Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download ""

Transkript

1 Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri 1. Basamak Saðlýk Kuruluþlarý ve Hastane Acil Servislerinde Çalýþan Saðlýk Personeli Ýçin

2 Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri kitabý Avrupa Birliði nin mali katkýsý ve Birleþmiþ Milletler Nüfus Fonunun teknik desteði ile Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü tarafýndan yürütülen Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadele Projesi kapsamýnda hazýrlanmýþtýr. Kitabý Hazýrlayanlar* Þevkat Bahar Özvarýþ Meral Demirören Fidan Korkut Ebru Özberk Serap Þener Nurperi Teker Þehnaz Tumay Sarp Üner T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü T.C. Saðlýk Bakanlýðý Temel Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým, yayýn, çoðaltým ve daðýtým hakký T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü ne aittir. Bu yayýn Avrupa Birliði desteði ile oluþturulmuþtur. Hiç bir þekilde Avrupa Birliði nin görüþlerini yansýtmamaktadýr. * Ýsimler soyadlarýna göre alfabetik olarak sýralanmýþtýr.

3 ÖNSÖZ 3 Önsöz Kadýnlara yönelik aile içi þiddet, kadýnlarla erkekler arasýnda eþit olmayan güç iliþkilerinin sonucu meydana gelen, özel yaþam içinde olduðu için de genellikle gizli tutulan ve tespit etmenin zor olduðu önemli bir toplumsal problemimizdir. Aile içi þiddet günümüzde önemli bir halk saðlýðý sorunu olarak da deðerlendirilmektedir. Çünkü aile içi þiddet; yetersiz beslenmeye, kronik hastalýklarýn artmasýna, madde baðýmlýlýðýna, beyin travmalarýna, organ travmalarýna, geçici ve kalýcý çeþitli hastalýklara, kronik aðrýya, korunmadan cinsel iliþkiye girmeye, pelvik enflamatuar hastalýklara, jinekolojik problemlere, düþüklere, düþük aðýrlýklý çocuk doðumlarýna, anne ölümlerine, intiharlara neden olmaktadýr. Þiddet maðduru ve risk altýndaki kadýnlarda depresyon, organik nedeni olmayan aðrýlar ve bayýlmalar, uykusuzluk, baþ aðrýsý, sýkýntýlý olma hali, yoðun korku, deðiþikliklerden kaygý duyma sýk rastlanan belirtiler olarak bildirilmektedir. Aile içi þiddet bir saðlýk sorunu olmasýnýn yaný sýra aile içindeki diðer bireyleri ve çevreyi de etkilediðinden ayný zamanda toplumsal bir sorundur. Saðlýk hizmeti sunanlar açýsýndan konunun önemli bir baþka yönü de þiddet maðduru ve risk altýndaki kadýnlar için 'yardým' alabilecekleri hizmet alanlarý arasýnda en baþta saðlýk hizmetlerinin geliyor

4 4 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ olmasý, en çok saðlýk sektöründe çalýþanlara güven duyabilmeleri ve en çok onlardan yardým talep etmeleridir. Oysa saðlýk sektöründe çalýþan doktor, hemþire, ebe ve diðer saðlýk personelinin þiddet maðduru ve risk altýndaki kadýnlara hizmet götürmede yaþadýklarý bazý sorunlar mevcuttur. Ýþte bu sorunlarýn çözülmesine yönelik olarak Bakanlýðýmýz ile Kadýn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlýðý arasýnda 03/01/2008 tarihinde "Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Personelinin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eðitimi" konulu protokol imzalanmýþtýr. Bu protokol kapsamýnda saðlýk personelinin kadýna yönelik þiddet konusunda duyarlýlýklarýnýn arttýrýlmasý, bilgi ve beceri kazandýrýlmasý için eðitim çalýþmalarýna baþlanmýþtýr. Ýlk aþamada Haziran - Kasým 2008 tarihleri arasýnda "Eðitici Eðitimleri"yapýlacaktýr. Ýkinci aþamada ise 81 ilde yaklaþýk saðlýk personeline ulaþýlarak eðitim verilmesi planlanmaktadýr. Ayný zamanda ulusal veri tabaný oluþturulmasý amacýyla "Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Tarama Formu" ve "Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Kayýt Formu" hazýrlanmýþtýr. Sonuçta tüm bu çalýþmalarla aile içi þiddetle mücadelenin saðlýk teþkilatýnýn rutin saðlýk hizmetleri içinde yer almasý saðlanacaktýr. Þiddetten uzak sevgi dolu bir toplum olma yolundaki bu çalýþmada emeði geçen herkese teþekkür eder, baþarýlý çalýþmalarýn devamýný dilerim. Dr. Seraceddin ÇOM Temel Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürü T.C. Saðlýk Bakanlýðý

5 ÝÇÝNDEKÝLER 5 Ýçindekiler Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri Giriþ Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Yasal Düzenlemeler Þiddete Maruz Kalan Kadýnlara Sunulan Hizmetler Kadýna Yönelik Þiddetin Kadýn Saðlýðýna Etkileri Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadele Programý Saðlýk Kuruluþlarýnýn Görev ve Sorumluluklarý Saðlýk Hizmet Sunumu Þiddete Maruz Kalan Kadýnla Görüþme Sonsöz Kaynakça

6 6 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Ekler EK 1: Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Tarama Formu EK 2: Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Kayýt Formu EK 3: Güvenlik Planý Örneði EK 4: Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Bildirim Formu (Saðlýk Kurumlarýndan Saðlýk Müdürlüðüne)

7 GÝRÝÞ 7 Giriþ Kadýna yönelik aile içi þiddet temel insan haklarý ve özgürlüklerin ihlali olup kadýnlarla erkekler arasýnda eþit olmayan güç iliþkilerinin sonucu ortaya çýkan toplumsal bir sorun ve önemli bir halk saðlýðý problemidir. Bu sorun özel alanda meydana geldiði için çoðu zaman gizli tutulmakta, boyutlarýnýn tespiti son derece güç olmaktadýr. Gerek uluslararasý yükümlülüklerimiz ve gerekse ulusal mevzuatýmýzdaki düzenlemeler ile kadýna yönelik þiddet devletin öncelikli sorumluluklarýndan birisi olarak tanýmlanmýþtýr. Bütün dünyada olduðu gibi ülkemizde de kadýnlar halen fiziksel, ekonomik, psikolojik ve cinsel þiddete maruz kalmaktadýr. Bu durum, kadýnlarýn toplumsal hayata etkin katýlamamalarýna, kadýnlarýn çocuklarýna uyguladýklarý þiddetin artmasýna, sakatlýklara ve ölümlere neden olmaktadýr. Namus adýna iþlenen cinayetler þiddetin en ölümcül ve görünür biçimlerinden biridir. Ancak daha az görünür biçimleriyle de kadýna yönelik aile içi þiddet, Türkiye de yaþayan milyonlarca kadýnýn bedensel ve ruhsal bütünlüðünü tehdit etmektedir. Þiddete baðlý hastalýk, sakatlýk ve ölümlerin azaltýlmasýnda saðlýk sektörüne önemli görev düþmektedir. Acil müdahalelerden, uzun dönemli

8 8 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ fiziksel, ruhsal ve rehabilite edici bakým gereksinimine kadar uzayan bir yelpazede önemli bir saðlýk sorunu olarak karþýmýza çýkan þiddet, çok önemli miktarda ekonomik kayba da neden olmaktadýr. Kadýna yönelik aile içi þiddet þüphesiz çok sayýda kurum, kuruluþ ve disiplini yakýndan ilgilendirir ve mücadele programlarýnda da tek bir sektörün tüm sorumluluðu almasý ya da aktiviteleri tek elden götürmesi akýlcý deðildir. Ancak, tüm diðer sektörler arasýnda "mutlaka" yer almasý gerekli gruplardan biri, þüphesiz saðlýk sektörüdür.

9 TOPLUMSAL CÝNSÝYET EÞÝTLÝÐÝ 9 Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Cinsiyet ; kiþinin kadýn ya da erkek olarak gösterdiði genetik, fizyolojik ve biyolojik özellikleri, toplumsal cinsiyet ise; toplumun verdiði roller, görev ve sorumluluklar, toplumun bireyi nasýl gördüðü, algýladýðý ve beklentileri ile ilgili kavramlardýr. Cinsiyeti doða belirlerken, toplumsal cinsiyeti kültür belirlemekte ve toplumsal cinsiyet kimliði hakkýndaki anlayýþlar, bunlara baðlantýlý olan cinsel tutum ve eðilimlerle birlikte, çok erken yaþlarda oluþmaktadýr. Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi (CEDAW*), kadýnlarýn, medeni durumlarýna bakýlmaksýzýn ve kadýn-erkek eþitliðine dayalý olarak politik, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya diðer alanlardaki insan haklarý ve temel özgürlüklerinin tanýnmasýný, kullanýlmasýný ve bunlardan yararlanýlmasýný engelleyen veya ortadan kaldýran veya bunu amaçlayan ve cinsiyete baðlý olarak yapýlan herhangi bir ayýrýmý, dýþlama veya sýnýrlama olarak tanýmlamaktadýr. Toplumsal cinsiyete baðlý eþitsizlikten daha fazla etkilenen cinsiyetin kadýn olduðu, bilinen ve kabul edilen bir gerçekliktir. Kadýnlara karþý ayrýmcýlýk dünyanýn hemen her ülkesinde, ancak farklý *CEDAW: Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Woman

10 10 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ þekillerde karþýmýza çýkmaktadýr Dünyanýn herhangi bir yerinde cinsiyetinden dolayý bir fetus kürete edilirken ya da yeni doðan bir kýz çocuðu boðulurken, baþka bir yerde kýzlara sünnet uygulanmakta ya da cinsellik konusunda eðitim alma hakký engellenmekte, bir baþka yerde ise genç kýz tecavüz sonucu oluþan gebeliði ailesinin dini inanýþlarý nedeniyle sürdürmek zorunda kalmakta ya da saðlýðý önemli görülmediðinden hekime baþvuramamaktadýr. Kadýn ve erkek arasýnda toplumsal cinsiyet açýsýndan birçok eþitsizlik mevcuttur ve kadýn hemen her alanda dezavantajlý durumdadýr. Ayrýmcýlýða yol açan geleneksel yaklaþýmlar ve daha az deðer verilmesi gibi nedenlerle kýz çocuklarýnýn eðitime ulaþmasýnda zorluklar vardýr. Ülkemizde 1935 yýlýnda okuryazarlýk oraný erkeklerde %29,3, kadýnlarda %9,8 ve okuma yazma bilen erkek kadýn farký %19,5 ti. Türkiye de cumhuriyetin ilk yýllarýndan günümüze kadar eðitim alanýnda yapýlan çalýþmalarda önemli ilerlemeler saðlanmýþtýr. Okur-yazarlýk oraný yýllara göre giderek artmýþ olup bu artýþ trendi her iki cinsiyet için de benzerdir. Türkiye de 2000 yýlýnda yetiþkin okur-yazarlýk oraný erkeklerde %93,9, kadýnlarda % 80,1'e ulaþmýþtýr ancak, okuma yazma bilen erkek kadýn farký %13,8 dir. Geçen 80 yýlda kadýn ve erkek okur-yazarlýðýndaki fark çok az kapanmýþtýr. Ekonomik faaliyet alanýnda da birçok eþitsizlikle karþý karþýya kalan kadýnlar benzer sebeplerle aile reisliði, mülkleri yönetme, iþ kurma ve yürütme

11 TOPLUMSAL CÝNSÝYET EÞÝTLÝÐÝ 11 gibi konularda erkeklerle eþit deðildir. Kadýnlar daha çok kayýt dýþý sektörlerde, geçici, gündelik, yarý zamanlý, düþük ücretli, kötü koþullu, ücret karþýlýðý olmayan iþlerde (aile iþçiliði) çalýþmakta, pazarlýk gücünden yoksun olduklarýndan iþe alýnmada, ücret ve yükselmelerde de ayrýmcýlýða uðramaktadýrlar. Kadýnlar dünya nüfusunun %50 sinden fazlasýný temsil ettikleri, iþ saatlerinin %66 sýný doldurduklarý halde dünya gelirlerinin ancak %10 una, mülkiyetlerin de %1 ine sahiptirler. Yeryüzündeki mutlak yoksulluk sýnýrýndaki 1,5 milyar kiþinin %70 ini kadýnlar oluþturmaktadýr. Ülkemizde ise daha kötü bir yapý olduðu görülmektedir. Ýþgücüne katýlým oranlarý 2004 yýlýnda erkeklerde %72,3 iken, kadýnlarda sadece %25,4 tür. Toplumsal cinsiyet rolü ve eþitliði, hakkaniyet ve kiþinin öðrenim durumu, düzenli gelir getiren bir iþte çalýþmasý ve siyasi yaþama katýlýmý gibi faktörler tarafýndan belirlenen statü, kiþinin saðlýðýný doðrudan etkilemektedir. Dünyanýn deðiþik yerlerinde farklýlýklar olmakla birlikte özellikle geliþmekte olan ülkelerde toplumsal cinsiyet rolünden kaynaklanan olumsuzluklar sonucu kadýnlar daha saðlýksýz koþullarda yaþamakta, saðlýk hizmetlerinden daha az yararlanmakta, þiddete ve strese daha fazla maruz kalmakta, daha fazla hastalanmakta ve hekime daha sýk baþvurmaktadýr. Saðlýk hizmetlerine ulaþmada maddi zorluklarýn yanýnda kültür, dini inanýþlar ve gelenekler de saðlýk hizmeti elde etmede cinsiyet farklýlýðýný ortaya koymaktadýr.

12 12 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Þiddet Cinsel Þiddet: Evli olduðu kiþi bile olsa tecavüz, yani Güç ve baský uygulayarak insanýn bedensel ve istemediði yer ve zamanda cinsel iliþkiye zorlamak, ruhsal açýdan zarar görmesine neden olan bireysel istemediði þekilde cinsel iliþki kurmak, baþka ya da toplu hareketler þiddet olarak tanýmlanmaktadýr. insanlarla cinsel iliþkiye zorlamak, ensest (akrabalar arasý cinsel taciz ve tecavüz), fuhþa zorlamak, zorla evlendirmek, çocuk doðurmaya ya da doðurmamaya zorlamak, kürtaja zorlamak, cinsel organlarýna Þiddet Türleri Fiziksel Þiddet: Baþka bir insaný kontrol etmek için zarar vermek, telefonla-mektupla ya da sözlü olarak kullanýlan fiziksel saldýrý ve tehditlerdir. Tokat atmak, dövmek, tekmelemek, saçýný çekmek, itmek, cinsel içerikli tacizlerde bulunmak, kadýnlýðýnaerkekliðine laf söylemek, namus gerekçesiyle yumruklamak, kol kývýrmak, odaya-eve kilitlemek, bir yerini kýrmak, silah, kesici-delici bir alet ya da öldürmek ya da öldürmeye zorlamak, vb. kezzap gibi kimyasal bir madde ile yaralamak, yakmak veya öldürmek, gerektiði halde tedavi Sözel / Duygusal / Psikolojik Þiddet: Kiþinin öz olmasýna engel olmak, vb. deðerliliðini zayýflatýcý kötü muameleleri kapsar.

13 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDET 13 Baðýrmak, hakaret etmek, küfretmek, tehdit etmek, korkutmak, aþaðýlamak, alay etmek, karar vermesine izin vermemek, baþka kadýnlarlaerkeklerle kýyaslamak, kendini geliþtirmesine izin vermemek, ailesi -arkadaþlarý- komþularý ile görüþmesine izin vermemek, evden dýþarýya çýkmasýna izin vermemek, her an nerede olduðunu kontrol etmek, inançlarýný-kökenini-iþini-maaþýný küçümsemek, baþkalarýnýn önünde sürekli sözünü kesmek, vb. Ekonomik Þiddet: Çalýþmaya ya da çalýþmamaya zorlamak, parasýný veya banka kartýný alýp geri vermemek, iþe gitmesine izin vermemek, hiç para vermemek, þahsi mallarýný-ziynet eþyalarýný almak, ailenin parasý ve tasarruflarý için hiç fikrini sormamak, iþten atýlmasýna yol açacak olaylar yaratmak, vb. Kadýna Yönelik Þiddet En yaygýn kabul gören taným Birleþmiþ Milletler Kadýnlara Yönelik Þiddetin Önlenmesi Bildirgesi nde yer almaktadýr. Bildirge, önsözünde kadýnlara yönelik þiddeti, erkekler ve kadýnlar arasýndaki eþit olmayan güç iliþkilerinin tarihsel bir göstergesi ve erkeklerle karþýlaþtýrýldýðýnda kadýnlarý zorla baðýmlý bir konuma sokmanýn çok önemli toplumsal mekanizmalarýndan biri olarak tanýmlamaktadýr. Buna paralel olarak ayný bildirgede kadýna yönelik þiddet, ister kamusal isterse özel

14 14 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ yaþamda meydana gelsin, kadýnlara fiziksel, cinsel, psikolojik acý veya ýstýrap veren ya da verebilecek olan cinsiyete dayalý bir eylem uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun býrakma þeklinde tanýmlanmaktadýr. Son yýllarda kadýna yönelik þiddet tanýmýna þiddete maruz kalaný ekonomik ihtiyaçlardan yoksun býrakmak da dahil edilmiþtir. Aile Ýçi Þiddet Kiþinin; eþine, çocuklarýna, ana-babasýna, kardeþlerine ya da yakýn akrabalarýna yönelik her türlü saldýrgan davranýþý aile içi þiddettir. Halen evli olanlara ve ayný evde oturanlara yönelik þiddet gibi, eski eþ, eski niþanlý, eski kýz ya da erkek arkadaþa yönelik saldýrgan davranýþlar da aile içi þiddettir. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Aile içinde meydana gelen, cinsiyete dayalý, kadýn üzerinde baský ve üstünlük kurmayý amaçlayan, tehdit, dayatma, kontrol içeren, duygusal, ekonomik veya fiziksel zararla sonuçlanan, kadýnýn insan haklarýnýn ihlalini içeren her türlü eylem kadýna yönelik aile içi þiddet olarak tanýmlanmaktadýr. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetin Yaygýnlýðý Ýstatistikler, kadýna yönelik aile içi þiddetin, dünya genelinde ciddi bir insan haklarý ihlali olduðunu açýða çýkarmaktadýr. Dünya Saðlýk Örgütü nce dünyadaki birçok ülkede yapýlan bir çalýþmaya göre bir kadýnýn hayatý boyunca eþinden ya da erkek arkadaþýndan fiziksel veya cinsel (ya da her ikisi birden) þiddete maruz kalma oraný, Japonya daki %15 lik oranla Etiyopya daki %71 lik oran arasýnda deðiþiklik göstermektedir.

15 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDET 15 Dünyanýn dört bir tarafýnda olduðu gibi Türkiye de de kadýnlarýn insan haklarýnýn ihlali yoðundur. Farklý kaynaklarda, kadýna yönelik aile içi þiddetin Türkiye deki sýklýðýnýn %25-%30 arasýnda deðiþtiði belirtilmektedir. TÜBÝTAK tarafýndan 2007 de yaptýrýlan Türkiye yi temsil eden bir çalýþmada, hayatý boyunca eþinden en az bir kez fiziksel þiddete maruz kalan kadýnlarýn payý Türkiye genelinde %35, Doðu örnekleminde % 40 olarak saptanmýþtýr. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetin Nedenleri Þiddeti doðuran faktörler çoklu ve karmaþýk bir yapý sergiler. Kadýna yönelik aile içi þiddetin ortaya çýkýþýný etkileyen faktörler bireysel faktörler, iliþki faktörleri, yakýn çevreye iliþkin faktörler ve toplumsal faktörler olmak üzere dört temel grupta açýklanmaktadýr: 1. Bireysel faktörler Eþlerin erken yaþta evlenmeleri, depresyon veya kiþilik bozukluklarý, düþük gelire sahip olma, çocukken þiddete maruz kalma ya da tanýk olma, 2. Ýliþki faktörleri Evlilikte çatýþma yaþama ve iliþki problemlerini çözememe, ailede erkek hakimiyetinin baskýn olmasý, ailenin koruma ve destekleme iþlevlerini yerine getirememesi, 3. Yakýn çevreye iliþkin faktörler Yakýn çevrenin þiddeti olaðan algýlayarak desteklemesi, þiddete karþý yakýn çevrenin yaptýrýmlarýnýn yetersiz olmasý, 4. Toplumsal faktörler Geleneksel toplumsal cinsiyet normlarý, þiddeti destekleyen sosyal normlar.

16 16 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Þiddet Riskini Arttýrýcý Faktörler / Risk Faktörleri Aile içinde kadýna yönelik þiddeti artýrabilecek risk faktörlerinin neler olabildiðine iliþkin bazý çalýþmalar vardýr. Yoksulluk, iþsizlik, duygusal karýþýklýklar, kültürel deðiþimler, hýzlý kentleþme, parçalanmýþ aile, göçler, yoksunluk, yetki kaybý, korku, kendini güvende hissetmeme gibi durumlarda bireylerin yaþadýklarý stresle baþ edemedikleri ve þiddete yöneldikleri belirtilmektedir. Bunun yaný sýra, stres yaratýcý rolleri nedeniyle iç / dýþ göçler, yoksulluk, doðal felaketler gibi etmenler de þiddet riskini arttýran faktörler arasýnda yer almaktadýr. Saðlýk personelinin kiþilerin aile içi þiddeti arttýrabilecek risk faktörlerinin farkýnda olmasý önemlidir. Çünkü risk faktörleri bilindiðinde ya da ortaya çýkartýldýðýnda þiddeti önleyici çalýþmalara ve uygun müdahalelere baþlanabilmektedir. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Yanlýþ Ýnanýþlar Kadýna yönelik aile içi þiddeti önleme çalýþmalarýnýn ilk adýmý, bireylerin ve toplumun þiddet konusundaki inanç ve deðer yargýlarýnýn sorgulanmasýdýr. Þiddete iliþkin toplumda rastlanan bazý genel tutumlar þunlardýr: Þiddet doðal olarak algýlanmaktadýr. Kadýn bir birey deðil, eþit olmayan biri gibi algýlanarak nesneleþtirilmektedir.

17 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDET 17 Þiddete boyun eðmeyen deðil, boyun eðen kadýnlar desteklenmekte ya da kabul görmektedir. Halk arasýnda yaygýn olan yanlýþ inanýþlara örnekler: Yoksul ve eðitimsizler arasýnda rastlanýr. Þiddet abartýlan bir durumdur. Aile içi þiddet o kadar da fazla deðildir. Dayak yiyen kadýnlar davranýþlarýný deðiþtirirler. Aile içinde böyle þeyler olur. Aile fertleri birbirlerini sevdikleri için iliþkileri þiddetten etkilenmez. Erkekleri daha çok kadýnlar kýþkýrtýrlar. Erkekler þiddeti kontrol edemezler, engel olamazlar. Dayak zamanla ortadan kalkar. Evdeki þiddetin esas sorumlusu alkol ve ilaçtýr. Dövülen kadýn bundan hoþlanýr, aksi taktirde evi terk ederdi. Kadýnlara yönelik þiddet evrenseldir. Kültür, kadýna yönelik þiddet için mazeret olamaz. Þiddetin Yol Açtýðý Zararlar / Sonuçlar Toplumsal Sonuçlarý: Artan intiharlar, intihar giriþimleri, tecavüzler, saðlýk kuruluþlarýna baþvurularda artýþ, aileye-topluma-insanlara güvensizlik, yaþam kalitesinde düþme, verimlilik ve üretkenlikte azalma, gelecek kuþaklar için þiddet riski, toplumda kadýn-erkek eþitsizliðinin devam etmesi. Ekonomik Sonuçlarý: Saðlýk harcamalarýnda artýþ, adli mercilere baþvuruda artýþ, danýþma-sýðýnma hizmetlerinin finansmanýnda artýþ, önleyici

18 18 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ tedbirlerin maliyeti, þiddete maruz kalan kadýnýn iþ yaþamýndan çekilmesi, iþe devamsýzlýklarda artýþ, iþ iliþkilerinde olumsuzluk, verimsizlik. Demokrasiye Yansýmalarý: Sosyal iliþkiler, katýlma ve karar verme mekanizmalarýna ve siyasete ilgide azalma, korku ve sinme, sosyal duyarsýzlýk. Bireylere ve Aileye Yansýmalarý: Kiþisel sýnýrlarý çizememe, kendine güvensizlik, yaratýcýlýkta azalma, karar vermede güçlük, eþe yabancýlaþma, çocuklara þiddet uygulamaya baþlama, baðýmlýlýk, çocuklarýný korumada güçlük, çocuklarý-kendi-ailesi ile ilgilenmeme, hakkýný koruyamama.

19 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE YASAL DÜZENLEMELER 19 Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Yasal Düzenlemeler 1. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Konusunda Uluslararasý Düzenlemeler Dünya Kadýn Konferansýnda Dayak ve Aile Ýçi Þiddet baþlýklý karar kabul edilmiþtir. 1.1 Uluslararasý Kadýn Konferanslarý I. Dünya Kadýn Konferansý: 1975 yýlýnda Mexico City de toplanarak; Dünya 1. Aksiyon Planý ný kabul etti ve yýllarý arasýný; ana temasý eþitlik, kalkýnma ve barýþ olan Birleþmiþ Milletler Ýlk Kadýn On Yýlý olarak ilan etti. II. Dünya Kadýn Konferansý: Ýlk kadýn on yýlýnda kadýnlarla ilgili ilerlemelerin ara deðerlendirmelerinin yapýlmasý için 1980 de Kopenhag da toplanan II. III. Dünya Kadýn Konferansý: 1985 de Nayrobi de yapýlan III. Dünya Kadýnlar Konferansý nda kadýna yönelik þiddet Ýleriye Yönelik Stratejiler baþlýðý altýnda ele alýnmýþ, kadýna yönelik þiddetin önlenmesi ve silahlý çatýþmalarda kadýnlarýn korunmalarý ilke olarak kabul edilmiþtir. Pekin Konferansý: 1995 yýlýnda Pekin de yapýlan IV. Dünya Kadýn Konferansý nda kabul edilen bildirgede, kadýna ve kýz çocuklarýna yönelik her türden þiddetin önlenmesi ve dünyada olan

20 20 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ deðiþmelerin kadýn erkek eþitliði açýsýndan deðerlendirilmesi yapýlarak kadýnýn ilerlemesi ve güçlendirilmesi ve bu hedeflerin önündeki engellerin kaldýrýlmasý için tüm düzeylerde acil eylem gerektiði belirtilmiþtir. Pekin+5: Dördüncü dünya kadýn konferansýndan sonra meydana gelen geliþmeleri deðerlendirmek ve yeni eylem ve giriþimleri belirlemek amacýyla Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu tarafýndan bir özel oturum gerçekleþtirilmiþtir. Pekin+5 olarak adlandýrýlan Kadýn 2000: 21. Yüzyýl Ýçin Eþitlik Kalkýnma Barýþ baþlýklý oturumlar sonucunda Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformunun hayata geçirilmesinin hýzlandýrýlmasý amaçlanmýþtýr. 1.2 Kadýnlara Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi (CEDAW) Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi, Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu tarafýndan 1979'da kabul edilmiþ ve 1981'de sözleþme biçimini almýþtýr. Türkiye CEDAW ý 1985 yýlýnda imzalamýþtýr. Kadýnýn insan haklarýnýn korunmasý ve geliþtirilmesi için uluslararasý platformda kabul edilen bazý normlarý tanýmlayan Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi, Devletleri; Kadýnlara karþý ayrýmcýlýðýn ortadan kaldýrýlmasý için somut adýmlar atmakla yükümlü kýlar, Bütün diðer kiþi, örgüt ya da kuruluþlarý kadýnlara karþý ayrýmcýlýk yapmasýný önlemekle görevlendirir, Baðlayýcý niteliktedir. Sözleþmeye taraf devletlerin sayýsý 2006 yýlý itibarýyla 185 e ulaþmýþtýr.

21 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE YASAL DÜZENLEMELER 21 CEDAW Ek Ýhtiyari Protokolü: Türkiye nin 29 Ocak 2003 te imzaladýðý ihtiyari protokol 20 Mart 2007 itibari ile 86 ülke tarafýndan imzalanmýþtýr. Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi nin imzalanmasýna karþýn bazý devletlerin Sözleþme çerçevesinde kadýnlara verdiði sözleri tam olarak yerine getirmemesi nedeni ile Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu, Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Sözleþmesi ne ek bir Protokol benimseyerek üye ülkelerin onayýna sunmuþtur. Ýhtiyari Protokol diye adlandýrýlan bu belge, taraf devletlerin yargýlama yetkisi altýnda bulunan bireyler ve gruplara Sözleþme de yer alan haklarýn ihlal edildiði durumlarda Kadýna Karþý Her Türlü Ayrýmcýlýðýn Önlenmesi Komitesi ne hukuki baþvuru yapabilme yolunu açmaktadýr. Ýç hukuk yollarýnýn tükenmesi veya çok zaman almasý durumunda yapýlabilen baþvurunun açýk ve doðru temellere dayandýrýlmýþ olmasý ve Sözleþme hükümlerine uygun olmasý gerekmektedir. CEDAW ý imzalayan ülkelerin sözleþme nin uygulanmasýný yaygýnlaþtýrmalarý, etkin denetimini saðlamalarý, kadýnlarýn insan haklarýný tanýmalarý ve taahhütlerinin yerine getirmelerini amaçlanmaktadýr. 1.3 Avrupa Konseyi Tavsiye Kararlarý Avrupa Konseyi 2002 yýlýna kadar konuyu insan haklarý boyutuyla ele almýþ ve 30 Nisan 2002 de kadýnýn þiddete karþý korunmasý hakkýndaki Tavsiye Kararý ný kabul etmiþtir. Bu kararda kadýna yönelik aile içi þiddetle mücadelenin devletler için bir yükümlülük olduðu ve þiddetin topluma maliyetinin aðýr olduðu belirtilerek, þiddetin özel bir sorun

22 22 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ olmaktan çýkarýlýp acilen çözülmesi gereken sosyal ve kamusal bir sorun olduðu vurgulanmýþtýr. Avrupa Konseyi bu konuda bazý ilkeler tespit etmiþtir. Kadýna yönelik aile içi þiddete karþý net, kararlý bir tutum takýnýlmalý, bu siyasi ve resmi bir tutum olmalý ve bu alandaki yasalarýn etkinliði saðlanmalýdýr. Bu alanda var olan yasa ve yönetmelikler iyileþtirilmeli, parlamento denetimi saðlanmalý ve mali kaynaklar kullanýlmalýdýr. 2. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Konusunda Ulusal Düzenlemeler Aile içi þiddet konusunda ulusal yasal düzenlemeler aþaðýda kronolojik sýra ile verilmiþtir. 2.1 Anayasa Yasal desteðin temelini Anayasa nýn 10 uncu maddesi oluþturmaktadýr: Kadýnlar ve erkekler eþit haklara sahiptir. Devlet, bu eþitliðin yaþama geçmesini saðlamakla yükümlüdür. 41.Madde, Aile Türk toplumunun temelidir ve eþler arasýnda eþitliðe dayanýr þeklindedir Sayýlý Ailenin Korunmasýna Dair Kanun (1998) Kadýna yönelik aile içi þiddetle mücadele baðlamýnda gerçekleþen en önemli yasal geliþmelerden biri Ailenin Korunmasýna Dair Kanun dur. 14 Ocak 1998 tarihinde yürürlüðe giren 4320 sayýlý Ailenin Korunmasýna Dair Kanun, temel olarak aile içerisinde þiddet uygulayan bireyi ortak yaþam alanýndan uzaklaþtýrarak ve diðer bir takým tedbirleri uygulamaya koyarak aile içi þiddetin

23 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE YASAL DÜZENLEMELER 23 önlenmesini hedeflemektedir. Þiddete maruz kalan kadýnýn 4320 sayýlý Kanun dan yararlanmasý için herhangi bir masraf ödemesi, harç ve dosya parasý yatýrmasý gerekmemektedir. Kadýn, vekili olmamasý durumunda, baro tarafýndan kendisine bir avukat görevlendirilmesini isteme hakkýna sahiptir. Bu kanun, devletin aile içi þiddete karþý olduðunu, þiddete maruz kalanlara ve onlarýn korunmasýna öncelik veren bir yaklaþýma sahip olduðunu ortaya koymaktadýr. 2.3 Medeni Kanun (2002) Yeni Türk Medeni Kanunu (2002), yeni þekliyle kadýn-erkek eþitliðini gözeten, cinsiyet ayrýmcýlýðýna son veren, kadýnlarý aile ve toplum içerisinde erkekler ile eþit kýlan, kadýn emeðini deðerlendiren bir düzenlemedir Sayýlý Türk Ceza Kanunu (2004) Ceza kanununun amacý; kiþi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliðini, hukuk devletini, kamu saðlýðýný ve çevreyi, toplum barýþýný korumak, suç iþlenmesini önlemektir sayýlý Türk Ceza Kanunu, kadýna yönelik aile içi þiddetle mücadelede saðlýk mesleði mensuplarýna yükümlülükler getirmiþtir Sayýlý Türk Ceza Kanunu nun 280. Maddesine göre; (1) Görevini yaptýðý sýrada bir suçun iþlendiði yönünde bir belirti ile karþýlaþmasýna raðmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren saðlýk mesleði mensubu, bir yýla kadar hapis cezasý ile cezalandýrýlýr. (2) Saðlýk mesleði mensubu deyiminden tabip, diþ tabibi, eczacý, ebe, hemþire ve saðlýk hizmeti veren diðer kiþiler anlaþýlýr.

24 24 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Aile içi þiddete maruz kalan kadýnýn 4320 sayýlý Kanun dan yararlanmasý için baþvurabileceði kurumlar Þekil 1 de gösterilmektedir. Kolluk Kuvvetleri Kadýn ya da 3. Þahýslar Cumhuriyet Savcýlýðý Aile Mahkemesi Hakimliði Þekil 1: Aile Ýçi Þiddete Maruz Kalan Kadýnýn Baþvurabileceði Kurumlar

25 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE YASAL DÜZENLEMELER Çocuk ve Kadýnlara Yönelik Þiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi Ýçin Alýnacak Tedbirlere Ýliþkin Baþbakanlýk Genelgesi (2006) Baþbakanlýk, çocuk ve kadýnlara yönelik þiddet hareketleri ile töre ve namus cinayetlerinin önlenmesi için alýnacak tedbirlerin ve çözüm önerilerinin hayata geçirebilmesi için koordineli çalýþmasý gereken kurumlar ve sorumluluklarýna 4 Temmuz 2006 tarihinde Resmi Gazete de yayýnlanarak yürürlüðe giren 2006/17 sayýlý Genelge ile açýklýk getirmiþtir. Genelgenin birinci maddesi saðlýk hizmeti sunan kurumlarda çalýþan saðlýk personelinin kadýna yönelik þiddeti tanýmasý, tespit etmesi, gerekli müdahaleleri yapabilmesi ve þiddete uðrayan kadýnlarý uygun kuruluþlara yönlendirmeleri için gerekli alt yapýnýn oluþturulmasý ve saðlýk çalýþanlarýnýn mezuniyet öncesi ve sonrasý eðitim programlarýnda kadýna yönelik aile içi þiddet konusuna yer verilmelidir þeklindedir. Genelge ile ayrýca tüm saðlýk kuruluþlarýnda þiddet maðduru kadýnlara yönelik özel birimlerin oluþturulmasýnýn zorunlu hale getirilmesi yer almaktadýr (2. madde). Saðlýk Bakanlýðý aile planlamasý hizmetleri baþta olmak üzere bütün üreme saðlýðý hizmetlerinin özellikle birinci basamak saðlýk kuruluþlarýnda kadýnlar için ücretsiz, ulaþýlabilir ve kaliteli bir þekilde verilmesi saðlanmaktan da sorumludur.

26 26 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Sayýlý Ailenin Korunmasýna Dair Kanunda Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanun (2007) Ailenin Korunmasýna Dair Kanun un uygulanmasýnda çýkan bazý aksaklýklar çerçevesinde ve Baþbakanlýk Genelgesi nde belirtilen eksiklikleri düzeltmek amacýyla hazýrlanmýþtýr. Kapsamlý olarak yenilikler getiren yasada yer alan en önemli yenilik aile içi þiddetin sadece eþler arasý þiddet olarak algýlanmamasýdýr. Bu yasa ile Türk Medeni Kanunu nda öngörülen tedbirlerden ayrý olarak, aile içi þiddete maruz kaldýðýný kendilerinin veya Cumhuriyet baþsavcýlýðýnýn bildirmesi üzerine aile mahkemesi hakimi meselenin mahiyetini göz önünde bulundurarak re sen aþaðýda sayýlan tedbirlerden bir ya da birkaçýna birlikte veya uygun göreceði benzeri baþka tedbirlere de hükmedebilir: Aile bireylerine karþý þiddete veya korkuya yönelik söz ve davranýþlarda bulunmamasý, Müþterek evden uzaklaþtýrýlarak bu evin diðer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrý oturmakta olduðu eve veya iþyerlerine yaklaþmamasý, Aile bireylerinin eþyalarýna zarar vermemesi, Aile bireylerini iletiþim araçlarý ile rahatsýz etmemesi, Varsa silah veya benzeri araçlarýný genel kolluk kuvvetlerine teslim etmesi, Alkollü veya uyuþturucu herhangi bir madde kullanýlmýþ olarak þiddet maðdurunun yaþamakta

27 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE YASAL DÜZENLEMELER 27 olduðu konuta veya iþyerine gelmemesi veya bu yerlerde bu maddeleri kullanmamasý, Bir saðlýk kuruluþuna muayene veya tedavi için baþvurmasý. 2.7 Ailenin Korunmasýna Dair Kanunun Uygulanmasý Hakkýnda Yönetmelik (2008) 1 Mart 2008 de, Ailenin Korunmasýna Dair Kanunun Uygulanmasý Hakkýnda Yönetmelik yayýnlanmýþtýr. Yönetmelikle, uygulanacak tedbirlere ve diðer iþlemlere açýklýk getirilmiþtir. Aile içi þiddete maruz kalan aile bireylerinden birisinin korunmasý için, kusurlu eþin veya diðer aile bireyinin bir saðlýk kuruluþunda muayene veya tedavisinin saðlanmasý amacýyla hâkim, illerde Ýl Saðlýk Müdürlüðüne, ilçelerde Saðlýk Grup Baþkanlýðýna baþvurmasýný kararýnda belirtir. Bu kiþiler Ýl Saðlýk Müdürlükleri Ruh Saðlýðý Þubelerince veya Saðlýk Grup Baþkanlýklarýnca resmî veya kendi istekleri üzerine özel saðlýk kurumlarýna sevk edilir. Ýlgilinin tedaviyi sürdürüp sürdürmediði ve yapýlan iþlemin sonucu Ýl Saðlýk Müdürlüðü veya Saðlýk Grup Baþkanlýðý tarafýndan Cumhuriyet Baþsavcýlýðýna bildirilir. Bu yönetmeliðin önemli bir özelliði de koruma kararý verilmesi için yapýlan baþvurular ve verilen kararýn uygulanmasý için yapýlan iþlemlerin harca tâbi olmamasýdýr (madde 17).

28 28 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Þiddete Maruz Kalan Kadýnlara Sunulan Hizmetler Aile içi þiddete maruz kalan ya da risk altýndaki kadýnlarýn, güvenlik, barýnma, psikolojik rehberlik, hukuksal destek, týbbi müdahale gibi farklý ihtiyaçlarý vardýr. Tek bir kurum ya da kuruluþun tüm bu farklý ihtiyaçlarý karþýlanmasý mümkün deðildir. Bu nedenle, aile içi þiddete maruz kalan ya da risk altýndaki kadýnlara yönelik, kolluk kuvvetleri, adli kurumlar, saðlýk kuruluþlarý, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu na (SHÇEK) baðlý kuruluþlar, barolar, belediyeler ve sivil toplum kuruluþlarý (STK lar) kendi yetki ve sorumluluk alanlarý doðrultusunda çeþitli hizmetleri sunmaktadýr. Yanda Türkiye de aile içi þiddete maruz kalmýþ ya da risk altýndaki kadýnlara hizmet veren kurum ve kuruluþlarýn bu alanda yürüttükleri çalýþmalar özetlenmektedir (Þekil 2). Barolar Kolluk Kuvvetleri SHÇEK KADIN Belediyeler Adli Kurumlar Saðlýk Kuruluþlarý STK lar Þekil 2: Aile Ýçi Þiddete Maruz Kalan Kadýnlarýn Baþvurabileceði Kurum ve Kuruluþlar

29 ÞÝDDETE MARUZ KALAN KADINLARA SUNULAN HÝZMETLER 29 a. Kolluk Kuvvetleri Þiddete maruz kalmýþ ya da risk altýndaki kadýnlarýn ilk baþvurduklarý yerlerden biri kolluk kuvvetleri olarak polis merkezleri ya da jandarma karakollarýdýr. Maðdurlarýn kolluk kuvvetlerine baþvurularý, þiddete maruz kalan kiþinin kendisinin bizzat müracaat etmesi ya da telefonla ihbar etmesi, üçüncü þahýslarýn ihbarý, saðlýk kuruluþlarýnýn ya da diðer kurum ve kuruluþlarýn haber vermesi veya yönlendirmesi þeklinde gerçekleþmektedir. Aile içi kadýna yönelik þiddet eylemi 5237 sayýlý Türk Ceza Kanunu na göre suç olarak sayýlmakta ve cezalandýrýlmasý öngörülmektedir. Türk Ceza Kanunu nda suç sayýlan fiillere iliþkin soruþturmalar, Cumhuriyet savcýlarýnýn emir ve talimatlarý doðrultusunda kolluk kuvvetleri tarafýndan yapýlmaktadýr. Bu çerçevede, aile içi þiddet olaylarý ile ilgili olarak kolluk kuvvetlerince yürütülen adli iþlemler þunlardýr: 1. Kolluk görevlileri, baþvuruyu ve edinilen bilgileri Cumhuriyet savcýlýðýna bildirir. 2. Þiddete maruz kalan kadýn, maðduriyetinin tespiti, muayene ve tedavisi için en yakýn saðlýk kuruluþuna sevk edilir ve doktor raporu alýnýr. 3. Savcýlýðýn talimatý ile olaya karýþan taraflar tespit edilir ve deliller toplanýr. 4. Olaya karýþan taraflarýn avukat talepleri için iþlem yapýlýr. 5. Olaya iliþkin ayrýntýlar kayda geçirilir ve tutanak düzenlenir. Aile içi þiddet olaylarý ile ilgili olarak kolluk kuvvetlerince adli iþlemlerin yaný sýra yürütülmesi

30 30 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ gereken idari iþlemler bulunmaktadýr. Aþaðýda polis merkezlerinde yürütülmesi gereken idari iþlemler sýralanmaktadýr: 1. Kadýn, yasal haklarý, 4320 sayýlý Kanun ve diðer idari iþlemler hakkýnda bilgilendirilir. 2. Kadýna, baþvurabileceði yerler hakkýnda bilgi içeren Aile Ýçi Þiddete Son broþürü verilir. 3. Maðdurun güvenlik durumuna iliþkin risk deðerlendirmesi yapýlýr ve sonucu hakkýnda kendisine ve il/ilçe sosyal hizmetler müdürlüklerine bilgi verilir. Deðerlendirme sonucunda yüksek risk grubunda yer alan kadýnlar için il/ilçe sosyal hizmetler müdürlükleri ile iletiþme geçilerek maðdurla görüþme yapmalarý saðlanýr. 4. Risk deðerlendirmesi yapýlan ve barýnma talebinde bulunan kadýn için, il/ilçe sosyal hizmetler müdürlükleri, belediye veya STK lara baðlý danýþma merkezleri ile iletiþime geçilir. 5. Maðdurun ifadesini okumasý saðlanýr, gerekiyorsa kendisine okunur ve ifadesinin bir kopyasý ile tarih ve numarasý kendisine verilir. b. Adli Kurumlar Aile içi þiddete maruz kalmýþ ya da risk altýndaki kadýn, 4320 sayýlý Ailenin Korunmasýna Dair Kanun dan yararlanmak ve koruma tedbirleri alýnmasý için kolluk kuvvetlerinin yaný sýra Cumhuriyet savcýlýðýna veya aile hukukundan doðan dava ve iþleri görmekle görevlendirilmiþ olan aile mahkemelerine baþvuruda bulunabilir. Ayrýca, söz konusu kanun kapsamýnda üçüncü þahýslar da genel kolluk kuvvetlerine veya Cumhuriyet baþsavcýlýðýna olayýn yazýlý, sözlü veya baþka bir

31 ÞÝDDETE MARUZ KALAN KADINLARA SUNULAN HÝZMETLER 31 suretle bildirilmesi suretiyle ihbarda bulunabilirler. Söz konusu kanunda yer alan tedbirlere iliþkin karar aile mahkemeleri tarafýndan verilmektedir sayýlý Ailenin Korunmasýna Dair Kanun a göre kusurlu eþ veya diðer aile bireyine yönelik alýnabilecek tedbirler önceki bölümde özetlenmiþtir. Aile Mahkemeleri ihtiyaç halinde SHÇEK il ya da ilçe müdürlüklerine baþvurarak þiddete maruz kalan kadýna iliþkin deðerlendirme yapýlmasýný talep edebilmektedir. Bu deðerlendirme sonucunda kadýn sýðýnmaevine yerleþtirilebilir ya da farklý hizmetlere yönlendirilebilir. Kendi baþlarýna hukuksal iþlemleri baþlatacak durumda olmayan kadýnlara bulunduklarý ildeki barolar gerekli hukuksal yardýmý saðlar. Adli iþlemler yürütülürken eðer kadýnýn maddi imkânlarý avukat tutmak için yeterli deðilse, baro tarafýndan ücretsiz avukat görevlendirilir. c. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Þiddete maruz kalan veya bu riski taþýyan kadýnlara yönelik sosyal hizmetleri sunmakla görevli kamu kurumlarýndan biri, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumudur. SHÇEK bünyesinde bulunan Sosyal Hizmetler Ýl /Ýlçe Müdürlükleri, Aile Danýþma Merkezleri, Toplum Merkezleri, ALO 183 Hattý aracýlýðýyla þiddet maðduru kadýnlara barýnma, danýþmanlýk, bilgilendirme ve yönlendirme gibi hizmetler verilmektedir. Sosyal hizmet uzmanlarý ve psikologlar gibi alanýnda uzman kiþilerin görev yaptýðý bu birimler, kadýnýn ihtiyaç duyduðu desteði saðlamada önemli bir iþleve sahiptir. Ülkemizde her ilde sosyal hizmetler il müdürlüðü bulunmaktadýr.

32 32 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ ALO 183 Aile, Kadýn, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danýþma Hattý, þiddete maruz kalan ya da þiddet riski taþýyan ve desteðe gereksinimi olan kadýnlara ve çocuklara psikolojik, hukuki ve ekonomik alanda danýþmanlýk hizmetleri sunmak ve yararlanabilecekleri hizmet kuruluþlarý konusunda bilgi vermektedir. ALO 183 ücretsiz bir danýþma hattýdýr ve 7 gün 24 saat hizmet vermektedir. Konukevleri / sýðýnmaevleri ile þiddete maruz kalan veya risk altýndaki kadýnlarýn varsa çocuklarý ile birlikte, þiddetten uzak, kendilerini güven içinde hissedebilecekleri bir yerde geçici bir süre barýnmalarý saðlanmaktadýr. SHÇEK in yaný sýra yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluþlarýnýn söz konusu kuruluþlarý açma ve iþletmelerine olanak saðlayan hukuksal düzenlemeler bulunmaktadýr. Kadýn konukevinde/sýðýnmaevinde kalmak için baþvurular Ýl / ilçe Sosyal Hizmet Müdürlüklerine yapýlýr. Toplum Merkezleri ve Aile Danýþma Merkezleri, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Ýl Müdürlüðü ne baðlý olarak açýlan Toplum veya Aile Danýþma Merkezleri, toplumun ve ailenin geliþmesi için; bireyin katýlýmcý, üretken ve kendine yeterli hale gelmesi amacýyla koruyucu, önleyici, eðitici, geliþtirici, rehberlik ve rehabilite edici iþlevlerini, gerekirse diðer kuruluþlar ve gönüllülerle iþbirliði içerisinde sunmakla görevli bulunan ve diðer sosyal hizmet kuruluþlarýnýn yoðunluðunu azaltmayý amaçlayan gündüzlü sosyal hizmet kuruluþlarýdýr. SHÇEK e baðlý 39 ilde 75 adet toplum merkezi ve 37 ilde 41 adet Aile Danýþma Merkezi

33 ÞÝDDETE MARUZ KALAN KADINLARA SUNULAN HÝZMETLER 33 bulunmaktadýr. Aile içi þiddete maruz kalan veya risk altýndaki kadýnlara bu merkezlere baþvurduklarý zaman, ihtiyaçlarý doðrultusunda bilgilendirme, aydýnlatma ve yönlendirme yapýlmaktadýr. d. Belediyeler 5393 sayýlý Belediye Kanunu nda, büyükþehir belediyeleri ve nüfusu i geçen belediyeler kadýnlar ve çocuklar için koruma evleri açar, hükmü yer almaktadýr. Aile içi þiddete maruz kalmýþ ya da risk altýndaki kadýnlar, bulunduklarý yerin belediyesinin bu tür hizmetleri varsa, bu merkezlerden ücretsiz psikolojik, týbbi ve hukuksal destek almaktadýrlar. Ayrýca ekonomik desteðe ihtiyacý olan þiddet maðduru, belediyelerin ayni ve maddi desteklerinden yararlanabilmektedir. Türkiye de SHÇEK e baðlý olanlar dýþýnda ilk sýðýnmaevi 1990 yýlýnda Bakýrköy Belediyesi tarafýndan hizmete açýlmýþtýr. Bu tarihten itibaren belediyeler kendileri ya da diðer kamu kuruluþlarý ve sivil toplum kuruluþlarý ile iþbirliði içinde þiddet maðduru kadýnlara yönelik rehberlik ve barýnma hizmetleri sunmaktadýrlar. Belediyenin sýðýnmaevi / konukevi varsa, þiddete maruz kalmýþ ya da risk altýndaki kadýn belediyenin kadýn danýþma merkezine ya da doðrudan belediyeye baþvurarak, konukevi/sýðýnmaevinde kalmak için müracaat edebilir. 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle ülkemizde 12 belediyenin (doðrudan kendisinin ya da sivil toplum kuruluþlarý ile iþbirliði içinde kurduðu) aile içi þiddete maruz kalan kadýnlara yönelik sýðýnmaevi bulunmaktadýr.

34 34 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ e. Barolar Aile içi þiddete maruz kalan ya da risk altýndaki kadýnlar, barolarýn adli yardým ile danýþma ve yönlendirme hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Barolar, avukatlýk ücretlerini ve diðer yargýlama giderlerini karþýlama olanaðý bulunmayanlara ücretsiz avukatlýk hizmetlerinin verilmesini saðlamaktadýr. Aile içi þiddete maruz kalan kadýnlar da bu hizmetten yararlanabilmektedir. Adli yardým istemi, kolluk kuvvetleri aracýlýðý ile barolardan talep edilebileceði gibi, hizmetin görüleceði yer adli yardým bürosuna veya temsilciliklerine de baþvurularak yapýlabilmektedir. Ayrýca bazý illerin barolarý, þiddete maruz kalmýþ veya risk altýnda olan kadýnlara doðrudan hukuksal danýþmanlýk hizmeti sunmak ve rehberlik yapmak amacýyla kadýn danýþma merkezleri açmýþlardýr. Buralarda, sürekli ve gönüllü çalýþan avukatlar aracýlýðý ile kadýnlar hukuksal konularda bilgilendirilmekte ve yönlendirilmektedir. f. Sivil Toplum Kuruluþlarý (STK lar) Kadýnlara yönelik çalýþmalar yürüten sivil toplum kuruluþlarý, þiddete maruz kalan ya da risk altýndaki kadýnlara, yaþadýklarý þiddetle mücadele ederken ihtiyaç duyabilecekleri hukuki ve psikolojik danýþmanlýk ile barýnma, iþ ve saðlýk konularýnda desteði dayanýþma anlayýþýyla vermektedir. Bu desteði verirken valilikler ve belediyelerle iþbirliði yapmaktadýrlar.

35 KADINA YÖNELÝK ÞÝDDETÝN KADIN SAÐLIÐINA ETKÝLERÝ 35 Kadýna Yönelik Þiddetin Kadýn Saðlýðýna Etkileri Kadýna yönelik aile içi þiddet, kadýn mortalitesini ve morbiditesini etkileyen önemli sorunlara neden olmaktadýr. Bu sorunlar doðrudan kadýna yönelik aile içi þiddetin neden olduðu ölümler, yaralanmalar ve sakatlýklar olduðu gibi, psikolojik veya fiziksel birçok saðlýk sorununun ortaya çýkýþýný kolaylaþtýran, iyileþmeyi geciktiren, tedaviye uyumu bozan etkilere de sahiptir. Kadýna yönelik aile içi þiddetin saðlýk sonuçlarý þu þekilde gruplanabilir: I. Öldürücü sonuçlar Cinayet Ýntihar Anne ölümü HIV/AIDS II. Öldürücü olmayan sonuçlar a. Fiziksel Saðlýk Aðrý Kalýcý fonksiyonel bozukluk Kendini iyi hissetmeme Obezite b. Kronik Durumlar Kronik aðrý sendromu Ýrritabl barsak sendromu Gastrointestinal düzensizlikler Somatik þikayetler Fibromiyalji c. Üreme Saðlýðý Ýstenmeyen gebelikler Cinsel Yolla Bulaþan Enfeksiyonlar/HIV

36 36 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Jinekolojik problemler Saðlýksýz düþükler Gebelik komplikasyonlarý Erken doðum Düþük doðum aðýrlýklý bebek Pelvik inflamatuar hastalýk d. Ruh Saðlýðý Post-travmatik sendrom Depresyon Anksiyete Fobi-panik atak Yeme düzensizlikleri Uyku bozukluklarý Cinsel disfonksiyonlar Benlik saygýsýnýn yitimi Madde kullanýmý e. Olumsuz Saðlýk Davranýþlarý Sigara içme Alkol ve madde kullanýmý Cinsel risk alma Fiziksel aktivite azlýðý Oburluk / aþýrý yemek yeme Aile içi þiddet, çocuklarýn saðlýðýný da olumsuz etkiler. Ailede þiddete tanýk olan veya þiddete maruz kalan çocuklarda, anksiyete, depresyon, öðrenme güçlüðü, duygu ve davranýþ bozukluklarý, sonraki yaþamlarýnda daha fazla þiddete maruz kalma ve kendilerinin de þiddet uygulamasý, okul baþarýsýzlýðý, post travmatik stres bozukluðu, somatik yakýnmalar, anti-sosyal davranýþ, fobi, uyum sorunlarý, içe kapanma gibi sorunlar görülmektedir.

37 KADINA YÖNELÝK ÞÝDDETÝN KADIN SAÐLIÐINA ETKÝLERÝ 37 Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetin Önlenmesi Kadýna yönelik aile içi þiddet kadýnýn insan haklarý ihlali olarak kabul edilmektedir. Aile içi þiddet kadýnlara ekonomik, psikolojik ve fiziksel biçimlerde ciddi zarar vermektedir. Ayrýca, toplumsal ve ekonomik geliþmeyi de olumsuz etkilemektedir. Kadýna yönelik aile içi þiddetin önlenmesine yönelik müdahaleler üç temel baþlýkta incelenmektedir. Bunlar; þiddetin daha ortaya çýkmadan önlenmesi (birincil koruma), þiddet ortaya çýktýktan sonra erken taný ve tedavi ile etkilerinin ve tekrarýnýn önlenmesi (ikincil koruma) ve þiddete maruz kalanlarýn rehabilitasyonu ve uzun süreli desteklenmesi (üçüncül koruma) olarak belirtilmektedir. Birincil korumada saðlýk personeli aile içi þiddetin ortaya çýkmasýný önlemek için, özellikle birey, aile ve kiþiler arasý iliþkiler düzeyinde risk gruplarýný ve risk faktörlerini belirleyebilmeli, saðlýk eðitimi vermeli ve krizi önlemek için kadýný destekleyici hizmetlere yönlendirebilmelidir. Ayrýca kadýnýn güçlendirilmesi ile ilgili programlarda savunuculuk ve ilgili sektörlerle iþbirliði yapabilmelidir. Kadýna yönelik þiddet konusunda ikincil koruma, þiddetin akut ve kronik etkilerini azaltmak için erken müdahaleleri ve þiddetin tekrarýný önlemeyi içerir. Aile içi þiddeti önlemek için ikincil koruma stratejileri þunlardýr: Saðlýk personelinin, þiddet maðduru kadýnlarý erken dönemde tanýmasý,

38 38 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Þiddet yönünden bir bulgu saptandýðýnda hemen müdahale edilmesi, Þiddet sonucu ortaya çýkan saðlýk sorunlarýnýn uygun tedavisi, Kadýnlarýn güvenliðini saðlamak ve ihtiyacý olan yardýmý alabilmek için uygun yönlendirmelerin saðlanmasý, bunun için ilgili sektör çalýþanlarýnýn eðitimi ve sektörler arasý iþbirliðinin saðlanmasý. Þiddet maðduru kadýnlarýn rehabilitasyonu ve uzun süreli desteklenmesi üçüncül korumayý oluþturur. Saðlýk personeli, þiddete maruz kalan kadýnlarýn ve ailelerinin danýþmanlýk hizmeti, grup desteði ve gerekli olan diðer destekleri almasýnda yardýmcý olabilir.

39 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROGRAMI 39 Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadele Programý Kadýna yönelik aile içi þiddet (AÝÞ) önemli bir toplum saðlýðý sorunudur. Ancak, özel alanda meydana geldiði için çoðu zaman gizli kalmakta ve gerçek boyutlarý tespit edilememektedir. Saðlýk hizmetleri, þiddete maruz kalan veya risk altýndaki kadýnlarýn yardým alabilecekleri temel ve öncelikli hizmetlerden biridir. personelinin kadýna yönelik aile içi þiddeti tanýmasý, tespit etmesi, gerekli müdahaleleri yapabilmesi ve uygun kuruluþlara yönlendirmesi için gerekli alt yapýnýn oluþturulmasý, saðlýk personelinin mezuniyet öncesi ve sonrasý eðitim programlarýnda kadýna yönelik aile içi þiddete yer vermesi yer almaktadýr. Çocuk ve Kadýnlara Yönelik Þiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi Ýçin Alýnacak Tedbirler konulu Baþbakanlýk Genelgesi ile Saðlýk Bakanlýðý na çok yönlü sorumluluk yüklenmiþtir. Bu sorumluluklar arasýnda; saðlýk hizmeti sunan kurumlarda çalýþan saðlýk Kadýna yönelik aile içi þiddetin ülkemizdeki boyutu ve saðlýk sonuçlarý, bu sorunla mücadelede saðlýk sektörünün rolü ve saðlýk hizmeti sunumunda yaþanan problemler dikkate alýnarak, Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadele Programý baþlatýlmýþtýr.

40 40 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ Amaç Temel amaç: Þiddetin kadýn saðlýðý üzerine etkilerini azaltmak ve gelecekte yaþanabilecek kadýna yönelik aile içi þiddet olgularýný önlemek. Alt amaçlar: 1. Aile içi þiddete maruz kalan kadýna yönelik hizmetleri temel saðlýk hizmetlerine entegre etmek. 2. Aile içi þiddete maruz kalan kadýna yaklaþým ve müdahale konusunda saðlýk personelinin duyarlýlýðýný ve yeterliliðini geliþtirmek. 3. Aile içi þiddete maruz kalan kadýnlara yönelik kayýt-bildirim ve izlem mekanizmasý oluþturmak. 4. Sektörler arasý koordinasyon ve iþbirliðini geliþtirmek. 5. Erkek katýlýmý ve toplumu bilinçlendirme çalýþmalarýna katkýda bulunmak. Temel Ýlkeler Þiddet, bir halk saðlýðý problemi ve insan haklarý sorunudur. Þiddet, yasal yansýmalarý ile bir suç teþkil eder. Bu nedenle, zamanýnda ve etkin þekilde tanýmlanmalýdýr. Bireyler haklarýný kullanabilecekleri ve bir bütün olarak geliþimlerine olanak saðlayan koþullarda yaþama hakkýna sahiptir. Yaþ, cinsiyet, din, ekonomik düzey, cinsel tercih, milliyet ve politik görüþleri ne olursa olsun, her birey þiddet nedeniyle ihtiyaç duyduðu saðlýk hizmetini almalýdýr. Tüm müdahaleler, kiþilerin haklarýna saygý ve kendi kararlarýný kendilerinin almalarýna izin veren bir yolla yapýlmalýdýr.

41 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROGRAMI 41 Stratejiler 1. Politik kararlýlýk: a) Kadýna yönelik aile içi þiddeti önlemeye yönelik en yüksek düzeyde politik kararlýlýk saðlamak, b) Eylem planýný tüm saðlýk müdürlüklerine tanýtarak karar birliði saðlamak, c) Diðer sektörlerin desteðini de alarak programý yürütmek. 2. Hizmet Sunumu: a) Saðlýk kurumlarýna herhangi bir nedenle baþvuran 15 yaþ ve üzeri tüm kadýnlarýn aile içi þiddete maruziyet durumlarýnýn sorgulanmasý yoluyla aile içi þiddet olgularýna erken taný koymak, b) Tespit edilen olgulara týbbi taný ve tedavi, bilgilendirme ve yönlendirme hizmeti sunmak, c) Tespit edilen olgularýn kaydýný ve bildirimini tam ve zamanýnda yapmak, d) Tespit edilen olgularý izlemek, e) Halk eðitimi çalýþmalarý yapmak. 3. Saðlýk Personelinin Eðitimi: a) Saðlýk personeline, kadýna yönelik aile içi þiddet konusundaki duyarlýlýðýný arttýrmak ve AÝÞ i sorgulama, tanýma, bilgilendirme, yönlendirme, izleme, kayýt ve bildirim konularýndaki bilgi ve becerilerini geliþtirmek amacýyla hizmet içi eðitim vermek, b) Saðlýk personelinin hizmet sunumunda ve halk eðitiminde kullanacaðý eðitim materyalini

42 42 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE PROJESÝ KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELEDE SAÐLIK HÝZMETLERÝ geliþtirmek ve her saðlýk kurumunda bulunmasýný saðlamak. 4. Sosyal Mobilizasyon: a) Kadýna yönelik aile içi þiddetle mücadele programýný halka tanýtmak ve hizmet sunumunu açýklamak, b) Sosyal mobilizasyon için ilgili diðer sektörlerle (Adalet Bakanlýðý, Ýçiþleri Bakanlýðý, SHÇEK, STK lar, vb.) iþbirliðinin yapýldýðý bir mekanizma oluþturmak, c) Ýl düzeyinde sosyal mobilizasyonu, vali baþkanlýðýnda sektörler arasý iþbirliði ile saðlamak.

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına

Detaylı

Þiddete Maruz Kalan Kadýnlara Sunulan Hizmetler Þiddete Maruz Kalan Kadýnlara Sunulan Hizmetler Hazýrlayan Ebru Özberk T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým, yayýn,

Detaylı

Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Hazýrlayan Dr. Sarp Üner T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým, yayýn, çoðaltým ve daðýtým hakký T.C. Baþbakanlýk

Detaylı

Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu HAZIRLAYANLAR Sultan KARATAÞ Ülker ÞENER Nur OTARAN Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu, Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü tarafýndan Birleþmiþ

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri HAZIRLAYANLAR EDÝTÖR Prof. Dr. Ayþe Akýn YAZARLAR (Alfabetik Sýrayla) Prof. Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ Dr. Meral Demirören Dr. Serap Þener Dr.

Detaylı

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen.

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen. Gesundheitsamt Freie Hansestadt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung Yardýma ve bakýma muhtaç duruma

Detaylı

T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG

T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG Mart - 2014 YASAL DÜZENLEMELER KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE VE İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLAR ARASI

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Hazýrlayanlar Prof. Dr. Fidan Korkut-Owen Prof. Dr. Dean W. Owen T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým,

Detaylı

KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ

KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ KADINLARA DESTEK MEKANİZMALARI ONLİNE KİTAPÇIĞI Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Gençlik Topluluğu 2015-2016 İÇİNDEKİLER 1. Giriş 2. Kadın Dostu Akdeniz Projesi 3. Projenin

Detaylı

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme

Detaylı

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 12 1 KOBÝ'lere AB kapýsý Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 2 3 Projenin amacý nedir Yurt dýþýna açýlmak isteyen yerli KOBÝ'lerin, Lüksemburg firmalarý

Detaylı

konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler Dairesi bir devlet kuruluºu olup, bu kuruluº ülkede yaºayan herkese ücretsiz hizmet vermektedir.

konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler Dairesi bir devlet kuruluºu olup, bu kuruluº ülkede yaºayan herkese ücretsiz hizmet vermektedir. 1/7 AMT FÜR SOZIALE DIENSTE FÜRSTENTUM LIECHTENSTEIN Sosyal Hizmetler Dairesi Çocuk ve gençlik hizmetleri Sosyal hizmetler Terapi hizmetleri Ýç hizmetler konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler

Detaylı

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI MEMUR PERSONEL ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ GÖREV TANIMI Memur Personel Þube Müdürlüðü, belediyemiz bünyesinde görev yapan memur personelin özlük iþlemlerinin saðlýklý bir

Detaylı

Organizatör Firma Cebeci Cad. No:54 Akatlar 34335 Ýstanbul Tel:0212 351 68 48 (pbx) Faks:0212 351 59 33 E-Posta: tculha@grem.com.tr BAHÇEÞEHÝR ÜNÝVERSÝTESÝ BEÞÝKTAÞ KAMPÜSÜ 11-12 Haziran 2008 SUNUM DOSYASI

Detaylı

Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir

Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir 2008-96 Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir Ýstanbul, 19 Kasým 2008 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2008/96 Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir 4857 sayýlý

Detaylı

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak

Detaylı

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili

Detaylı

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr. MALÝYE DERGÝSÝ Temmuz - Aralýk 2011 Sayý 161 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Yayýn Kurulu Baþkan Füsun SAVAÞER Üye Ali Mercan AYDIN Üye Nural KARACA

Detaylı

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı

Detaylı

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün

Detaylı

T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG

T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG Mart - 2014 KADINA YÖNELİK ŞİDDET 2 Şiddet Nedir? Sahip olunan güç veya kudretin, yaralanma ve

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler 1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler 1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 3 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 6 Eylül 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 26989 YÖNETMELÝK Millî Eðitim Bakanlýðýndan: OKUL ÖNCESÝ

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN 1300-3623

MALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN 1300-3623 MALÝYE DERGÝSÝ ISSN 1300-3623 Temmuz - Aralýk 2007, Sayý 153 YAZI DANIÞMA KURULU Prof. Dr. Güneri AKALIN Prof. Dr. Abdurrahman AKDOÐAN Prof. Dr. Figen ALTUÐ Prof. Dr. Engin ATAÇ Prof. Dr. Ömer Faruk BATIREL

Detaylı

Şiddet. Tanımı. İstanbul Sözleşmesi

Şiddet. Tanımı. İstanbul Sözleşmesi Şiddet Tanımı Kadınlara yönelik şiddet; bir insan hakları ihlali ve kadınlara yönelik ayrımcılığın bir biçimi olarak anlaşılmaktadır ve ister kamusal ister özel alanda meydana gelsin, kadınlara fiziksel,

Detaylı

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI ENCÜMEN VE KARARLAR ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ 5393 Sayýlý Belediye Kanununun 35. maddesi gereði Baþkanlýk Makamýnca Encümen Gündemine girmek üzere havale edilen

Detaylı

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge

Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Platformdan Yeni ve Ýleri Bir Adým: Saðlýk ve Sosyal Güvence için Bir Bildirge Onaylayan Administrator Thursday, 05 August 2010 Son Güncelleme Thursday, 05 August 2010 HSGG GÜVENLÝ GELECEK ÝÇÝN SAÐLIK

Detaylı

2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007

2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007 2007/82 Nolu SGK GENELGESÝ(Fatura Bedellerinin Ödenmesinde Karþýlaþýlan Sorunlar) Cuma, 26 Ekim 2007 GENELGE 2007/ 82 2007/46 sayýlý Fatura Bedellerinin Ödenmesi konulu Genelge gereði Kurum web sayfasýnda

Detaylı

ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI

ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI Kýzýlcaþar Geleceðe Hazýrlanýyor Gelin Birlikte Çalýþalým ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI Mart 2014 ALPER YILMAZ Halkla Bütünleþen MUHTARLIK Ankara Gölbaþý Kýzýlcaþar Köyünde 4 Mart 1979

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler

ünite1 Sosyal Bilgiler ünite1 Sosyal Bilgiler Ýletiþim ve Ýnsan Ýliþkileri TEST 1 3. Ünlü bir sanatçýnýn gazetede yayýnlanan fotoðrafýnda evinin içi görüntülenmiþ haberi olmadan eþinin ve çocuklarýnýn resimleri çekilmiþtir.

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI HANGÝ OKULDA OKUMAK ÝSTEDÝÐÝNE KARAR VERDÝN MÝ? Genel Liseler Fen Liseleri Sosyal Bilimler Anadolu Spor Güzel Sanatlar Askeri

Detaylı

Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet

Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet T.C. BAÞBAKANLIK Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ziya Gökalp Cad. No:

Detaylı

Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU

Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU 13 OCAK 2011 Bu program, Avrupa Birliði ve Türkiye Cumhuriyeti tarafýndan finanse edilmektedir. YENÝLÝKÇÝ YÖNTEMLERLE KAYITLI ÝSTÝHDAMIN

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Ýlgili Ulusal ve Uluslararasý Yasal Düzenlemeler Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Ýlgili Ulusal ve Uluslararasý Yasal Düzenlemeler Eray Karýnca Ankara 8. Aile Mahkemesi

Detaylı

Tehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR...

Tehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR... ARA DEPOLAMA www. ekovar.com info@ ekovar.com Hilal Mah. 50. Sokak, 4. Cad. No: 8/8 Yýldýz - Çankaya / ANKARA Tel : +(90) 312 442 13 05 +(90) 312 442 11 43 Faks : +(90) 312 442 13 06 Tehlikeli Atýk Çözümünde

Detaylı

DESTEK HÝZMETLERÝ DAÝRE BAÞKANLIÐI

DESTEK HÝZMETLERÝ DAÝRE BAÞKANLIÐI DESTEK HÝZMETLERÝ DAÝRE BAÞKANLIÐI HÝZMET ALIMLARI ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ GÖREV TANIMI Büyükþehir Belediyesi'ne baðlý birimlerin ihtiyacý olan hizmetin satýn alýnmasý iþlemlerini, Baþkanlýk Makamýný'nýn OLUR'u

Detaylı

Eðitim Baþvurularý Hakkýnda; -Eðitim katýlýmcý sayýsý ve eðitim tarih deðiþiklikleri Odamýz tarafýndan belirlenmektedir. -Eðitimlerimizle ilgili tüm güncel bilgiler www.corlutso.org.tr internet adresindeki

Detaylı

7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012

7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012 7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012 KÝMLER KATILABÝLÝR? Yarýþma, Türkiye Cumhuriyeti sýnýrlarý dahilinde veya yurtdýþýnda okuyan T.C. vatandaþlarý veya K.K.T.C vatandaþý, 35 yaþýný aþmamýþ, en az lise

Detaylı

..T.C. DANýÞTAY SEKiziNCi DAiRE Esas No : 2005/1614 Karar No : 2006/1140

..T.C. DANýÞTAY SEKiziNCi DAiRE Esas No : 2005/1614 Karar No : 2006/1140 ..T.C. Davacý Davalý : Trabzon Baro Baþkanlýðý Trabzon Barosu Adliye Sarayý : 1- Maliye Bakanlýðý 2- Baþbakanlýk -TRABZON Davanýn Özeti: Karaparanýn Aklanmasýnýn Önlenmesine Dair 4208 sayýlý Kanunun Uygulanmasýna

Detaylı

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. Sendikamýz Yönetim Kurulu Üyesi Erhan KAMIÞLI, 28 Mart 2001 tarihi itibariyle H.Ö. Sabancý Holding Çimento Grubu Baþkanlýðý'na atanmýþtýr.

Detaylı

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi 2009-11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi

Detaylı

ÇALIùMA HAYATINA øløùkøn ANAYASA DEöøùøKLøKLERø "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasýnýn Bazý Maddelerinin Deðiþtirilmesi Hakkýnda Kanun" Av.

ÇALIùMA HAYATINA øløùkøn ANAYASA DEöøùøKLøKLERø Türkiye Cumhuriyeti Anayasasýnýn Bazý Maddelerinin Deðiþtirilmesi Hakkýnda Kanun Av. ÇALI MA HAYATINA L K N ANAYASA DE KL KLER I. Avrupa Birliði sürecinde demokrasi ve insan haklarý açýsýndan önemli bir dönüm noktasý olarak kabul edilen Anayasa deðiþiklikleri, 17 Ekim 2001 tarih ve 24556

Detaylı

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar Öðrencinin Adý ve Soyadý Doðum Yeri ve Yýlý Fakülte Numarasý Bölümü Yaptýðý Staj Dalý Fotoðraf STAJ BÝLGÝLERÝ Ýþyeri Adý Adresi Telefon Numarasý Staj Baþlama Tarihi Staj Bitiþ Tarihi Staj Süresi (gün)

Detaylı

YAŞAM BOYU DÖNEMLERİNE GÖRE KADIN CİNSİYETİNİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR / OLAYLAR

YAŞAM BOYU DÖNEMLERİNE GÖRE KADIN CİNSİYETİNİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR / OLAYLAR Bir insan hakları ihlali olan kadına yönelik şiddet gelir, eğitim düzeyi fark etmeksizin farklı toplum ve kültürlerin yaşadığı ortak bir sorundur ve dünyadaki bütün kadınlar kocaları, babaları, kardeşleri

Detaylı

4691 sayýlý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu kapsamýnda kurulan ULUTEK TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGESÝ, Uludað Üniversitesi Görükle Kampüsü içerisinde 471.000 m2 alanda hizmet vermektedir. 2006 yýlýnda

Detaylı

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Proje Yönetimi ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23 Araç 1: Araþtýrma sorularý Araç 2: Belirsiz talimatlar Araç 3: Robotlar 28 Örnek

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

rm o f t a l ip j o l o n ek gýda T a d ý G m için ya þ a i ye Türk u ulusal GIDA TEKNOLOJÝ PLATFORMU y a þ a m i ç i n g ý d a Kaynak: 2010 Envanteri (TGDF) Gýda Sektörü 73.722.988 nüfus Hane halký gýda

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler 2008-75 SSK Affý Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit - 2008/75 Sirküler Sosyal Güvenlik Kurumu'na Olan Prim Borçlarýnýn Ödeme Kolaylýðýndan Yararlanmamýþ Olanlara, Tekrar Baþvuru Ýmkâný Ge

Detaylı

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE İÇİN KADIN KONUKEVLERİ PROJESİ 7 MAYIS 2014-ANKARA. Saygıdeğer Misafirler, Değerli Basın Mensupları

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE İÇİN KADIN KONUKEVLERİ PROJESİ 7 MAYIS 2014-ANKARA. Saygıdeğer Misafirler, Değerli Basın Mensupları KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE İÇİN KADIN KONUKEVLERİ PROJESİ 7 MAYIS 2014-ANKARA Saygıdeğer Misafirler, Değerli Basın Mensupları Aile içi Şiddetle Mücadele İçin Kadın Konukevleri Projesi nin açılış

Detaylı

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi 10 Faaliyet Raporu Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi Ýçindekiler Yönetim ve Denetim Kurulu Temettü Politikasý Risk Yönetim Politikalarý Genel Kurul Tarihine Kadar Meydana

Detaylı

MALÝ HÝZMETLER DAÝRE BAÞKANLIÐI

MALÝ HÝZMETLER DAÝRE BAÞKANLIÐI MALÝ HÝZMETLER DAÝRE BAÞKANLIÐI BÜTÇE ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ GÖREV TANIMI 5216 Büyükþehir Belediye Kanunu ile 5393 sayýlý Belediye Kanununun, Ýçiþleri Bakanlýðý'nca yayýnlanan Mahalli Ýdareler Bütçe ve Muhasebe

Detaylı

Merkezi Finans ve Ýhale Birimi'nin sözleþme makamý olduðu bu araþtýrma, Avrupa Komisyonu'nun mali destekleriyle ICON Institut Public Sector Gmbh, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve BNB

Detaylı

Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý

Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý Saðlýk ve Toplum Yýl:20, Sayý: 1 Ocak-Mart 2010 MAKALELER / Articles Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý Child Brides and Expected Negative Results 1 2 3 Sare MIHÇIOKUR, Feryal ERBAÞ, Ayþe AKIN

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr.

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. V KAMU MALÝYESÝ 73 74 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 2000 yýlýnda uygulamaya konulan

Detaylı

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A² EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki

Detaylı

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Yargýtay Kararlarý T.C Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Davalý þirketin ayný il veya diðer illerde baþka iþyerinin

Detaylı

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 tarihinde Türk Tabipleri Birliði GMK Bulvarý Þehit Daniþ Tunalýgil sok. No: 2 / 17-23 Maltepe-Ankara adresinde Kol Toplantýmýzý gerçekleþtiriyoruz. Türkiye saðlýk

Detaylı

MEB ÖZEL EÐÝTÝM REHBERLÝK ve DANIÞMA HÝZMETLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ

MEB ÖZEL EÐÝTÝM REHBERLÝK ve DANIÞMA HÝZMETLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ MEB ÖZEL EÐÝTÝM REHBERLÝK ve DANIÞMA HÝZMETLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ KILAVUZ U Þubat 2008 MEB ÖZEL EÐÝTÝM REHBERLÝK ve DANIÞMA HÝZMETLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ ÖZEL EÐÝTÝM VE REHBERLÝK HÝZMETLERÝ KILAVUZU Ankara

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri Eray Karýnca Ankara 8. Aile Mahkemesi Hakimi T.C.

Detaylı

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::. Membership TÜM ÇEVÝRÝ ÝÞLETMELERÝ DERNEÐÝ YÖNETÝM KURULU BAÞKANLIÐINA ANTALYA Derneðinizin Tüzüðünü okudum; Derneðin kuruluþ felsefesi ve amacýna sadýk kalacaðýmý, Tüzükte belirtilen ilke ve kurallara

Detaylı

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora 2009-40 Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora Ýstanbul, 25 Aðustos 2009 Sirküler Numarasý : Elit - 2009/40 Sirküler Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler

Detaylı

6284 SAYILI AİLEN LENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDET KANUNUN UYGULANMASI

6284 SAYILI AİLEN LENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDET KANUNUN UYGULANMASI 6284 SAYILI AİLEN LENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDET DDETİN ÖNLENMESİNE NE DAİR KANUNUN UYGULANMASI Türkiye önce aile içi şiddetin önlenmesi için; kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesine

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddete Ýliþkin Hukuksal Durum ve Uygulama Örnekleri Eray Karýnca Ankara 8. Aile Mahkemesi Hakimi T.C.

Detaylı

Mart 2010 Proje Hakkýnda NBÞ sektörünün ana girdisi olan mýsýrýn hasadý, hammadde kalitesi açýsýndan yetiþtirilmesi kadar önemli bir süreçtir. Hasat sýrasýnda gerçekleþtirilen yanlýþ uygulamalar sonucunda

Detaylı

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý GÝRÝÞ Ýçinde yaþadýðýmýz yýllarýn en önemli toplumsal olgulardan biri olan ve Türkiye açýsýndan çok önemli deðiþimleri beraberinde getiren göç, halen gerek toplumsal, gerekse siyasi deðerlendirmelerde

Detaylı

Gelir Vergisi Kesintisi

Gelir Vergisi Kesintisi 2009-16 Gelir Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/16 Gelir Vergisi Kesintisi 1. Gelir Vergisi Kanunu Uyarýnca Kesinti Yapmak Zorunda Olanlar: Gelir Vergisi

Detaylı

Simge Özer Pýnarbaþý

Simge Özer Pýnarbaþý Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 MALÝYE DERGÝSÝ Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Doç.Dr. Ahmet KESÝK Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Ahmet KESÝK MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER Yayýn

Detaylı

Türkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI KENDÝNÝ TANIYOR MUSUN? ANKARA, 2011 MESLEK SEÇÝMÝNÝN NE KADAR ÖNEMLÝ BÝR KARAR OLDUÐUNUN FARKINDA MISINIZ? Meslek seçerken

Detaylı

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn 4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87

Detaylı

Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP Bülteni

Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP Bülteni i kkadýn dostu entlere doðru Tt owa rreds w l Kadýn Dostu Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP Bülteni UNFPA at Work SÝX HUMAN

Detaylı

ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý. Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý

ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý. Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý ve Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý 2010 içindekiler Orta Karadeniz Kalkýnma Ajansý Kalkýnma Ajanslarýnýn Kuruluþ Amaçlarý Vizyonumuz Misyonumuz Orta Karadeniz

Detaylı

T.C. BAÞBAKANLIK Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE EL KÝTABI

T.C. BAÞBAKANLIK Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE EL KÝTABI T.C. BAÞBAKANLIK Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE EL KÝTABI T.C. BAÞBAKANLIK KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ Kadýnlar Ýçin Aile Ýçi Þiddetle Mücadele El Kitabý, Kadýnýn Statüsü

Detaylı

BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü?

BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü? BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü? Hükümetler birinci basamak saðlýk hizmetleri konusundaki yasalarý açýkça çiðnemektedir. Türkiye saðlýk sisteminde, birinci basamaktaki kurumlar (saðlýk

Detaylı

Barodan Haberler. Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Anayasa Mahkemesine Bireysel Baþvuru Semineri. Türk Borçlar Kanunu Semineri

Barodan Haberler. Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Anayasa Mahkemesine Bireysel Baþvuru Semineri. Türk Borçlar Kanunu Semineri Barodan Haberler Edinilmiþ Mallara Katýlma Semineri (Akþehir) Baromuzca Akþehir Ýlçesinde Türk Medeni Kanunu'nda Edinilmiþ Mallar ve Tasfiyesi ile Aile Konutu konulu konferans gerçekleþtirildi. Meslektaþlarýmýzýn

Detaylı

Bu yayýn, Türkiye Yerel Gündem 21 Programý nýn þemsiyesi altýnda yürütülen Kent Konseyleri nin güçlendirilmesi ve yerel demokratik yönetiþim mekanizmalarý olarak iþlev görmelerine yönelik eðitim ve kapasite

Detaylı

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU T.C. AYDIN BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ SU VE KANALÝZASYON ÝDARESÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ TEMMUZ 215-1 215 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU KURUMSAL MALÝ DURUM VE BEKLENTÝLER RAPORU SUNUÞ 518 Sayýlý Kamu

Detaylı

Şiddetli Geçimsizliğin Çözümü Şiddet Değildir!!

Şiddetli Geçimsizliğin Çözümü Şiddet Değildir!! Şiddetli Geçimsizliğin Çözümü Şiddet Değildir!! Acı ve ızdırap veren, yaşam hakkını tehdit eden,temel bir insan hakkı ihlali olan şiddete DUR DE! KADINA KARŞI ŞİDDETE HAYIR! VE KONUK EVİ Şiddet Sadece

Detaylı

Fiskomar. Baþarý Hikayesi

Fiskomar. Baþarý Hikayesi Fiskomar Baþarý Hikayesi Fiskomar Gýda Temizlik Ve Marketcilik Ticaret Anonim Þirketi Cumhuriyetin ilanýndan sonra büyük önder Atatürk'ün Fýndýk baþta olmak üzere diðer belli baþlý ürünlerimizi ilgilendiren

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3 ünite1 Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Öðreniyorum TEST 1 3. coðrafya tarih biyoloji fizik arkeoloji filoloji 1. Ali Bey yaþadýðý yerin sosyal yetersizlikleri nedeniyle, geliþmiþ bir kent olan Ýzmir e

Detaylı

Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Mücadeleye İlİşkİn. Sözleşmesi. İstanbul. Sözleşmesİ. Korkudan uzak Şİddetten uzak

Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Mücadeleye İlİşkİn. Sözleşmesi. İstanbul. Sözleşmesİ. Korkudan uzak Şİddetten uzak Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Önlenmesİ ve Bunlarla Mücadeleye İlİşkİn Avrupa Konseyİ Sözleşmesİ İstanbul Sözleşmesi Korkudan uzak Şİddetten uzak BU SÖZLEŞMENİN AMACI Avrupa Konseyi nin, kadınlara

Detaylı

Akýlcý Çözümler Üretiyoruz Finansal Yönetim ve Excel Eðitimleri Pratik, bütün öðretmenlerin en iyisidir. Publius Syrus EÐÝTÝMÝN AMACI MS Excel, günümüzde, iþ hayatýnda yoðun þekilde kullanýlan, vazgeçilmez

Detaylı

Mart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28

Detaylı

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez?

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? ünite1 Sosyal Bilgiler Kendimi Tanıyorum TEST 1 3. 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? A) Nüfus cüzdaný B) Ehliyet C) Kulüp kartý D) Pasaport Verilen

Detaylı

Ortak Program dan çok etkilendim

Ortak Program dan çok etkilendim Kadin Dostu Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP Bülteni Ortak Program dan çok etkilendim UNFPA Türkiye Temsilcisi Dr. Peer Sieben

Detaylı

21-23 Kasým 2011 Çeþme Ýzmir www.tgdfgidakongresi.com organizasyon Ceyhun Atýf Kansu Caddesi, 1386. Sokak, No: 8, Kat: 2, 06520 Balgat / Ankara T:+90 312 284 77 78 F:+90 312 284 77 79 Davetlisiniz Ülkemiz

Detaylı

DANIÞMANLIK TEDBÝRÝ KARARLARININ UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLÝÐ Perþembe, 30 Ekim 2008

DANIÞMANLIK TEDBÝRÝ KARARLARININ UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLÝÐ Perþembe, 30 Ekim 2008 DANIÞMANLIK TEDBÝRÝ KARARLARININ UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLÝÐ Perþembe, 30 Ekim 2008 25 Ekim 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 27035 TEBLÝÐ Taþpýnar Muhasebe Devlet Bakanlýðý, Milli Eðitim

Detaylı

Araþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu

Detaylı

Önsöz Birleþmiþ Milletler Ortak Programýnýn uygulandýðý altý þehirde kadýnlarýnýn durumunu, ihtiyaçlarýný ve taleplerini belirlemek üzere yapýlan kamuoyu araþtýrmasýnýn sonuçlarýný sizlerle paylaþmaktan

Detaylı

2010 YILI FAALÝYET RAPORU

2010 YILI FAALÝYET RAPORU TÜRKÝYE CUMHURÝYETÝ KAMU ÝHALE KURUMU 2010 YILI FAALÝYET RAPORU Yayýn No: 27 Aðustos 2011 - Ankara Ýçindekiler ÝÇÝNDEKÝLER BAÞKANIN SUNUÞU...5 KAMU ÝHALE KURULU ÜYELERÝ...7 1. KURUM HAKKINDA GENEL BÝLGÝLER...9

Detaylı

Kadına Yönelik Şiddet ŞEYDA YILDIRIM SOSYAL HİZMET UZMANI İZMİR AİLE DANIŞMA MERKEZİ

Kadına Yönelik Şiddet ŞEYDA YILDIRIM SOSYAL HİZMET UZMANI İZMİR AİLE DANIŞMA MERKEZİ Kadına Yönelik Şiddet ŞEYDA YILDIRIM SOSYAL HİZMET UZMANI İZMİR AİLE DANIŞMA MERKEZİ Şiddet Kadına Yönelik Şiddetin Yaygınlığı Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Şiddet: Kişinin, fiziksel cinsel, psikolojik

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI

ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI M. Nihal ESÝN Yrd. Doç. Dr., Ýstanbul Üniv. Florence Nightingale Hemþirelik Yüksekokulu Nilüfer ÖZTÜRK Ýstanbul Üniv. Florence Nightingale Hemþirelik Yüksekokulu ÇALIÞMA YAÞAMI VE KADIN SAÐLIÐI Özet Kadýnlar

Detaylı