TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE Durum ve Tahmin BUĞDAY 2013/2014 Hazırlayan Kübra POLAT e-posta: kubra.tasdemir@tarim.gov.tr tasdemir5885@gmail.com
YAYIN NO: 216 ISBN: 978-605-4672-41-7 ii 2012-13 Durum ve Tahmin
Durum ve Tahmin Raporları, ait olduğu ürünün piyasasında yer alan kamu ve özel sektör kuruluşları ile ilgili meslek örgütleri ve STK lardan oluşan Ürün Danışma Kurulu ndan görüş alınarak hazırlanmaktadır. Durum ve Tahmin 2013/2014 Raporu Görüş Bildirenler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Türkiye Ziraat Odaları Birliği Rapora katkılarından dolayı görüş bildiren kurumlara teşekkür ederiz. İletişim: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kampüsü 1 Nolu Giriş (Eski APK Binası) Eskişehir Yolu 9. km. Lodumlu / ANKARA Telefon: 0. 312. 287 58 33 Faks: 0. 312. 287 54 58 TEPGE. Her Hakkı Saklıdır. TEPGE nin izni olmaksızın basılamaz, çoğaltılamaz ve dağıtımı yapılamaz. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Yayın içerisindeki her türlü yorum ve değerlendirmeler yazara aittir ve Gıda. Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın ve TEPGE nin görüşlerini yansıtmaz.
iv 2012-13 Durum ve Tahmin
ÖNSÖZ Türkiye, tarımsal üretimde risk ve belirsizliklerin oldukça fazla olduğu bir coğrafyada yer almaktadır. Bu topraklarda geleceği kurgulamak, geçmişten devralınan sağlam bir bilgi envanteri kadar, disipliner bir Durum ve Tahmin Çalışması geleneği oluşturmaya da bağlıdır. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü nün Durum ve Tahmin çalışmaları; bir yandan bilgi ve veri tabanını oluşturulmasını sağlarken; diğer yandan, sektördeki gelişmeleri yakından takip edecek ilgili kişi, grup ve kuruluşları bu gelişmelerden zamanında ve doğruya en yakın olarak haberdar edip bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmalarda, içinde bulunulan yıla ait üretim, kullanım, ihracat, ithalat, fiyatlar ve yıl sonu stoklarında ortaya çıkan gerçekleşmeler Durum, bir sonraki yılda muhtemel gelişmeler ise Tahmin adı altında sistematik olarak incelenmektedir. Bu incelemeler, şüphesiz dünyadaki gelişmelerin ışığı altında cereyan etmektedir. Ülkemizde Durum ve Tahmin Çalışmaları ise; başta buğday üreticileri ve buğdaya dayalı gıda sanayiinde faaliyet gösteren girişimciler olmak üzere, konusu buğday olan ve buğdayla ilgili tüm kesimler için sözü edilen incelemeyi gerçekleştirmektedir. Bilindiği gibi, buğdaya dayalı gıda sanayi; un, makarna, irmik, bisküvi, gofret, kraker vb. başta olmak üzere son yıllarda hem iç piyasada hem de dünya pazarlarında giderek daha fazla rekabete konu olan ürünler üretmektedir. Aslında, içinde olduğumuz bilgi ve iletişim çağının da bir gereği olarak, buğdayla ilgili kesimlerin, buğday ve ürünleri hakkında, gerek dünyadaki gerekse ülkemizdeki durum ve gelecek beklentileri ile ilgili sistemli ve güvenilir bilgiye, zamanında sahip kılınmaları bir mecburiyettir. Bu çalışmayı gerçekleştiren proje ekibine, Danışma Kurulu nda görüş bildiren temsilcilere ve katkı sağlayan diğer uzmanlara teşekkür ederken, çalışmanın ülkemiz ve üreticilerimiz için yararlı olacağına inanıyorum. Mehmet Cihad KAYA Enstitü Müdürü
ii Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE İÇİNDEKİLER ÖZET.... BAŞLICA GELİŞMELER... Durum: 2011/2012 Tahmin: 2012/2013... Öngörü: 2013/2014... iv iv iv iv iv DÜNYADA DURUM: 2011/2012.... 1 Üretimi Arttı......... 1 Dünya Fiyatları Azalış Eğiliminde...... 1 Arz ve Kullanım ile Yıl Sonu Stokları Arttı.. 2 Ticareti Arttı....... 2 DÜNYADA TAHMİN: 2012/2013.. 3 Üretiminde Azalış Tahmin Ediliyor.. 3 Ticaretinde Azalış Tahmin Ediliyor.... 3 Arzında, Kullanımında ve Stoklarda Azalış Tahmin Ediliyor 3 Fiyatlarında Artış Tahmin Ediliyor. 3 DÜNYADA ÖNGÖRÜ: 2013/2014.. 4 Üretiminde Artış Öngörülüyor 4 Başlangıç Stoklarında Artış, Arzında, Kullanımında, Bitiş Stoklarında ve Stok Kullanım Oranında Artış Öngörülüyor 4 İhracatında Artış, İthalatında Azalış Öngörülüyor 4 TÜRKİYE DE DURUM: 2011/2012....... 5 Ekilen Alan Azaldı, Verim ve Üretim Arttı... 5 TMO Alım Fiyatları Yükseldi.. 5 TMO Alım Fiyatları Yükseldi.. 5 Üretici Fiyat Ortalaması Değişmedi, Borsa Fiyat Ortalaması Azaldı... 5 Yurtiçi-Dünya Fiyat Farkı Azaldı 5 Arzı Arttı. 6 Toplam Kullanım Arttı.. 6 İhracatı Azaldı, Ürünleri İhracatı Arttı.. 6 Yıl Sonu Stokları ve Stok-Kullanım Oranı Azaldı. 6 a Dayalı Gıda Sanayi Üretiminde Ürünlere Göre Artış ve Azalışlar Yaşandı. 6 TÜRKİYE DE TAHMİN: 2012/2013...... 8 Ekilen Alanda Düşüş, Verim ve Üretimde Azalış Tahmin Ediliyor..... 8 Arzının Azalması Tahmin Ediliyor... 8 Toplam Kullanımının Azalması Tahmin Ediliyor. 8 İthalatının Artması, İhracatının ise Düşmesi Tahmin Ediliyor.. 8 Yıl Sonu Stoklarının ve Stok-Kullanım Oranının Artması Tahmin Ediliyor.. 8 Durum ve Tahmin 2012-13 i
a Dayalı Gıda Sanayi Üretiminde Azalış Tahmin Ediliyor. 8 TÜRKİYEDE ÖNGÖRÜ: 2013/2014 9 Yurtiçi Fiyatlarında Azalış Öngörülüyor. 9 Ekilen Alanın Bir Miktar Azalacağı, Verim ve Üretimin Artacağı Öngörülüyor... 9 Toplam Arzının Artacağı Öngörülüyor.. 9 Toplam Kullanımında Artış Olacağı Öngörülüyor... 9 İthalatın Azalacağı Öngörülüyor. 9 ve Ürünleri İhracatında Artış Öngörülüyor 9 BUĞDAY POLİTİKALARI:........ 10 EK TABLOLAR... 12 ii Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE Tablolar Tablo 1 - Dünya Arz ve Kullanımı.. 1 Tablo 2 - TMO Hububat Alım Fiyatları 5 Tablo 3 - Türkiye'de Durum ve Tahmin.. 7 Tablo 4 2012 Dönemi TMO Müdahale Alım Fiyatları.. 8 Ek Tablo 1-Dünya Arz, Kullanım ve Ticareti (Milyon Ton): 2011/2012-2013/2014 1/. 13 Ek Tablo 2 - Başlıca İhracatçı Ülkelerde İhraç Fiyatları: 2005/06-2012/13.. 15 Ek Tablo 3 - Gelecek Fiyatları 16 Ek Tablo 4 - Türkiye'de Arz ve Kullanımı (2011/2012-2013/2014 Piyasa Yılları 1/) 17 Ek Tablo 5 - Türkiye'de Makarnalık Arz ve Kullanımı (2011/2012-2013/2014 1/).. 18 Ek Tablo 6 - Üç Aylık Dönemler İtibariyle Un, Kepek, İrmik, Makarna, Bisküvi İmalatı: 2005/06-2012/13 19 Ek Tablo 7 - Türkiye'de Aylar İtibariyle ve Ürünleri İhracatı : 2003/04-2012/13 21 Ek Tablo 8 - ve Ürünleri İhracatı ( Eşdeğeri): 2007/08-2012/13 1/... 23 Ek Tablo 9 - Ülkelere Göre Türkiye'nin İhracatı: 2002-2012. 25 Ek Tablo 10 - Türkiye'nin Ülkelere Göre Unu İhracatı: 2003-2012... 27 Ek Tablo 11 -Türkiye'nin Ülkelere Göre Makarna İhracatı: 2003-2012. 29 Ek Tablo 12 - Türkiye'nin Ülkelere Göre Büsküvi-kek-ekmekçi ürünleri İhracatı: 2003-2012... 31 EkTablo 13 - ve Ürünlerinin Ortalama İhraç Fiyatları ($/Kg): 2002/03-2012/13 33 Ek Tablo 14 - Türkiye'de Aylar İtibariyle ve Ürünleri İthalatı: 2007/08-2012/13 35 Ek Tablo 15 - Türkiye'de Aylar İtibariyle ve Ürünleri ithalatı ( Eşdeğeri): 2007/08-2012/2013 1/... 36 Ek Tablo 16 - ve Ürünleri İthalat Birim Fiyatları: 2007/08-2012/13 38 Ek Tablo 17 - Seçilmiş Borsalarda Aylar İtibariyle Fiyatları: 2008/09-2012/13 Piyasa Yılları 39 Ek Tablo 18 - Ankara İlinde Ürünlerinin Perakende Fiyatları: 2002/03-2012/13 Piyasa Yılları 41 Ek Tablo 19 - Ankara İlinde Ürünlerinin Perakende Fiyatları: 2002/03-2012/13 Piyasa Yılları (1994 Sabit Fiyatlarıyla)... 43 Ek Tablo 20 - Ankara İlinde Ürünlerinin Perakende Fiyatları: 2001/02-2012/13 Piyasa Yılları (ABD Doları)... 45 Ek Tablo 21 - Aylar İtibariyle Yurtiçi ve Dünya Fiyatları: 2008/09-2012/13 Piyasa Yılları 47 Şekiller Şekil 1 - Dünya Arzı.. 1 Şekil 2 - Dünya İhraç Fiyatları 1 Şekil 3 - Aylar İtibariyle U.S. No. 2 HRW Fiyatı 2 Şekil 4 - Dünya Kullanımı. 2 Şekil 5 - Dünya Stok/Kullanım Oranı. 2 Şekil 6 Dünya Ticareti. 2 Şekil 7 - Dünya Stokları 4 Şekil 8 - Türkiye Fiyatları :2010/2011 2011/2012 5 Şekil 9 - Türkiye Arzı.. 6 Şekil 10 - Türkiye Kullanımı. 6 Şekil 11 - Türkiye Stok/Kullanım Oranı. 6 Durum ve Tahmin 2012-13 iii
ÖZET BAŞLICA GELİŞMELER Durum: 2011/2012 - Dünya buğday üretiminde 46 milyon tonluk bir artış gerçekleşti. - Dünya buğday ihraç fiyatlarında azalma görüldü. - Dünya buğday arzı 1.045 milyon tona, buğday kullanımı 855 milyon tona yükseldi. - Dünya buğday ithalatı 149 milyon ton, buğday ihracatı 158 milyon ton gerçekleşti. - Türkiye buğday üretimi 21,8 milyon tona yükseldi. - Türkiye buğday ithalatı 3,2 milyon tona gerilerken, buğday arzı 27,7 milyon tona yükseldi. - Türkiye buğday kullanımı 24,6 milyon ton gerçekleşti. - Türkiye buğday ve buğday ürünleri ihracatı arttı. - Türkiye yıl sonu stokları ve stok kullanım oranı azaldı. Tahmin: 2012/2013 - Dünya buğday üretiminin 656 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. - Dünya buğday ihraç fiyatlarında artış görülmekte. - Dünya buğday ticaretinin 137 milyon ton olarak gerçekleştiği tahmin ediliyor. - Türkiye de buğday üretimi ve verimi bir önceki sezona göre 1,7 milyon ton azaldı. - Yurtiçi fiyatlar ile dünya fiyatları yükseldi. - Türkiye nin buğday ithalatının 4 milyon tona yükseleceği tahmin ediliyor. - Türkiye nin buğday ve buğday ürünleri ihracatının 3,5 milyon tona düşeceği tahmin ediliyor. Öngörü: 2013/2014 - Dünya buğday üretiminde 24 milyon ton luk artış olması bekleniyor. - Dünya buğday arzında 12 milyon tonluk, kullanımda ise 16 milyon tonluk bir artış olacağı öngörülüyor. - Dünya yıl sonu stoklarında 2 milyon ton azalış olacağı öngörülüyor. - Türkiye de ekim alanında bir miktar azalış olacağı öngörülüyor. - Türkiye genelinde üretimin önceki yıllara göre rekor seviyeye ulaşarak 22 milyon ton olacağı öngörülüyor. - Türkiye buğday arzının 27 milyon tonla bir önceki dönemden 1,7 milyon ton fazla olacağı öngörülüyor. - Türkiye buğday dış ticaretinin geçen yıla göre artacağı öngörülüyor. - Türkiye toplam buğday kullanımın 23,9 milyon tondan 24,5 milyon tona yükseleceği öngörülüyor. iv Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE DÜNYADA DURUM: 2011/2012 Dünyada 2011/2012 piyasa yılında bir önceki döneme göre buğday üretiminde, dış ticaretinde ve kullanımında artış kaydedilmiştir. 2010/2011 piyasa yılında yükselişe geeçen dünya fiyatları, 2011/2012 piyasa yılında üretimdeki artışın da etkisiyle yeniden azalmıştır. Üretimi Arttı Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) nın 2013 Mayıs ayı raporuna göre, 2010/11 üretim döneminde 651 milyon ton olan dünya buğday üretimi, 2011/12 üretim döneminde 46 milyon ton artarak 697 milyon tona yükselmiştir. (Tablo 1), (Şekil 1). Tablo 1 Dünya Arz ve Kullanımı Table 1- Global Wheat Supply and Use ARZ 2011/12 2012/2013 2013/2014 Tahmin Estimated Öngörü Projected Milyon ton (mmt) Başlangıç stokları 199,21 199,47 180,17 Üretim 697,17 655,64 701,10 İthalat 148,68 141,97 140,43 Toplam arz 1.045,06 997,08 1.021,70 KULLANIM Yurtiçi 842,87 805,14 136,49 İhracat 157,79 137,38 143,32 Toplam kullanım 854,70 812,32 838,21 Yıl sonu stokları 199,47 180,17 186,38 Stok-kullanım oranı (%) 23,34 22,18 22,24 Kaynak: Ek Tablo 1 Source: Appendix Table 1 Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC) ye göre ise 2010/11 üretim döneminde 653 milyon ton olan dünya buğday üretimi, 2011/12 üretim döneminde % 6,4 oranında artış göstererek 695 milyon tona yükselmiştir (01 Ağustos 2013). Şekil 2 Dünya İhraç Fiyatları Figure 2 World Export Prices Şekil 1- Dünya Arzı Figure 1- World Wheat Supply Kaynak: Ek Tablo 1 Source: Appendix Table 1 Dünya Fiyatları Azalış Eğilimindeydi 2006/07 piyasa yılından önceki iki dönem itibariyle artış eğiliminde olan dünya buğday fiyatları, artış seyrini sürdürerek 2007/2008 piyasa yılında en yüksek seviyesine ulaşmış ve Mart 2008 de U.S.No.2 Sert Kırmızı Kışlık (HRW) buğdayın fiyatı 482 $/ton, U.S.No.2 Yumuşak Kırmızı Kışlık buğdayın (SRW) in fiyatı 397 $/ton ve Arjantin Trigo Pan in fiyatı ise 395 $/ton olmuştur. Bu dönemden itibaren fiyatlar gerilemiş ve Eylül 2009 da 160-210 $/ton aralığına inmiştir. Sonrasında fiyatlar üretimde yaşanan azalışla birikte artış eğilimine girmiş ve U.S.No.2 Sert Kırmızı Kışlık (HRW) buğday fiyatı 2010/11 üretim döneminde % 38,7 oranında artarak 301 $/ton a (Şekil 3), U.S.No.2 Yumuşak Kırmızı Kışlık (SRW) buğday fiyatı %49,2 oranında artarak 279 $/ton a, Arjantin Trigo Pan in fiyatı ise % 32,9 oranında artarak 299 $/ton a yükselmiştir.(şekil 2). 2011/12 üretim döneminde üretimdeki artışında etkisiyle dünya buğday fiyatları düşmeye başlamış, U.S.No.2 Sert Kırmızı Kışlık (HRW) buğday fiyatı 305 $/ton, U.S.No.2 Yumuşak Kırmızı Kışlık (SRW) buğday fiyatı 263 $/ton, Arjantin Trigo Pan in fiyatı ise 271 $/ton olarak gerçekleşmiştir. Kaynak: http://www.fao.org/economic/est/prices Durum ve Tahmin 2012-13 1
Şekil 3 - Aylar İtibariyle U.S. No. 2 HRW Fiyatı Figure 3 - U.S. No. 2 HRW Export Prices Kaynak: http://www.fao.org/economic/est/prices Arz ve Kullanım ile Yıl Sonu Stokları Arttı USDA nın 2013 Mayıs ayı raporuna göre 2010/11 üretim döneminde 983 milyon ton olan dünya buğday arzı, 2011/12 üretim döneminde % 6,33 oranında artarak 1.045 milyon tona yükselmiştir. Dünya toplam buğday kullanımı 2010/11 üretim döneninde 786 milyon ton iken 2011/12 üretim döneminde % 8,73 oranında artarak 855 milyon tona yükselmiştir (Şekil 4). Dünya buğday arz ve stoklarındaki artış neticesinde 2010/11 üretim döneminde % 25,03 olan dünya buğday stok kullanım oranı, 2011/12 üretim döneminde % 23,34 e gerilemiştir (Şekil 5). Şekil 4- Dünya Kullanımı Figure 4 - World Wheat Disappearance Ticareti Arttı USDA ya göre 2010/11 üretim döneminde 132 milyon ton gerçekleşen dünya buğday ticareti, 2011/12 üretim döneminde 25 milyon ton artarak 158 milyon tona yükselmiştir (Şekil 6). IGC ye göre ise 2010/11 üretim döneminde 126 milyon ton olan dünya buğday ticareti, 2011/12 üretim döneminde 145 milyon tona yükselmiştir (01 Ağustos 2013). Şekil 6- Dünya Ticareti Figure 6 - World Wheat Trade Kaynak: Ek Tablo 1 Source: Appendix Table 1 Kaynak: Ek Tablo 1 Source: Appendix Table 1 Şekil 5 - Dünya Stok/Kullanım Oranı Figure 5 -World Wheat Stocks -to- Use Ratio Kaynak: Ek Tablo 1 Source: Appendix Table 1 2 Durum ve Tahmin 2012-13
DÜNYADA TAHMİN:2012/2013 TEPGE Dünyada 2012/2013 piyasa yılında buğday üreticisi olan ülkelerde yaşanan olumsuz hava şartları nedeni ile verim düşüklüğü yaşanması neticesinde üretim, ticaret, toplam arz ve kullanım ile bitiş stoklarında azalma tahmin edilmektedir. 2012/13 üretim döneminde üretim miktarımdaki azalışla birlikte buğday fiyatlarında yükseliş beklenmektedir. Üretiminde Azalış Tahmin Ediliyor USDA nın Mayıs 2013 verilerine göre 2012/13 üretim döneminde dünya buğday üretiminin, üretici ülkelerde yaşanan olumsuz hava şartları nedeni ile bir önceki döneme göre % 5,96 oranında azalarak 656 milyon tona düşmesi tahmin ediliyor. IGC Ağustos 2013 verilerine göre 2011/12 üretim döneminde 695 milyon ton olan buğday üretiminin 2012/13 üretim döneminde 654 milyon tona gerilediği belirtiliyor. Ticaretinde Azalış Tahmin Ediliyor USDA nın Mayıs 2013 verilerine göre 2011/12 üretim döneminde 158 milyon ton olan buğday ihracatının 2012/13 üretim döneminde %13 oranında azalarak 137 milyon tona gerilediği, 149 milyon ton olan buğday ithalatının ise %4,5 oranında azalarak 142 milyon tona gerilediği belirtilmektedir. Wasde Mayıs 2013 raporuna göre dünya buğday ticaretinin 2012/13 üretim döneminde 137 milyon ton olacağı, IGC ye göre ise (Ağustos 2013) 2012/13 üretim döneminde dünya buğday ticaretinin 140 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. Arzında, Kullanımında ve Stoklarda Azalış Tahmin Ediliyor 2011/12 üretim döneminde 1.045 milyon ton olan dünya buğday arzının, üretimdeki azalışa bağlı olarak %5 azalacağı ve 2012/13 üretim döneminde 997 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. Dünya buğday kullanımının % 5 oranında azalarak 812 milyon ton olacağı, dünya buğday bitiş stoklarının ise 180 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. IGC Ağustos 2013 verilerine göre, 2012/13 üretim dönemi için dünya buğday arzının 890 milyon tondan 848 milyon tona, buğday kullanımının 696 milyon tondan 673 milyon tona gerileyeceği ve buğday bitiş stokunun 194 milyon tondan 175 milyon tona düşeceği tahmin edilmeketedir. Fiyatlarında Artış Tahmin Ediliyor IGC Mayıs 2012 raporuna göre, Mayıs ayı boyunca küresel hububat ve yağlı tohum üretimindeki belirsizlik piyasaya hakim olurken, kısmen Euro bölgelerindeki sorunlar nedeniyle derinleşen dünya ekonomisine dair endişeleri de yansıtarak, artan fiyat dalgalanmalarına yol açmıştır. ABD dolarında buna eşlik eden önemli güçlenme, dolar cinsinden ihracat kotasyonlarındaki hareketlere de katkıda bulunmuştur. Başlangıçta dünya buğday üretim beklentileri genelde olumlu olarak değerlendirilirken, mahsul beklentileri kötüye gittikçe piyasalar ani şekilde yükselmiştir. Bu beklentilerin etkisiyle, 2012 yılı ortalama fiyatlara bakıldığında, sert kırmızı kışlık buğday fiyatı 344 $/ton a, yumuşak kırmızı kışlık buğday fiyatı 308 $/ton a, Arjantin Trigo buğdayın fiyatı ise 332 $/ton a yükselmiştir. Durum ve Tahmin 2012-13 3
DÜNYADA ÖNGÖRÜ: 2013/14 Dünyada 2013/2014 piyasa yılında buğday başlangıç stokları, üretimi, toplam arzı, ihracatı, toplam kullanımı ve stok kullanım oranında artış öngörülürken, ithalat ve bitiş stoklarında azalma öngörülmektedir. Üretiminde Artış Öngörülüyor USDA nın Mayıs 2013 projeksiyonuna göre 2012/13 üretim döneminde 656 milyon ton tahmin edilen dünya buğday üretiminin temel ihracatçı ülkelerdeki yüksek üretim beklentisi ile birlikte 2013/14 üretim döneminde % 6,9 luk bir artış ile 701 milyon tona yükseleceği öngörülüyor. En yüksek üretim artışı beklenen ülkeler ise Avusturalya, Arjantina ve Kanada olarak belirtiliyor. kullanımın ise 80 milyon ton gerçekleşeceği öngörülüyor. Dünya bitiş stoklarının ise bir önceki döneme göre %5,4 oranında artarak 173 milyon ton gerçekleşeceği ve bu artışın Rusya, Çin ve AB ülkelerindeki stok artışından kaynaklandığı belirtiliyor. Şekil 7 2013/14 Dünya Stokları Figure 7-2013/14 World Wheat Stocks IGC Ağustos 2013 verilerine göre dünya buğday üretiminin 687 milyon ton olması beklenirken, FAO Haziran 2013 projeksiyonuna göre 2012/13 döneminde özellikle Avrupa ve Karadeniz Bölgesindeki ülkelerde yaşanan düşük verim sıkıntısının bu dönem aşılacağı ve 2013/14 üretim döneminde dünya buğday üretiminin %6,5 oranında artarak 702 milyon tona yükseleceği öngörülüyor. Başlangıç Stoklarında Azalış, Arzında, Kullanımında, Bitiş Stoklarında ve Stok Kullanım Oranında Artış Öngörülüyor USDA Mayıs 2013 projeksiyonuna göre, 2012/13 üretim döneminde 997 milyon ton olan buğday arzının, ABD deki düşük üretim ve başlangıç stoklaındaki azalmaya rağmen diğer üretici ülkelerdeki yüksek üretim beklentisine bağlı olarak 2013/14 üretim döneminde %2,5 oranında artarak 1.022 milyon tona yükselmesi öngörülüyor. Toplam buğday kullanımının ise eski Sovyetler birliği ve AB ülkelerindeki gerek tohumluk gerekse nihai kullanımındaki artışın etkisiyle %3,2 oranında artarak 812 milyon tondan 838 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Bunların yanında buğday bitiş stoklarında %3,4 lük, stok-kullanım oranında ise 0,1 puanlık bir artış olacağı öngörülüyor. FAO Mayıs 2013 raporuna göre ise 2012/13 üretim döneminde 686 milyon ton olan buğday kullanımının 2013/14 üretim döneminde %1,1 oranında artarak 694 milyon tona yükselmesi öngörülüyor. Bu yükselişin 2011/12 üretim dönemindeki yüksek tohumluk kullanımına oldukça yakın olduğu ve sebebinin yüksek arpa ve mısır fiyatları olduğuna dikkat çekiliyor. Özellikle AB ülkelerinde 2012/13 üretim döneminde hayvancılık için kullanılan buğdayın aksine 2013/14 üretim döneminde tohumluk kullanımının artacağı ve buğday tohumluk kullanımının 134 milyon ton olacağı bekleniyor. Gıda için kullanılan buğdayın ise 2012/13 üretim dönemine göre %1,2 oranında artarak 480 milyon tona yükseleceği, diğer Kaynak: FAO Food Outlook June 2013 IGC Ağustos 2013 projeksiyonunda dünya buğday arzının 862 milyon ton, buğday kullanımının ise 686 milyon ton olacağı öngörülüyor. İhracatında Artış, Buğdat İthalatında Azalış Öngörülüyor USDA nın Mayıs 2013 projeksiyonuna göre, 2013/14 üretim döneminde dünya buğday ihracatının %4,3 lük bir artışla 143 milyon tona yükseleceği, dünya buğday ithalatının ise %1,2 lik bir düşüşle 140 milyon tona gerileyeceği öngörülmektedir. İhracattaki artışın, Hindistan, Arjantina ve Eski Sovyetler Birliği ülkelerinde, Avusturalya ve AB ülkelerindeki düşük ihracattan daha fazla artış olmasına bağlı olduğu belirtilmektedir. IGC Ağustos 2013 tahminlerine göe 139 milyon tona yükselmesi beklenen dünya buğday ticaretinin, FAO Mayıs 2013 verilerine göre 136 milyon tona düşeceği ve bu düşüşün yüksek üretim olmasına rağmen birçok Avrupa ve Asya ülkelerinde ithalat taleplerindeki azalmadan kaynaklandığı belirtilmektedir. 4 Durum ve Tahmin 2012-13
TÜRKİYE DE DURUM: 2011/2012 TEPGE ekim alanındaki 7 bin hektarlık azalış karşısında verimde yaşanan %11 lik artış ile Türkiye buğday üretimi 2011/12 üretim döneminde %11 lik artış ile 21,8 milyon tona yükselmiştir. Yemlik buğday kullanımındaki bir miktar azalışa karşın ihracat, tohumluk ve gıda için buğday kullanımında atış yaşanmış ve toplam buğday kullanımı 24,6 milyon tona yükselmiştir. Üretimdeki artış ithalattaki azalıştan daha fazla olduğundan toplam buğday arzı bir önceki sezona göre 2,4 milyon ton artarak 27,7 milyon tona yükselmiştir. Ekilen Alanı Azaldı, Verim ve Üretim Arttı TÜİK verilerine göre, 2011/12 piyasa yılında buğday ekilen alan bir önceki yıla göre 7 bin hektarlık azalışla 8,096 milyon hektara gerilemiştir. Hava şartlarının olumlu geçmesi nedeniyle verimde yaklaşık %11 lik bir artış olması, 19,7 milyon ton olan buğday üretiminin 2011/12 üretim döneminde 21,8 milyon tona yükselemesine sebep olmuştur (Tablo 3). TMO Alım Fiyatları Yükseldi 2010/11 piyasa yılında ortalama 376 $/ton olan TMO destekleme alım fiyatı, 2011/2012 piyasa yılında ortalama 346 $/tona gerilemiştir. Ancak bu gerileme dolar kurundan kaynaklanmaktadır. Fiyatlar Türk Lirası olarak incelenediğinde, hem makarnalık hem de ekmeklik buğday alım fiyatlarında yükselme meydana gelmiştir. Makarnalık buğday alım fiyatı ortalama 0,59 TL/kg dan 0,65 TL/kg a yükselirken, ekmeklik buğday alım fiyatı ortalaması 0,56TL/kg dan 0,61 TL/kg a yükselmiştir. 2011/12 üretim döneminde genel olarak ortalama borsa fiyatları ile destekleme alım fiyatlarında artış yaşanırken, fob fiyatlarında düşüş yaşanmıştır. Üretici Fiyatı Ortalaması Değişmesi, Borsa Fiyat Ortalaması Azaldı 2010/11 piyasa yılında dönem ortalaması 0,57 TL/kg olan buğday üretici fiyatı 2011/12 piyasa yılında da 0,57 TL/kg gerçekleşmiştir. Bir önceki yıl ortalama 0,66 TL/kg olan buğday ortalama borsa fiyatı ise 2011/12 piyasa yılında da 0,62 TL/kg a gerilemiştir. 2010/11 piyasa yılında 0,59 TL/kg olan (Haziran-Aralık ortalama fiyatı) makarnalık buğday alım fiyatı 2011/12 piyasa yılında 0,65 TL/kg a yükselirken, 0,56 TL/kg olan ekmeklik buğday alım fiyatı bu yıl 0,61 TL/kg a yükselmiştir (Şekil 8). Yurtiçi -Dünya Fiyat Farkı Azaldı 2010/11 piyasa yılında ortalama borsa fiyatı 434 $/ton iken dünya ihraç fiyatı (US. No. 2 HRW (fob) 301 $/tondur. 2011/12 piyasa yılında ise ortalama borsa fiyatı 351 $/tona gerilerken, ihraç fiyatı 305 $/tona yükselmiştir (Şekil 8). Böylece yurt içi borsa fiyatı ile ihraç fiyatı arasındaki fark 133 $/tondan 46 $/tona gerilemiştir. Tablo 2 - TMO Hububat Alım Fiyatları Table 2 - Support Prices of Grains 2011 2012 Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Ortalama A-MAKARNALIK BUĞDAYLAR A. DURUM WHEATS 1- Anadolu durum 640 645 650 655 705 1. Anatolian durum 2- Diğer Durum 520 525 530 535 575 2. Other durums B- EKMEKLİK BUĞDAYLAR B. BREAD WHEATS 1- Anadolu beyaz sert 605 610 615 620 665 1. Anatolian white hard 2- Anadolu kırmızı sert 575 580 585 590 635 2. Anatolian hard red Kaynak: TMO Şekil 8- Türkiye Fiyatları Figure 8- Turkey Wheat Prices Durum ve Tahmin 2012-13 5
Şekil 9- Türkiye Arzı Figure 9- Turkey Wheat Supply Şekil 10- Türkiye Kullanımı Fıgure 10- Turkey Wheat Disapperance Kaynak: Ek Tablo 4 Source: Appendix Table 4 Arzı Arttı 2011/2012 üretim döneminde bir önceki döneme göre ithalatta azalış yaşanmasına rağmen üretimde yaşanan artışla 25,3 milyon ton olan toplam buğday arzı 27,7 milyon tona yükselmiştir (Şekil 9). Toplam Kullanım Arttı Tohumlık buğday kullanımındaki azalmaya rağmen ihracat, gıda ve yemlik buğday kullanımının artmasıyla 2010/11 üretim döneminde 20,9 milyon ton olan toplam buğday kullanımı, 2011/12 üretim döneminde %17,7 lik artışla 24,6 milyon tona yükelmiştir. (Tablo 3). İthalatı Azaldı 2010/2011 üretim döneminde 4,2 milyon ton olan buğday ithalatı üeetim artmasıyla birlikte 2011/2012 üretim döneminde % 23,4 oranında azalarak 3,2 milyon tona geerilemiştir (Tablo 3). İhracatı Azaldı, Ürünleri İhracatı Arttı 2010/2011 üretim döneminde 0,133 milyon ton olan buğday ihracatı 2011/2011 üretim döneminde 0,106 milyon tona gerilerken, buğday ürünleri ihracatı 3,095 milyon tondan 3,845 milyon tona yükselmiştir. Buna bağlı olarak toplam buğday ihracatı bir önceki döneme göre % 33,7 oranında artarak 4,3 milyon tona yükselmiştir. Kaynak: Ek Tablo 4 Source: Appendix Table 4 Yıl Sonu Stokları ve Stok-Kullanım Oranı Azaldı 2011/12 üretim döneminde toplam kullanımın toplam arzdan daha fazla artması neticesinde yıl sonu stokları %29,7 oranında azalark 3,1 milyon tona gerilemiştir. Stoklardaki azalma ve toplam kullanımdaki artışa bağlı olarak stok kullanım oranı % 21,3 den % 12,7 ye gerilemiştir (Şekil 11). Şekil 11- Türkiye Stok/Kullanım Oranı Figure 11 - Turkey Wheat Stocks -to- Use Ratio Kaynak: Ek Tablo 4 Source: Appendix Table 4 a Dayalı Gıda Sanayi Üretiminde Ürünlere Göre Artış ve Azalışlar Yaşandı TUİK in üç aylık dönemler itibariyle yayınladığı imalat sanayi verilerine göre buğdaya dayalı gıda sanayinde 2011/2012 piyasa yılında bir önceki piyasa yılına göre un, kepek ve irmik üretiminde azalış olurken, makarna ve bisküvi üretiminde artış gerçekleşmiştir. 2011/12 piyasa yılında un sanayinde % 0,1, kepek üretiminde % 16,6 irmik üretiminde % 8,7 lik azalış olurken, bisküvi sanayinde % 5,1, makarna sanayinde ise % 10,8 lik bir artış olduğu gözlenmiştir. 6 Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE Tablo 3 - Türkiye'de Durum ve Tahmin Table 3- Turkish Wheat Situation and Outlook 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Tahmin Projeksiyon Estimated Projected Bin Ton ( 000 MT) ARZ SUPPLY Üretim 21.800 20.100 22.050 Production Net üretim 20.056 18.492 20.286 Net production İthalat 3.196 4.000 3.612 Imports 1 Haziran stokları 4.438 3.118 3.404 Beginning stocks Toplam arz 27.690 25.610 27.302 Total supply KULLANIM DISAPPEARANCE Yurtiçi kullanım 20.256 20.402 20.624 Domestic use Gıda 18.203 18.494 18.790 Food Tohum 1.619 1.506 1.394 Seed Yem 435 401 440 Feed İhracat 4.316 3.500 3.840 Exports 106 100 110 Wheat ürünleri 3.845 3.400 3.730 Wheat Products Toplam kullanım 24.572 23.902 24.464 Total disappearance YIL SONU STOKLARI ENDING STOCKS Toplam stoklar 3.118 3.404 2.838 Total stocks TMO stokları 1.468 1.600 1.500 TMO stocks Diğer 1.650 1.804 1.338 Other Stok-kullanım oranı (%) 12,7 14,2 11,6 Stocks-use ratio (%) FİYATLAR PRICES Çiftçinin eline geçen 590 650 Recieved by farmers TMO alım 613 665 720 TMO purchase TMO alım ($/Ton) 345 370 401* TMO purchase ($/mt) Kaynak: Ek Tablo 4 Source: Appendix Table 4 *Bir önceki sezonun döviz kuru dikkate alınarak hesaplanmıştır. Durum ve Tahmin 2012-13 7
TÜRKİYE DE TAHMİN: 2012/2013 ekilen alanların 566 bin hektar azalacağı, iklim koşulları nedeniyle verimin geçen seneki seviyesinden daha az olacağı ve buna bağlı olarak buğday rekoltesinin de geçen yıla göre %7,8 azalacağı tahmin edilmektedir. İithalatın artmasına rağmen başlangıç stoklarındaki ve üretimdeki azalışla, toplam buğday arzının geçen piyasa yılındaki toplam buğday arzndan 2,1 milyon ton, toplam kullanımın ise 0,7 milyon ton az olması beklenmektedir. Ekilen Alanında Düşüş, Verim ve Üretimde Azalış Tahmin Ediliyor 2011/2012 üretim döneminde 8,10 milyon hektar olan buğday ekim alanının % 6,9 azalarak 7,53 milyon hektara düşmesi tahmin edilmektedir. Bununla birlikte buğday veriminin 2012/2013 üretim döneminde %0,9 artması ve üretimin 21,8 milyon tondan 20,1 milyon tona gerilemesi tahmin edilmektedir. Arzının Azalması Tahmin Ediliyor İthalattaki artışa rağmen, buğday üretiminin ve başlangıç stoklarının azalması ile birlikte 2012/2013 üretim döneminde toplam buğday arzının %7,5 oranında azalarak 25,6 milyon tona düşeceği tahmin edilmektedir. Toplam Kullanımının Azalması Tahmin Ediliyor 2012/13 üretim döneminde buğday ihracatındaki azalma toplam yurt içi kullanımındaki artıştan daha fazla olduğundan, 2011/2012 üretim döneminde 24,6 milyon ton olan toplam buğday kullanımının 2012/2013 üretim döneminde 670 bin ton azalarak 23,9 milyon tona düşeceği tahmin edilmektedir. İthalatının Artması İhracatının İse Düşmesi Tahmin Ediliyor 2011/2012 üretim döneminde 3,2 milyon ton olan buğday ithalatının üretimdeki azalmaya bağlı olarak 2012/2013 üretim döneminde %25,2 oranında artaak 4 milyon tona yükseleceği tahmin edilmektedir. 2011/2012 üretim döneminde 4,3 milyon ton olan toplam buğday ve buğday ürünleri ihracatının ise 3,5 milyon tona, sadece buğday ürünleri ihracatının 3,8 milyon tondan 3,4 milyon tona düşeceği tahmin edilmektedir. Yıl Sonu Stoklarının ve Stok-Kullanım Oranının Artması Tahmin Ediliyor kullanımının buğday arzından az olması neticesinde 2012/2013 üretim döneminde buğday yıl sonu stoklarının 286 bin ton artarak 3,4 milyon tona yükselmesi tahmin edilmektedir. Stok-kullanım oranının ise 12,7 den 14,2 ye yükselmesi beklenmektedir. a Dayalı Gıda Sanayi Üretiminde Azalış Tahmin Ediliyor a dayalı gıda sanayi üretiminde gizlilik nedeni ile irmik ve kepek üretimine ulaşılamazken, TÜİK verilerine göre 2021/2013 üretim döneminde un sanayinde %29, bisküvi sanayinde %15 ve makarna sanayinde %17 düşüş olması tahmin edilmektedir. (2013 Nisan-Haziran dönemi sezonluk ortalamaya dahil değildir). Tablo 4 2012 Dönemi TMO Müdahale Alım Fiyatları (TL/ton) Table 4-2012 Period TMO İntervention purchase Prices (TL/ton) CİNSİ MAKARNALIK BUĞDAYLAR Makarnalık Düşük Vasıflı Makarnalık MÜDAHALE ALIM FİYATI 705 575 EKMEKLİK BUĞDAYLAR Anadolu Kırmızı ve Beyaz Sert 665 Diğer Kırmızı ve Beyaz Yemlik lar 635 555 Kaynak: TMO 8 Durum ve Tahmin 2012-13
TÜRKİYE DE ÖNGÖRÜ: 2013/2014 TEPGE ekilen alanların 561 bin hektar azalacağı, iklim koşulları nedeniyle verimin geçen seneki seviyesinden daha yüksek olacağı ve buna bağlı olarak buğday rekoltesinin de geçen yıla göre yaklaşık % 10 artacağı öngörülmektedir. İthalattaki azalışa rağmen üretimdeki artış ile toplam buğday arzının geçen piyasa yılındaki toplam buğday arzndan 1,7 milyon ton daha fazla olması beklenmektedir. Yurtiçi Fiyatlarında Azalış Bekleniyor 2009/2010 piyasa yılından buyana dünya fiyatlarının üzerinde açıklanan TMO alım fiyatları 2013/2014 üretim döneminde de yine dünya fiyatlarının üzerinde gerçekleşmiştir. Dünyada stratejik bir ürün olan buğdaya talebinin artmasına karşın üretimdeki artışla beraber buğday arzının da fazla olması neticesinde gerek yurt dışında gerekse yurt içinde buğday fiyatlarının düşmesi öngörülmektedir. Ekilen Alanın Bir Miktar Azalacağı, Verimin ve Üretimin Artacağı Öngörülmektedir Yapılan ilk ve geçici değerlendirmelere göre 2013/2014 üretim döneminde buğday ekilen alanın 561 bin hektar azalarak 6,9 milyon hektara düşeceği öngörülmektedir. veriminde olumlu hava şartları neticesinde artış beklenmektedir. Bu tahminler ışığında 2012/2013 üretim döneminde 2.669 Kg/Ha olan verimin 2013/2014 üretim döneminde 3.164 Kg/Ha a yükselemesi öngörülmektedir. Verimde yaşanacak artış ile birlikte toplam buğday üretiminin 2012/2013 üretim yılına göre % 9,7 oranında artarak 2013/2014 üretim döneminde 22,1 milyon tona, net buğday üretiminin ise 18,5 milyon tondan 20,3 milyon tona yükselmesi beklenmektedir. 2012/13 üretim döneminde 3,3 milyon ton olan makarnalık buğday üretiminin ise 3,6 milyon tona yükselmesi öngörülmektedir. Toplam Arzının Artacağı Öngörülmektedir 2012/2013 üretim döneminde yaklaşık 25,6 milyon ton olan toplam buğday arzının, ithalattaki azalışa rağmen üretimde meydana gelen artış ile birlikte 2013/2014 üretim döneminde 1,7 milyon ton artarak 27,3 milyon ton olacağı öngörülmektedir. Toplam Kullanımında Artış Olacağı Öngörülüyor 2012/2013 döneminde 23,9 milyon ton olan toplam buğday kullanımının 2013/14 üretim döneminde tohumluk kullanımının ve ihracatın azalmasıyla 24,5 milyon tona yükseleceği öngörülmektedir. İthalatın Azalacağı Öngörülüyor İlk projeksiyonlara göre toplam buğday ithalatının, üretimde beklenen artışın etkisiyle 2013/2014 üretim döneminde bir önceki döneme göre % 9,7 oranında azalacağı öngörülmektedir. Bu beklentilerin ışığı altında toplam buğday ithalatının 3,6 milyon tona gerileyeceği öngörülmektedir. ve Ürünleri İhracatının Artacağı Öngörülmektedir Türkiye de olumlu hava koşulları neticesinde verimde artış yaşanacağı ve 2013/14 üretim sezonunda buğday üretiminin önceki sezonlara göre rekor seviyeye yükseleceği öngörülmektedir. Üretimde beklenen bu artış neticesinde buğday ihracatının da bir önceki üretim sezonuna göre % 9,7 oranında artarak 3,8 milyon tona yükseleceği öngörülmektedir. 2012/2013 üretim döneminde 100 bin ton olan buğday ihracatının 110 bin tona, 3,4 milyon ton olan buğday ürünleri ihracatının ise 3,7 milyon tona yükselmesi öngörülmektedir. Durum ve Tahmin 2012-13 9
BUĞDAY POLİTİKALARI 2012/2013 üretim döneminde kg başına 5 KRŞ olan fark ödemesi destekleri, 2013/2014 üretim döneminde de yine kilogram başına 5 KRŞ olarak açıklanmıştır. 2012/2013 üretim döneminde verilen kimyevi gübre, mazot ve toprak analizi desteği 2013/2014 üretim döneminde de devam etmiş, mazotta 4,3 TL/da, kimyevi gübrede 5,5 TL/da ve toprak analizi yaptıran çiftçilere (50 da üzeri arazilerde) 2,5 TL/da, yurt içi sertifikalı tohum desteği 7,5 TL/da. sertifikalı tohum üretim desteği ise 0,10 TL/Kg olarak belirlenmiştir. Politikaları 2012/2013 üretim sezonunda 665 TL/ton olarak açıklanan (Anadolu Kırmızı Sert ) TMO destekleme alım fiyatları, 2013/2014 üretim sezonunda 720 TL/ton, makarnalık buğday alım fiyatı ise 765 TL/ton olarak açıklanmıştır. Bu rakamlara bakanlık tarafından verilen 123 TL/ton prim desteği ve diğer destekler eklendiğinde Anadolu Kırmızı Sert Ekmeklik ın fiyatı 843 TL/tona yükselirken, Makarnalık ın fiyatı 888TL/tona yükselmektedir. Türkiye de 2013 dönemi hasadı mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar nedeni ile erken başlamış olup (10 Mayıs Adana), TMO taahhütname karşılığı alımlara 20 Mayıs 2013 te başlamıştır. Bu yıl 290 noktada alım faaliyeti gösteren TMO 21.08.2013 tarihine kadar 1.890.653 ton peşin alım, 266.966 ton emanet alım yapılmıştır. TMO bu dönem tüm alımları ravndevu sistemine göre gerçekleştirecek olup, randevu alma işlemi gerçek kişiler için kimlik numarası ile tüzel kişiler için vergi numaası ile yapılacaktır. Üreticilere ÇKS de bulunan kayıt miktarı kadar randevu verilmekte olup ÇKD kaydı olmayan üreticiler randevu alamayacaklardır. 2013 dönemi hububat ürünlerinde izlenecek politikalar aşağıda belirtildiği gibidir (07.06.2013 TMO): TMO bu yıl tüm Türkiye'de 290 noktada alım faaliyeti gösterecektir. Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı üreticilerden, belgelerindeki üretim miktarının tamamı satın alınacaktır. Ürünlerini taahhütname karşılığında TMO'ya teslim eden üreticiler, yarından itibaren 10 gün içerisinde ürünlerini; geri çekebilecek, emanete bırakabilecek veya TMO'ya satabileceklerdir. Ürünlerini taahhütname karşılığında TMO'ya teslim eden tüccar ve sanayiciler ise yarından itibaren 10 gün içerisinde ürünlerini geri çekebilecek veya emanete bırakabileceklerdir. Ürünler, bu yıl da fiziksel analizlerin yanında, kimyasal analiz değerlerine göre fiyatlandırılacak ve kalitesine göre sınıflandırılarak depolanacaktır. 2011 yılında Kaliteli Üret, Daha Fazla Kazanç Elde Et sloganıyla başlatılan Proteine Dayalı Alım Sistemi ile ürünlerin kalitesinde artış sağlanmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisince 2011 yılında alımı yapılan ekmeklik buğdayların ortalama protein oranı % 11,7 iken 2012 yılında bu oran ortalama % 12,9'a yükselmiştir. 2013 yılında hasatın devam ettiği yörelerde ekmeklik buğdayların protein oranının geçen yıl seviyelerinde, süne oranının ise geçen yıldan çok daha düşük olduğu gözlenmektedir. 2012 yılında ilk kez uygulamaya konulan Kısmi Randevulu Alım Sistemi ile peşin alımlar randevulu ve randevusuz olarak, emanet alımlar ise tamamen randevulu olarak gerçekleştirilmiştir. Randevulu üreticiler ürünlerini sıra beklemeden aynı gün içerisinde, randevusuz üreticiler ise işyerlerinde sıraya girerek teslim edebilmişlerdir. TMO uygulamalarına bir yenisini daha ekleyerek, üreticilerimizin işyerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla, hububat alımlarında 2013 yılında Tam Randevulu sisteme geçmektedir. Randevular, internet üzerinden www.tmo.gov.tr veya randevu.tmo.gov.tr adreslerinden alınabileceği gibi TMO şube müdürlükleri ile ajans amirliklerinden de yine internet üzerinden alınabilecektir. Alt yapısı uygun olan 16 borsada alım yapılmaya devam edilecektir. Geçtiğimiz yıl TMO alımları, söz konusu 16 borsanın bulunduğu yerlerde, sadece bu borsalar üzerinden yapılırken, bu yıl hem bu borsalar üzerinden hem de TMO işyerlerinde doğrudan yapılacaktır. Bu yolla, ürününü borsaya götürmeksizin doğrudan TMO'ya satmak isteyen üreticilere imkan sağlanmıştır. Pazar günleri hariç haftanın 6 günü alım yapılacaktır. Emanet alımlar, geçici alım merkezleri hariç tüm depolara yapılacaktır. TMO, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Polatlı, Ahiboz ve Lüleburgaz'daki alımlarını lisanslı 10 Durum ve Tahmin 2012-13
depolar üzerinden yapacaktır. Üreticiler, ürünlerini bu lisanslı depolara bırakmak suretiyle alacakları ürün senetlerini, bugün açıklanan fiyatlar üzerinden 30 Nisan 2014 tarihine kadar TMO'ya satabileceklerdir. Ürününü lisanslı depolara bırakan üreticiler, ürün senedi vasıtasıyla lisanslı depoculuk şirketlerinin anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanabileceklerdir. Ürününü TMO depolarına emanete bırakan üreticiler ise makbuz senedini kullanarak TMO'dan % 30 avans alabilecek, TMO'nun anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanabileceklerdir. Ürününü lisanslı depolara bırakan tüccar ve sanayiciler; ürün senedini kullanarak lisanslı depoculuk şirketlerinin anlaşmalı olduğu bankalardan, TEPGE Ürününü TMO depolarına emanete bırakan tüccar ve sanayiciler ise makbuz senedini kullanarak TMO'nun anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanabileceklerdir. Tüccarlar; Kendi deposunda bulundurduğu ürünlerini,tmo depolarına emanete bıraktığı ürünlerini üreticiden aldığını belgelemek kaydıyla, 1 Kasım 2013 tarihinden itibaren TMO'ya satabileceklerdir. Bu yıl ürün bedeli ödemeleri, ürünün TMO'ya teslim edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde, üreticilerin banka hesaplarına aktarılacaktır. Ancak ürününü anlaşmalı bankalardan alınacak ürün kartı ile teslim eden üreticilere, 30 gün yerine en geç 10 gün içerisinde ödeme yapılacaktır. Durum ve tahmin 2012-13 11 9
EK TABLOLAR APPENDIX TABLES 12 10 Durum ve Tahmin 2012-13
Ek Tablo 1-Dünya Arz, Kullanım ve Ticareti (Milyon Ton): 2011/2012-2013/2014 1/ Appendix Table 1 - World Wheat Supply and Use (mmt): 2011/2012-2013/2014 1/ Arz Supply Kullanım Use Toplam Stok/kullanım Başlangıç stokları Üretim İthalat Toplam Arz Yurtiçi Domestic 2/ İhracat Kullanım Bitiş stokları oranı Beginning stocks Production Imports Total Supply Yem Feed Toplam Total Exports Total Use Ending stocks Stocks/use ratio 2011/12 % Dünya 3/ 199,21 697,17 148,68 1.045,06 145,96 696,91 157,79 854,70 199,47 199,21 World 3/ Başlıca ihracatçı ülkeler 4/ 31,33 208,04 7,99 247,36 65,00 148,56 71,48 220,04 27,32 31,33 Major Exporters 4/ ABD 23,47 54,41 3,05 80,93 4,46 32,16 28,56 60,72 20,21 23,47 USA Arjantin 4,11 15,50 0,01 19,62 0,10 5,95 12,90 18,85 0,76 4,11 Arjantin Avustralya 8,18 29,92 0,12 38,22 3,20 6,51 24,66 31,17 7,06 8,18 Avustralya Kanada 7,36 25,29 0,49 33,14 4,70 9,85 17,35 27,20 5,93 7,36 Kanada AB-27 5/ 11,68 137,33 7,37 156,38 57,00 126,25 16,57 142,82 13,56 11,68 EU-27 /5 Başlıca İthalatçı ülkeler 6/ 89,31 188,50 79,71 357,52 37,88 261,31 7,71 269,02 88,50 89,31 Major Importers 6/ Brezilya 1,86 5,80 7,31 14,97 0,50 11,20 2,04 13,24 1,73 1,86 Brasil Çin 59,09 117,40 2,93 179,42 24,00 122,50 0,98 123,48 55,95 59,09 China Orta Doğu 7/ 7,59 17,62 16,26 41,47 3,83 33,92 1,33 35,25 6,21 7,59 Middle East 7/ Kuzey Afrika 8/ 12,21 18,31 24,24 54,76 3,18 40,57 0,45 41,02 13,74 12,21 N. Africa Pakistan 3,26 25,00 0,20 28,46 0,40 23,10 1,10 24,20 4,26 3,26 Pakistan Güneydoğu Asya 9/ 3,93 0,00 17,40 21,33 3,98 16,02 0,73 16,75 4,58 3,93 Southeast Asia 9/ Diğer bazı ithalatçı ülkeler Selected other Hindistan 15,36 86,87 0,02 102,25 3,10 81,41 0,89 82,30 19,95 15,36 India BDT-12 23,67 115,03 8,02 146,72 27,85 79,78 39,82 119,60 27,13 23,67 FSU-12 6/ 7/ Rusya 13,74 56,24 0,55 70,53 15,50 38,00 21,63 59,63 10,90 13,74 Russia Kazakistan 2,88 22,73 0,01 25,62 2,60 7,40 11,84 19,24 6,38 2,88 Kazakstan Ukrayna 3,34 22,32 0,08 25,74 6,10 14,95 5,44 20,39 5,36 3,34 Ukraine 2012/13 Tahmin Estimated Dünya 3/ 199,47 655,64 141,97 997,08 130,20 674,94 137,38 812,32 180,17 22,18 World 3/ Başlıca ihracatçı ülkeler 4/ 27,32 192,34 6,30 225,96 58,50 142,94 63,00 205,94 20,02 9,72 Major Exporters 4/ ABD 20,21 61,76 3,40 85,37 9,80 37,59 27,90 65,49 19,89 30,37 USA Arjantin 0,76 11,00 0,01 11,77 0,10 6,00 5,00 11,00 0,77 7,00 Arjantin Avustralya 7,06 22,08 0,12 29,26 3,70 7,04 18,00 25,04 4,22 16,85 Avustralya Kanada 5,93 27,20 0,48 33,61 4,70 9,90 18,50 28,40 5,21 18,35 Kanada AB-27 5/ 13,56 132,06 5,70 151,32 50,00 120,00 21,50 141,50 9,82 6,94 EU-27 /5 Başlıca İthalatçı ülkeler 6/ 88,49 187,34 78,79 354,62 35,24 263,69 6,90 270,59 84,03 31,05 Major Importers 6/ Brezilya 1,73 4,30 7,70 13,73 0,40 11,10 1,70 12,80 0,93 7,27 Brasil Çin 55,95 120,60 3,20 179,75 20,00 120,00 1,00 121,00 58,75 48,55 China Orta Doğu 7/ 6,21 17,42 19,98 43,61 2,48 33,18 1,04 34,22 9,39 27,44 Middle East 7/ Kuzey Afrika 8/ 13,74 17,23 20,70 51,67 2,28 40,39 0,58 40,97 10,71 26,14 N. Africa Pakistan 4,26 23,30 0,20 27,76 0,40 23,40 0,80 24,20 3,56 14,71 Pakistan Güneydoğu Asya 9/ 4,58 0,00 15,30 19,88 3,19 15,63 0,74 16,37 3,52 21,50 Southeast Asia 9/ Diğer bazı ithalatçı ülkeler Selected other Hindistan 19,95 94,88 0,01 114,84 3,40 84,14 6,50 90,64 24,20 26,70 India BDT-12 27,13 77,21 6,81 111,15 20,53 71,87 24,93 96,80 14,36 14,83 FSU-12 6/ 7/ Rusya 10,90 37,72 1,00 49,62 11,50 33,50 10,70 44,20 5,42 12,26 Russia Kazakistan 6,38 9,84 0,01 16,23 2,00 6,80 6,50 13,30 2,93 22,03 Kazakstan Ukrayna 5,36 15,76 0,10 21,22 3,50 12,00 7,00 19,00 2,22 11,68 Ukraine Durum ve Tahmin 2012-13 13
Ek Tablo 1-Dünya Arz, Kullanım ve Ticareti (Milyon Ton): 2010/2011-2012/2013a/ (devamı) Appendix Table 1 - World Wheat Supply and Use (mmt): 2010/2011-2012/2013 a/ (cont'ed) Arz Supply Kullanım Use Toplam Stok/kullanım Başlangıç stokları Üretim İthalat Toplam Arz Yurtiçi Domestic 2/ İhracat Kullanım Bitiş stokları oranı Beginning stocks Production Imports Total Supply Yem Feed Toplam Total Exports Total Use Ending stocks Stocks/use ratio 2013/14 Projeksiyon Projected Dünya 3/ 180,17 701,10 140,43 1.021,70 136,49 694,89 143,32 838,21 186,38 22,24 World 3/ Başlıca ihracatçı ülkeler 4/ 20,02 205,27 7,12 232,41 62,30 146,55 59,50 206,05 26,35 12,79 Major Exporters 4/ ABD 19,89 55,98 3,54 79,41 7,89 35,98 25,17 61,15 18,25 29,84 USA Arjantin 0,77 13,00 0,01 13,78 0,10 6,05 7,00 13,05 0,72 5,52 Arjantin Avustralya 4,22 24,50 0,12 28,84 3,70 7,05 17,00 24,05 4,79 19,92 Avustralya Kanada 5,21 29,00 0,49 34,70 4,50 9,70 18,50 28,20 6,50 23,05 Kanada AB-27 5/ 9,82 138,77 6,50 155,09 54,00 123,75 17,00 140,75 14,35 10,20 EU-27 /5 Başlıca İthalatçı ülkeler 6/ 88,57 194,69 74,14 357,40 30,61 260,02 6,22 266,24 91,15 34,24 Major Importers 6/ Brezilya 0,93 5,00 7,50 13,43 0,40 11,20 1,00 12,20 1,23 10,08 Brasil Çin 58,75 121,00 3,50 183,25 20,00 120,50 1,00 121,50 61,75 50,82 China Orta Doğu 7/ 9,39 19,99 15,84 45,22 3,58 34,64 1,04 35,68 9,54 26,74 Middle East 7/ Kuzey Afrika 8/ 10,71 20,46 20,60 51,77 2,28 41,06 0,58 41,64 10,13 24,33 N. Africa Pakistan 3,56 24,00 0,20 27,76 0,40 23,50 0,80 24,30 3,46 14,24 Pakistan Güneydoğu Asya 9/ 3,52 0,00 16,60 20,12 3,16 16,12 0,71 16,83 3,29 19,55 Southeast Asia 9/ Diğer bazı ithalatçı ülkeler Selected other Hindistan 24,20 92,00 0,01 116,21 3,50 87,01 8,00 95,01 21,20 22,31 India BDT-12 14,36 107,09 6,76 128,21 25,30 76,31 35,70 112,01 16,20 14,46 FSU-12 6/ 7/ Rusya 5,42 56,00 0,50 61,92 15,50 37,50 18,00 55,50 6,42 11,57 Russia Kazakistan 2,93 15,00 0,01 17,94 2,40 7,20 7,50 14,70 3,24 22,04 Kazakstan Ukrayna 2,22 22,00 0,10 24,32 4,00 12,00 9,50 21,50 2,82 13,12 Ukraine 1/ Yerel piyasa yıllarının toplamı. 2/ Toplam kullanım, dünya ithalat ve ihracatı arasındaki farkı yansıtacak şekilde uyarlanmıştır. 3/ Dünya ihracat ve ithalatı piyasa yılları arasındaki farklar, nakil halindeki buğday ve bazı ülke kayıtlarındaki boşluklar nedeniyle farklıdır. 4/ ABD, Arjantin, Avustralya, Kanada ve AB-27. 5/ Birlik içi üyeler arası ticareti kapsamıyor. 6/ Brezilya, Çin, Japonya, Meksika, Kuzey Afrika, Pakistan, Orta Doğu ve Güney Doğu Asya. 7/ Lübnan, Irak, İran, İsrail, Ürdün, Kuveyt, S.Arabistan, Yemen, B.A.E. ve Umman. 8/ Cezayir, Mısır, Libya, Fas ve Tunus. 9/ Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland ve Vietnam 1/ Agregate of local marketing years. 2/ Total world use adjusted to reflect the differences in world imports and exports. 3/ World imports and exports may not balance due to differences in marketing years, grain in transit and reporting differences in some countries. 4/ USA, Argentina, Australia, Canada and the EU-27. 5/ Trade excludes intra-trade 6/ Brazil, China, Japan, Mexico, N.Africa, Pakistan, selected Middle East and Sauteast Asia. 7/ Lebonan, Iraq, Iran, Israel, Jordan, Kuwait, Saudi Arabia, Yemen, United Arab Emirates and Oman 8/ Algeria, Egypt, Libya, Morocco and Tunisia. 9/ Indonesia, Malaysia, Philippines, Thailand, and Vietnam. Kaynak: USDA, WASDE-494-18 ve WASDE-494-19 Source: USDA, WASDE-494-18 and WASDE-494-19 1412 Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE Ek Tablo 2 - Başlıca İhracatçı Ülkelerde İhraç Fiyatları($/Ton): 2005/06-2012/13 Appendix Table 2 - Export Prices of Wheat ($/Ton): 2005/06-2012/13 US No.2 US No.2 Arjantin HRW SRW Trigo Pan Piyasa Yılı Normal protein 1/ Kırmızı Kışlık 2/ 3/ Market Year 2005/2006 171 137 136 2005/2006 2006/2007 209 170 181 2006/2007 2007/2008 349 306 309 2007/2008 2008/2009 278 205 203 2008/2009 2009/2010 217 187 225 2009/2010 2010/2011 301 279 299 2010/2011 2011/2012 305 263 271 2011/2012 2010 Ocak 215 199 238 2010 January Şubat 207 192 222 February Mart 206 192 212 March Nisan 200 187 225 April Mayıs 196 190 244 May 2010 Haziran 183 182 209 2010 June Temmuz 205 211 209 July Ağustos 268 255 275 August Eylül 304 277 294 September Ekim 290 265 297 October Kasım 292 276 296 November Aralık 320 303 299 December 2011 Ocak 340 317 317 2011 January Şubat 362 336 348 February Mart 332 301 348 March Nisan 359 316 351 April Mayıs 362 307 351 May 2011 Haziran 347 296 346 2011 June Temmuz 308 264 314 July Ağustos 331 277 290 August Eylül 335 274 300 September Ekim 302 255 260 October Kasım 302 259 241 November Aralık 289 246 225 December 2012 Ocak 297 254 246 2012 January Şubat 297 263 262 February Mart 296 260 261 March Nisan 280 255 252 April Mayıs 276 253 249 May 2012 Haziran 288 250 263 2012 June Temmuz 347 311 300 July Ağustos 362 332 336 August Eylül 372 341 336 September Ekim 372 339 330 October Kasım 374 345 344 November Aralık 360 325 360 December 2013 Ocak 348 310 364 2013 January Şubat 337 304 358 February Mart 322 286 349 March Nisan 319 277 326 April Mayıs 331 279 315 May 1/ F.o.b., U.S. Gulf limanları. 1/ F.o.b. U.S. Gulf ports 2/ F.o.b. Atlantik limanları. 2/ F.o.b. U.S. Atlantic ports. 3/ F.o.b. Arjantin limanları. 3/ F.o.b. Argentina ports. Kaynak: FAO. Source: FAO. Durum ve Tahmin 2012-13 15
Ek Tablo 3 - Gelecek Fiyatları Appendix Table 3 - Wheat Future Prices Temmuz / July Eylül / September Kasım / December Mart / March 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2014 2013 ABD $/ton US $/tonne Nisan 17 260 228 262 233 267 241 272 247 Apri 17 Nisan 24 254 232 257 238 262 247 267 253 Apri 24 Mayıs 1 265 236 268 242 274 250 279 257 May 1 Mayıs 8 259 226 263 231 269 240 275 248 May 8 Mayıs 15 255 224 258 229 264 237 270 244 May 15 Mayıs 22 253 252 256 256 261 263 267 268 May 22 Kaynak: FAO (Food Outlook Haziran 2013) Source : FAO (Food Outlook Haziran 2013) 16 Durum ve Tahmin 2012-13
TEPGE Ek Tablo 4 - Türkiye'de Arz ve Kullanımı (2011/2012-2013/2014 Piyasa Yılları 1/) Appendix Table 4 - Turkey Wheat Supply and Use (2011/2012-2013/2014 Market Years 1/) 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Tahmin Öngörü Estimated Projected Bin Ha 000 Ha Ekilen Alan 8.096 7.530 6.969 Area sown Kg/Ha Verim (Üretim/Ekilen alan) 2.428 2.695 3.164 Yield (Prod./Area sown) Bin Ton ARZ SUPPLY Üretim 21.800 20.100 22.050 Production Kayıp ve ziyan 1.744 1.608 1.754 Loss and waste Net üretim 20.056 18.492 20.286 Net production İthalat 2/ 3/ 3.196 4.000 3.612 Imports 2/ 3/ 1 Haziran stokları 4.438 3.118 3.404 Beginning stocks Toplam arz 27.690 25.610 27.302 Total supply KULLANIM DISAPPEARANCE Toplam yurtiçi kullanım 20.256 20.402 20.624 Total domestic use Gıda 18.203 18.494 18.790 Food Tohum 1.619 1.506 1.394 Seed Yem 435 401 440 Feed İhracat 2/ 3/ 4.316 3.500 3.840 Exports 2/ 3/ 106 100 110 Wheat ürünleri 3.845 3.400 3.730 Wheat Products Toplam kullanım 24.572 23.902 24.464 Total disappearance 31 MAYIS STOKLARI ENDING STOCKS Toplam stoklar 3.118 3.404 3.730 Total TMO stokları 4/ 1.468 1.600 1.500 TMO stocks 4/ Diğer 1.650 1.804 1.338 Other Yüzde Stok-kullanım oranı 12,7 14,2 11,6 Stocks-use ratio FİYATLAR PRICES Çiftçinin eline geçen (TL/Ton) 4/ 590 650 Recieved by farmers 4/ TMO alım (TL/Ton) 5/ 611 665 720 TMO purchase 5/ TMO alım ($/Ton) 5/ 6/ 345 370 401* TMO purchase ($/mt) 5/6/ 1/ Makarnalık buğday dahil. 2/ eşdeğeri. 3/ 2013 verileri geçicidir. 1/ All wheat including durum. 2/ Wheat equivalents. 3/ 2013 data are provisional. 4/ 2012/2013 rakamı TEAE'nin tahminidir. 4/ 2012/2013 figure is AERI estimate. 5/ Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğday..5/ Anatolian hard red bread wheat. 6/ Merkez Bankası Temmuz ayı ortalama satış kuru. 6/ Central Bank July average selling rate. Kaynak: TÜİK ve TMO verilerinden TEAE'nin hesaplamaları. Source: AEPDI calculations from TURKSTAT, TGB data. *08.08.2013 Tarihli Merkez Bankası döviz satış kuru * Central Bank 08.08.2013 Exchange selling rate Durum ve Tahmin 2012-13 17 15
Ek Tablo 5 - Türkiye'de Makarnalık Arz ve Kullanımı (2011/2012-2013/2014 1/) Appendix Table 5 - Durum Wheat Supply and Use in Turkey (2011/2012-2013/2014 1/) 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Tahmin Öngörü Estimated Projected Bin ton ARZ: 000 mt SUPPLY: Üretim 3.850 3.300 3.616 Production Kayıp 308 264 289 Net Üretim 3.542 3.036 3.327 İthalat 2/ 3/ 5 3 3 Imports 2/ 3/ Makarnalık buğday 1 0 0 Durum wheat Makarnalık buğday ürünleri 4 3 3 Durum products Başlangıç stokları 1.198 1.000 1.030 Beginning Stocks Toplam arz 4.745 4.039 4.359 Total supply KULLANIM: DISAPPEARANCE Tohum 268 238 220 Seed Makarna 2/ 600 590 630 Pasta 2/ Bulgur /2 1.120 1.000 1.067 Cracked wheat 2/ İrmik 2/ 220 200 213 Semolina 2/ Un 2/ 520 475 507 Flour 2/ Toplam Yurtiçi kullanım 2.728 2.503 2.637 Total domestic use İhracat 2/ 3/ 1.017 506 491 Exports 2/ 3/ Makarnalık buğday 1 0 0 Durum wheat Makarnalık buğday ürünleri 588 506 491 Durum products Toplam kullanım 3.745 3.009 3128 Total diseppearence STOKLAR: STOCKS: Bitiş Stokları 1.000 1.030 1.231 Ending stocks Stok-kullanım oranı 26,7 34,2 39,4 Stocks-use ratio FİYATLAR PRICES TMO alım 4/ 640 705 765 TMO purchase 4/ TMO alım ($/Ton) 5/ 388 393 426* TMO purchase ($/mt) 5/ 1/ İthalat ve ihracat dışında dışında tüm veriler TEPGE'nin tahminleridir. 1/ All the data are AEPDI estimates, except for imports and exports. 2/ Makarnalık buğday eşdeğeri. 2/ Durum wheat equivalents. 3/ 2013/2014 rakamları öngörüdür. 3/ Figures for MYs 2013/2014 are projections. 4/ Anadolu durum. 4/ Anatolian durum. 5/ Merkez Bankası Temmuz ayı ortalama satış kuru. 6/ Central Bank July average selling rate. Kaynak: Üretim Tüik, ihracat ve ithalat verileri TMO, diğer veriler TEAE hesaplama ve tahminleridir. Source: Poductions data are from TURKSTAT, Expors and imports data are from TGB, others are estimations and calculations by AEPDI. *08.08.2013 Tarihli Merkez Bankası döviz satış kuru *Central Bank 08.08.2013 Exchange selling rate 18 Durum ve Tahmin 2012-13