D E R S 1 0 : ÇAĞDAŞ KENT SOSYOLOJİSİ KURAMLARI P O L İ T İ K E KO N O M İ
POLİTİK EKONOMİ politikaya ait ekonomi GÜÇ İLİŞKİLERİ SINIF İLİŞKİLERİ Ekonomi-politikten beklenen, kapitalist sınıfın kârını artırması ve ortaya çıkan bunalımlara çözüm üretmesidir.
HENRY LEFEBVRE 1901-1991 1901 de Fransa da doğdu. Sorbonne da felsefe eğitimi aldı. Strasburg Üniversitesi nde sosyoloji profesörü oldu mekan konusunu toplumsal analizin, Marksist felsefenin gündemine taşıdı
HENRY LEFEBRE DEĞİŞİM DEĞERİ KULLANIM DEĞERİ KENT HAKKI KENTSEL MEKAN KAPİTALİZM
MEKANIN ÜRETİM SÜRECİ, YENİ MEKANLARIN YENİ TOPLUMSAL İLİŞKİLER OLUŞTURDUĞU MEKAN TOPLUMSAL ÜRÜN Her üretim biçimi kendi mekanını üretir Kapitalizm, yalnızca mekân üreterek değil ama aynı zamanda mekân üzerinde üstün bir egemenlik kurarak ayakta kalmayı başarmıştır. Kentin metalaşması Mekan alınıp satılabilen bir rant aracına dönüşmüştür
KULLANIM DEĞERİ SOMUT MEKAN Günlük hayatta kullanılan mekan Yaşamımızı sürdürdüğümüz İhtiyaçlarımızı karşıladığımız Kullanım değerine sahip olan mekan SOYUT MEKAN DEĞİŞİM DEĞERİ Üzerinden kar ve rant sağlanacak bir araç olarak mekan Mekanlar, kapitalizm açısından pazarda alınıp, satılan soyut birer parsel veya binadan başka bir şey değildir. Devlet ve yatırımcıların kar için yatırım yaptıkları mekan Kapitalizm, yalnızca mekân üreterek değil ama aynı zamanda mekân üzerinde üstün bir egemenlik kurarak ayakta kalmayı başarmıştır. Kentin metalaşması
KULLANIM DEĞERİ DEĞİŞİM DEĞERİ AYRIŞMASININ KENTSEL YAŞAM VE TOPLUM ÜZERİNDEKİ YANSIMASI NASIL OLUR?
KENT HAKKI 1968 Kent kaynaklarına ulaşma ve kentsel kararlara bireysel katılım özgürlüğünden çok, Kenti değiştirecek kişilerin kendisini değiştirmesi. Deevrimsel bir değişim; kentsel sorunları çözmeyi üstlenmek ve çözümleri hayata geçirmek; ancak bu sayede şehir tekrar bir yapıt niteliğine kavuşacaktır. Lefebvre in kent sorunsalına yanıtı, kullanım değeri ve sahiplenme güdüleriyle donanmış, toplumsal pratiklerin katkısı ile spekülatör ya da kapitalist elebaşlarına değil (s. 144), kullanıcılara yönelik kente varabilmektir. Şehir hakkı kendini üstün bir hak biçimi olarak ortaya serer: özgürlük hakkı, toplumsallık içinde bireyleşme hakkı, habitat ve mesken hakkı. Yapıt hakkı, katılım ve sahiplenme hakkı da (mülkiyet hakkından belirgin biçimde farklıdır) şehir hakkının içinde yer alırlar. (s. 151).
DAVİD HARVEY SERMAYE BİRİKİMİ OLARAK KENT 1935- İngiltere doğumlu. 1961'de Cambridge Üniversitesi'nde coğrafya alanında doktorasını tamamladı. Bristol Üniversitesi'ndeki çalışmalarının ardından 1969'da ABD, Baltimore'daki Johns Hopkins Üniversitesi'ne geçti. kapitalist ekonomideki şehirleşme ve kent üzerine çalışmaları vardır. Postmodernliğin Durumu, 1997 Sosyal Adalet ve Şehir, 2003 Umut Mekânları, 2008 Paris, Modernitenin Başkenti, Şubat 2012 Sermaye Muamması, Nisan 2012 Sermayenin Mekanları,,Haziran 2012 Asi Şehirler, 2013 On Yedi Çelişki ve Kapitalizmin Sonu, 2014 Sermayenin Sınırları, 2015 Kent Deneyimi, Kasım 2016
HARVEY: TOPLUMUN DIŞ YÜZEYİNİN ALTINDA KÖPÜREN VOLKANİK BİR HALİN OLDUĞUNU HİSSEDERSİNİZ VE ONUN DAHA SONRA NE ZAMAN VE NEREDE PATLAYACAĞINI ASLA BİLEMEZSİNİZ.
DAVİD HARVEY MEKANIN BİÇİMLENMESİNİ SERMAYE YATIRIMLARI BELİRLER. kentler, kapitalist sermaye birikim mantığını yansıtan bir aynadır. SERMAYE KENT SİSTEMİNİN ÖRGÜTLENİŞİ Toprağa yapılan yatırım, sermayenin karlılığını artırmaya yöneliktir, kent sistemi de buna göre şekillenir. Gelir düzeylerine göre farklı mekânsal bölünmeler ortaya çıkar Gelir düzeyinin yükselmesi, otomobil sahipliliği alt kentleşmeyi yaygınlaştırır
Yapılı çevre Konut Üretim Tüketim İşyeri KENTSEL ALAN Üretim için yapılı çevre BİRİNCİ ÇEVRİMDEKİ AŞIRI BİRİKİM SORUNUNU ÇÖZER KAR ORANI YÜKSEK AVM
DAVİD HARVEY MEKANIN BİÇİMLENMESİNDE POLİTİK DÜZEY ETKİLİDİR POLİTİK DÜZEY KENT SİSTEMİNİN ÖRGÜTLENİŞİ SERMAYENİN KARARLARI SERMAYE NİN KENT MEKANINA OLAN YATIRIMLARIYLA KAMU POLİTİKALARININ İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLMASI?
ÇATIŞMALAR SINIFSAL YAPI Toplumsal tabakalaşma MEKANSAL FARKLILAŞMA SINIFSAL AYRIM MEKANDA KENDİNİ GÖSTERİYOR MEKANSAL DÜZEYDE EŞİTSİZLİKLER (Gelir, etnik,, ırksal ve sınıfsal farklılaşma) Varsıllar Yerseçim kararında özgür Yoksullar Seçme şansları yok Kapitalist Sistem MEKAN, MODERN KENTTE İDEOLOJİK AMACA SAHİPTİR: Güç simgesi
2000 lerden itibaren Çılgın müteahhitler hızlı yükselişleriyle dikkat çekiyor! https://www.emlaktasondakika.com/haber/sektorden-haberler/cilgin-muteahhitler-hizli-yukselisleriyle-dikkat-cekiyor/15849
DAVİD HARVEY E GÖRE KENT? «Gelişmiş kapitalizmin mekânsal örgütlenme biçimidir. Fabrikalar, okullar, gökdelenler, lüks konutlar, alışveriş yerleri, parklar vb. kapitalizmin emirlerine göre şekillenmiştir. Fiziksel çevreyi yapılandırma ve mekanda insanı ve toplumsal ilişkileri örgütleme biçimidir=
DAVID HARVEY KENT HAKKI Kentte yaşayanların çıkarlarını korumak ve geliştirmek Kentlerde yaşayan insnların kente ait sahip olduğu hakları herkes biliyor mu? Mahallede yaşamaktan dolayı doğan haklarımız nelerdir? KULLANICI HAKLARI Görüş belirtme hakkı mekan organizasyonun nasıl olması gerektiğine ilişkin karar verici olma, Yaşanabilir konutların, yeşil alanların ve diğer hizmetlerin kullanım hakkı Harvey e göre mekânı yaratma, kentsel farklılaşma getiren güçlere yaratıcı bir yön verme fırsatımız vardır. Ama bu fırsatları yakalayabilmek için, kentleri yabancı çevreler olarak yaratan, kentselleşmeyi bireysel ve ortaklaşa amaçlarımıza yabancı yönlere süren güçlere karşı koymamız gerekiyor (aktaran Alkan ve Duru 2002
DAVID HARVEY KENT HAKKI Kent hakkı kent kaynaklarına ulaşma bireysel özgürlüğünden çok öte bir şeydir: Kenti değiştirerek kendimizi değiştirme hakkıdır. Ayrıca bireyselden çok ortak bir haktır çünkü bu dönüşüm kaçınılmaz olarak kentleşme süreçlerini yeniden şekillendirmek üzere ortaklaşa bir gücün kullanımına dayanır. Kentlerimizi ve kendimizi yapma ve yeniden yapma özgürlüğünün en değerli ama aynı zamanda en çok ilgisiz kalınmış insan haklarımızdan biri
MANUEL CASTELLS 1942- İspanya'da doğdu. 1958-1962 yılları arasında Barcelona Üniversitesi'nde Hukuk ve Ekonomi eğitimi gördü. 1964'te Sorbonne Hukuk ve Ekonomi Fakültesi'nden mezun oldu. Doktora derecesini, 1967'de Paris Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden aldı.
MANUEL CASTELLS MEKANIN BİÇİMLENMESİNİ SERMAYE YATIRIMLARI BELİRLER. TOPLUMSAL YAPI MEKANSAL YAPI Sosyal yapının analizi, mekan ve sosyal yapı bir bütündür, kentin tanımlanmasında kültürün yeri yoktur. Bir maldan birden fazla tüketicinin faydalanması «KOLEKTİF TÜKETİM» Devlet tarafından sunumu, kamusal mal ve hizmetler, herkesin eşik kullanım hakkına sahip olması Toplu konut, ulaşım, sağlık gibi kamusal ya da yarı kamusal hizmetler Castells, «kentlerin üretim sürecinde değil, kolektif tüketim merkezleri olarak rolleri vardır. Devlet, emeğin yeniden üretimi için bu hizmetleri sunmakta, sermaye birikiminin etkin olarak devamını garanti etmektedir. görevlidir.»
MANUEL CASTELLS KENT? «Kolektif üretimin örgütlenmesi için en uygun ortamı sağlamaktadır; çünkü yerleşik hizmetlerin etrafında toplanan nüfus, emeğin yeniden üretim maliyetini ucuzlatmaktadır. Castells e göre bu süreç, çağdaş kentin mekânsal formunun temel nedenidir. Castells in mekana kolektif tüketim kavramı üzerinden yaklaşımının önemi, çeşitli gelir ve statü gruplarının kentsel mekana yerleşimini örgütleyen mantıkla ilgili bir açıklama olanağı sunmasından kaynaklanmaktadır. Buna göre kentsel mekandaki parçalanmanın temel aktörü, kolektif tüketim hizmetlerini sürdürmekle görevli olan devlettir.» Devletin baskın rolü; kapitalist devlet, kendisinde içinde yeraldığı bir üretim biçiminde düzenleyici role sahiptir.
kentin toplumla bir bütün olarak sürekli ilişkileri olmuştur. Toplum değişince kent de değişmektedir. Ancak, kentin dönüşümü, sosyal bütündeki değişimlerin edilgen sonuçları değildir. Kent, basit bir maddi ürün olmaktan öte, bir sanat eserine daha yakındır. Eğer kent ve kent içindeki ilişkilerin üretimi var ise, bu, nesnelerin üretimi olmaktan öte, insan varlıkların yeniden üretimidir. Kentin bir tarihi vardır ve kent tarihin eseri sayılmalıdır
MANUEL CASTELLS KENT 1. Kent öncelikle ortak tüketim mekânlarıdır. Kent, kollektif tüketim araçları olan konut, eğitim, sağlık, kültür, ticaret, ulaşım vb. unsurlarının sağlandığı mekândır. 2. Kentler aynı zamanda işgücünün yeniden üretiminin sağlandığı mekânsal bir birimdir. Kentsel sistem, emeğin, tüketim yoluyla yeniden üretilmesi sürecinin bir parçasıdır. 3. Kollektif tüketim araçları çoğunlukla yerel yönetim ve devlet eliyle sağlanmaktadır.. 4. Kolektif (toplu) tüketim konusu olan kent hizmetleri geniş ölçüde siyasallaştırılmaya elverişlidir. 5. Kent temelde ideolojik bir içeriğe sahiptir ve kentsel sorunlara sınıf mücadelesi ve toplumsal hareketler temelinde yaklaşmak gerekir. Devlet müdahalesi, kentsel çatışmayı çözmek yerine onu şiddetlendirmektedir çünkü devlet ortak tüketim araçlarını sağlayarak kente müdahale ederken, bunu çoğunlukla sermaye sınıfı ve zenginler lehine yapmaktadır. 6. Kentsel toplu tüketimin dağıtımı üzerinden yaşanan çelişki ve eşitsizlikler kentsel toplumsal hareketlerin doğmasına ve kuvvetlenmesine neden olmaktadır. 7. Kentte toplu tüketim araçlarının nasıl dağıtılacağı sorunu, kentsel çevrede karşımıza çıkan toplumsal gruplar arasındaki siyasal çatışmayı ve toplumsal ayrışmayı ortaya çıkarır. Kentsel çelişki ve eşitsizliklere tepki olarak doğan kentsel toplumsal hareketler 8. Kent yaratılmış bir çevre olarak sadece devletin ve girişimcilerin etkinlikleriyle değil aynı zamanda bu girişimlere direnen kentsel sosyal gruplarıneylemleriyle de şekillenmektedir.
Castells Gottdiener Kollektif tüketim, emeğin yeniden üretim sürecine katılmasını sağlamak, kapitalist ihtiyaçların bir sonucu mudur? Kentin, sadece «kolektif tüketim» fonksiyonuna indirgenmesi, bu işlevle sınırlı tutulması yeterli bir açıklama mıdır? bu işlevler sadece kente özgü değildir. ABD de bir çok ailenin kentten ayrılması, eğitim, konut, sağlık, eğitim hizmetlerin özel sektör tarafından da sunulabileceği TÜRKİYE??
KAYNAKLAR Bıçkı, D. (2006), Harvey ve Castells de Kent Sorunsalı: Politik Ekonomi Vizyonu ve Sınırlılıkları, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 7(11), s:111-130 http://sosyolojisi.com/david-harvey-1935-sermaye-birikimi-olarak-kent-cagdas-kent-sosyolojisikuramlari/1558.html Duru, B. Ve Alkan, A. (2002), 20.yy kenti, İmge Yayınevi