E-TİCARET E-İŞ İNTERNET NEDİR? E-Ticaret Nedir? Elektronik ticaret; mal ve hizmetlerin; üretim, reklam ve satış, desteğinin internet ve/veya elektronik ortamda güvenli bir şekilde yapılmasıdır. E-Ticaret Nedir? İnternetin platform oluşturduğu bilgisayar ağları vasıtasıyla ürün, hizmet ve bilginin, Alınıp satılma, Transfer olma, Yer değiştirme süreçlerini kapsayan gelişmiş bir ticaret modelidir. E-Ticaret Wikipedia Elektronik ticaret; özellikle 1995 yılından sonra internet kullanımının artmasıyla ortaya çıkan, ticaretin elektronik ortamda yapılması kavramı elektronik ticaret ya da kısaca e-ticaret olarak adlandırılır. Mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. Elektronik ticaret, ticari işlemlerden biri veya tamamının elektronik ortamda gerçekleştirilmesi yoluyla; Reklam ve pazar araştırması, Sipariş ve ödeme, Teslim, olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır 1
E-Ticaretin Aşamaları Ticaret öncesi firmaların elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi, (Pazarlama Mal veya Hizmet Hakkında Bilgi Alma ) Firmaların elektronik ortamda buluşması, - Ödeme sürecinin yerine getirilmesi, Taahhüdün yerine getirilmesi, mal veya hizmetin müşteriye teslimi, satış sonrası bakım, destek, vb. hizmetlerin temin edilmesi. E-Ticaretin Araçları Telefon Faks Televizyon Uydu alıcıları (Örn: digitürk) Bilgisayar Elektronik Ödeme ve Para Transfer Sistemleri Ödeme Teknolojileri Kredi Kartları Akıllı Kartlar (Smart Cards) Elektronik Veri Değişim Sistemleri (EDI): ticaret yapan iki kuruluş arasında bilgisayar ağları aracılığıyla insan faktörü olmaksızın bilgi belge değişimi sağlayan sistemdir. Internet Intranet (Lokal internet) WAP E-Ticarette Taraflar Alıcı Satıcı Üretici Bankalar Komisyoncular Sigorta Şirketleri Nakliye - Kargo Şirketleri Özel Sektör Bilgi Teknolojisi - Yazılım Şirketleri Sivil Toplum Örgütleri (Tüketiciyi Koruma Derneği, Odalar v.b.) Üniversiteler Onay Kurumları, Elektronik Noterler Dış Ticaret Müsteşarlığı Gümrük Müsteşarlığı Diğer Kamu Kurumları E-Ticaret Gelir Modelleri Satış: Şirketler kendi kurumsal siteleri üzerinden ürün satarlar; Wallmart, Adidas,Nike, Teknosa gibi İşlem, Komisyon: Satılan/kiralanan ürün üzerinden komisyon alınır; sahibinden, hepsiburada, biletix, yemeksepeti gibi Üyelik: Servisi sağlayan, belirli dönem bazında üyelik ücreti alır; siberalem, ihale vs. 2
E-Ticaret Gelir Modelleri Reklam: Popüler web sayfaları, sayfa üzerine ücretli (banner) reklam alırlar; mynet, superonline, milliyet.. Entegrasyon: Kendi üzerinden, diğer web sayfalarına geçiş sağlayarak gelir elde ederler, google a (adwords / adsense) yönlenen kişisel ve kurumsal siteler.. Diğer: Bazı şirketler belirli bir bedel karşılığı, oyun oynatabilir, canlı spor karşılaşması izletebilir; Msn.espn.go.com.. E-Ticaret Türleri B2B (Business To Business) Şirketler Arası Elektronik Ticaret B2C (Business To Consumer / Customer) Şirket-Tüketici Arası Elektronik Ticaret B2G (Business To Goverment) Şirket-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret C2G (Consumer / Customer To Goverment) Tüketici-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret Şirketler Arası B2B 1. Şirketler Arası (B2B- Business To Business) Elektronik Ticaret: En yaygın kullanılan elektronik ticaret şeklidir. Şirket içi veya şirketler arası yapılan ticarettir. Elektronik Veri Değişimi (Electronik Data Interchange) olarak da adlandırılmaktadır. Firmaların elektronik ortamda tedarikçiye sipariş vermesi, faturalarını temin etmesi ve bedellerini ödemesi bu bölümde değerlendirilmektedir. Şirket Tüketici Arası B2C 2. Şirket-Tüketici Arası Elektronik Ticaret (B2C-Business to consumer / costumer) : Elektronik ticaretin en çok bilinen türüdür. Sanal Mağaza uygulamaları ile İnternette firmalar elektronik ortamda; bilgisayardan otomobile, kitaptan pizzaya birçok ürünün doğrudan tüketiciye satışını yapmaya başlamıştır. Yaygın GSM kullanımı ile birlikte wap teknolojisi de gelişmekte olup, yer ve zaman gibi kısıtlar olmaksızın elektronik ticaret yapılan uygun bir ortam haline gelmiştir. 3
B2B ne sunar A. KATALOG HİZMETİ B2B siteleri, şirketlere kendilerini ve ürünlerini tanıtıcı gerçek hayatta potansiyel müşterilere gönderdiğiniz kataloglardan ya da broşürlerden farkı olmayan online kataloglar sağlar. B. ALIM SATIM HİZMETLERİ B2B sitelerinin önemli bir bölümü, üyelerine kendi aralarında online ticaret yapma olanağı sağlayarak alıcı ile satıcı şirket arasındaki alışverişe ilişkin bütün süreçler elektronik ortamda gerçekleşir. C. MÜZAYEDE HİZMETLERİ B2B Sitelerinin bir çoğu tıpkı bireysel tüketicilere yönelik açık artırma sitelerinde olduğu gibi açık artırma (ya da eksiltme) yapılmasına imkan tanır. B2B şirketten şirkete gerçekleşen açık artırma ile şirketlerin stoklarında kalan ürünleri satma, ya da toptan ticarete yönelik özel kampanyalar yapma fırsatını sunar. D. BİLGİ DEĞİŞ TOKUŞU HİZMETİ B2B sitelerinin en temel işlevi ise, bu siteler aracılığıyla bir araya gelen şirketlerin birbirlerini alım satım taleplerinden haberdar etmeleridir. Bu niteliğiyle sektörlere yönelik şeffaflığı artıran elektronik pazar yerleri, fiyat seviyelerinin de optimum biçimde oluşmasını sağlarlar. B2B Örnekleri Satış Pazarlama (Sales Channels and Agregators) Grup Satışı www.pencere.com.tr www.bayinet.com.tr Tedarik Zinciri - Satınalma (Supply Chain / Procurement Aggregators) Grup Satınalma www.tedarikmerkezi.com www.oteltedarik.com www.tedarik.com Al Sat e-ticaret Pazar Yerleri (Buy/Sell Marketplaces) 2-Yönlü İhale Siteleri www.alibaba.com Teknik Hizmetler (Technical Services) www.toolwire.com Bilgi Hizmetleri (Information Services) Teknik Destek Hizmetleri technet.microsoft.com B2C Örnekleri Online etail Stores (Elektronik Perakende - Mağaza) www.ceptikla.com - www.hepsiburada.com - www.estore.com.tr - www.boyner.com.tr Online auctions (Açık Artırma) www.ebay.com - www.gittigidiyor.com.tr Travel services (Seyahat Hizmetleri) www.expedia.com - www.travelocity.com - www.biletix.com.tr - www.superbilet.com www.tatil.com Financial Services (Finansal Hizmetler) Personal Services (Bireysel Hizmetler) Employment (İnsan Kaynakları) www.kariyer.net Legal (Hukuk) - Medical (TIP) - Publishing (Basın) B2G - C2G 3. Şirket-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret (B2G- Business to goverment) : Kamu ile şirketler arasındaki lokal ağlar üzerinde yapılan ticaret, haberleşme ve diğer tüm etkinlikleri kapsamaktadır. Kamu ihalelerinin İnternette yayınlanması ve firmaların elektronik ortamda teklif vermeleri ilk örnekleridir. E-Ticaretin yaygınlaşmasını desteklemek amacı ile kamunun vergi ödemeleri, gümrük işlemleri de sanal dünyaya taşınmaktadır. 4. Tüketici-Kamu İdaresi Arası Elektronik Ticaret (C2G- Customer to goverment) : Tüketici ile kamu idaresi arasında her türlü vergi, sağlık ve hukuksal etkinliği kapsamaktadır. Henüz yaygın örnekleri olmayan bu kategoride ehliyet, pasaport başvuruları, sosyal güvenlik primleri ile vergi ödemeleri, vb. uygulamalar ile Elektronik Devlete geçişin sağlanması planlanmaktadır. 4
E-Ticaretin Faydaları Potansiyel tüketicinin dünyanın her yanından pazara sunulan ürünler hakkında bilgi sahibi olmasını Yeni üreticilerin dünya pazarına girmesini Daha düşük fiyatlı ve kaliteli ürünlerin pazara girmesini Üreticiler arasında rekabetin artmasını Ticari ürünlerin maliyetinin düşmesini Ürün seçeneklerinin artmasını Ürün kalitesinin yükselmesini Daha hızlı bir şekilde ödeme ve teslim işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağlar Sektör Uçak Bileti Rezervasyonu E-Ticaretin maliyet etkisi Geleneksel Maliyet E-Ticaret Maliyeti Tasaruf % 8 USD 1 USD % 87 Bankacılık Hizmetleri 1.8 USD 0.13 USD % 89 Hayat Sigortası Poliçesi 400-700 USD 200-300 USD % 50 Yazılım 15 USD 0.20-0.50 USD % 97-99 Fatura Ödemesi 2.22-2.32 USD 0.65-1.10 USD % 67-71 E-Ticaretin Firma Avantajları İnternet sayesinde firmalar müşterilerine dünyanın her yerinde 7gün 24 saat hizmet verebilirler. İnternette sanal mağaza açmanın maliyeti fiziksel bir mağaza açmanın maliyetine kıyaslandığında oldukça düşüktür. Daha hızlı bir şekilde ürün geliştirilmesi, test edilmesi ve müşteri ihtiyaçlarının tespit edilmesi mümkün kılındığından, talebe karşı arz tarafı daha hızlı uyum göstermektedir. Etkin tanıtım, sınırsız ulaşım sayesinde global tüketici ağı ile firmalar yüksek satış hacmi elde ederler. E-Ticaretin Firma Avantajları Tüketici, evinden, işyerinden veya herhangi bir yerden internete bağlanarak zaman ve mekân kavramı olmaksızın her zaman her yerden alışveriş yapabilir. İnternette alışveriş kolay ve eğlencelidir. Tüketici, internetteki pek çok ürün arasından kendisi için en uygun ürünü karşılaştırma yaparak seçer ve hızlı bir şekilde satın alma işlemini gerçekleştirir. 5
E-Ticaret Gerekenler Teknolojik alt yapı Bilgisayar, ağ alt yapısı, yazılım ve internet Para Gerekli teknolojik alt yapıyı sağlamak, çalışanların eğitimi ve çoğu zaman teknik konuların outsource edilmesi (dış kaynaklar ile yapılması) Zaman e-ticaret ya da e-iş alt yapısının hazırlanması için gerekli Personel e-ticaret ve e-iş planlarının hazırlanması, şirket içi ve online kullanıcılara destek verilmesi 1- Firmanızın sattığı ürünleri rakip firmalardan farklı ve cazip hale getirebilir misiniz? Daha ayrıntılı ürün bilgileri Daha iyi ve kullanışlı bir içerik Cazip indirim ve fırsat kampanyaları Daha hızlı ürün nakliyesi Daha iyi müşteri desteği 2- Rakip firmaların e-ticaret sektöründeki pozisyonu nedir? Rekabete hazır mısınız? Rakip firmaların web sitelerini ziyaret edin, Hizmet anlayışlarını kontrol edin Ürün yelpazeleri içindeki hangi ürünlerin satışını sanal mağazalardan yapıyorlar, Fiyatları karşılaştırın, Sanal mağazalarında üstün oldukları noktaları belirleyin Yurtdışındaki benzer siteleri ziyaret edin 3- Hedef müşteri kitlenizi belirleyin? Hedef kitlenin Internet erişimi var mı? Hedef kitle grupları kimler? Erkek, kadın, gençler, iş adamları, sporcular, bayiler, v.b. Ne gibi faktörler müşterileri sanal mağazanıza çekebilir? Hedef kitlenizi yurt içinde mi, dünya çapında mı düşünüyor musunuz? 6
4- E-ticaret işine giriş amaçlarınızı belirleyin. Satışlar ile gelir yükseltmek, Markayı güçlendirmek, Maliyetleri düşürmek, Müşteri ilişkilerini güçlendirmek, Daha iyi rekabet etmek 5-Internet üzerinden satmayı düşündüğünüz ürünleri belirleyin. Tüm ürünlerinizi mi yoksa belir bir kısmını mı satmayı düşünüyorsunuz? E-ticaret avantajlarından yararlanarak ne oranda cazip kampanyalar yapabilirsiniz? Ürünler hakkında broşür veya katalog benzeri bilgi verici yazılı dokümantasyonunuz var mı? 6-Satış personeliniz bu sektöre girmeye hazır mı? En az bir adet yabancı dil bilen (İngilizce) bir personeliniz var mı? Sanal mağaza işletim prosedürü hakkında yeterli bilginiz var mı? Sanal mağazanızın projesini yürütecek çözüm ortağınız sanal mağaza işletimi için personel eğitimi veriyor mu? 7-Satın almayı veya kiralamayı düşündüğünüz mağaza yazılımı hakkında yeterli araştırma yaptınız mı? Mağaza arka ofisi web tabanlı mı? Kullanımı kolay mı? Diğer dilleri destekliyor mu? Müşterilerin siparişlerini nasıl takip ediyorsunuz? Müşteri ve satış kayıtları tutuluyor mu? Faturalandırma, envanter kontrolü gibi işlemleri otomatik olarak yapabiliyor mu? Ürün arama fonksiyonu güçlü mü? 7
E-Ticaret Uygulama Adımları Tanımlama Amaç ve hedefler belirlenmeli, iş süreçleri öğrenilmeli, şirket ihtiyaçlarına yönelik bir çözüm önerilmeli Tasarım Kapsam ve projenin detaylı gereksinimleri planlanmalı - teknik alt yapı (yazılım ve donanım) ve projenin hedeflerinin gerçekleşmesi için ihtiyaç duyulan alt yapının planlanması Geliştirme Tasarım planına göre uygulamanın ve alt yapının oluşturulması ve elektronik ticaret uygulaması ile mevcut sistemlerin entegre edilmesi ve başarılı bir şekilde kurulumun gerçekleşmesi için gereken konuların belirlenmesi Kurulum Mantıklı bir sürede gerçekleştirmenin sağlanması, E-ticaret sitesinin yönetimi, bakımı ve destek prosedürlerinin oluşturulması ve planlandığı gibi E-ticaret fonksiyonlarının yerine getirilmesi E-Ticaret Sık Yapılan Hatalar Üst yöneticilerin katılımının eksikliği Elektronik ticaret ve işi, klasik ticaretin yerine düşünmek Kendi başına yapmak Pazar talep ve fırsatlarına yavaş tepki vermek Tamamen dış kaynakla (outsourcing) yapmak Elektronik ticaret, finans ve kaynak planlama uygulamaları arasındaki ilişkiyi yanlış anlamak. E-Ticarette en çok satılanlar / yapılanlar Eğlence Turizm Seyahat Dokunmak gerektirmeyen perakende ürünler Müzik, kitap, hediye, bilgisayar, elektronik ürünler Açık artırma mallar Emlak Ev ve yatırım ile ilgili Müşteri destek hizmetleri Firmalar arasındaki etkili ve verimli çalışmayı sağlayan B2B işler (Tedarik zinciri gibi) E-Ticarette en az satılanlar / yapılanlar Dokunmak gerektiren ürünler -Lüks mallar -T-shirt dışındaki giyim ürünleri Yaş sebze ve meyve mallar; bazı uygulamalarda başarılı olsa da pazar oldukça kısıtlı 8
E-Ticaret Engelleri Ülkemizde KOBİ'lerin E-Ticarete Yönelimin Önündeki Engeller Kuruluş Maliyetleri İnsan Kaynaklarındaki Eksiklik Sağlanacak Faydanın Belirsizliği Sınırlı Bilgi Düzeyi E-Ticaretin Öneminin Henüz Yeterince Fark edilememiş Olması Başlayanlar için E-Ticaret Yöntemi Öneri: KOBİ ler bir araya gelerek e- pazaryerleri oluşturabilirler Satıcı 1 Satıcı 2 Satıcı 3 Electronic Market (Pazar yeri) Ürün Dağıtım Ağı Tüketici Tüketici Tüketici Sanal Mağaza Açalım İnternette sanal mağaza için gereken teknik altyapı; İnternet üzerinden satış, ürün/hizmet, cari ve stokları takip edebileceğiniz web tabanlı bir web sitesi Güvenilir bir yer sağlayıcı hizmeti (Hosting, reseller veya server) SSL sertifikası IP tahsisi VPOS (Sanal Pos) hizmeti. (Çalıştığınız banka üzerinden) EFT / Havale yapılabilecek banka hesabı (PTT Bank) Teknik eğitim (1 saat ile 1 hafta arası) VPOS (Sanal Pos ) almak için gerekenler 1/2 1- İşyeri site adres(ler)i ne(ler)dir? 2- İşyerinin sitesinde ürün kataloğu ve alışveriş sepeti bulunmakta mıdır? 3- İşyerinin sitesindeki linkler çalışıyor mu? 4- Sitede yer alan logo ve markalar ile ilgili firmanın yetkileri var mıdır? 5- İşyerinin web sitesinde tüketici hakları (iade, iptal ve garanti koşulları) konusundaki içerik var mıdır? 6- Teslimat'a ilişkin bilgiler yer almakta mıdır? 7- İşyeri sitesinde gizlilik taahhüdü ve güvenlik politikası var mıdır? 9
VPOS (Sanal Pos ) almak için gerekenler 2/2 8- İşyerinin sitesinde sattığı ürünler Türk kanunlarına uygun mudur? (Örnek vermek gerekirse; porno, kumar, uyuşturucu ve ateşli silah gibi fiziksel dünyada yasak olan tüm ürünlerin satışı Türk iye Cumhuriyeti Kanunları na göre özel hükümlere tabidir.) 9- İşyeri sattığı ürünlere ilişkin tam açıklamaları sitesine koymuş mudur? (Örnek; 120 voltluk bir ürünü Avrupa dan alan bir kişi ürünü teslim aldığında itiraz edecektir.) 10- İşyeri adı, adresi, telefon ve faks numarası ile e-mail adres(ler)i sitede yar almakta mıdır? 11- İşyeri birden fazla sitesinde aynı Sanal POS ile satış yapacak mıdır? 12- İşyeri döviz ile satış yapacak mıdır? Yapacaksa satış kuru nedir? Örnek; Türkiye de USD ile satış yapan birinin TL ye dönüşümler sonucunda kart sahibi ekstresine farklı tutarlar gideceğini bilmesi ve kart sahibine gerekli uyarıları yapması gerekmektedir. 13- Döviz üzerinden satış yapacak işyeri müşterilerine YTL olarak fiyat göstermekte midir? Bir B2B ve B2C sitesinde maliyet örnekleri 1- Alan adı (Domain): 12 $ 2- Web barındırma hizmeti (Hosting): 50 $ 3- Web sitesi (Online shop) Ücretsiz yazılımlar (scriptler): 0 $ Ücretli yazılımlar: 500-1200 $ Profesyonel yazılımlar: 3000 < $ 4- SSL sertifikası: 65 $ 5- SSL için IP adresi: 15 $ 6- SSL kurulumu: 50 $ 7- Sanal POS için yıllık : 100 $ (Bankaya göre değişmektedir.) Toplam ortalama: 800 $ + KDV 10