dolayısıyla üye peinde koan ve bu yolla da kaynak ihtiyacına kısmen çözüm bulmaya çalıan vakıflar dier taraftan yalanan ve çeitli nedenlerle i göremez duruma düen mütevellilerinin yerine daha genç kiileri alabilmenin yollarını aramaya koyulmulardır. Bu konu önümüzdeki günlerde üzerinde çalımamız gereken önemli bir gündem maddesi olacaktır. Aksi taktirde vakıf sistemimiz sadece vakıf kurucularının yaadıkları sürece ayakta durabilen insan kaynaından mahrum, kısıtlı kaynaklara sahip, fon gelitiremeyen, gelecei nasıl yakalayacaı belli olmayan kurumlar olarak birer birer sosyal ve toplumsal hayatımızdan çekilecektir. Dier taraftan Türkiye nin Avrupa Birlii ne adaylıı süreci ile gündeme gelen ve aırlıklı olarak sosyal yapılanmanın eik oluturduu AB destekli toplumsal kalkınma ve dönüüm projeleri bir anlamda vakıf ve derneklerimizi bu yöne çevirmitir. Bunun bir dier anlamı, vakıfların kaynak arayılarına uluslararası i dünyasından ve AB ve Dünya Bankası gibi önemli kurulularından gelen desteklerin, yukarıda kısmen ip uçlarını verdiimiz Community Foundation ların (toplumsal vakıflar) da bir toplumsal yapılanma modeli olarak sosyal hayatımıza yava yava girmekte olduunun sinyallerini vermesidir. Ancak urası bir gerçektir ki, vakıflarımızın da insan kaynaına ihtiyacı vardır. Bu gerçek, ülkemizin kendine has özelliinden ve gittikçe eriyen vakıf varlıının çarpıcı bir özellii olarak karımıza çıkmıtır. 2. Yönetim Kurulu Vakıf Resmi Senedimizin 10.1 inci maddesi gereince ( ) dönemi için seçilen ve görevde olan Yönetim Kurulumuz aaıdaki kuruluların temsilcilerinden olumaktadır; 4

5 Prof.Dr.Üstün Ergüder (Bakan) nal Avcı (Bakan Yardımcısı) Timur Erk (Bakan Yardımcısı) Hüseyin Topa Prof.Dr.Tosun Terziolu Didem Altop Faruk Eczacıbaı Altan Edis Candan Fetvacı Ünal Somuncu Hanzade Doan Vehbi Koç Vakfı Türk Lions Vakfı Türk Böbrek Vakfı Anadolu Eitim ve Sosyal Yardım Vakfı Hacı Ömer Sabancı Vakfı Türkiye Eitim Gönüllüleri Vakfı Nejat Eczacıbaı Vakfı Erol Kerim Aksoy Eitim ve Spor Vakfı Boaziçi Üniversitesi Vakfı Türk Eitim Vakfı Aydın Doan Vakfı Yönetim Kurulumuz, Vakfımızın yönetim ve icra organı olup sizler adına verdiiniz yetkiler, yürürlükteki yasalar ve buna balı hukuk kuralları çerçevesinde TÜSEV i yurtiçi ve yurtdıında temsil etmektedir. TÜSEV i EFC (Avrupa Vakıflar Merkezi) Guvernörler Konseyi nde, Mütevelliler Heyeti ve Yönetim Kurulu Bakanımız Prof.Dr.Üstün Ergüder temsil etmektedir. Yönetim Kurulu üyemiz Candan Fetvacı Boaziçi Üniversitesi Vakfındaki görevinden ayrılarak Aydın Doan Vakfı cra Kurulu Bakanlıı na geçmitir. 3. cra Komitesi cra Komitesi, Bakan Yardımcıları ile Yönetim Kurulu dier üyelerinin (istediklerinde) katılımı ile gerektiinde gündemli olarak toplanan, Yönetim Kurulu toplantılarına altyapı hazırlayan, Yönetim Kurulunda karara balanması gereken konuların ön incelemesinin yapıldıı bir danıma organıdır. 4. Denetçiler Kurulu Bir çalıma dönemi içinde çalıma program ve bütçesi dorultusundaki tüm mali hareketleri ve bunlarla ilgili faaliyetleri Mütevelliler Heyeti adına denetlemekten sorumlu bir organdır. Aaıdaki kiilerden olumaktadır. Gün Han Baik Feyziye Mektepleri Vakfı Yusuf Nomal Türkiye Ulusal Verem Sava Dernekleri Federasyonu Osman Çetin Evranuz Elginkan Vakfı 5

6 Kuruluları 5. birlii Bu balamda yukarıda açıklandıı üzere TÜSEV olarak geçen yıl Mütevelliler Heyetimizin deerli takdirlerine sunulan ve aaıda adları belirtilen oniki kurulu, Vakfımız Resmi senedinin 17 inci maddesi gereince TÜSEV le birlikte sinerji yaratmak, deerleri paylamak, ülke sorunlarına ortak çözümler bulmak, yönetiimin temel uygulayıcıları olmak gibi ortak paydalarda birleerek birlii Kuruluu olarak aramıza katılmılardır. Bu bir üyelik olmayıp bu gelime, bir kanun ihlali de deildir. Sadece vakıf kurumuna çalımalarında ivme kazandıracak önemli bir ibirlii adımıdır. Bu kurulular; Acil htiyaç Projesi Vakfı Akdeniz Salık Vakfı Ankara Veremle Sava Dernei Antalya Yetim ve Muhtaç Çocuklara Yardım Vakfı Basım Sanayii Eitim Vakfı Celal Bayar Üniversitesi Yüksek Örenim Vakfı Cerrahpaa Tıp Fakültesi Vakfı Denizli Yetim Aciz ve Muhtaçları Koruma Vakfı Gaziantep Kolej Vakfı Kocaeli Üniversitesi Vakfı Türk Amerikan adamları Dernei Türkiye Kimya Dernei BÖLÜM 3. ETKNLKLERMZ I. TÜSEV Program Alanı: birlikleri ve Uluslararası likiler 1. Dünya Bankası Türkiye Ofisi-ECA STK Toplantısı Avrupa ve Orta Asya Sosyal Kalkınma Departmanı nın Washington bölümünün düzenledii Sosyal Hesap Verebilirlik ve Yerel Kalkınma ile ilgili 60 kiilik toplantısını koordine edilmesine TÜSEV yardım etmitir. Atölye çalımasının nihai raporu hazırlanmı ve web sitemizde yayımlanmıtır. Filiz Bikmen, Dünya Bankası-Sivil Toplum çalıma grupları toplantılarına bölgesel (Europe and Central Asia NGO Working Group) ve küresel düzeyde (Joint Facilitation Committee) katılmaya devam etmektedir. 6

7 2. ICNL Sivil toplum hukuku konusundaki uzman kurululardan ABD de yerleik ICNL (International Center for Not-for-Profit Law) ile olan iliiklerimiz gelierek sürmektedir yılı içinde, Karılatırmalı Raporlar Projesi ve dernek ve vakıf mevzuatına ilikin TÜSEV raporları için ortak çalımalar yapılmı, raporlar oluturulmutur. Bu raporlar gerek Dernekler Kanununun gerek Vakıflar Kanun Tasarısı Taslaının hazırlanmasında önemli birer kaynak oluturmutur. Mütevelliler Heyeti ve Yönetim Kurulu bakanımız Prof. Dr. Üstün Ergüder, ICNL danıma kuruluna davet edilmitir. 3. Kar Amacı Gütmeyen Yabancı Kurulular TÜSEV, kar amacı gütmeyen yabancı kuruluların Türkiye de faaliyette bulunması ve büro açmaları ile ilgili bir yapılabilirlik çalıması gelitirmektedir (German Marshall Fund ve East West Institute ın destei ve ICNL in ibirlii ile). Bu konuda Dıileri Bakanlıı ve çileri Bakanlıı ile alternatifler görüülmütür. 5-6 Ekim tarihlerinde Ankara da yapılan Dernekler Yönetmelii çalıması toplantısında, aynı konu gündeme gelmitir. 4. Charities Aid Foundation (CAF) ile TÜSEV ibirlii CAF ngiltere de filantropinin (hayırseverlik) gelimesi ve tevik edilmesi için çalıan bir vakıftır. CAF, Türkiye deki kurumsal baıçılar için 2004 yılında düzenlenen Yerel Kaynak Uygulamaları isimli sempozyum ve bunu takip edecek, baıçıların STK lara kaynak salarken yaanan sorunların tartıılacaı bir dizi yuvarlak masa toplantısını da kapsayacak Yerel Filantropi Geliimi Programını desteklemek için ngiliz Sterlini tutarında bir baı yapmayı kabul etmitir. 5. European Foundation Center - Avrupa Vakıflar Merkezi (EFC) Haziran 2004 AGA Konferansı TÜSEV, Akdeniz i Güçlendirme konusunda bir panel düzenlemek için bir teklif sunmu ve bu teklif Program Komitesi tarafından kabul edilmitir. Filiz Bikmen, ubat 2004 te Atina daki Program Komitesi toplantısına ve 29 Mayıs - 1 Haziran tarihleri arasındaki konferansa katılmıtır. Filiz Bikmen den bir panel düzenlenmesi istenmi; kendisi de Akdeniz i Güçlendirme konulu TÜSEV paneline bakanlık etmi ve Yönetici Konsey ve Uluslararası Komite toplantısına Üstün Bey adına katılmıtır. Ayrıca, Dünya Bankası Sosyal Yatırım Fonunu ve Topluluk Kalkınması nı tartımak üzere bir panelde konumacı olarak yer almıtır. Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt ve dört VGM temsilcisi ile birlikte bu toplantıya katılmıtır. 7

8 6. Akdeniz i Güçlendirme Konulu TÜSEV - TransMed Paneli Avrupa Birlii nin genileyen rolünün gittikçe daha önemli hale geldii bir yer olan Akdeniz de, genilemi bir Avrupa nın ibirlii ve ortaklıa odaklanmasına ihtiyaç vardır. Kamu, özel ve kar amacı gütmeyen sektör arasında ibirliini tevik etmek bölgenin gelecei için çok önemli olacaktır. Politika ve pratik arasında köprü oluturarak kalkınma hedeflerine ulaan baarılı uygulayıcılar olan Akdeniz Kalkınma Forumu, EuroMed Sivil Forumu için STK Platformu ve Türk-Yunan Forumu deneyimlerinin sunulduu toplantı, siyasi ve sosyal eilimler üzerine yeni bakı açıları önermi ve Akdeniz bölgesinde çalıan vakıfların katılımını tevik etmitir. 7. Avrupa Vakıflar Merkezi Genel Kurul Düzenleme Komitesi Toplantısı 2005 EFC Genel Kurul Düzenleme Komitesi 3 Kasım 2004 tarihinde toplanmıtır. TÜSEV bu komitenin bir temsilcisi olmasına ramen toplantıya katılmamıtır. Ancak tüm gerekli noktalarda yazılı olarak fikirlerini ve katkılarını iletmitir. TÜSEV, bu yıl olduu gibi 2005 yılında da EFC Genel Kurulu sırasında, Akdeniz Sivil Toplum Diyalogu konusunda Luso-American Vakfı ile ortak bir panel düzenleyecektir. 8. Avrupa Vakıflar Merkezi Uluslararası Komitesi ve Yönetim Kurulu Toplantısı TÜSEV, 7-9 Kasım 2004 tarihleri arasında EFC nin (European Foundation Center) Brüksel de yapılan Yönetim Kurulu ve Uluslararası Komite toplantılarına katılmıtır. EFC Uluslararası Komitesi çeitli projeler ve gelimelerle ilgili bilgi aktarmıtır. Toplantıda TÜSEV i dolaylı olarak etkileyen birkaç konu üzerinde durulmutur: Bunlardan biri Europe in the World (EitW) programıdır. EitW ün içeriini Uluslararası Komite nin yaptıı projeler oluturacaktır. Bu çalımanın amacı Avrupa daki vakıfların uluslararası inisiyatiflere katılımını artırmaktır. Bunların arasında Good Neighbors olarak adlandıran projenin amacı ise, AB nin komu ülkelerinde hayırseverlii ve baı yapan vakıfları gelitirmektir. Projenin Türkiye ile ilgili kısmında TÜSEV le ibirlii yapılması istenmektedir; bu konudaki görümelerimiz halen sürmektedir. EFC Uluslararası Komitesi toplantısında çeitli projeler ve gelimelerle ilgili bilgi aktarılmıtır. Toplantıda TÜSEV i dolaylı olarak etkileyen birkaç konu üzerinde durulmutur: 8

9 II. TÜSEV Program Alanı: Bilgi ve Aratırma 1. FORD Projesi TÜSEV, Ford Foundation desteiyle yürütülen ve slam toplumlarında filantropinin/hayırseverliin sosyal adalet, insan hakları, iyi yönetiim gibi demokratik ideallerin gerçekletirilmesine ne derece katkıda bulunduunu inceleme amacını güden uluslararası bir aratırmanın proje ortaıdır. Aratırmaya ortak olan dier ülkeler; Endonezya, ngiltere, Mısır, Tanzanya ve Hindistan'dır. Bu aratırmanın en büyük hedefi, bu ülkelerdeki vakıfların ve vakıf destekleyicilerinin etkinliklerini güçlendirmelerini ve böylelikle sosyo-ekonomik ve siyasi gelimeye yardımcı olunması ve bu süreçte vakıfların daha aktif rol almalarının salanmasıdır. TÜSEV, önemli bir çabayı yansıtan ve küresel bir vakfın öncülüünde yürütülen bu projede yer alarak, kurumsal hayırseverlii gelitirme ve ileriye taıma idealine balılıını ortaya koymutur. Dahası bu aratırma, türünün ilk örnei olma özelliini taımaktadır. Bugüne kadar çeitli Müslüman toplumlarda filantropinin durumunu karılatıran ciddi bir giriime rastlanmamıtır. Ayrıca Türk sivil toplum literatürü vakıflardan çok dernekleri kapsamaktadır. Vakıf davranılarını incelemek, demokratiklemeye öncülük eden güçlere yönelik anlayıımızı derinletirecek ve geniletecektir. Bu anlamda TÜSEV Türkiye ye önemli bir akademik katkıda bulunmaktadır. Türkiye de yürütülen aratırma; hayırsever kurumların yapısı, devletle ilikileri, demokratik getirilerin filantropi ile ilikileri üzerinde odaklanmaktadır. Bu kapsamda Türkiye den 460 vakıf ve 1200 vatanda ile anket yapılmı ve ayrıca stanbul, Ankara, Konya, Gaziantep ve zmir de 30 vakıf idarecisiyle görüülmütür. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde yazılan raporların kamuoyuna sunumu ile proje sonlandırılacaktır. 2. CIVICUS Projesi TÜSEV, CIVICUS'un önde gelen programlarından biri olan Sivil Toplum Endeksi için ulusal koordinasyon kuruluu olarak seçilmitir. CIVICUS (World Alliance for Citizen Participation), sivil toplumu dünya çapında güçlendirmeye kendini adamı küresel bir birliktir. Üyeleri arasında 110 ülkeden gönüllü kurulular, vakıflar, aratırma enstitüleri ve bireyler yer almaktadır. Sivil Toplum Endeksi de, CIVICUS un koordine ettii en önemli programlardan birisini oluturmaktadır. 9

10 CIVICUS Sivil Toplum Endeksi (STE), dünya etrafındaki ülkelerde sivil toplumun mevcut durumunu deerlendirmeyi amaçlayan yenilikçi bir eylem projesidir. Endeks, sivil toplum kuruluları tarafından ve onlar için balatılmı olsa da aratırma bulguları geni bir payda kitlesine yayılarak taraflar aktif bir ekilde bu sürece dahil edilirler. STE; halk arasında, devlette ve toplumun dier sektörlerinde sivil toplum bilincini arttırmak için esiz bir araç ilevini görmektedir. Ayrıca endeks bir aratırma uygulaması olmanın da ötesine geçmektedir. Sivil toplum paydaları arasında diyalogu, ortak örenme ve iletiim aı kurma yetilerini gelitirerek onları yetkinletirmeyi hedeflemektedir. Sivil toplumun sürdürülebilirliini salayarak gücünü arttırmak ve sivil toplumun sosyal deiime yönelik yapacaı olumlu katkıları güçlendirmek de Endeks'in baka bir amacını oluturmaktadır. Endeksin kavramsal çerçevesi için gelitirilen prensiplerin temelini; kapsamlı, küresel olarak uygulanabilir, sivil toplumun gerçeklerini yansıtır ve eylem yönelimli olma oluturmaktadır. Ülke çalıma grubu tarafından gerçekletirilen aratırmanın sonuçları, sivil toplumun ve toplumun farklı sektörlerini temsil eden, konusunda bilgili 12 kiiden oluan bir jüriye sunulmakta ve jüri her bir göstergeye sayısal deerler vermektedir. Elde edilen skorlar bir araya getirilerek her bir boyut için toplam bir deer oluturulmaktadır. Önceliklerin belirlenmesi ve tespit edilen zayıflıkların ne ekilde ele alınacaına yönelik stratejilerin tartııldıı ulusal bir atölye çalımasında, aratırma bulguları ve deerleri tartıılmakta ve onaylanmaktadır. Son olarak; aratırma bulguları, sivil toplum boyutlarına dair deerler ve ulusal atölye çalımasının sonuçlarını içeren nihai ülke raporu hazırlanmakta ve yayımlanmaktadır. 3. Dernek ve Vakıflara likin Kamu Yararı Raporu TÜSEV, demokrasinin temel taını oluturan örgütlü sivil toplumun; dernek, vakıf ve dier oluumların kar amacı gütmeden sosyal devletin yükünün hafifletilmesinde ve paylaımında alabilecekleri rollerin belirlenmesini teminen, AB üyesi ülkelerdeki iyi uygulama örneklerinden yararlanılarak ABD de yerleik ICNL (International Center For Not-for- Profit Law) ile birlikte bir karılatırmalı kamu yararı raporu hazırlamı ve Ekim ayında yayımlamıtır. Bu rapor ilgili taraflara gönderildii gibi TÜSEV websitesinde de yayınlanmıtır. Bilindii üzere Kamu Yararına ilikin hüküm Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaından çıkarılmıtır. Bu kanun ile ilgili çalımalar sürdürülecek ve Maliye Bakanlıı ile müzakere zemini aranacaktır. 10

11 4. TÜSEV Web Sitesi: Web sitemiz, yeni tasarımı, daha içerikli yönetim sistemi ve ngilizce ve Türkçe versiyonları ile yayına devam etmektedir. Web sitemiz, içerdii güncel bilgiler ve haberler ile sivil toplum kuruluları tarafından sıkça kullanılan bir bavuru kaynaı haline gelmitir. Ayrıca, STK ları ilgilendiren yasal mevzuat konularının paylaılıp, tartıılacaı elektronik bir platform oluturulmutur 5. TÜSEV Bültenleri 11,12 ve 13 üncü TÜSEV Bültenleri hazırlanmı ve yayımlanarak ilgililere gönderilmitir. Bültenler ayrıca web sayfamızda da bulunmaktadır. 6. STK-Hukuk letiim Aı Sivil toplumu dorudan veya dolaylı olarak ilgilendiren hukuki konular hakkında, bilgi sahibi olmak isteyen ve/veya çalımalar yapan birçok STK temsilcisi, akademisyen ve kamu çalıanını bir araya getirmek ve bilgi paylaımını tevik etmek amacıyla STK-hukuk grubu kurulmutur. STK-hukuk grubu, mevzuat ve benzeri konularla ilgili ulusal ve uluslararası haber, yorum ve çalıma; makale, yayın ve tezler ile toplantı ve etkinlik duyurularını paylamak amacıyla TÜSEV in giriimiyle kurulan bir iletiim aıdır. Bu liste aracılııyla tüm ilgili paydaların bilgi ve görülerini paylamasını ve ortak örenme yollarını birlikte kefetmeyi umuyoruz. STK-hukuk listesine üye olmak isteyenler adresine bo bir gönderebilirler. 7. Vakıf ve Dernekleri lgilendiren Yasal Mevzuat Kitapçıkları Vakıf ve derneklerimizin ihtiyaçları dorultusunda kronolojik olarak hazırlanmı olan ve mevzuat deiikliklerini içeren 3 üncü kitapçık hazırlanmı vakıf ve derneklerimize gönderilmitir. lgili mevzuat kitapçıkları önümüzdeki dönemlerde de hazırlanacaktır. III. TÜSEV Program Alanı: Yasal Çalımalar 1. STK Kitapçıkları TÜSEV, Amerikan Konsolosluu nun maddi desteiyle Ocak 2004 te Sivil Toplum Kuruluları Yasal Çerçeve lkeleri ve Kamu Yararına Çalıan Kurulu Yasası isimli kitapçıkları yayınlamıtır. Yasal Çerçeve ilkeleri, STK ların daha rahat ve verimli hizmet verebilmeleri için yapılması gerekenlerin belirtildii bir kontrol listesidir. Kamu Yararına Çalıan Kurulu Yasası Macaristan da aynı isimle uygulanan kanunun esas metnidir. Orijinal olarak ICNL e ait olan kitapçıklar TÜSEV 11

12 tarafından Türkçe ye tercüme edilmitir. Kitapçıklar STK reform giriimi sürecinde STK lara, devlet görevlilerine ve dier paydalara daıtılmıtır. 2. Maliye Bakanı ve Maliye Bakanlıı Bürokratları ile Vakıf ve Derneklerin Vergilendirilmesi üzerine yapılan toplantılar 10 Ocak 2004 günü Maliye Bakanı Sayın Kemal Unakıtan ile yapılan toplantıda vakıf ve derneklerimizi ilgilendiren Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, stopaj, Damga Vergisi, Veraset ve ntikal Vergisi gibi vergilerin, TÜSEV tarafından hazırlanan ve Maliye Bakanlıı Vergi Konseyi nce kabul edilen çerçevede yeniden ele alınması hususları Sayın Bakan a iletilmitir. Sayın Bakan da bu konularda gerekenin yapılacaını belirterek TÜSEV Mali Danımanı Sayın Hayati ahin in Gelirler Genel Müdürü Sayın Osman Arıolu ile ortak bir çalıma yapmalarını ve yasal deiiklikler için yasa maddelerine dönütürülmü önerilerin kendilerine iletilmesini istemitir. Sayın Bakanın talimatı üzerine Mali Danımanımız Sayın Hayati ahin ve Maliye Bakanlıı Gelirler Genel Müdürü Sayın Osman Arıolu Ocak 2004 tarihlerinde Ankara da bir araya gelmilerdir. Bu toplantıda; TÜSEV in konu ile ilgili çalımaları,vergi yasalarında bugüne kadar yapılan deiikliklerle vakıf ve derneklere daha önce tanınan muafiyetlerde nasıl geriye gidildii, Vergi Konseyi nin konu ile ilgili çalıması, maddeler halinde yasa tasarısı taslaı,kamu yararı ve kriterleri konusunda AB ülkelerindeki son durum ve vakıf ve derneklerimizi ilgilendiren vergi mevzuatımızın AB normlarına yakınlatırılması konuları görüülmütür. 3. ngiltere Eitim Ziyareti TÜSEV, Dernekler Dairesi Bakanı ve bir Müdürünü STK yönetimi ile dorudan ilgisi olan iki ngiliz devlet dairesine (Home Office Active Communities Directorate, Charity Commission of England and Wales) ve üçüncü sektörün geliimi için çalıan ve önde gelen iki sivil toplum kuruluuna (National Council of Voluntary Organizations, Charities Aid Foundation) bir eitim ziyareti için ngiltere ye götürmütür. Amaç STKdevlet ilikilerine önemli bir örnek oluturacak olan ve yasama ile düzenlemelerdeki uygulamalar hakkında daha fazla bilgi edinilebilecek bu kurumları ve çalımalarını yerinde görmekti. Türk delegasyonu (TÜSEV temsilcisi Filiz Bikmen, Dernekler Dairesi Bakanı ve Müdürü) yukarıda sayılan kuruluların temsilcileri ile 17 görüme gerçekletirmitir. Tartıılan pek çok farklı konu olmasına ramen, Türkiye yi dorudan ilgilendiren aaıdaki birkaç konu ön plana çıkmıtır: Kamu Yararı Kavramı 12

13 birlii Çerçevesi: COMPACT Anlaması Üçüncü Sektör Hakkında Devlet Politikası Üzerine ç ve Dı Danıma Kamu Yararına Çalıan STK ların Denetim lkeleri Kurumsal Yapı: nsan Kaynakları ve Teknoloji Altyapısı Bu çalıma ziyareti Türk kamu görevlilerinin üçüncü sektörün düzenlenmesi ve sektör kurulularının rolleri/sorumlulukları hakkında bilgi edinmeleri için deerli bir fırsat sunmutur. Yerel alanda uygulamaya geçirilebilecek pek çok baarılı örnek ile karılaılmıtır. Bu raporda bahsedilen konular, sivil toplum kuruluları ile devlet arasındaki ibirlii prensibine dayanmaktadır ve bu ibirlii için youn devlet destei gerekmektedir. Aslında COMPACT anlaması ve ilgili yasa uygulamaları milletvekillerinden çıkmakta ve dorudan babakan tarafından desteklenmektedir. Siyasi destein olmamasının, kolaylatırıcılıı ve ibirliini salayacak prensiplerin uygulanmasında zorluklar oluturduu gözlemlenmitir. Kurumsal kapasite gelitirmeyle ilgili konular, çalıma süreçleri ve prosedürler (örnein düzenlemeler, soruturmalar vb) dorudan doruya Dernekler Dairesi Bakanlıı ve Vakıflar Genel Müdürlüü gibi kurulularla ilgilidir. nsan kaynakları ve teknoloji, kritik ve analiz deerlendirmeleri gerektiren alanlardır. Kamu alanında ve e-devlet üzerine çalıan özel sektör danımanlık firmaları, yararlı kaynaklar olacaklardır. Son olarak, idare ve STK lara, sivil toplum sektörünün alt yapısını güçlendirmekte çok önemli görevler dümektedir ve etkin bir ortaklık salanması gerekmektedir. Reformlarla yaratılan olumlu havanın yanında, ilerlemeci devlet politikalarının daha fazla destekleneceini ve Türkiye de Üçüncü Sektör için daha kolaylatırıcı bir çevrenin oluacaının umuyoruz. 4. Karılatırmalı Raporlar Projesi Karılatırmalı Raporlar Projesi için ICNL ve Bilgi Üniversitesi Hukuk Merkezi destek vermitir. Proje kapsamında Dernekler, Vakıflar ve Kamu Yararı olmak üzere üç ana konu belirlenmi ve bu konularla ilgili ortak sorunlar tespit edilerek Avrupa daki iyi uygulamaları temel alan somut öneriler ortaya konulmutur. Raporlar, TBMM deki ilgili ihtisas komisyonlarına ve milletvekillerine, ilgili kamu kurum ve kurulularına, sivil toplum 13

14 kurulularına ve konu ile ilgili dier paydalara gönderilerek ortaya çıkan görüler paylaılmıtır. Raporların ngilizce tercümelerinin yapılmasıyla, proje son bulmutur. Douglas Rutzen (ICNL), vakıflar raporu üzerinde çalımak ve Bilgi Üniversitesi nde bir sunu yapmak için Nisan tarihlerinde stanbul a gelmitir. 5. Vergi Kanunlarında Yapılan Deiiklikler Vakıf ve derneklerimizi yakından ilgilendiren vergi mevzuatında önemli deiiklikler yapan; Bazı Kanunlarda ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Deiiklik Yapılması Hakkında Kanun (Kanun No: 5228) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıtır. Deiiklik paketiyle; vergi politikaları, vergi tahsilatındaki kümülatif artı, mali milat, vergi barıı ve vakıf ve derneklerin hizmetleri nedeniyle yarattıkları katma deer dikkate alınarak, kamu yararına çalıan dernek ve vergiden muaf vakıflarımızın daha fazla kamu yararlı hizmet üretmelerine imkan tanıyacak önemli deiiklikler salanmıtır. Ayrıca; özellikle i dünyası temsilcilerinin ilgi duydukları ve vakıf ve derneklerle birlikte yürütmekte oldukları sosyal sorumluluk projelerinin gerçekletirilmesinde verebilecekleri mali destekler için de bazı vergi avantajları salanmıtır. Yeni Vergi Yasası çoaltılarak SO nun belirledii 500 büyük sanayi kuruluuna sosyal sorumluluk projelerine verecekleri destekler için salanan avantajların anlatılması amacıyla daıtılmıtır sayılı kanunla elde edilen bazı vergi avantajları: Faiz, özel finans kurulularından elde edilen kar payları ve repo gelirlerinin vergi dıı bırakılması, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin Kültür ve Sanat faaliyetlerine harcanmak üzere Kamu yararına çalıan derneklere ve Bakanlar Kurulu'nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yaptıı baılar ve yardımların tamamının Gelir ve Kurumlar Vergisinden indirilebilmesi, Üniversite ve yüksekokullar ile tarih ve 625 sayılı Kanun hükümlerine tabi özel okullar tarafından ilgili dönemdeki kapasitelerinin %10'unu geçmemek üzere verilen bedelsiz eitim ve öretim hizmetlerinin Katma Deer Vergisine tabi olmaması, Dernek ve vakıfların iktisadi iletmeleri eklinde faaliyet gösteren okulların kazançlarının be yıl süre ile vergilenmemesi, Vergiden muaf dernek ve vakıfların rehabilitasyon merkezlerinin 5 yıl süre ile vergiden muaf olması, 14

15 Kültür, Eitim ve Sosyal Amaç ifa eden kamu menfaatine yararlı dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların isterlerse bu hizmet ve teslimlerinin KDV ye tabi olmasını isteyebilmeleri. Daha detaylı bilgi için TÜSEV web sitesini ( ziyaret ediniz. 6. Yeni Dernekler Kanunu Yeni Dernekler Kanunu (Kanun No. 5253) önerilerimiz dorultusunda TBMM de kabul edilmitir. Özellikle tasarının tartııldıı son oturumda TÜSEV olarak önerilerimizin gerek iktidar gerek muhalefet partileri tarafından benimsenmesi olumlu bir gelimedir. Anayasa Mahkemesi, 5253 sayılı Dernekler Kanununa ilikin olarak ve tarihlerinde Yürürlüü Durdurma Kararları almıtır. Bu kararlara göre, 10 uncu maddede düzenlenmi bulunan derneklerin siyasi partilerden maddi yardım alabilmeleri veya maddi yardımda bulunabilmeleri ile 13 üncü maddede düzenlenmi bulunan Üye sayısının 100 kiiden çok olması artıyla ibaresinin uygulanması Anayasa Mahkemesi tarafından esas hakkında karar verilinceye kadar durdurulmutur. Buna göre Anayasa Mahkemesi kesin kararını verinceye kadar; dernekler siyasi partilerden maddi yardım alamayacaklar ve siyasi partilere maddi yardımda bulunamayacaklar ve dernek hizmetlerinin gönüllüler veya yönetim kurulu kararı ile göreve balatılan ücretliler aracılııyla yürütülmesi için gerekli görülen dernek üye sayısının 100 kiiden çok olması artı uygulanmayacaktır. Yeni Dernekler Kanunu le Yürürlükten Kaldırılan Bazı Hükümler: Bazı suçlardan mahkum olanlar ve sabıka kaydı: Bazı suçlardan mahkum olanların dernek kurmalarının önündeki engeller kaldırılmıtır. Böylece dernek kurucularından sabıka kaydı istenmesi de yürürlükten kaldırılmıtır. lan yükümlülüü: Dernek tüzüünün ve ikametgahının mahalli bir gazetede, gazete çıkmayan yerlerde ise il merkezinde çıkan bir gazetede yayımlanması zorunluluu kaldırılmıtır. Genel Kurul çarısı: Genel Kurul toplantı çarısı iptal edilerek, Genel Kurula çarı yöntemini belirleme yükümlülüü dernee bırakılmıtır. Örenci dernekler: Yüksek öretim kurumlarında kayıtlı örencilerin oluturdukları örenci dernekleri kaldırılmı, örencilerin normal dernek gibi örgütlenebilmeleri imkanı getirilmitir. Uluslararası ilikiler: Derneklerin, yabancı ülkelerdeki dernek veya kuruluların üyelerini Türkiye ye davet etmeleri veya kuruluların 15

16 davetlerine uyarak üyelerini yurt dıına gönderebilmeleri için gerekli olan bildirim kaldırılarak yabancı dernek ve kurulularla ilikiler serbest bırakılmıtır. Derneklerin faaliyetten alıkonulması: Valiliklerin dernekleri usulüne uygun mahkeme kararı olmadan faaliyetten alıkoyabilmeleri hükmü kaldırılmıtır. Hükümet komiseri: Kanunda yapılan deiikliler ile derneklerin genel kurullarına hükümet komiseri çaırması zorunluluu kaldırılmıtır. Yurt dıında kurulan Türk dernekleri: Türk vatandaları tarafından yurt dıında kurulan derneklerin kurulularına ilikin bilgi ve belgeleri ilgili Türk konsolosluklarına verme ve bildirim zorunluluu kaldırılmıtır. Özürlülerin Federasyon-Konfederasyon oluturması: Sakatlara hizmet amacıyla kurulan derneklerin; Körler Federasyonu, Saırlar Federasyonu, Ortopedik Özürlüler Federasyonu, Zihinsel Özürlüler Federasyonu olmak üzere dört federasyon tekil etmeleri ve bu federasyonların birleerek Türkiye Sakatlar Konfederasyonunu oluturma zorunlulukları kaldırılmıtır. Yeni Dernekler Kanunu le Getirilen Bazı Yenilikler: Çocuk dernekleri: Onbe ile onsekiz yalar arasındaki ayırt etme gücüne sahip küçüklerin yasal temsilcilerinin izni ile dernek kurmalarına olanak tanınmıtır. Oniki yaını bitirmi çocuklara da yönetim ve denetim kurullarında görev almamaları artıyla ve yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilme hakkı tanınmıtır. ube genel kurulları: ube genel kurulları olaan toplantılarının merkez genel kurulu toplantısından en az onbe gün önce bitirilmesi zorunluluu yeni kanunla iki aya çıkarılmıtır. Temsilcilik açma: Federasyon ve Konfederasyonlara temsilcilik açabilme hakkı getirilmitir. ç denetim: Derneklerde iç denetimin esas olduu belirtilerek, denetim kurulunun yetkileri ve sorumlulukları tanımlanmı ve artırılmıtır. Kamu kurum ve kuruluları ile ortak projeler yapılması: Derneklere, kamu kurum ve kuruluları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilme hakkı tanınmıtır. Yönetim ve denetim kurulu üyelerine ücret ödenmesi: Dernek yönetim ve denetim kurullarının kamu görevlisi olmayan bakan ve üyelerine genel kurul kararı ile ücret verilebilmesi hakkı tanınmıtır. Dernek görevlilerine bazı ödemeler yapılması: Dernek hizmetleri için görevlendirilecek üyelere de genel kurul kararı ile gündelik ve yolluk ödenebilmesi imkanı tanınmıtır. 16

17 Tasfiye: Tüzükte tasfiyenin ne ekilde yapılacaının genel kurul kararına bırakıldıı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamı veya genel kurul toplanamamısa dernein bütün para, mal ve haklarının mahkeme kararıyla dernein amacına en yakın ve kapatıldıı tarihte en fazla üyeye sahip dernee devredilmesi esası getirilmitir. Malvarlıının devri: Mahkemece kapatılan derneklerin bütün para, mal ve haklarının Hazineye devredilmesi de deitirilerek, dernein amacına en yakın ve kapatıldıı tarihte en fazla üyeye sahip dernee devredilmesi esası getirilmitir. Beyan verme ve denetim: Derneklerin faaliyet, gelir ve gider ilemlerini Nisan ayı sonuna kadar beyan etmeleri kuralı getirilmi ve derneklerin denetimlerine ilikin esas ve usuller belirlenmitir. Buna göre; gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar dorultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları çileri Bakanı veya mülki idare amiri tarafından denetlenebilmektedir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları yer alamamakta ve denetimler mesai saatleri içerisinde ve dernee en az 24 saat önceden bildirilme artı ile gerçekletirilmektedir. Denetim sırasında, suç tekil eden fiillerin tespit edilmesi halinde durum, mülki idare amiri tarafından Cumhuriyet savcılıına ve dernee de bildirilmektedir. Kolluk kuvvetlerinin yetkisi: Kolluk kuvvetleri usulüne göre verilmi hakim kararı ve gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça dernek ve eklentilerine giremeyecek, arama yapamayacak ve buradaki eyalara el koyamayacaklardır. Ayrıca Hakim kararının mülki idare amiri tarafından dernek yöneticilerine yazı ile duyurulması artı getirilmitir. Yurt dıından yardım alınması: Derneklerin yurtdıındaki kii, kurum ve kurululardan ayni ve nakdi yardım almaları için gerekli olan izin kaldırılarak, bildirim artı getirilmitir. Buna göre dernekler, mülki idare amirine önceden bildirimde bulunmak artıyla yurtdıından yardım alabileceklerdir. Taınır Taınmaz Mal Alım Satımı: Derneklerin mal edinmelerindeki sınırlamalar kaldırılarak, genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla taınmaz mal satın almaları ve satmaları serbest bırakılmıtır. Temsilcilik: Derneklerin temsilcilik açabilmelerine imkan getirilmitir. Platform oluturulması: Derneklerin kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluları ile birlikte geçici olarak platformlar oluturabilmelerine imkan getirilmitir. 17

18 zinle kullanılacak tesisler: Derneklerin izinle açabilecei tesislere yönelik kısıtlamalar daraltılarak sadece eitim ve öretim faaliyetleri için açacakları yurt ve pansiyonlarla, üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu tesisleri iletmeleri mülki idare amirinin iznine balanmıtır. Kamu yararı statüsü: Dernein amacı ve bu amacı gerçekletirmek üzere giritii faaliyetlerin ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması artı deitirilerek; ülke çapında ifadesi yerine topluma yararlı sonuçlar ifadesi konulmutur. Böylece ülke çapında olmamakla birlikte toplum yararı salayan derneklerin kamu yararı statüsü almalarının önündeki engel kaldırılmıtır. zinle kulanılacak kelimeler: Derneklerin isimlerinde izinle kullanabilecekleri Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ve bunların ba ve sonlarına getirilen eklerle oluturulan kelimeler için gerekli olan Bakanlar Kurulu kararı yerine izin yetkisi çileri Bakanlıına devredilmitir. Defter ve kayıtlar: Anayasaya uygun olarak, derneklerin defter ve kayıtlarını Türkçe tutmaları ve resmi kurumlarla yapılan yazımalarında Türkçe kullanmalarının zorunlu olduu belirtilmitir. Cezalar: Ceza maddelerinde yapılan düzenlemelerle eski kanunda suç olan pek çok fiil suç olmaktan çıkarılmı ve cezalar hafifletilmitir. Cezaların uygulanması: Kanunda belirtilen cezaların çocuk derneklerine, yazılı olarak uyarılmalarına ramen tekrar edilmesi halinde uygulanması hükme balanmıtır. Ayrıca ceza maddesinde geçen dernek yöneticileri ibaresinin dernek yönetim kurulu bakanını ifade ettii belirtilerek Dernek Yönetim Kurulu Bakanının cezai sorumlulukları tanımlanmıtır. 7. Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaı Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaı, Vakıflar Genel Müdürlüü tarafından hazırlanarak ilgililerin tartımasına açılmıtır. Önemli yeniliklerin ve iyiletirmelerin yanı sıra tasarı, Vakıflar Genel Müdürlüü nün vesayet makamı olarak görevine devam etme arzusu anlamına da gelen; idari ve mali özerklie sahip, Babakanlıa balı Vakıflar Kurumu adı altında yeniden yapılanmasını gündeme getirmektedir. Bundan dolayı Tasarı, vakıflarımıza getirdii yeniliklerin yanı sıra Vakıflar Genel Müdürlüünün gelecekteki tekilatlanması açısından da ele alınmıtır. TÜSEV, Kanun Tasarısı Taslaı üzerine ayrıntılı bir rapor hazırlamı ve görülerini ilgili kamu ve sivil sektör temsilcilerinin dikkatine sunmu, ayrıca web sitesinde de yayımlanmıtır. Dileimiz, vakıflarımızın hak ettikleri ileri görülü ve çaımızın ihtiyaçlarına cevap veren bir Vakıflar Kanunu na bir an önce kavuturulmasıdır. 18

19 Kabul Edilmesi Halinde, Vakıflar Kanun Tasarısı Taslaı ile Getirilen Bazı Yenilikler: Asgari mal varlıı: Yeni Vakıflar için kuruluta özgülenecek asgari mal miktarının mahkeme tarafından belirlenmesi Vakıf yöneticisi olamayacaklar: Vakıf yöneticisi olamayacaklara ilikin sınırlamaların azaltılması Vakıf yöneticilerinin görevden alınması: Suç ileyen vakıf yöneticilerinin Meclisin bavurusu ve Mahkeme kararı ile görevden uzaklatırılmaları Kiisel sorumluluk: Vakıf yönetici ve çalıanlarının aır ihmal ve kasıtlı fiilleri nedeniyle kiisel olarak da sorumlu olmaları Vakıf malları: Tüm vakıflara serbestçe mal edinme ve bu mallar üzerinde tasarrufta bulunabilme hakkının verilmesi Mal ve hakların deitirilmesi: Cemaat, Esnaf ve Yeni Vakıfların kuruluta özgüledikleri mal ve hakların deitirilmesine mahkeme kararı ile izin verilmesi Mal ve hakların satılması: Cemaat, Esnaf ve Yeni Vakıfların sonradan edindikleri taınır ve taınmaz malların vakıf yetkili organının kararı ile alınıp satılabilmesi Hayrat taınmazların devredilmesi: Kurumca yönetilen vakıflar ile Mazbut, Mülhak ve Cemaat Vakıflarının hayrat taınmazlarının çeitli nedenlerle kullanılamaz duruma gelmeleri durumunda gayece aynı veya en yakın hayrata tahsis veya akara Meclis kararı ile devredilebilmesi Vakıf erhi olan taınmaz mallar: Üzerinde vakıf erhi bulunan gerçek ve tüzel kiilerin mülkiyetindeki taınmaz malların ilem tarihindeki emlak vergisi deerinin yüzde yirmisi oranında taviz bedeli ödenerek serbest tasarrufa terk edilmesi Vakıf ormanları: Özel vakıf ormanları kurabilmenin önünün açılması Sigorta: Kiraya verilen veya tahsis edilen vakıf taınmazlarına sigorta zorunluluunun getirilmesi Uluslararası faaliyet: Yeni Vakıfların, senetlerinde hüküm bulunması halinde, uluslararası faaliyetlerin serbest bırakılması Yurtdıından yardım alınması: Yurtdıından alınacak yardımlarda iznin kaldırılarak bildirim usulünün getirilmesi Vakıf muhasebesi: Vakıfların muhasebelerini Kurumun belirleyecei esas ve usullere göre tutmaları zorunluluu Vakıf paralarının deerlendirilmesi: Vakıflara, paralarını ekonomik kural ve riskleri gözetmek suretiyle deerlendirme imkanı salanması Beyan: Vakıflara yıllık beyanname verme yükümlülüü getirilmesi 19

20 ç denetim: ç denetimin baımsız denetim kuruluları tarafından yapılabilmesi imkanının getirilmesi Tefti ve Denetim Payı : Medeni Kanunun 111 inci maddesi gereince vakıflardan her yıl alınmakta olan Tefti ve Denetim Payının kaldırılması. 8. Babakanlık nsan Hakları Danıma Kurulu Toplantısı Babakanlık nsan Hakları Danıma Kurulu, 12 Nisan 2001 tarihli 4643 Sayılı Kanunun Geçici 2 inci maddesine dayandırılarak 15 Austos 2001 tarih ve sayılı Resmi Gazete de Babakanlık tarafından yayımlanan Yönetmelik çerçevesinde kurulmu ve insan hakları alanında çok önemli bir misyon yüklenmitir. Babakanlık nsan Hakları Danıma Kurulunun faaliyetleri, 1 Ekim 2004 tarihinde Ankara da yapılan toplantıda çıkan olaylar nedeniyle hükümet tarafından durdurulmu ve kurul daıtılmıtır. Ancak yeniden oluturulan nsan Hakları Danıma Kurulu üyeliine TÜSEV, yaptıı katkılar nedeniyle, hükümet tarafından yeniden davet edilmitir. TÜSEV olarak bu kurulun Örgütlenme Özgürlüü Çalıma Grubu nda bulunmaktayız. Kurulun 2004 yılı raporunda görülerimiz geni ekilde yer almıtır. 9. Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluları ile likilerine Dair Kanun (Kanun No: 5072) 26 Mart 2004 tarihinde, Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluları le likilerine Dair 5072 Sayılı Yasa konusunda bir toplantı yapılmı ve ilgili dernek ve vakıflarımızın hizmetlerine getirecei olumsuzlukların neler olduu ve ne yapılması gerektiine ilikin bilgi verilmitir. Bu çerçevede TBMM de kurulan Aratırma Komisyonu nun bazı üyelerine, CHP nin bu komisyondaki temsilcisine Ankara da brifing verilmi, yasanın uygulanmasının önlenmesine ilikin çileri Bakanlıı, Vakıflar Genel Müdürlüü ve çileri Bakanlıı Dernekler Dairesi Bakanlıı ile görüülmü, ilgili Bakanlıklara görülerimiz iletilmitir Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluları ile likilerine Dair tartımalı kanunun bazı hükümlerinin deitirilmesine ilikin önerilerimiz, Yasa Tasarısı içinde yer alarak 5234 no.lu yasa kapsamında kabul edilmi ve 21 Eylül 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüe girmitir. Buna göre; a. Kanunun Geçici 1 inci maddesinde derneklerin tüzüklerini ve vakıfların resmi senetlerini bu kanun hükümlerine uygun hale getirmeleri için tanınan süre tarihine kadar uzatılmıtır. 20

21 b. Bu kanundan önce kurulmu olan vakıf ve derneklerin isimlerini eskisi gibi kullanmalarına izin verilmitir. c. Tüzüklerinde yazılı kamu görevlilerinin unvanlarını kullanmaları yeniden serbest bırakılmıtır. Dier taraftan bu kanun ile ilgili olarak TBMM de kurulan Aratırma Komisyonu özellikle Kamu Kuruluları nezdinde kurulan vakıf ve derneklerin geleceini yakından ilgilendiren raporunu yazmıtır. Bu rapor, kamu vakıf ve dernekleri diye tanımladıımız, tamamen kamu kaynak ve imkanlarını kullanan ve sadece kamu personelinin çıkarlarına hizmet eden bu vakıf ve derneklerin yeniden yapılanmasında yol gösterici olacaktır. 10. Vakıf Haftası Vakıf Haftası kutlamaları çerçevesinde Türk Böbrek Vakfı ile birlikte 15 Mayıs 2004 tarihinde düzenlediimiz panelde vakıfların idari, mali ve hukuki sorunları tartıılmı ve panel kayıtları çözümlenerek kitapçık haline getirilmitir. Bu kitapçık vakıflarımıza daıtılmıtır. Panelde Sayın nal Avcı, Sayın Prof.Dr.Davut Aydın ve Sayın Hayati ahin panelist olarak, Sayın Timur Erk ise moderatör olarak katılmılardır. 11. AB Komisyonu ve Babakanlık nsan Hakları Müstearlıı Toplantısı Mayıs 2004 tarihlerinde AB Komisyonu ve Babakanlık nsan Hakları Müstearlıı nın ortaklaa düzenledii; örgütlenme özgürlüü, insan hakları ve ikence konularının ele alındıı toplantıya katılınarak görülerimiz ifade edilmitir. Bu vesileyle AB Komisyonu ve dier katılımcılarla görü alıveriinde bulunulmutur. 12. Sponsorluk Yasa Tasarısı Sponsorluk Yasa Tasarısı ile ilgili olarak Sayın Hayati ahin, Kültür Bakanlıı Kültür Genel Müdürü ile stanbul da bir görüme yapmıtır. Yasa çıkmıtır. Yurtdıına çıkı harçlarına ilikin Bakanlar Kurulu Kararı yla ilgili olarak Babakanlık ve çileri Bakanlıı na bavurulmu, konu çileri Bakanlıınca Maliye Bakanlıı na iletilmitir. Bavurumuzda bazı dernek ve vakıfların (vergiden muaf vakıf, kamu yararına çalıan dernek) bakan ve yöneticilerinin, verdikleri kamu yararlı hizmetler nedeniyle bu harçtan istisna tutulmaları istenmitir. 21

22 IV. TÜSEV Program Alanı: Eitim ve Gelitirme 1. Enflasyon Muhasebesi Semineri 2 Mart 2004 tarihinde Enflasyon Muhasebesinin uygulanmasına ilikin bir seminer düzenlenmi ve 2004 yılında dernek ve vakıflarımızın iktisadi iletmelerinin yapmaları gereken ilemler anlatılmı ve konu tartıılmıtır. Ayrıca SSTEK firmasının gelitirdii enflasyon muhasebesine ilikin bir yazılım programı uygulamalı olarak tanıtılmıtır ve ilgililerin kullanımına sunulmutur. 2. Charities Aid Foundation (CAF) ile TÜSEV birlii: Yerel Filantropi Gelimesi TÜSEV, Özel Sektör Gönüllüleri Dernei (ÖSGD) ibirlii ve Charities Aid Foundation ın destei ile 6 Temmuz 2004 tarihinde Özel Sektörde Sosyal Yatırımın Gelecei: Topluma Yatırım Programları konulu bir konferans düzenlemitir. Özel sektör ve medya temsilcilerinin katıldıı bu bir günlük konferansta, sosyal yatırım ve topluma yatırım konularında özel sektörün verdii destein durumu ile ilgili bir diyalog balatılmı ve STK lar ile irketler için var olan fırsat ve engeller tartıılmıtır. Özel sektörden ve medya temsilcilerinin katılımı ile yapılan bir günlük konferansın amacı sosyal yatırım ve topluma yatırım için verilen destein durumu ile ilgili bir diyalog balatmak ve STK lar (alıcılar) ve irketler (fon salayanlar) için var olan fırsat ve engelleri tartımaktı. Açılı konumasını yapan TÜSEV Yönetim Kurulu Bakanı Prof. Dr. Üstün Ergüder ile ÖSGD Yönetim Kurulu Bakanı Ümit Boyner, sivil toplumun kendi deerini arttırması ve verdii hizmetleri güçlendirmesi için özel sektörün kar amacı gütmeyen sektöre gerek mali kaynakları ve gerekse insan kaynaını tahsis ederek önemli bir rol oynayacaını savundular. Kısaca, konferans Topluma Yatırım ın temel yönlerini ele aldı ve özel sektörün bugünkü uygulamalar, STK sektöründe karılaılan uygulamadaki güçlükler ve algılar, toplumsal yatırımın kurumsal imaj ve ün üzerindeki etkileri gibi konularda görülerin ortaya çıkmasını saladı. Tartıılan önemli konu ve sorulardan bazıları unlardır: Kurumsal sosyal sorumluluk, topluma yatırım ve sponsorluk arasındaki fark nedir? Proje ve STK ları seçmek ve deerlendirmek için bir irketin kriteri ne olmalıdır? Ürün tabanlı pazarlama ve satı baıının konumu nedir? 22

23 Bir irket çalıanlar için gönüllülük programlarını nasıl uygulamalı ve idare etmelidir? Kurumsal bir baı programı gelitirmek için temel ögeler nelerdir? Türkiye de STK lara yapılan baılar için geçerli olan yasal ve vergi uygulamaları nelerdir? Topluma yatırım programı etkinliklerinin kurumsal imaj üzerindeki etkisi ölçülebilir midir? Ölçülebilirse, nasıl? Topluma yatırımı arttırmada medyanın rolü nedir? Bu nasıl gelitirilebilir? TÜSEV ve ÖSGD gibi kurulular toplumsal yatırımı gelitirmek için neler yapabilir? Özel sektörden ve sivil toplum sektöründen uzmanların çeitli tematik ve pratik uygulamaları sundukları, toplumsal yatırımın Türkiye de nasıl gelitirilip güçlendirileceine ve yerel düzeyde uygulanacaına dair bir platform yaratan bu bir günlük programda yukarıda sıralanan konulara ve topluma katkının nasılları ile ilgili dier konulara deinildi. Kapanı oturumunda katılımcılar ve konumacılar özel sektör ve sivil toplum sektörü arasında deneyimlerin paylaılması için forumlar kurulmasını, bundan sonrası için neler yapılabileceini hep birlikte tartıtılar. Bu konferansın tartıma için deerli bir forum oluturduu ve bu etkinliklerin devamının yararlı olacaı konusunda fikir birliine varıldı. stanbul dıında benzeri toplantılar düzenlenmesi, bu konu hakkında yayınlar ve materyaller gelitirilmesi, irketlerin ve STK ların birbirini bulabilecei fırsatlar yaratılması (örnein gönüllü ve proje ortaklıı) gibi öneriler ortaya atıldı. TÜSEV ve ÖSGD, bir deerlendirme formu daıtmaya ve ortaya çıkan görüler dorultusunda bundan sonra takip edilecek etkinlikleri belirlemeye karar verdiler. BÖLÜM 4. MAL DURUM 1. Genel Deerlendirme 2004 yılında faiz ve repo oranları ile USD döviz kurunun düük olması nedeniyle vakıf varlıı Euro ve Hazine Bonosunda deerlendirilmitir. 2.Bilanço ve Gelir Gider Tabloları 2004 yıl sonu gider tablosunda Genel Yönetim Giderlerimiz %12 ( YTL) amaca yönelik faaliyet giderlerimiz ise %88 ( ,59 YTL) olarak gerçeklemitir yıl sonu bilançosunda dönem sonu gelir fazlası olan ,48 YTL 2005 yılında anavarlıa eklenecektir. 23

24 1993 (kurulu anavarlıı) TL TL TL TL TL TL TL TL Tarihi itibarıyla kesinleen 2004 yılı bilanço ve gelir gider tabloları denetçilerimiz Yusuf Nomal, Osman Çetin Evranuz ve Gün Han Baik tarafından incelenmitir. Denetim Vakfımız kuruluundan günümüze kadar aaıda belirtilen tarihlerde Vakıflar Genel Müdürlüü müfettileri tarafından denetlenmitir. Yapılan denetimlerde vakıf hesapları ve amaçlara yönelik vakıf faaliyetlerinin yasal mevzuata ve Resmi Senet hükümlerine uygun olduu belirlenmitir. Denetim Tarihi Denetçinin adı Arif Dülger Yılmaz Özar / Elaettin Dou Rüstem Öztürk Ayrıca vakfımız 2004 yılı hesapları ve 2005 yılı bütçe taslaı Birleik Uzmanlar YMM A.. tarafından da incelenmitir Yılı Bütçesi 2005 yılı konsolide bütçesi(ek-6) YTL olarak öngörülmütür. Bütçe taslaında görüldüü üzere ana gelir kaynaımız hazine bonosu ve katılım paylarıdır. Ayrıca proje gelirlerinden TÜSEV genel giderlerini azaltacak kaynak girii beklenmektedir. 24