Uygulama ve Yazılımlar İdari/klinik Kullanım EMRAM DİJİTAL HASTANE KONTROL LİSTESİ Tanımı ve Özellikleri İlgili EMRAM Seviyesi Notlar Hasta Yönetim Sistemi (PAS) İdari/ Tüm hasta demografik verilerinin, hastanın aldığı tüm hizmetlerin kaydının girildiği ve hastane içi işlemlerinin takip edildiği temel yazılım MPI (Master Patient Index) İdari/ Hastayı kurum içinde bireysel olarak tanımlayıp hastane özelinde yapılan tüm işlemlerin, raporların ve sonuçların hasta ile hatasız bir şekilde eşleştirilmesini sağlayan yazılım. Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) İdari Tüm operasyonel birimlerden veri çekebilen, sahip olunan tüm kaynakların verimli kullanılmasını ve işletim maliyetlerinin optimize edilmesini amaçlayan yazılım. Seviye 7 İş Zekâsı İdari/ İdari ve klinik iş akışlarını, süreçleri ve prosedürleri iyileştirme amaçlı gözden geçiren ve karar desteği sağlayan yazılım. Seviye 7 Veri Deposu (CDR) / Elektronik Hasta Kaydı (EPR) Elektronik olarak bireysel hasta kayıtlarının oluşturulduğu, depolandığı ve istenilen formatta erişilebilen arşivleme birimi. Kalite Yönetimi Sistemi İdari Genel performans, verimlilik, maliyet gibi konularda hata oranının ve israfın azaltılıp, hizmet verimliliğinin arttırılması amacıyla kullanılan yazılım. Seviye 7 1
Yoğun Bakım Yönetim Sistemi Otomatik klinik belgeleme / yoğun bakım cihazlarından çıkan veriyi alır (ör. İnfüzyon pompaları, havalandırıcılar, monitörler, vs.) Otomatik protokol müdahale yönetimi / Kurala dayalı uyarılar Yoğun bakım hizmeti veriliyorsa Seviye 6-7 Radyolojide oluşturulan MR, BT ve USG gibi görüntülerin PACS sistemine aktarılması ve yeniden kullanılması için HBYS ile entegre çalışan modüldür. Radyoloji Bilgi Sistemi PACS tıbbi görüntülerin elektronik olarak elde edildiği, aktarıldığı, depolandığı ve görüntülendiği elektronik ve ideal olarak filmsiz bilgi sistemidir. RIS, PACS sistemi ile DICOM standartlarında haberleşirken HBYS ile HL7 standardında haberleşmektedir. Laboratuvar Bilgi Sistemi LBYS finansal ve yönetimsel modüllerle hastane laboratuvarlarının ve burada bulunan cihazların, veri alışverişi yöntemiyle çalışmasını sağlayan, tanımlama, istek, onay, sonuç, raporlama, istatistiksel çalışma işlemlerini gerçekleştiren, ortak formatta elektronik ortamda tuttuğu bilgiyi Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) ile paylaşan yazılım grubudur. Hasta Etiketleme, Tetkik Sonuç Girişi, Tetkik Raporu Hazırlama, İlaç ve Sarf Malzeme İsteme, Laboratuvar Raporlama işlemlerini İçermektedir. Eczane Yönetim Sistemi İlaç Çıkışı, Eczane Depo Kontrol, İlaç Sipariş Verme, Eczane Raporlama işlemlerini kapsamaktadır. Bu modülün amacı hastalara ait ilaç istemlerinin, ayrıca tüm eczane kayıtlarının, ilaç stok ile minimum-maksimum stok seviyelerinin kayıt altında tutulmasıdır. Eczaneye gelen hasta ilaç istemlerinin yer aldığı modüldür. Seviye 6 için; İlaç stok yönetimi, mali kontrol, order doğrulama, klinik karar destek ve Entegre ilaç uygulama kaydı özellikleri olmalı. Elektronik İlaç Orderı Yatan hasta ilaç orderları elektronik olarak isteniyor. Seviye 3 Elektronik İlaç Uygulama Yönetim Kaydı (emar) Hastaya ait ilaç uygulama kayıtlarının açıldığı ve güncellemesinin yapıldığı yazılım. Seviye 3 2
CPOE (Bilgisayarlı Doktor Order Girişi) İlaç uygulama order ı CPOE/ePrescribing sistemine giriliyor, KKDS'den geçerek eczaneye ulaşıyor. Doktorların hastayla ilgili her şeyi bir arayüzden görebiliyor. İlaç / ilaç etkileşimi İlaç/besin Doz uyarıları Seviye 4 Hemşire Belgeleri Doktor Belgeleri Hemşirelik hizmetlerine ilişkin form, belge, şablon ve tablolar elektronik ara yüzden erişiliyor ve kullanılıyor olmalı. Doktor hizmetlerine ilişkin tüm form, belge, şablon ve tablolar elektronik ara yüzden erişiliyor ve kullanılıyor olmalı. Seviye 3 Seviye 3 Seviye 6 için; Hemşirelerin elektronik ortamda % 76-100 oranında bu belgeleri kullanıyor olması gerekiyor. Seviye 6 için; Doktorların elektronik ortamda % 76-100 oranında bu belgeleri kullanıyor olması gerekiyor. Yoğun Bakım Yönetim Sistemi Otomatik klinik belgeleme / yoğun bakım cihazlarından çıkan veriyi alır (ör. İnfüzyon pompaları, havalandırıcılar, monitörler, vs.) Otomatik protokol müdahale yönetimi / Kurala dayalı uyarılar Seviye 6-7 Yoğun bakım hizmeti veriliyorsa PACS (Picture Archiving Communication Systems) Tıbbi görüntülerin saklanması, geri çağrılması, dağıtımı ve sunumu için kullanılan yazılım ya da ağlara verilen isimdir. Tıbbi görüntüler PACS sistemlerinden bağımsız bir formatta saklanır. Medikal görüntülerin saklanması için en çok kullanılan format DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) formatıdır. Seviye 5 için PACS Radyoloji Bölümü + bir bölümde daha çalışıyor olmalı. Seviye 7 için; Kardiyoloji biriminde üretilen görüntü ve grafilerin (USG, Ekografi ve Anjiografi gibi) kadın doğum birimi, dermatoloji ve patoloji gibi birimlerde üretilen görüntülerin de PACS ile entegre olması gerekiyor. Kardiyoloji Bilgi Sistemi Kardiyoloji birimine özgü otomatik süreçleri ve iş akışlarını işleyebiliyor Birden fazla kardiyoloji cihazından gelen veri çıktısını işleyebiliyor olmalıdır. Seviye 6-7 Kardiyoloji hizmeti veriliyorsa 3
Onkoloji Yönetim Sistemi Kanser Kaydı Kemoterapi protokol planlama Dağıtılmış kanser tedavisi kaydı Nükleer Tıp Radyoterapi Tümör kurulu Kapalı döngü bir sistem içinden, istenilen miktarda hasta adına, kontrollü ve güvenli ilaç alma yöntemidir. 8 doğru kuralını (doğru hasta, doğru ilaç, doğru yol, doğru zaman, doğru doz, doğru form, doğru etki, doğru kayıt) destekleyen, yazılımların eşlik ettiği prosedürler zinciridir. Dört temel bileşeni vardır ve bu bileşenler üzerinden kontrol edilir. Seviye 6-7 Onkoloji hizmeti veriliyorsa Kapalı Döngü İlaç Uygulama Yönetimi Veri Ambarı (CDW) /İdari 1. İlaç Order Girişi: İlaç uygulama order ı hekim tarafından CPOE/ePrescribing sistemine giriliyor, KKDS'den geçerek eczaneye ulaşıyor. 2. Doğrulama ve Dağıtım: Eczacı veya hemşire tarafından Barkod veya reçete bilgisi karşılaştırması ile order ın doğrulanması ve birim dozlarının hazırlanması 3. Hasta Başında Tedavi Yönetimi: Tedavi esnasında hemşirenin, hastanın ve ilaçların güvenli bir şekilde barkod taraması veya RFID kullanarak doğrulanması, emar da yerinde ilaç kaydı yapılması ve 4 doğru kuralı (+imza) 4. Dokümantasyon: emar ların, gözden geçirme, düzeltme ve daha ileride KKDS ile etkileşimini görmek için her zaman geçerli ve güncel olarak tutulması Çoğu zaman Ana Hasta İndeksine bağlı olarak çalışan ve farklı uygulama ve sistemlerden gelen hasta klinik verileri üzerinde analiz, raporlama amaçlı idari yazılımların çalıştırıldığı modül. Farklı bir veri tabanı üzerinde; Yedekleme, raporlama amacıyla özet veri alınıyor olmalı ve veri madenciliği imkânı sağlıyor olmalı. Seviye 6 Seviye 6 4
Elektronik ilaç Order Sistemi şu özelliklere sahip olmalıdır: Elektronik İlaç Order Sistemi (İlaç uygulamaları İçin Elektronik Order ) İlaç / ilaç etkileşimi Doz aralığı kontrolleri, birikimsel doz aralığı kontrolleri de dahil (örnegin hastanın yaşına, ağırlığına, genel durumuna bağlı olarak) İlaç / allerji, İlaç / laboratuvar (bazı laboratuvar sonuçlarını etkileyen ilaçların kullanımı. Örnek antikoagülanların koagülasyon üzerine etkileri gibi.) İlaç / hasta kontraendikasyonları-. Örneğin hamilelik, böbrek yetmezliği protokol desteklenme özelliği. Seviye 6 Radyoloji, Laboratuvar, İlaç uygulama, Hemşirelik/Bakım Hizmetleri ve Doktor Hizmetleri gibi klinik orderlar elektronik olarak giriliyor ve aşağıdaki özellkileri taşıyor olmalı: Elektronik İlaç Dışı Uygulama Order Sistemi (İlaç Dışı Uygulamalar İçin Elektronik Orderlar) Mükerrer order kontrolü Order Setleri (örneğin belirli laboratuvar profilleri, cerrahi profiller gibi aynı klinik servise verilen ilgili orderlardan oluşan, ön tanımlı gruplar) Kural-tabanlı en iyi uygulama önerisi (ör. mevcut klinik bulgular ışığında geçerli yönerge ve tedavi protokollerini kullanarak order kararlarını destekleyebilmek) Order - hasta - hastalık etkileşimleri için kural tabanlı uyarılar (örneğin MR - kalp pili; kontrast madde ile CT - Madde alerjisi; ilaç-ilaç ya da ilaç-hasta etkileşimleri) protokollere ya da yollara yönelik destek (örneğin disiplinler arası orderlar, tanı, konsültasyon, tedavi edici önlemler, bakım etkinlikleri, diyet ve taşıma gibi birden fazla klinik ve klinik dışı hizmetleri ve etkinlikleri içine alan order setleri) Seviye 6 5
Karar Destek Sistemi (KKDS) KKDS, ne yönde bir karar verilmesi gerektiğinin tam olarak kestirilemediği hallerde, karar vericilere modeller, bilgiler ve veri yönetme araçları sunmakta ve karar vermenin yeterliliğini geliştirmekten çok etkinliğini geliştirmeyi hedeflemektedir. KKDS ler kullanıldıkları klinik bölümlerde oluşan beklenmedik durumlarda erken uyarı, hızlı cevap, anında analiz, maliyet düşürme, doğru karar, etkin takım çalışması, zaman tasarrufu ve veri kaynaklarını iyi kullanabilme gibi etkin özellikleri ile sınanan alternatif sayısında artış sağlamaktadırlternatif çözümleri test etme ve verileri yeniden gözden geçirme imkânı verir. Seviye 6-7 KKDS ler hastaya özgü bilgi ile bilimsel temelli bilgiyi birleştiren karar destek sistemleridir. KKDS sağlık personeline alacağı klinik kararlarda destek sağlayan, hasta özelliklerine uygun bilginin eşleştirilmesi ile ortaya çıkan önerilere ilişkin çözümler üreten bilgisayar yazılım uygulamalarıdır. KKDS ler, kanıta dayalı önerilerle birleştirildiğinde kanıtla uygulama arasındaki eksikliğin giderilmesine katkı sağlar. Kronik Hastalık Yönetim Sistemi (CDMS) Kronik hastalık yönetim sistemleri astım, diyabet ya da depresyon gibi bir ya da birden fazla kronik rahatsızlığı olan hastaları yönetmeleri için sağlık uzmanlarına destek verir. Elektronik Tıbbi Kayıtların aksine, bu gibi sistemler hastanın tüm durumunu belgelendirmez. Bunun yerine kronik hastalık ve önleyici bakım üzerine odaklanır. CDMS kullanımı yaygın değildir ve genel olarak yanlışlıkla "hastalığa özgü kayıt" ile karıştırılır. Bonus Konuşma Tanıma Özelliğiyle Dikte Etme Ses kaynaklı bilgileri reçete raporları oluşturmak için düzenlenen metin dosyalarına dönüştüren dikte etme yazılımı. Bonus 6
EMRAM Seviyelerinin Kısa Tanımları 7. Seviye: Hastane hasta bakımını yönetmek için artık kağıt ortam kullanmamaktadır ve elektronik sağlık kayıt sisteminde gizli bilgi, doküman, görüntü ve tıbbi görüntülerden oluşan bir veri bileşkesi vardır. verilerin şemalarının sağlık bakım kalitesinin iyileştirilmesi ve hasta memnuniyetinin artırılması doğrultusunda analiz edilmesi için klinik veri depoları kullanımdadır; kalite güvenliği ve iş zekası işlemektedir. Hastane, tüm kurumsal hizmetleri (ayaktan hasta, yatan hasta, acil hasta, ambulans hastası) için veri devamlılığını sağlar. bilgi, standart elektronik işlemler vasıtasıyla (örnek; bakım dokümanlarının devamı) hastaya müdahale etmeye yetkisi olan tüm birimler ile ya da bir sağlık bilgi paylaşım sistemi ile (diğer hastaneler, ambulans hizmetleri, yoğun bakımlar, çalışanlar, ödeme sistemleri ve veri akışının içindeki hastalar vb.) anında paylaşılabilir. 6. Seviye: Tam donanımlı ve sürümlü bir doktor dokümantasyon sistemi en azından bir hasta bakım alanı için uygulamadadır. karar destek sistemi bütün klinisyen eylemleri için protokollere dair kılavuzluk sağlar (örnek; üçüncü seviye klinik karar destek). Kapalı devre ilaç yönetimi tamamen uygulamadadır. Elektronik ilaç yönetim kaydı uygulanmaktadır. Bilgisayarlı İstem Girişi/e-Reçete ve/veya eczane ile entegre olduğundan hastanın ilaç güvenliği maksimum düzeydedir. Barkodlama ya da RFID (radyo frekanslı kimlik tanımlama) gibi diğer otomasyonlu tanımlama teknolojileri ve otomasyonlu dağıtım sistemleri kullanımdadır. Gereklilikler Tamamen Kağıtsız hasta kaydı, en ileri tedavi hizmeti, veri devamlılığı ve kurumlar arası veri paylaşımı yapılyor olmalıdır. Hastane Seviye 6 gerekilliklerini tüm klinik hizmet birimlerinde yerine getiriyor olmalıdır. Tüm klinik veriler elektronik ortamda işleniyor olmalı Hastane elde ettiği mevcut veriyi ve analiz sonuçlarını; Tedavi ve bakım kalitesini yükseltmek, Hasta güvenliğini arttırmak, İş akışlarını hızlandırmak, Mali gücünü iyileştirmek ve Personel ve hasta memnuniyetini arttırmak için kullanıyor olmalıdır. Hastane Seviye 1 5 arasındaki şartları yerine getiriyor olmalı. Kapalı Döngü İlaç Uygulama Yönetimi prosedürü uyguluyor olmalı ve klinik order ve dokümantasyon için Karar Destek Sistemi kullanıyor olmalıdır. Doktor belgeleri ve Karar Destek Sistemi en az 1 yatan hasta ünitesinde çalışır ve kullanılır halde olmalıdır. Veri Deposu İlaç Uygulama Güvenliği emar Kullanımı: Hasta başında otomatik tanımlama işlevleri olmalı (Barkod okuyucu veya RFID ile hasta, ilaç, doz, zaman, hemşire doğrulamasının yapılyor olmalı.) Doktorlar ve hemşireler başta olmak üzere sağlık hizmeti sunucularının elektronik uygulamaları kullanıyor olmalı, Hukuki ve idari yönden zorunlu olarak kağıt ortamda tutulması gereken belgeler dışındaki kilnik istem ve belgeler elektronik olmalı, EMRAM Seviye 6 Belgesi alabilmek için gereken yeterliliklerinin hastanenin en az bir yataklı servisinde uygulanıyor olması gerekmektedir. 7
5. Seviye: Tam donanımlı ve sürümlü bir PACS sistemi iç ağ (intranet) vasıtası ile doktorların tıbbi görüntülere erişimini sağlamakta ve film ortamındaki bütün görüntüler elektronik ortama taşınmıştır. Eğer bir hastane önceki aşamaları da tamamladıysa bu aşama tamamlandı sayılır. 4. Seviye: Radyoloji, laboratuvar, ameliyathane gibi servisler için Bilgisayarlı Doktor İstem Girişi ve/veya e-reçete, klinik dokümantasyon hizmetine ve elektronik hasta kayıtları ile klinik veri deposuna eklenmiştir. Eğer bir hasta hizmet alanı, klinisyenlerin erişimi ve doktorların istem girmesi için Bilgisayarlı Doktor İstem Girişi uygulaması kullanıyorsa ve önceki aşamaları tamamlamışsa bu aşama da tamamlanmış demektir. Ayrıca kanıta dayalı tıbbi protokollere dair klinik karar destek sistemlerinin ikinci aşaması da mevcut olabilir. 3. Seviye: Hasta bakımı ile ilgili klinik belgeler (örneğin hayati bulgular, izlem/takip formları, hemşire notları, bakım planları) ve/veya elektronik ilaç yönetim kaydı, istem girme ve takip sistemlerinin en az bir hizmet sürecinde elektronik hasta kayıtları ve klinik veri deposuyla bütünleşik olması gerekir. karar desteğin ilk aşaması, istem girmede hataların kontrol edilmesi için uygulanıyor olabilir. İlaç/ilaç, ilaç/gıda, ilaç/laboratuvar etkileşimleri genellikle eczane içinde bulunur. Görüntü arşivi ve iletim sistemleri üzerinden tıbbi görüntü erişimi hastanenin iç ağı (intranet) vasıtasıyla radyoloji dışındaki doktorlar için de mümkün olabilir. 2. Seviye: En temel yardımcı klinik bilgi sistemleri doktorun hastalara ait her türlü tıbbi bilgi ve sonucu görebileceği bir sisteme veri göndermektedir. Bu sistem, Elektronik Hasta Kaydı veya Veri Arşivi ne veri göndermekte, geri dönüş almakta ve alt sistemlere iletebilmektedir. Sistem SNOMED gibi kontrollü tıbbi sözlük (CMV) araçlarına ve klinik veri belleğine sahiptir. 1. Seviye: Temel yardımcı klinik hizmetlere yönelik dijital bilginin hastane içinde sağlanabildiği veya dışarıdan tedarik edildiği hastaneleri ifade eder. PACS ile entegre Radyoloji Bilgi Sitemi Radyoloji ile birlikte bir birimde daha tıbbi görüntüler için görüntü yönetim çözümü kullanıyor olmalı. Örneğin Kardiyolojik görüntüler ve Kadın Doğum bölümünde üretilen görüntüler de PACS ile yönetiliyor olmalı. CPOE kullanılıyor olmalı. Doktorlar hastayla ilgili her şeyi bir arayüzden görebilmeli. Eczane Yönetim Sistemi İlaç / ilaç etkileşimi, İlaç/besin ve doz uyarıları konusunda KDS sağlamalı İlaç Dışı Orderlar Elektronik olarak veriliyor olmalı Eelktronik order veriliyor olmalı Hemşirelik hizmetlerine ilişkin form, belge, şablon ve tablolar elektronik ara yüzde olmalı Doktor hizmetlerine ilişkin tüm form, belge, şablon ve tablolar elektronik ara yüzde olmalı Hastaya ait ilaç uygulama kayıtlarının açıldığı ve güncellemesinin yapıldığı emar kullanılıyor olmalı Veri Deposu (CDR) / Elektronik Hasta Kaydı (EPR) Hasta Yönetim Sistemi (PAS) ve MPI olmalı 0. Seviye: En temel yardımcı tıbbi sistemlerin (eczane, laboratuvar ve radyoloji) ve süreçlerin dahi dijital ortamda yer almadığı hastaneleri ifade eder. 8