4.9 6,6-Dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3cd) Asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksi

Benzer belgeler

ÖĞRETİM YILI 2. DÖNEM 12. SINIF / KİMYA DERSİ / 3. YAZILI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

Sübstitüye Benzil Grubu İçeren Tetraaminoalkenlerin Üre, Tiyoüre ve Selenoüre Türevlerinin Sentezi. Beyhan Yiğit 1*, Bekir Çetinkaya 2

İLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3

Çözelti iki veya daha fazla maddenin birbiri içerisinde homojen. olarak dağılmasından oluşan sistemlere denir.

2,5-Heksandion, C1 ve C3 karbonlarındaki hidrojenlerin baz tarafından alınmasıyla iki farklı enolat oluşturabilir:

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI

ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

Bileşiğin basit formülünün bulunması (moleküldeki C, H, O, X atomlarının oranından, veya molekül ağırlığından)

BURADA ÖZET BİLGİ VERİLMİŞTİR. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN VERİLEN KAYNAK KİTAPLARA BAKINIZ. KAYNAKLAR

Ödevleri teslim ederken bu soru sayfası da verilmek zorundadır.

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU YENİ PİRİMİDİN TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE REAKSİYONLARI.

ALKOL ELDE EDİLME TEPKİMELERİ ALKOL KİMYASAL ÖZELLİKLERİ

bağlanma izomerliği incelenecektir. Bu nedenle İnorganik Kimya kitaplarında izomerlik ile ilgili bölümler okunarak önbilgiye sahip olunmalıdır.

ÇÖZELTİLER VE ÇÖZELTİ KONSANTRASYONLARI 3.1. Çözeltiler için kullanılan temel kavramlar

KAYE ve Spektrokimyasal seri

FONKSİYONLU ORGANİK BİLEŞİKLER I

PROBLEM 13.1 a) Birincil alkoller KMnO 4 gibi güçlü yükseltgenler ile aldehit basamağında tutulamazlar ve karboksilik asitlere kadar yükseltgenirler.

Synthesis of Some New Precursors of Dibenzo and Dibenzodiaza Crown Ether

12-B. 31. I. 4p II. 5d III. 6s

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x.

TÜBİTAK-BİDEB YİBO ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİFİZİK,KİMYA,BİYOLOJİ-VE MATEMATİK ) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYLARI

LYS KİMYA DENEMESİ 1.SORU: 2.soru: I- 0,9 M Ca C sulu çözeltisi II- 0,6 M Ca ( N0 3 ) 2 sulu çözeltisi

Sıvılardan ekstraksiyon:

T:C: UŞAK ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı

BURADA ÖZET BİLGİ VERİLMİŞTİR. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN VERİLEN KAYNAK KİTAPLARA BAKINIZ. KAYNAKLAR

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

EBRU TEKİN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ(İ.Ö)

AROMATİK BİLEŞİKLER

T.W.Graham Solomons ORGANİK KİMYA 7. Basımdan çeviri. ALKOLLER, ETERLER, EPOKSİTLER

ALKENLER; ÇALIŞMA SORULARI

Deney 1 HĐDROKSĐL GRUBU: ALKOL VE FENOLLERĐN REAKSĐYONLARI. Genel prensipler

amonyak primer amin sekonder amin tersiyer amin

$e"v I)w ]/o$a+ s&a; %p,{ d av aa!!!!aaa!a!!!a! BASIN KİTAPÇIĞI

Ayırma ve Đzolasyon Teknikleri : Ekstraksiyon

YENİ PİGMENT AZO BOYARMADDELERİNİN VE BAKIR, KOBALT VE NİKEL KOMPLEKSLERİNİN SENTEZİ

KİMYA-IV. Alkinler (4. Konu)

HPLC ile Elma Suyunda HMF Analizi

ATIKSULARDA FENOLLERİN ANALİZ YÖNTEMİ

ALKOLLER ve ETERLER. Kimya Ders Notu

DENEY 2 GRĐGNARD REAKSĐYONU ile TRĐFENĐLMETHANOL SENTEZĐ. Genel Bilgiler

GIDALARIN BAZI FİZİKSEL NİTELİKLERİ

NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONLARI

5) Çözünürlük(Xg/100gsu)

6. Deney Hidrokarbonların Belirlenmesi

Alkinler (Asetilenler)

TANEN ELDE EDİLİŞİ TANNIC ACİD ( BP 1968 ) BAZI ETKEN BİLEŞİKLERİ TANIMA REAKSİYONLARI

ORGANİK KİMYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST - 1

BAZI N-ALKİL NÎTRO ANTRANÍLÍK ASİT TÜREVLERİNİN HAZIRLANMASI. (*) Dicle Üniversitesi Fen-]5debiyat Fakültesi Kimya Bölümü Diyarbakır-Türkiye

ÖZGEÇMİŞ. 6. Akademik Unvanlar Yardımcı Doçentlik Tarihi : Doçentlik Tarihi ve alanı : --- Profesörlük Tarihi : ---

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

KATI ATIK ÖRNEKLERİNDE TOPLAM FOSFOR ANALİZ YÖNTEMİ

KİMYA II DERS NOTLARI

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR?

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

UYGULAMA NOTU. HPLC ile Gıda Ürünlerinde Fenolik Bileşen Analizi. Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi HAZIRLAYAN

BURADA ÖZET BİLGİ VERİLMİŞTİR. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN VERİLEN KAYNAK KİTAPLARA BAKINIZ. KAYNAKLAR

ÖĞRETİM YILI 2. DÖNEM 12. SINIF / KİMYA DERSİ / 1. YAZILI

BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş

ANALİTİK KİMYA SORU 1

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

Geranioksi Sübstitüentli Mononükleer Metalli Ftalosiyaninlerin Sentezi ve Karakterizasyonu. Ayşegül Yazıcı*, Ezgi Yılmazer

Balıkesir Kimya Sanayi 0 (266)

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

DENEY 8 KARBONHĐDRAT REAKSĐYONLARI. Genel Bilgiler

Yapısında yalnızca C ve H u bulunduran bileşiklere hidrokarbon adı verilir.

BASIN KİTAPÇIĞI ÖSYM

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ. Çeşitli Pirimidin Türevlerinin Sentezi. Doç.Dr. Esvet AKBAŞ

METAL OKSALAT HİDRATLARI

Benzofuran sübstitüe kalkonların sentezi

AROMATİK BİLEŞİKLERİN NİTROLANMASI

Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır.

PİYASADA BULUNAN BAZI BİTKİSEL ÇAYLARDA KAFEİN TAYİNİ

ADI VE SOYADI GÜZ YARIYILI MBG ORGANİK KİMYA FİNAL SINAVI

ÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma)

YouTube:Kimyafull Gülçin Hoca Serüveni DERİŞİM BİRİMLERİ Ppm-ppb SORU ÇÖZÜMLERİ

MESS Entegre Geri Kazanım ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.

Aspirinin sentezinde kullanılan asetanhidrit maddeleri uyuşturucu yapımında kullanılan

HİDROKARBONLAR ve ALKİNLER. Kimya Ders Notu

ORGANİK KİMYA. Prof.Dr. Özlen Güzel Akdemir. Farmasötik Kimya Anabilim Dalı

EMİR AKGÜLLER KİMYA BÖLÜMÜ 3. SINIF ORGANİK SENTEZ DERSİ

FOSFAZENLER. Prof. Dr. Adem KILIÇ

Spektroskopi. Elektromanyetik ışımanın madde ile etkileşimini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir.

ÇANAKKALE BOĞAZINDAKİ CHLOROPHYTA ENTEROMORPHA YOSUNUNDAN POTASYUM HİDROKSİT DESTEKLİ KATALİZÖR VARLIĞINDA BİYODİZEL ELDESİ

Molekül formülü bilinen bir bileşiğin yapısal formülünün bulunmasında:

HAZIRLAYAN: Defne GÖKMENG FEF/Kimya 1.Ö

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar

5. GRUP KATYONLAR (Alkali grubu)

1. ORGANİK REAKSİYONLARA GİRİŞ

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ÇÖZELTĐLER

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

Bölüm 11 Alkoller ve Eterler. Alkollerin Yapısı. Sınıflandırma. Hidroksil (-OH) fonksiyonel grubu Oksijen sp 3 melezleşmiştir. =>

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU PROJE BAŞLIĞI : HETEROHALKALI BİLEŞEN İÇEREN BAZI AZO BOYARMADDELERİN SENTEZİ VE ABSO

PROBLEM 5.1. PROBLEM 5.2 Örnek Çözüm PROBLEM 5.3. Başlama basamağı. Gelişme basamağı. Sonlanma basamağı

Transkript:

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... ŞEKİLLER DİZİNİ ÇİZELGELER DİZİNİ... 1. PRJENİN TÜRKÇE VE İNGİLİZCE ADI VE ÖZETLERİ.... 1.1 Projenin Türkçe Adı ve Özeti...... 1.2 Projenin İngilizce Adı ve Özeti.... 2. AMAÇ VE KAPSAM...... 2.1 Projenin Amacı..... 2.2 Kapsam... 3. MATERYAL VE YÖNTEM...... 3.1 Kullanılan Cihazlar... 3.2 Kullanılan Kimyasal Madde ve Çözücüler........ 3.2.1 Elde edilen bileşiklerin genel sentez yöntemi... 3.2.2 Mangan(III) asetatın ve alkenlerin sentez yöntemleri... 3.2.2.1 3-Fenilakrilamit sentezi.. 3.2.2.2 N-fenilmetakrilamit ve N-akriloilmorfolin sentezi 3.2.2.3 3-Tiyen-2-il-akrilamit ve 2-Furilakrilamit sentezi.. 3.2.2.4 3-Fenilmetakrilamit sentezi 4. ARAŞTIRMA BULGULARI..... 4.1 6,6-Dimetil-4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3ca)... 4.2 Etil 5-(anilinokarbonil)-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bb)... 4.3 4-Asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit(3aa)... 4.4 2,6,6-Trimetil-4-okso-N-fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-2-karboksiamit (3cb).. 4.5 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba)... 4.6 4-kso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3da)... 4.7 2,6,6-Trimetil-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-3,5,6,7-tetrahidro-1-benzofuran- 4(2H)-one (3cc)... 4.8 Etil 2,5-dimetil-5-(morfolin-4-ilkarbonil)-4,-dihidrofuran-3-karboksilat (3bc)... i iii iv 1 1 2 3 3 4 4 4 5 5 6 6 6 7 8 9 9 10 11 11 12 13 14 14 i

4.9 6,6-Dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3cd).. 4.10 4-Asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3ad)... 4.11 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-tien-2-il-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bd).. 4.12 4-kso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3dd)... 5. SNUÇ VE ÖNERİLER..... 6. KAYNAKLAR.. 7. EKLER.. a) Mali Bilanço ve Açıklamaları. b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP demirbaş Numaraları Dahil)... c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar. EK 1. IR Spektrumları EK 2. 1 H-NMR Spektrumları. EK 3. Kütle Spektrumları... 15 16 17 18 19 27 28 28 31 32 32 38 50 ii

ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 2.1 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin MAH aracılığında halkalaşma reaksiyonu... Şekil 3.1 3-Fenilakrilamit sentezi. Şekil 3.2 3-Tiyen-2-ilakrilamit ve 2-furilakrilamit sentezi...... Şekil 3.3 3-Fenil metakrilamit sentezi.. Şekil 5.1 Dihidrofuranların oluşum mekanizması..... Şekil 5.2 1,3-Dikarbonil bileşikleri... Şekil 5.3 α,β-doymamış amitler Şekil 5.4 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin α,β-doymamış amitlere katılma-halkalaşma reaksiyon mekanizması.. 3 6 7 8 19 20 20 21 iii

ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 5.1 3-Fenilakrilamitin aktif metilen bileşikleriyle reaksiyonları.. Çizelge 5.2 3-Tiyen-2-il-akrilamit ile sentezlenen 4,5-dihidrofuran bileşikleri Çizelge 5.3 Metakrilamit ve akrilamit ile elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşikleri... Çizelge 5.4 N-fenilakrilamit ve N-akriloilmorfolin ile elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşikleri... 22 23 24 25 iv

1. PRJENİN TÜRKÇE VE İNGİLİZCE ADI VE ÖZETLERİ 1.1. Projenin Türkçe Adı ve Özeti β-dikarbonil Bileşiklerinin Mangan(III) Asetat Aracılığıyla α,β-doymamış Amitlere Katılma Reaksiyonu Bu araştırma da elektrokimyasal yöntemle sentezlenen mangan(iii) asetat aracılığıyla β- dikarbonil bileşiklerinin α,β-doymamış amitlere katılması ile karbamoil dihidrofuran bileşiklerinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla β-dikarbonil bileşikleri olarak etil asetoasetat, asetilaseton, 1,3-siklohekzandion, 5,5-dimetil-1,3-siklohekzandion (dimedon), 5-fenil-1,3-siklohekzandion, α,β-doymamış amit olarak N-fenilmetakrilamit, N-akriloilmorfolin, 3-fenilakrilamit, 3-tien-2-il-akrilamit, 2- furilakrilamit ve 3-fenilmetakrilamit kullanılmıştır. Reaksiyonlarda 12 yeni karbamoil-4,5- dihidrofuranlar elde edilmiştir. Deneyler azot atmosferinde 50-70 C de yapıldı. Ürünler kolon ve preperatif ince tabaka kromotogrofileri kullanılarak saflaştırılmıştır. Reaksiyonlar sonucunda elde edilen furan türevlerinin yapıları; IR, 1 H-NMR ve kütle spektroskopisi yöntemleri kullanılarak aydınlatılmıştır. 1

1.2. Projenin İngilizce Adı ve Özeti xidative Addition f β-dicarbonyl Compounds To α,β-unsaturated Amides By Manganese(III) Acetate This research is objected to get carbamoyl dihydrofuran compounds with oxidative addition of β-dicarbonyl compounds to α,β-unsaturated amides mediated by manganese(iii) acetate, which was synthesised by the electrochemical method. For this purpose, ethylacetoacetate, acetylacetone, 1,3-cyclohexadion, 5,5-dimethyl-1,3- cyclohexadion, 5-pheny-1,3-cyclohexadion as β-dicarbonyl compounds and N- phenylmetacrylamide, N-acryloylmorpholin, 3-phenylacrylamide, 3-thien-2-yl-acrylamide, 2- furylacrylamide and 3-phenylmetacrylamide as α,β-unsaturated amides were studied. In the reactions 12 new carbamoyldihydrofurans were obtained. The experiments were conducted under nitrogen atmosphere at 50-70 C. All products were purified by using column and preparative thin layer chromatography. The structure of derivatives of new carbamoyldihydrofuran was identified by IR, 1 H-NMR and mass spectroscopic techniques. 2

2. AMAÇ VE KAPSAM 2.1. Projenin Amacı Geçiş metali tuzları kullanılarak C-C bağı oluşturulması son yıllarda çok kullanılan bir yöntemdir. Co +3, Ce +4, Cu +2, Hg +2, Mn +3 gibi metal tuzları "serbest radikalik halkalaşma" veya "tek elektron aktarımı" (ing. SET ; single electron transfer) reaksiyonlarında kullanılan radikal yükseltgenlerdir. Kolay sentezlenebilmesi ve reaksiyonlarda yüksek verimlilik sağlaması açısından en çok ilgi çeken Mn +3 olmuştur. Mangan(III)asetat {Mn(Ac) 3 } ile antibiyotik 1, anti-tümor 2, doğal ürün sentezi 3 ve anti-bakteriyal 4 bileşiklerin elde edilmesinde kullanıldığı bilinmektedir. Bu çalışma da 1,3-dikarbonil bileşiklerinin mangan(iii) asetat aracılığında α,β-doymamış amitlere katılma-halkalaşma reaksiyonları incelenmiştir. Bu reaksiyonlar sonucunda 3- karbomoil-4,5-dihidrofuran bileşiklerinin sentezleri amaçlanmıştır. Mangan(III) asetat ile yapılan katılma-halkalaşma reaksiyonları için model reaksiyon ve mekanizma şekil 1 de verilmiştir. Bu mekanizmaya göre; enolize olabilen 1,3-dikarbonil bileşiği mangan(iii) asetat ile, Mn(III)-enolat kompleksini oluşturur. Bu kompleksten mangan(iii) bir elektron alarak mangan(ii) ye indirgenir ve bir α-karbon radikali meydana gelir. Radikalin α,β-doymamış amide katılmasıyla oluşan radikal ara ürün eşdeğer mangan(iii) asetat ile karbokatyona yükseltgenir. Daha sonra enolatın karbokatyonla moleküliçi halkalaşmasıyla 4,5-dihidrofuranlar meydana gelir. H R R' Mn 3 Mn(Ac) 3 hızlı R Mn 2 yavaş R' R R' NR 1 R 2 R Mn 2 R' Mn(Ac) 3 R Mn 2 R' hızlı -Mn(Ac) 2 R R' NR 1 R 2 NR 1 R 2 NR 1 R 2 Şekil 2.1 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin MAH aracılığında halkalaşma reaksiyonları 3

2.2. Kapsam 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin α,β-doymamış amitlere radikalik katılma reaksiyonlarında etil asetoasetat, asetilaseton, 1,3-siklohekzandion, 5,5-dimetil-1,3-siklohekzandion (dimedon), 5- fenil-1,3-siklohekzandion 1,3-dikarbonil bileşiği olarak kullanılacak. N-fenilmetakrilamit, N- akriloilmorfolin, 3-fenilakrilamit, 3-tien-2ilaklamit, 2-furilakrilamit ve 3-fenil metakrilamit bileşikleri ise α,β-doymamış amit olarak kullanılacaktır. Bu halkalaşma reaksiyonları sonucunda elde edilecek 3-karbomoil-4,5-dihidrofuranlar kolon veya preperatif ince tabaka kromatografisi yöntemleri kullanılarak saflaştırılacaktır. Bu işlemlerden sonra ürünlerin yapıları spektral analiz yöntemleri (IR, 1 H-NMR, 13 C-NMR, 19 F-NMR ve kütle spektrometresi) ve element analizi ile aydınlatılacaktır. 3-karbomoil-4,5-dihidrofuran bileşiklerinin sentezinde, reaksiyon sıcaklığı ve süresi ürün verimine doğrudan etkili olduğundan, öncelikle bu parametrelerin optimum koşulları tespit edilecektir. Çalışma sonucunda elde edilecek sonuçlar (ürün verimi); hem 1,3-dikarbonil bileşikleri hem de alkenler arasında ayrı ayrı yorumlanacaktır. 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1 Kullanılan cihazlar Sentezi gerçekleştirilen bileşiklerin IR spektrumları (KBr disk); Matson 1000 FT-IR 400-4000 cm -1 aralıkta 4 cm -1 çözünürlükte kaydedildi. 1 H-NMR (CDCl 3, SiMe 4 iç standart) ve 13 C-NMR spektrumları; Bruker GmbH DPX-400 MHz Hıgh Performance Digital FT-NMR spektrometresinde kaydedildi. Kütle spektrumları; Micromass UK Platform II LC/MS spektrometresinde EI yöntemi ile kaydedildi. Element analizleri; Leco 932 CHNS- element analizi cihazında yapıldı. 4

3.2 Kullanılan kimyasal maddeler ve çözücüler Bu çalışmada çözücü olarak; asetik asit, etil asetat, 2-propanol, hekzan, kloroform; 1,3- dikarbonil bileşiği olarak; dimedon (5,5-dimetil-1,3-siklohekzandion), 1,3-siklohekzandion, etil asetoasetat, asetilaseton ve 5-fenil-1,3-siklohekzadion α,β-doymamış amit olarak N- fenilmetakrilamit, N-akriloilmorfolin, 3-fenilakrilamit, 2-tiyofenakrilamit, 2-furilakrilamit ve 3-fenil metakrilamit kullanıldı. Radikalik yükseltgen olarak da MAH kullanılmıştır. Elde edilen ürünler preparatif ince tabaka (PİT) ve kolon kromotografisi ile saflaştırıldı. PİT için silikajel-60-pf 264 dolgu maddesi, kolon kromotografisi için ise silikajel 20-230 mesh dolgun maddesi kullanılmıştır. 3.2.1. Elde edilen bileşiklerin genel sentez yöntemi 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözünene kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 60 C ye geldiğinde 1,3-dikarbonil bileşiği (2,2 mmol) ve α,β-doymamış amit (2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona 50-60 C de MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (6:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır. 5

3.2.2. Mangan(III) asetatın ve alkenlerin sentez yöntemler Mangan(III) asetatdihidrat; 0,1 M Mn(Ac) 2 4H 2 ve 0,4 M sodyumasetatın % 92 lik asetik asitteki çözeltisi, iki kutuplu dolgulu bir kolon reaktörinde elektrokimyasal metodla sentezlendi 5. 3.2.2.1 3-Fenilakrilamit sentezi 500 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, damlatma hunisi ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Balon içerisine sinamikasit (30g, 0,2 mol) ile beraber tiyonilklorür (72,8 ml, 1mol) konulur ve balon ısıtılır. Reaksiyon sonunda fazla olan tiyonilklorür uzaklaştırılır. luşan çökelek kloroformla alınır. İkinci bir düzenekte balon içerisine amonyak (0,3mol) konulur ve damlatma hunisinden açilklorür damlatılır. Gaz çıkışı sona erene kadar reaksiyona devam edildi. Elde edilen ürün su/etilalkolden kristallendirildi. Verim : 23g, %80 EN: 156 C C 6 H 5 CH + ( CH 3 C) 2 CH 3 CK 170-180 0 C 6 H 5 CH CHCH CH 3 CH C 6 H 5 CH CHCH + SCl 2 C 6 H 5 CH CHCCl S 2 HCl C 6 H 5 CH CHCCl NH 3 C 6 H 5 CH CHCNH 2 HCl Şekil 3.1. 3-Fenilakrilamit sentezi 3.2.2.2 N-fenil-metakrilamit ve N-akriloilmorfolin sentezi 500 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, damlatma hunisi ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Balon içerisine tiyoniklorür (42mL, 575mmol), damlatma hunisine metakrilik asit (43g, 500mmol) konuldu. 1-2 damla asit damlatıldıktan sonra tiyonilklorür içeren balon ısıtılmaya başlandı sıcaklık 6

50 C de sabit tutuldu. Asit 3 saatte damla damla ilave edildi. Asit ilavasi bittikten sonra reaksiyon sıcaklığı 90 C de kadar çıkarıldı. Gaz çıkışı sona erene kadar reaksiyona devam edildi. Elde edilen ürün damıtıldı.verim: 44mL, %92 kn:90 o C Metakriloil klorürün anilin ve morfolin ile reaksiyonlarından N-fenilmetakrilamit ve N- metakriloilmorfolin bileşikleri sentezlenmiştir. Metakriloil klorürüden N-fenilmetakrilamit ve N-metakriloilmorfolin bileşiklerinin sentezi için 500 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, damlatma hunisi ve geri sotucudan oluşan düzenek kuruldu. Balon içerisine amin ve aminle eşdeğer miktarda piridin ve damlatma hunisine açil klorür konuldu. Damla damla açil klorür balon içerisindeki karışıma ilave edildi. İlave işlemi 3saat sürdü. Bu sentezlerde N- fenilmetakrilamit %85 verimle 57g, N-metakriloilmorfolin %60 verimle 79g elde edildi. 3.2.2.3 3-Tien-2ilakrilamit ve 2-furilakrilamit sentezi Araştırmada kullanılacak α,β doymamış amitlerden 3-tien-2ilakrilamitve 2-furilakrilamit sentezlerinde Perkin reaksiyonu(doebner modifikasyonu) ile öncelikle karboksilik asiti elde edildi. Sentezlenen asit (0,28 mol, 44g) kloroformda çözdürülerek reaksiyon kabına konuldu. Taze damıtılmış olan 50mL tiyonil klorür ilave edildi. 700 ml 35g sodyum hidroksit içeren soğuk amonyum hidroksit çözeltisi eklendi. Çökelekler su ile yıkandıktan sonra kloroformda çözülür ve sulu etanolden kristallendirilir.35g amit %90 verimle elde edildi (Şekil 3.2). S CH CH 2 (CH) 2 C 5 H 5 N C 5 H 11 N S CH S CH SCl 2 S CCl S 2 HCl S CCl NH 3 S NH 2 HCl X: S, Şekil 3.2. 3-tien-2ilakrilamitve 2-furilakrilamit sentezi 7

3.2.2.4 3-Fenil metakrilamit sentezi 3-Fenil metakrilamit sentezinde benzaldehitten yola çıkılarak Perkin sentezi ile asiti elde edildi. Sentezde 0,25g (0,25mol) benzaldehit ve 160 ml dietil malon esteri kullanıldı.3-fenil metakrilik asit tiyonil klorür ile açil klorürüne dönüştürldükten sonra amonyak ile trietilamin ortamında amitine dönüştürüldü. % 67 verimle 27g 3-fenil metakril amit sentezlendi. H C 2 H 5 C CH C CH 3 C 2 H 5 KAc Ph H Ph H SCl 2 Ph Cl Ph Cl NH 3 Ph NH 2 Şekil 3.3 3-Fenil metakrilamit sentezi 8

4. ARAŞTIRMA BULGULARI 4.1 6,6-Dimetil-4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3ca) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde 5,5-dimetil-1,3- siklohekzandion (0,31 gr; 2,2 mmol) ve 3-fenilakrilamit (0.40 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropil alkol (4:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,33gr (% 48). IR (KBr disk, kloroform): 3321 (NH), 3190 (NH), 3036 (arom. C-H), 2947 (alifatik C-H), 2886 (alifatik C-H), 2818 (alifatik C-H), 1687 (C=), 1619 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 1.29 (6H, s, -CH 3 ), 2.43 (2H, s, H 7 ), 2,71 (H, t, J = 1,5 Hz, DMS ile örtüştü), 3.9 (1H, d, J = 5,85 Hz, H 3 ), 6,14 (1H,d. J = 5,91 Hz), 7,34 ( 1H, s, - NH), 7,51-7,64 (5H, m, arom.), 7.68 (1H, s, - NH) MS, m/z (%): 285 (M +, 1,89), 286 (MH +, 4,71), 242 (M + -CHN, 3,88), 241 (M + - CH 2 N, 15,13), 77 (C 6 H + 5, 8,72), 44,17 (CH 2 N +, 100,00) element analizi (C 17 H 19 N 3 ), hesaplanan değerler (%): C 71,57 ; H 6,67 ; N 4,91; bulunan değerler (%): C 70,14 ; H 6,25 ; N 4,79 9

4.2 Etil 5-(anilinokarbonil)-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bb) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde etil asetoasetat (0,35 ml; 2,2 mmol) ve N-fenilmetakrilamit (0,40 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (5:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,35gr (% 65) IR (KBr disk, kloroform): 3346 (NH), 3059 (arom. C-H), 2980 (alifatik C-H), 2932 (alifatik C-H), 2872 (alifatik C-H), 1693 (C=), 1600 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 1,43 (3H, t, J = 7,12 Hz, - CH 2 CH 3 ), 1.83 (3H, s, C = C-CH 3 ), 2,47 (3H, t, J = 1,69, - CH 3 ), 3.03 (1H, dq, J = 14,6, 1.7 Hz, H 4 ), 3,53 (1H,dq J = 16,3, 1,6 Hz, H 4 ), 4,34 ( 2H, qd,j =7,4, 1,6, - CH 2 CH 3 ), 7,32 (1H, tt, J =7,4, 1, H 2, Hporto), 7,51 (2H, td, - J =7,5, 1,7 Hmeta), 7,72 (2H, dd, J =7,6, 1,1 Hz, Horto), 8,32 (1H, s, -NH) MS, m/z (%): 290 (M +, 0,47), 289 (M + -H, 2,21), 244 (M + -C 2 H 5 H +, 6,26), 197 (M + -C 6 H 7 N +, 10,47), 94 (C 6 H 8 N +, 10,19), 93 (C 6 H 7 N, 100,00), 77 (C 6 H + 5, 8,62), 44 (CH 2 N +, 2,94), 42 ( CN +, 74,98) 10

4.3 4-Asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit(3aa) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde asetilaseton (0,23mL; 2,2 mmol) ve 3-fenilakrilamit (0.40 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (4:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,22gr (% 41) IR (KBr disk, kloroform): 3319 (NH), 3318 (NH), 3065 (arom. C-H), 3032 (arom. C-H), 2924 (alifatik C-H), 2855 (alifatik C-H), 1675 (C=), 1612 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 2,54 (3H, s, C-CH 3 ), 2,56 (3H, s, -CH 3 ), 4,51 (1H, d, J = 4,8 Hz, H 4 ), 5,79 (1H, s, - NH), 6,37 (1H, d, J =4,83, H J ), 7,22 (1H, s, -NH), 7,41 7,54 (5H, m, arom.h) MS, m/z (%): 245(M +, 3,74), 202 (M + -C 2 H +, 32,12), 201(M + -CH 2 N +, 100,00), 77 (C 6 H + 5, 10,03), 44 (C 2 H 4 +, 20,59), 42 ( CN +, 77,04) 4.4 2,6,6-Trimetil-4-okso-N-fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-2- karboksiamit (3cb) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde 5,5-dimetil-1,3- siklohekzandion (0,31 gr; 2,2 mmol) ve N-fenilmetakrilamit (0,40 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra 11

reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (6:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,47gr (% 72) IR (KBr disk, kloroform): 3315 (NH), 2957 (alifatik C-H), 2932 (alifatik C-H), 2870 (alifatik C-H), 1685 (C=), 1635 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm):1,29 (3H,s, -CH 3 ), 1,30 (3H, s, -CH 3 ), 1,87 (3H,s, -CH 3 ), 2,42 (2H, s, H 5 ), 2,56 (2H, t, J = 1,91 H 7 ), 1,99 (1H, dt, J = 14,46, 1,84 H 3 ) 3,47 (1H, dt, J = 15,38,1,96 H 3 ), 7,31 (1H, tt, j = 8,36, 1,98 Hz, Hmeta), 7,72 (2H, dd, J = 8,1, 1,01 Hz, Horto), 8,26 (1H, s, -NH) MS, m/z (%): 299 (M +, 0,56), 300 (MH +, 1,11), 207(M + - C 6 H 6 N, 22,38), 179 (M + -C 7 H 6 N, 11,90), 137 (C 8 H 11 N +, 16,43), 122 (C 7 H 8 N +, 6,11), 93 (C 6 H 7 N +, 100,00), 77 (C 6 H + 5, 11,12), 55 (C 3 H 5 +, 13,15), 43 (CHN +, 65,03) 4.5 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde etil asetoasetat (0,35 ml; 2,2 mmol) ve 3-fenilmetakrilamit (0,4 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (4:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,22gr (%38). IR (KBr disk, kloroform): 3386 (NH), 3332 (NH), 2948 (alifatik C-H), 2896 (alifatik C-H), 1685 (C=), 1618 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm):1,48 (3H, t, J =7,13 Hz, -CH 3 ), 12

2,51 (3H, s,-ch 3 ), 4,03 (1H, dd, J=5,2, 1,2,H 4 ), 4,39 (2H, q, J =7,13 Hz,--CH 2 -CH 3 ), 5,5 (1H, s, -NH), 6,38 (1H, d,j =5,21 Hz, H 5 ), 7,07 (1H, s,-nh), 7,44 7,55 (5H, m,arom.h) MS, m/z (%): 275 (M +, 5,42), 232 (M + - CHN, 17,49), 231 (M + -CH 2 N +, 91,12), 203 (M + -C 3 H 5 2, 18,15), 77 (C 6 H + 5, 13,58), 43 (CHN +, 100,00) Element analizi (C 15 H 14 N 4 ), hesaplanan değerler (%): C 65,4 ; H 6,22 ; N 5,09; bulunan değerler (%): C 65,97 ; H 6,20 ; N 5,05. 4.6 4-kso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran 3-karboksiamit (3da) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde 1,3-siklohekzandion (0,25 gr; 2,2 mmol) ve 3-fenilakrilamit (0,4 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (4:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,26gr (% 44) IR (KBr disk, kloroform): 3497 (NH), 3421 (NH), 2955 (alifatik C-H), 2922 (alifatik C-H), 2874 (alifatik C-H), 1641 (C=); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm):1,92 (2H, m, H 6 ), 2,27 (2H, q, J=6,02 Hz), 2,42 (2H, t, J =6,02,H 5 ), 3,79 (1H, d, J =5,91,H 3 ), 5,35 (1H, s, -NH), 6,27 (1H, d, J =6,09, Hz), 7,12, 7,21 (5H, m, arom.h), 7,65 (1H, s,-nh) MS, m/z (%): 257 (M +, 6,88), 213 (M + - CH 2 N, 100,00), 77 (C 6 H + 5, 12,67), 43 (CH 3 N +, 31,10) 13

4.7 2,6,6-Trimetil-2-fenil-2, 3,4,5,6,7-hekzahidro-1-3,5,6,7-tetrahidro-1-benzofuran -4(2H)-one (3cc) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde 5,5-dimetil-1,3- siklohekzandion (0,31 gr; 2,2 mmol) ve N-akriloilmorfolin (0,38 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (3:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,53gr (% 83). IR (KBr disk, kloroform): 3050 (C=C), 2961 (alifatik C-H), 2918 (alifatik C-H), 2874 (alifatik C-H), 2853 (alifatik C-H), 1641 (C=); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm):1,2(3h, s, - CH 3 ), 1,14(3H, s, -CH 3 ), 1,63(3H, s, -CH 3 ), 2,26(2H, s, H 3 ), 2,31(2H, d, J=2,17, Hz), 2,73(1H, dt, J=13,46 ve 1,74, H 3 ), 3,49(1H, d, J=15,18 Hz, H 3 ), 3,71(8H, m, alifatik_ H) MS, m/z (%): 293(M +, 1,24), 294 (MH +, 0,99), 278(M + -CH 3, 1,23), 207 (M + -C 4 H 8 N, 13,12), 191(M + - C 4 H 9 N CH 3, 2,09), 179 (M + - C 5 H 8 N 2 23,79), 87 (C 4 H 9 N +, 100,00). 4.8 Etil 2,5-dimetil-5-(morfolin-4-ilkarbonil)-4,-dihidrofuran-3-karbokilat (3bc) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 50 C ye geldiğinde etil asetoasetat (0,35 ml; 2,2 mmol) ve N-akriloilmorfolin (0,38 gr; 2,5 mmol)balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu 14

rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/etil asetat (1:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,43gr (% 70). IR (KBr disk, kloroform): 3389 (NH), 3123(C=C), 2978 (alifatik C-H), 2924 (alifatik C-H), 2855 (alifatik C-H), 1698 (C= ester), 1648 (C= amit); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 1,45(3H, t, J=7,12,-CH 3 ), 1,74(3H,s, -CH 3 ), 2,36(3H, t, J=1,57, -CH 3 ), 2,89(1H, dd, J=5,36 ve 1,74, H 4 ),3,86(8H, m, alifatik-h)4,33(2h, q, J=7,13 Hz, -CH 2 -CH 3 ) MS, m/z (%): 283 (M +, 4,47), 268(M + -CH 3, 0,68), 238 (M + -C 2 H 5, 12,83), 196 (M + -C 4 H 9 N +, 12,74), 169 (M + - C 5 H 8 N 2, 22,44), 168(M + - C 5 H 9 N + 2, 15,00), 87 (C 4 H 9 N +, 100,00). 4.9 6,6-Dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3- karboksiamit (3cd) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 70 C ye geldiğinde 5,5-dimetil-1,3- siklohekzandion (0,31 gr; 2,2 mmol) ve 3-tien-2ilakrilamit (0,38 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (4:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,35gr (% 55). 15

IR (KBr disk, klorofom): 3358 (NH), 3317 (NH), 3182 (arom. C-:H), 3090 (arom. C-H), 3069 (arom. C-H), 2951 (alifatik C-H), 2924 (alifatik C-H), 1689 (C=), 1616 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm):1,07(3h, s, -CH 3 ), 1,08(3H, s, -CH 3 ), 2,27(2H, s, H 5 ), 2,33(2H, t, J=1,45,H 7 ), 4,05(1H, d, J=5,34, H 3 ), 5,28(1H, s, -NH), 6,61(1H,d, J=5,37,Hz), 6,92(1H, dd, J=5,06, 3,57, arom), 7,05(1H,t, J=2,97, arom), 7,25(1H, dd, J=5,07, 1,07, arom) MS, m/z (%): 291 (M +, 10,96), 247 (M + - CH 2 N +, 100,00), 191 (M + -C 4 H 4 S NH 2, 11,24), 111 (C 4 H 3 S + + CH 3, 14,89), 83 (C 4 H 3 S +, 22,89), 43 (CHN, 23,41); Element analizi (C15H17N 3 S), hesaplanan değerler (%): C 61,83 ; H 5,88 ; N 4,81 ; S 11,01; bulunan değerler (%): C 62,44 ; H 4,36 ; N 4,89 ; S 10,67. 4.10 4-Asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3ad) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 70 C ye geldiğinde asetilaseton (0,22 ml; 2,2 mmol) ve 3-tien-2ilakrilamit (0,38 gr; 2,5 mmol)balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/izopropilalkol (3:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,32gr (% 52). IR (KBr disk, kloroform): 3414 (NH), 3346 (NH), 3202 (arom. C-H), 2922 (alifatik C-H), 2851 (alifatik C-H), 1675 (C=), 1610 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 2,36(3H,s, -CH 3 ), 2,42(3H,s, -CH 3 ), 4,16(1H, d, J=3,98 Hz, H 4 ), 5,64(1H, s, -NH), 6,47(1H,D, J=4,1,H 5 ), 7,00(1H,t, J=4,52,arom.H), 7,09(1H, d, J=3,15,arom.H), 7,15(1H,s, -NH), 7,3(1H, d, J=5,09, arom) MS, m/z (%): 251 (MH +, 0,52), 207 (M + - CHN, 9,62), 165 (M + -C 4 H 5 S +, 2,93), 150 (M + -C 4 H 5 S + -CH 3, 0,46), 44(CH 2 N + 10,89), 43 (C 2 H 3, 100,00). 16

4.11 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-tien-2-il-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bd) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 70 C ye geldiğinde etil asetoasetat (0,35 ml; 2,2 mmol) ve 3-tien-2ilakrilamit (0,38 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/etilasetat (1:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,28gr (% 47). IR (KBr disk, kloroform): 3379 (NH), 3202 (arom. C-H), 2986 (alifatik C-H), 2932 (alifatik C-H), 2922 (alifatik C-H), 1704 (C=), 1658 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 1,36(3H, t, J=7,13,-CH 3 ), 2,30(3H, d, J=1,2, CH 3 ), 4,04(1H, dd, J=4,62 ve 1,24, H 4 ), 4,28(2H, q, J=7,13,CH 2 CH 3 ), 5,35(1H, s, -NH), 6,46(1H, d, J=4,64), 7,00(1H, dd, J=5,03 ve 3,56 Hz, arom.h), 7,11(1H, d, J=3,52, arom.h), 7,31(1H, dd, J=5,07 ve 1,12 Hz, arom.h) MS, m/z (%): 281 (M +, 0,65), 237 (M + -CH 2 N, 8,21), 208(M + -C 3 H 5 2, 1,21), 191 (M + - CH 3 N C 2 H 5 5,36), 164 (M + M + - CH 3 N C 3 H 5 2, 4,91), 150 (M + -C 4 H 6 S + - C 2 H 5, 3,61), 97 (CN +, C 2 H 5 +, 4,74), 45 (C 2 H 5 +, 12,34), 44 (-CH 2 N, 16,47), 42 (CN +, 100,00); element analizi (C 13 H 15 N 4 S), hesaplanan değerler (%): C 55,5 ; H 5,37 ; N 4,98 ; S 11,40; bulunan değerler (%): C 56,22 ; H 5,64 ; N 5,13 ; S 11,40. 17

4.12 4-kso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3- karboksiamit (3dd) 100 ml lik üç ağızlı bir balona; termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkışında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu takılarak reaksiyonun gerçekleştirileceği sistem hazırlanır. Sistemden 15 dakika azot gazı geçirildikten sonra MAH (1,35 gr; 5 mmol) ve 30 ml asetik asit konularak 80 C de MAH tamamen çözününceye kadar karıştırılır. Çözünme işleminin ardından çözelti soğumaya bırakılır. Sıcaklık 70 C ye geldiğinde 1,3-siklohekzandion (0,25 gr; 2,2 mmol) ve 3-tien-2ilakrilamit (0,38 gr; 2,5 mmol) balona katılır. Reaksiyona MAH ın koyu rengi gidene kadar devam edilir. Renk açıldıktan sonra reaksiyon sonlandırılır. Asetik asit evaparatörde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı doygun NaHC 3 (10 ml) çözeltisiyle nötralleştirildikten sonra kloroform (3x20 ml) ile ekstraksiyon yapılır. Toplanan ekstrat çözeltisi susuz Na 2 S 4 üzerinde kurutulur. Kloroform birkaç ml kalana kadar evaparatörde uzaklaştırılır. Ham ürün hekzan/etilasetat (1:1) çözücü karışımıyla preparatif ince tabakada (PİT) saflaştırılır.verim 0,32g (% 54). IR (KBr disk, kloroform): 3389 (NH), 3333 (NH), 2957 (alifatik C-H), 2926 (alifatik C-H), 2872 (alifatik C-H), 1689 (C=), 1617 (N-H eğilme); 1 H-NMR (CDCI 3 ), δ (ppm): 1,9(2H, m, alifatik- H 6 ), 2,25(2H, m, alifatik-h 5 ), 2,30(2H, m, alifatik-h 7 ), 3,92(1H, d, J=5,66 Hz, H 3 ), 5,59(1H, s, -NH), 6,44(1H, d, J=5,69 Hz, H 2 ), 6,79(1H, dd, j=5,01 ve 3,57, arom.h), 6,91(1H, d, J=3,39, arom.h), 7,11(1H, dd, J=5,06 ve 1,03, arom.h), 7,59(1H, s, -NH) 18

5. SNUÇ VE ÖNERİLER Son otuz yıldır radikalik halkalaşma reaksiyonlarının, çok fonksiyonlu organik bileşiklerin sentezinde kullanımı artmaktadır. Tek elektron aktarımı yapan geçiş metali tuzları (Mn +3, Co +3, Ce +4, Ag +, Cu +2, vb) aracılığında oluşturulan α-karbon radikalinin doymamış sistemlere (alken, alkin, vb) katılmasıyla yeni C-C bağı meydana getirdiği iyi bilinmektedir. Bu reaksiyonlarda en çok kullanılan radikal yükseltgen mangan(iii) asetattır. Enolize olabilen 1,3-dikarbonil bileşiklerinin MAH aracılığında alkenlere katılma-halkalaşma reaksiyonları sonucunda 4,5-dihidrofuranları oluşturduğu iyi bilinmektedir. Bu reaksiyonun mekanizması Snider (1988) tarafından açıklanmıştır (şekil 5.1). R Mn 3 Mn 2 H Mn(Ac) 3 R' hızlı yavaş R R' R 1 2 3 R' R'' R Mn 2 Mn 2 Mn(Ac) 3 hızlı R'' R' R R' -Mn(Ac) 2 + 4 R'' 5 R'' 6 R' R Şekil 5.1. Dihidrofuranların oluşum mekanizması Burada öncelikle, β-diketonun enol şekli (1) MAH ile Mn(III)-enolat kompleksini (2) meydana getirir. Bu komplekste Mn +3, enolattan bir elektron alarak Mn +2 ye indirgenir ve β- dikarbonilde α-karbon radikali (3) oluşur. Bu radikalin alkene katılması ile meydana gelen radikal katılma ara ürünü (4), bir eşdeğer MAH ile karbokatyona (5) yükseltgenir. Daha sonra karbokatyona enolatın kapanmasıyla 4,5-dihidrofuran (6) elde edilir. Yapılan mekanistik çalışmalarda, Mn(III)-enolat kompleksinin oluşumu ve karbokatyonun halkalaşma basamağının hızlı olduğu; α-karbon radikalinin oluşma basamağının yavaş olduğu bulunmuştur 6. 19

Bu araştırmada 1,3-dikarbonil bileşikleri olarak asetilaseton (1a), etilasetoasetat (1b), dimedon (1c), 1,3-siklohekzandion (1d), 5-fenil-1,3-siklohekzandion (1e) kullanıldı (şekil 5.2). 3-fenil akrilamit (2a), N-fenil metakrilamit (2b), N-akriloil morfolin (2c), 3-tien-2-il akrilamit (2d), 3-furil-2-il-akrilamit (2e), 3-fenil metakrilamit (2f) bileşikleri ise α,βdoymamış amit olarak kullanıldı (şekil 5.3). Et 1a 1b Ph 1c 1d 1e Şekil 5.2 1,3-Dikarbonil bileşikleri Ph H 2 N PhHN N 2a 2b 2c Ph S NH: 2 NH: 2 H 2 N 2d Şekil 5.3 α,β-doymamış amitler 2e 2f 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin (1a-e) mangan(iii) asetat ortamında α,β-doymamış amitlere (2af) katılma-halkalaşma reaksiyonları sonucunda 5-karbomoil-4,5-dihidrofuran bileşikleri sentezlendi. 1,3-dikarbonil bileşiklerinin α,β-doymamış amitlere katılma-halkalaşma reaksiyon mekanizması şekil 5.4 te verilmiştir. 20

R H R' Mn(Ac) 3 hızlı R Mn 3 R' yavaş R Mn 2 R' NR 1 R 2 A B R Mn 2 R' Mn(Ac) 3 R Mn 2 R' hızlı -Mn(Ac) 2 R R' NR 1 R 2 NR 1 R 2 NR 1 R 2 C D Şekil 5.4 1,3-Dikarbonil bileşiklerinin α,β-doymamış amitlere katılma-halkalaşma reaksiyon mekanizması E Enolize olabilen 1,3-dikarbonil bileşiği Mn 3+ ile kompleks oluşturarak A bileşiğini vermektedir. Bu kompleksten Mn 3+ bir elektron alarak Mn 2+ ye indirgenirken α-karbon radikali B oluşur. Radikalin alkene katılmasıyla meydana gelen radikal ara ürün C, bir eşdeğer mangan(iii) asetat ile karbokatyona (D) yükseltgenir. Daha sonra enolatın moleküliçi halkalaşmasıyla 5-karbomoil-4,5-dihidrofuran meydana gelir. 1,3-dikarbonil bileşiklerinin 3-fenilakrilamite mangan(iii) asetat aracığında katılmahalklaşma reaksiyonu sonucunda elde edilen ürünler ve verimleri Çizelge 5.1 de verilmektedir. 3-fenilakrilamitin, dimedon ile reaksiyonu sonucunda 6,6-dimetil-4-okso-2- fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit bileşiği (3ca) %48 verimle, 1,3- siklohekzandion ile reaksiyonu sonucunda 4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1- benzofuran-3-karboksiamit (3da) %44 verimle elde edilirken asetilaseton ve etil asetoasetat ile sırasıyla %41 verimle 4-asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3aa) ve %38 verimle etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba) bileşikleri sentezlendi. 21

Çizelge 5.1 3-Fenilakrilamitin aktif metilen bileşikleriyle reaksiyonları Sıra 1 1,3-dikarbonil bileşikleri 4,5-dihidrofuran verim (%) Ph NH 2 3aa (41) 2 Et Ph C 2 Et 3ba (38) NH 2 3 NH 2 3ca (48) Ph NH 2 4 Ph 3da (44) Ürünlere ait 1 H- NMR leri incelendiğinde 3aa ve 3ba ürünlerinin H-4 ve H-5 olarak belirlenen protonları, 3aa bileşiği için J=4,8 Hz ile eşleşirken 3ba bileşiğinde J=5,2 Hz ile rezonasa girmektedir. Benzer özellik gösteren protonlar 3ca ve 3da ürünleri için H-2 ve H-3 olarak belirlenmiş ve eşleşmelerin 3ca ürününde J=5,8-5,9 Hz, 3da ürününde ise J=5,9-6,0 olduğu gözlenmiştir. Bu eşleşme değerleri sentezlenen bileşiklerin trans olduğunu desteklemektedir. Aromatik grup içeren diğer α,β-doymamış amit bileşiği tiyenil grubunu içeren 3-tien-2-ilakrilamittir. 3-tien-2-il-akrilamit asetilaseton, etil asetoasetat, 5,5-dimetil-1,3-siklohekzandion (dimedon) ve 1,3-siklohekzandion ile reaksiyonu sonucunda elde edilen ürünler sırasıyla 4- asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3ad) % 52 verimle, etil asetoasetatın 22

halkalaşma ürünü olan 3bd % 47 verimle, 6,6-dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7- hekzahidro-1-benzofuran-3- karboksiamit (3cd) % 55 verimle, 3dd ürünü % 54 verimle ve son olarak 5-fenil-1,3-siklohekzandionun halkalaşma ürünü 3ed ise % 45 verimle sentezlenmiştir. Ürünler ve verimleri Çizelge 5.2 de verimektedir. Çizelge 5.2 3-Tiyen-2-il-akrilamit ile sentezlenen 4,5-dihidrofuran bileşikleri Sıra 1,3-dikarbonil bileşikleri 4,5-dihidrofuran Verim(%) 1 S 3ad (52) NH 2 2 Et S C 2 Et 3bd (47) NH 2 3 NH 2 S 3cd (55) NH 2 4 S 3dd (54) NH 2 5 Ph Ph S 3ed (45) Bu ürünlerin 1 H-NMR spekturumları incelendiği zaman 3ad ve 3bd ürünlerinde H-4 ve H-5 protonları, 3cd ve 3dd ürünlerinde ise H-2 ve H-3 protonlarının J=4-5 Hz ile rezonansa 23

girmektedirler. Bu eşleşme değerleri elde edilen ürünlerin trans ürün olduklarını göstermektedir. Aromatik grup içeren α,β-doymamış amit bileşiklerinin verimleri incelendiğinde tiyenil grubunu içeren amittin reaksiyon veriminin daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu verim artışı tiyenil grubu üzerinde bulunan elektron çiftinin, karbokatyon ara ürününün kararlığını artırmasından kaynaklanmaktadır. Araştırma kapsamında sekonder ve tersiyer α,β-doymamış amit bileşikleri mangan(iii) asetat aracılığı ile 1,3-dikarbonil bileşiklerine katılma reaksiyonları çalışılmıştır. Grubumuz daha önceki çalışmalarında metakrilamit ve akrilamitin mangan(iii) aseatat aracılığında 1,3-dikarbonil bileşiklerine katılma reaksiyonlarını incelemiştir ve elde edilen ürünler ve verimleri Çizelge 5.3 te verilmektedir 7. Çizelge 5.3. Metakrilamit ve akrilamiten elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşikleri Sıra 1,3-dikarbonil bileşiği Alken 4,5-dihidrofuran Verim (%) 1 CNH 2 H 2 NC CMe 56 2 Et CNH 2 H 2 NC C 2 Et 51 3 Et CNH 2 H 2 NC CH 2 C 2 H C 2 Et 19 4 CNH 2 CNH 2 42 24

Bu araştırma da kullanılan sekonder amit, N-fenil metakrilamit ve tersiyer amit N- akriloilmorfolindir. N-fenil metakrilamit ve N-akriloilmorfolinin mangan(iii) asetat aracılığında 1,3-dikarbonil bileşiklerine katılma reaksiyonları sonucunda elde edilen ürünler ve verimleri Çizelge 5.4 te verilmiştir. Çizelge 5.4 N-fenilmetakrilamit ve N-akriloilmorfolinden elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşikleri Sıra 1,3-dikarbonil bileşiği α,β-doymamış amit 4,5-dihidrofuran Verim (%) 1 Et PhHN NH 2 Ph C 2 Et 3bb (65) 2 PhHN NHPh 3cb (72) 3 Et N N C 2 Et 3bc (70) 4 N N 3cc (83) Çizelge 5.3 ve Çizelge 5.4 te verilen α,β-doymamış amitlerden elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşiklerinin verimleri karşılaştırıldığında primer amit ile elde edilen verimlerin sekonder ve tersiyer amitlerle elde edilenlere göre düşük olduğu görülmektedir. Sonuçta en yüksek verimle 4,5-dihidrofuran bileşiklerini tersiyer amitten sentezlenmiştir. Bu tersiyer amit 25

bileşiğinde reaksiyona girebilecek serbest protonun bulunmamasından kaynaklanmaktadır. Primer amitte iki tane ve sekonder amitte bir tane asidik proton bulunur ve bu protonlar söndürme reaksiyonuna sebep olabilirler. Bu nedenle verimlerin düştüğünü düşünmekteyiz. N-fenil metakrilamitin dimedon ile halkalaşma reaksiyonunda sentezlenen 3cb ürünündeki C-3 ve etil asetoasetatın halkalaşma reaksiyonundan sentezlenen 3bb ürünündeki C-4 karbonları kiral karbonlardır. Ancak elde edilen bütün bileşikler izomer karışımı (rasemat) olarak izole edilmiştir. Bu karbonların kiral olması 3cb ürünü için H-3, 3bb ürünü için de H- 4 protonlarının diastereotopik özellikte olmasına neden olmaktadır. 3bb ürününe ait 1 H-NMR spektrumunda, H-4 için her bir proton farklı kimyasal kayma değerinde rezonansa girmektedir. H a -4 ve H b -4 protonları 3,03-3,53 ppm de birbirleriyle J=14-16 Hz ile ikiye ve uzak eşleşme ile CH 3 J=1,6-1,7 Hz tarafından dörde yarılırlar. Aynı durum N-akriloilmorfolinin dimedon ile mangan (III) asetat aracılığında halkalaşma ürünü olan 3cc ve etil asetoasetatın halkalaşma ürünü 3bc ürünleri için de geçerlidir. 3bc ürününde C-4 karbonunun chiral olmasından dolayı bu karbon üzerinde bulunan H-4 protonları diastereotopik özellik göstererek ürüne ait 1 H-NMR spekturumunda her bir protonun 2,89-3,77 ppm ile J = 15 Hz ile ikiye yarıldığı gözlenmektedir. Sonuç olarak, kullanılan amitlerin primer, sekonder ve tersiyer olması durumunda verimlerde primerden tersiyer amite doğru gidildikçe artış olduğu gözlenmiştir. 3-Fenilakrilamit ve yine aromatik grup içeren 3-tien-2-il-akrilamit mangan (III) asetat aracığı ile β-dikarbonil bileşiklerine katılma reaksiyonlarında 2-furilakrilamit ile elde edilen verimler 3-fenilakrilamit ile elde edilen oranlardan daha fazladır. Bu verim artışının 3-tien-2-ilakrilamit yapısında bulunan tien grubunun elektron çekiciliğinin fenil grubuna oranla daha iyi olmasından kaynaklandığı düşüncesindeyiz. 3-Fenilakrilamit ve 3-tien-2-il-akrilamit ile yapılan çalışmada elde edilen ürünlerin trans ürün olduğu düşünülmektedir. Bu durum 1 H-NMR spekturumlarındaki veriler doğrultusunda açıklanmıştır. 26

Yukarda belirtilen amitler dışında 2-furilakrilamit ve 3-fenilmetakrilamitin etil asetoasetat ve dimedon ile mangan(iii) asetat aracılığında katılma-halkalaşma reaksiyonları çalışılmıştır. Reaksiyonlar sonucunda 2-furilakrilamit ile elde edilen 4,5-dihidrofuran bileşikleri bozulduğundan analizleri yaptırılamamıştır. 3-fenilmetakrilamit bileşiği ile yapılan çalışmada ise etil asetoasetat ve dimedon ile halkalaşma reaksiyonlarında ürün elde edilememiştir. 27

6. KAYNAKLAR 1. J.F. Jamie, R.W. Rickards, J. Chem. Soc. Perkin Trans.-1, 1996, 2603 2. AA.S. Kende, F.H. Ebetino, T. hta, Tetrahedron Lett. 1985, 26, 3063 3. G.G. Melikyan, Synthesis, 1993, 833. 4. R. Shindo, I. Nishiguchi, Y. Matsubara, T. Hirashima, Tetrahedron, 1991, 47, 831 5. Güvenç, A., Pekel, A. T. and Koçkar, Ö. M. Chemical Engineering J. 2004, 99; 257-263. 6. Snider, B. B., Patricia, J. J. and Kates, S. A., J. rg. Chem., 1998, 53; 2137-2143. 7. Yılmaz, M. and Pekel, A. T. Synt. Comm. 2001, 31(14), 2189-2194. 28

7. EKLER a) Mali Bilanço ve Açıklamaları Mlz. Kodu Malzeme Adı Miktar Kullanılan Öngörülen Bedel Kalem 1 Evaparator (döner buharlaştırıcı) 1 Adet 1 Adet 5,800.000 YTL 600 2 Magnetik karıştırıcılı ısıtıcı 3 Adet 3 Adet 2,250.000 YTL 600 3 UV-Lambası cihazı (254 ve 366nm) 1 Adet 1 Adet 1,000.000 YTL 600 4 Doğru akım güç kaynağı (1A-500V) 1 Adet 1Adet 1,000.000 YTL 600 5 6 AZT TÜPÜ VE REGLATÖRÜ (40 LT'LİK) BENZILTRIFLURASETN 25 GR 1 Adet 1 Adet 500.000 YTL 600 1 Adet 1 Adet 78.000 YTL 400 7 2-HIDRKSI-1,4-NAFTAKINN 50 1 Adet 1 Adet 127.000 YTL 400 8 9 10 4,4,4-TRIFLUR-1-(2-FURIL)-1,3- BÜTANDIN 25 GR 1,1,1-TRIFLUR-2,4- PENTANDIN 25 GR 1,1,1-TRIFLUR-5-METIL-2,4- HEKZANDIN 25 GR 1 Adet 1 Adet 310.000 YTL 400 1 Adet 1 Adet 187.000 YTL 400 1 Adet 1 Adet 521.000 YTL 400 11 Seryumamonyumnitrat 250 GR 1 Adet 1 Adet 222.000 YTL 400 12 2-Tienoiltrifluoraseton 100 GR 1 Adet 1 Adet 311.000 YTL 400 13 BENZILASETN 50GR 1 Adet 1 Adet 72.000 YTL 400 14 FSFRPENTAKSIT 500GR 1 Adet 1 Adet 130.000 YTL 400 15 ETILTRIFLURASETASETAT (%99) 50GR 1 Adet 1 Adet 209.000 YTL 400 16 N-Siyano asetil piperidin 25 GR. 1 Adet 1 Adet 235.000 YTL 400 17 4-FLURBRMBENZEN 100 ML. 1 Adet 1 Adet 135.000 YTL 400 18 TRIFENILFSFIN 500 GR. 500 Adet 1 Adet 258.000 YTL 400 19 Sodyumsülfat (susuz) (1 Kg) 3 Adet 3 Adet 81.000 YTL 400 20 Sodyumbikarbonat (500g) 3 Adet 3 Adet 87.000 YTL 400 21 Parafilm M (100mm-38m) 1 adet 1 adet 66.000 YTL 400 22 ASETIKASIT (2.5L) 4 Adet 4 Adet 180.000 YTL 400 23 DIETILETER (5L) 2 Adet 2 Adet 298.000 YTL 400 24 Hekzan (HPLC saflıkta) 2.5 LT'LİK 14 lt 14 lt 150.000 YTL 400 25 Etil asetat (HPLC saflıkta)2.5 LT'LİK 14 lt 14 lt 136.000 YTL 400 26 Metanol (HPLC saflıkta)2.5 LT'LİK 7 lt 7 lt 55.000 YTL 400 27 Kloroform (HPLC saflıkta)2.5 LT'LİK 7 lt 7 lt 85.000 YTL 400 28 alfa-ancelikalaktn (10G) 3 Adet 3 Adet 246.000 YTL 400 29 4,5-Dihidro-2-metilfuran 25 GR. 1 Adet 1 Adet 823.000 YTL 400 30 3,4-Dihidr-6-metil-2H-piran-2-on 5 g 1 Adet 1 Adet 525.000 YTL 400 29

31 Tek yollu cam musluk (14mm) 10 Adet 10 Adet 150.000 YTL 400 32 Şilif pens 6 Adet 6 Adet 120.000 YTL 400 33 29/32 Rodaj 10 Takım 10 Takım 270.000 YTL 400 34 Magnetik balık (3mm) 10 Adet 10 Adet 65.000 YTL 400 35 Cork rings (mantar halka) 100mm 10 Adet 10 Adet 175.000 YTL 400 36 SILIKN HRTUM (8X13MM) 25 m 25 m 200.000 YTL 400 37 38 39 Rodajlı termometre (14/23 db:70mm) Silikajel-60 PF254-366 prepertif ince tabaka (1Kg) Silikajel-60 F254 TLC 20x20cm (alüminyum) 3 Adet 3 Adet 135.000 YTL 400 13 Adet 13 Adet 2,067.000 YTL 400 2 Kutu 2 Kutu 340.000 YTL 400 40 Silikajel-60 (0,04-0,063mm) (2.5Kg) 2 Adet 2 Adet 774.000 YTL 400 41 Prepertifince tabaka yürütme tankı (22x22x10) 5 tabaka kapasiteli 1 Adet 1 Adet 820.000 YTL 400 42 Fotokopi kağıdı 5 Paket 0 Paket 23.310 YTL 400 43 1H-NMR 100 Adet 100 Adet 2,360.000 YTL 300 44 19F-NMR 50 Adet 50 Adet 0.150 YTL 300 45 13C-NMR 50 Adet 50 Adet 2,065.000 YTL 300 46 CSY 20 Adet 20 Adet 826.000 YTL 300 47 Kütle Spektrumu 60 Adet 0 Adet 1,770.000 YTL 300 48 Element Analizi 65 Adet 41 Adet 1,534.000 YTL 300 49 FTKPİ ÇEKİMİ RENKSIZ 1000 Adet 1000 Adet 20.000 YTL 400 50 FTKPİ ÇEKİMİ RENKLI 100 Adet 100 Adet 25.000 YTL 400 51 BILGISAYAR KARTUŞU HP (SİYAH BEYAZ) 1 Adet 1 Adet 30.000 YTL 400 52 BILGİSAYAR KARTUŞU (RENKLI) 1 Adet 1 Adet 45.000 YTL 400 53 ASETAT KALEMI 5 Adet 5 Adet 55.000 YTL 400 54 DISKET 27 Adet 27 Adet 7.000 YTL 400 55 İNKJET ASETAT 1 Paket 1 Paket 20.000 YTL 400 30

b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP demirbaş Numaraları Dahil) Aşağıda adı verilen makine-teçhizatlar çalışır durumda olup halan laboratuvarda kullanılmaktadır. Bu malzemelere laboratuvardaki çalışmaların yürütülmesi için ihtiyaç duyulmaktadır. ( Not: alınan makine ve teçhizatın demirbaş numaraları fen fakültesi ayniyatı tarafından tarafımıza ulaşmamıştır.) Evaparator (döner buharlaştırıcı) : Magnetik karıştırıcılı ısıtıcı : UV-Lambası cihazı (254 ve 366nm) : Doğru akım güç kaynağı (0.5A-500V) : Azot tüpü ve reglatörü (40 LT'LİK) : 31

c) Teknik ve bilimsel Ayrıntılar 1. IR Spektrumları 1.1 6,6-Dimetil-4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3ca) 100 95 %Transmittance 90 85 80 75 70 65 60 55 50 3321.63 3367.88 3190.58 3036.4 2947.75 2818.63 2886.08 1388.65 1061.03 1103.43 1149.68 1201.71 1246.04 895.29 764.24 700.64 45 40 35 30 25 1687.37 1619.91 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1.2 Etil 5-(anilinokarbonil)-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bb) 95 90 85 80 3059.53 2872.59 75 %Transmittance 70 65 60 55 50 45 40 35 30 3346.68 2932.33 2980.51 1693.15 1600.64 1531.26 1380.94 1444.54 1280.73 1244.11 1064.88 1128.48 974.3 758.46 694.86 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 32

1.3 4-Asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit(3aa) 100 95 90 85 %Transmittance 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 3319.7 3198.29 3032.55 3065.31 2924.63 1.4 2,6,6-Trimetil-4-okso-N-fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-2- karboksiamit (3cb) 2855.25 1612.21 1675.8 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1496.57 1388.65 1213.28 1249.89 1074.52 987.79 941.54 760.39 700.64 90 80 631.26 %Transmittance 70 60 50 40 3315.85 2870.66 2932.33 2957.39 1030.19 756.53 694.86 30 20 1685.44 1635.33 1531.26 1444.54 1400.21 1236.4 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 33

1.5 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba) 100 95 %Transmittance 90 85 80 75 70 3332.42 3386.42 2896.58 2948.65 1396.22 1182.16 1232.3 1068.38 1112.74 906.39 709.69 65 1685.5 1618 60 55 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1.6 4-kso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran 3-karboksiamit (3da) 100 95 90 85 3421.84 3497 2874.52 2922.7 2955.46 916.49 829.76 743.04 %Transmittance 80 75 70 65 1436.83 1238.33 1199.79 1018.63 60 55 50 45 1641.11 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 34

1.7 2,6,6-Trimetil-2-fenil-2, 3,4,5,6,7-hekzahidro-1-3,5,6,7-tetrahidro-1-benzofuran 100-4(2H)-one (3cc) %Transmittance 90 80 70 60 50 40 3450.75 3049.89 2853.32 2874.52 2918.84 2961.24 1461.88 1438.76 1409.85 1238.33 1114.99 1028.27 667.88 615.85 30 20 10 1641.11 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1.8 Etil 2,5-dimetil-5-(morfolin-4-ilkarbonil)-4,-dihidrofuran-3-karbokilat (3bc) 90 80 70 3389.08 3123.13 843.25 764.24 608.14 %Transmittance 60 50 40 2855.25 2924.63 2978.59 1380.94 1432.98 976.23 1034.05 1062.96 30 20 1698.93 1648.82 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1240.26 1118.84 35

1.9 6,6-Dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3- karboksiamit (3cd) 100 95 90 85 3317.77 3358.24 3069.16 3090.36 3182.87 2924.63 2951.61 1240.26 895.29 731.48 716.06 %Transmittance 80 75 70 1384.8 65 60 55 1689.29 1616.06 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1.10 4-Asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3ad) 100 95 90 %Transmittance 85 80 75 70 65 60 3414.13 3346.68 3202.14 2851.39 2922.7 1342.4 953.1 710.28 652.46 610.06 55 50 45 1388.65 1228.69 40 1610.28 1675.8 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 36

1.11 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-tien-2-il-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bd) 95 %Transmittance 90 85 80 75 70 65 3379.44 3202.14 2922.7 2986.3 1704.71 1380.94 1423.34 1147.75 1209.42 1263.38 1319.27 1099.57 987.79 843.25 750.75 694.86 60 55 50 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 1.12 4-kso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3dd) 1658.46 100 95 %Transmittance 90 85 80 75 3333.19 3389.08 2872.59 2926.55 2957.39 1147.75 1222.91 879.87 916.49 1012.85 748.82 642.83 70 1394.43 65 1689.29 1617.99 3000 2000 1000 Wavenumber (cm-1) 37

EK 2. 1 H-NMR Spektrumları 2.1 6,6-Dimetil-4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3ca) 38

2.2 Etil 5-(anilinokarbonil)-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bb) 39

2.3 4-Asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit(3aa) 40

2.4 2,6,6-Trimetil-4-okso-N-fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-2- karboksiamit (3cb) 41

2.5 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba) 42

2.6 4-kso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran 3-karboksiamit (3da) 43

2.7 2,6,6-Trimetil-2-fenil-2, 3,4,5,6,7-hekzahidro-1-3,5,6,7-tetrahidro-1-benzofuran -4(2H)-one (3cc) 44

2.8 Etil 2,5-dimetil-5-(morfolin-4-ilkarbonil)-4,-dihidrofuran-3-karbokilat (3bc) 45

2.9 6,6-Dimetil-4-okso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3- karboksiamit (3cd) 46

2.10 4-Asetil-5-metil-2-tien-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit (3ad) 47

2.11 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-tien-2-il-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bd) 48

2.12. 4-kso-2-tien-2-il-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3dd) 49

EK 3. Kütle Spektrumları 3.1 6,6-Dimetil-4-okso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran-3-karboksiamit (3ca) 50

3.2 Etil 5-(anilinokarbonil)-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3bb) 51

3.3 4-Asetil-5-metil-2-fenil-2,3-dihidrofuran-3-karboksiamit(3aa) 52

3.4 2,6,6-Trimetil-4-okso-N-fenil-2,3,4,5,6,7-hekahidro-1-benzofuran-2- karboksiamit (3cb) 53

3.5 Etil 4-(aminokarbonil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-karboksilat (3ba) 54

3.6 4-kso-2-fenil-2,3,4,5,6,7-hekzahidro-1-benzofuran 3-karboksiamit (3da) 55