Süleyma Demel Üvestes Sosyal Blmle Esttüsü DegsYıl: 203/, Sayı:7 Joal of Süleyma Demel Uvesty Isttte of Socal ScecesYea: 203/, Nme:7 YENİ Bİ BOÇ ÖDEME MODELİ ÖZET Allah EOĞLU Bakala taafıa e çok kllaıla oç öeme moel, sat takstl moel. B yaı sıa fas matematğ ktaplaıa ye ala geometk ve atmetk eğşml takstlele oç öeme moelle mevctt. Ke alımıa ell süe soa müşte öeme kalyet eğşkelk göstemes (atması veya azalması m) söz kos olal. B ma müşte, lk aylaa ell sayıak takst mktaıı kes elleyel. Müşte öeme kalyet lek aylaa atacaksa lk aylaa üşük mktalı takstle, öeme kalyet lek aylaa üşecekse lk aylaa yüksek mktalı takstle elleyel. B çalışmaa; aşlagıçta ell sayıa takst mktaıı müşte elleğ, aha soak takst mktalaıı eşt olğ oç öeme moel gelştlmş ve geel fomülle tüetlmşt. Gelştle moel gücel öekle açıklamıştı. Aahta Kelmele: Boç Öeme, Aüte A NEW LOAN AMOTIZATION MODEL ABSTACT The most commoly se et paymet moel y aks s the fxe paymet moel. I ato, the geometc a lea gaet loa paymet moels whch ae explae facal mathematcs ooks ae avalale. Afte the cet pchase, the cstome s paymet capalty may vay some ccmstaces. I ths case, cstome may eteme a ceta me of paymet amot the fst few moths. I the comg moths, f the cstome s paymet alty wll cease, t s eteme the low amot of paymets. I cotast, f the cstome s paymet alty wll ecease, the cstome may eteme the hgh amot of paymets. I ths sty, geeal fomlae ae eve fo a loa paymet moel whch s, a ceta me of paymet amot eteme y cstome at the egg of paymet peo a the othe paymet amots ae eqal. The evelope moel s explae wth a cet example. Keywos: Loa Paymet, Aty Pof. D., Süleyma Demel Üvestes, İktsa ve İa Blmle Fakültes, İşletme Bölümü, 32260, Ispata, Tükye, allaheogl@s.e.t []
Allah EOĞLU. GİİŞ B oc takstlele ge öemes polem; oc şmk eğe le ge öemele şmk eğele toplamıı e eşt olması esasıa ayaı (İşçl, 997). Fas matematğ ktaplaıa, ge öemele olştğ se (takstle ses), sat, geometk eğşml ve atmetk eğşml olması ma geel fomülle mevctt. Sat takstle sese sahp oç öeme moel ç, p () Geometk eğşml takstle sese sahp oç öeme moel ç, k ag, k,, (2) k p g a p,, g g Atmetk eğşml takstle sese sahp oç öeme moel ç, (3) c k v, k,, (4) k c 2 p v fomülle yazılal (Eoğl, 2000). Baa, : takst mktaı, a : geometk eğşml takstle lk takst mktaı c : atmetk eğşml takstle lk takst mktaı k : k. eve soak takst mktaı, : takst sayısı p : oç mktaı veya alıa ke mktaı : evelk faz oaı, g : takst mktalaıak oasal eğşm (geometk eğşm), G=+g, =G - v: takst mktalaıak mktasal eğşm (atmetk eğşm). (5) [2]
Ye B Boç Öeme Moel Paçalı atmetk ve geometk eğşml takstlee sahp oç öeme moelle Eoğl (2000) taafıa öeleek geel fomülle tüetl. Ykaıa sözü ele oç öeme moellee, ge öemele he eve soa yapılığı vasayımı mevctt. Fomato; azı hallee müştele kes elleyeleceğ evelee takst öememey (öeğ tatl masaflaı yüzüe) stemele m ç oç öeme moel gelşt (Fomato, 992). Fomato atlamalı takstl moel, Moo taafıa geometk eğşml atlamalı takstl moele (Moo, 994) ve Eoğl ve Kaaöz taafıa atmetk eğşml atlamalı takstl moele geşletl (Eoğl ve Kaaöz, 2002). Dğe yaa Eogl taafıa, astgele atlamalı paçalı geometk ve atmetk eğşml takstlee sahp moelle ele alıaak geel fomülle tüetl (Eoğl, 200). Ykaıa sözü ele öt çalışma ç e takstle hag evelee öemeyeceğ (atlaacağı) astgele seçlmekte. Dğe yaa; astgele atlamalı oç öeme moelle yaı sıa tmk atlamalı oç öeme moelle Eoğl ve Özem (202), Eoğl v. (20) taafıa ele alıaak geel fomülle tüetlmşt. B çalışmaa; lk aylaak ell sayıa takst mktaıı müşte elleğ ye oç öeme moel ele alııp geel fomülle tüetlmş ve gücel öekle moel açıklamaktaı. 2. İKİ FAKLI TAKSİT MİKTALI Bİ BOÇ ÖDEME MODELİ Ke kmlaı, veğ ke ge öemese sıkça kllaığı oç öeme moel, sat takstl moel. B aşka fae le takst mktalaı e eştt. Ke alımıa ell süe soa müşte öeme kalyet eğşkelk göstemes (atması veya azalması m) söz kos olal. B ma müşte, lk aylaa ell sayıak takst mktaıı kes elleyel. Müşte öeme kalyet lek aylaa atacaksa lk aylaa üşük mktalı takstle, öeme kalyet lek aylaa üşecekse lk aylaa yüksek mktalı takstle elleyel. B moele hehag ke kma alıa ke (oc) ge öemele (takstle) evele (öeğ aylık, üç aylık v.) tayle takstte yapılmaktaı. Moel temel vasayımı takst lk aet takst (k takstle e eşt olğ vasayılmaktaı) oçl taafıa ke öeme kalyete göe ellemekte ve kala - aet takst mktaı (k takstle e e eşt olğ vasayılmaktaı) se moel ele ele geel fomülüe ellemekte. [3]
Allah EOĞLU Daha öce taımlaa smgelee lave olaak aşağıak smgele taımlayalım. : Müşte taafıa ellee takst mktaı (moel paametes) : Mktaı müşte taafıa ellee takst sayısı (moel paametes)..evee öee mkta takst evelk faz oaı üzee şmk eğe, ( ) olaak yazılal. Bakala taafıa vele ke takstle hale ge öemes; öcee ellee evelk faz oaı üzee, ke şmk eğe le öee takstle şmk eğele toplamıı e eşt olması esasıa ayaı. p Baa soak takst mktalaı; olaak ele el. p 2. Moel Geçel Olma Şatı Takst mktaı poztf olmalıı, [4] (6) (7) (kz. Ek) ( ) p 0 (9) ( ) ve olğa 0 ol. Baa (9) p (0) eklem kkate alıısa 0 (8)
Ye B Boç Öeme Moel ele el. (0) eştszlğe, p () ele el. Soç olaak takst mktaıı () poztf olalmes ç p şatı sağlamalıı. 2.2. Öek B ke kma alıa 24000 TL htyaç kes lk 5 ay ç TL aylık takstle (oçl taafıa elle) ge öemek şatıyla 6 takstte ge öeecekt. Aylık vae fakı % olğa so takst aylık takst mktalaıı lalım. Polem vele: p 24000, 5,, 6, 0,0,,0. Eştlk ( 8 ) kllaılaak so o takst mktalaı = TL olaak ele el. İlgl öeme plaı Talo e velmekte. Talo : Gelştle Moel İç Öeme Plaı Ayla Takst mktalaı Kala oç mktaı (TL) 0 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 24000 24000*.0 - = 23540 23540*.0 - = 23075.4 23075.4*.0 - = 22606.54 22606.54*.0 - = 2232.26 2232.26*.0 - =2653.538 2653.538*.0 - =978.503 978.503*.0-208857=7890.748 7890.748*.0 - =598.086 598.086*.0 - =4052.326 4052.326*.0 - =204.28 204.28*.0 - =036.753 036.753*.0 - =849.55 849.55*.0 - =642.476 642.476*.0 - =45.33 45.33*.0 - =2067.94 2067.94*.0 - = 0 [5]
Allah EOĞLU Müşte alığı key sat takstlele öemek stemes ma, () eştlğ kllaılaak takst mktalaı =630.67 olaak elle. Talo 2: Sat Takstl Moel İç Öeme Plaı Ayla 0 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 Takst mktalaı 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 630.67 Kala oç mktaı (TL) 24000 24000*.0-630.67= 22609.33 22609.33*.0-630.67= 2204.75 2204.75*.0-630.67= 9786.3 9786.3*.0-630.67 = 8353.32 8353.32*.0-630.67=6906.9 6906.9*.0-630.67=5444.58 5444.58*.0-630.67=3968.35 3968.35*.0-630.67=2477.37 2477.37*.0-630.67=097.47 097.47*.0+630.67=9450.5 9450.5*.0-630.67=794.35 794.35*.0-630.67=6362.82 6362.82*.0-630.67=4795.78 4795.78*.0-630.67=323.07 323.07*.0-630.67=64.53 64.53*.0-630.67= 0 3. SONUÇ B oc takstlele öemes polemle, oc şmk eğe le takstle şmk eğele toplamıı e eşt olması esasıa ayaı. Boç öeme moelle ğee fakı takst mktalaıı ağılımıak eğşmee le gelmekte. E fazla le ve kllaıla oç öeme moelle, sat, geometk eğşml ve atmetk eğşml takstle sese sahp moelle. Müştele gelle zama çe eğşkelk göstemes ma, azı evelee ge öeme yapılmaması müştele açısıa olml olal. B üşücee haeketle, asgele atlamalı takstl moelle Fomato (992), Moo (994), Eoğl (200) ve Eoğl ve Kaaöz (2002) taafıa ele alıı. Dğe yaa; astgele atlamalı oç öeme moelle yaı sıa tmk atlamalı oç öeme moelle Eoğl ve Özem (202), Eoğl v (20) taafıa ele alıaak geel fomülle tüetlmşt. [6]
Ye B Boç Öeme Moel Boç öeme moelle sayısıı atması, aha fazla müşteye laşma alamıa akala açısıa öeml olmaktaı. B çalışmaa; lk aylaak ell sayıa takst mktaıı müşte elleğ oç öeme moel ele alııp geel fomülle tüetlmş ve gücel öekle moel zah elmekte. KAYNAKÇA EOĞLU, A. (2000), B oc takstlele ge öemes polemlee çözüm öele, SDÜ İİBF Degs, 5(): 87-02. EOĞLU, A. (200), Atlamalı takstl oc paçalı geometk ve atmetk eğşml takstlele öemes polemlee çözüm öele, Dmlpıa Üv. Sosyal Blmle Degs, 5: 297-307. EOĞLU, A. ve Kaaöz, M. (2002), Geealze fomla fo the peoc lea gaet sees paymet a skp paymet loa wth atay skps, The Egeeg Ecoomst, 47(): 75-83. EOĞLU A a G Özem, A Loa Paymet Moel wth hythmc Skps 3 Iteatoal Symposm o Sstaale Developmet, May 3 Je 0, 202 EOĞLU A., v., B Boc Düzel Atlamalı Takstlele Öemes Polemle, 3. Yöeylem Aaştıması ve Eüst Müheslğ Ulsal Koges, YAEM 20, 4-7 Temmz 20, Sakaya Üvestes, Sakaya, Tükye. FOMATO,.A. (992), Geealze fomla fo the peoc paymet a skp paymet loa wth atay skps, The Egeeg Ecoomst, 37(4): 355-359. İŞÇİL, N. (997), Tcaet Atmetğ ve Mal Ce. Akaa: Amağa Yayıev. MOON, I. (994), Geealze fomla fo the peoc geometc gaet sees paymet a skp paymet loa wth atay skps, The Egeeg Ecoomst, 39(2): 77-85. [7]
Allah EOĞLU [8] EK P