TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı ve Talas TM ÇED Raporu KAYSERİ İLİ KOCASİNAN, MELİKGAZİ ve TALAS İLÇELERİ ANKARA - 2013
PROJE SAHİBİNİN ADI Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) ADRESİ Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No:2 06520 Çankaya/ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI Tel : 0 (312) 203 86 11 Faks: 0 (312) 203 87 17 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı ve Talas Trafo Merkezi PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN (HAT GÜZERGAHININ VE ALTERNATİF GÜZERGAHLARIN) AÇIK ADRESİ (ADI, MEVKİSİ, BİRDEN FAZLA İL VEYA İLÇEDE YER ALIYORSA BUNLARI TANIMLAYAN YÖRENİN ADI) 16.000.000 TL Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas İlçeleri PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE Projeye Ait Koordinatlar Devam Eden Sayfada Verilmiştir. PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) EK-I Listesi 32-154 kv (Kilovolt) ve Üzeri Gerilimde 15 km den Uzun Enerji İletim Tesisleri (İletim Hattı, Trafo Merkezi, Şalt Sahaları) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (Yeterli Belge No: 179, Veriliş Tarihi: 30.12.2011) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No:2 06520 Çankaya/ANKARA Tel : 0 (312) 203 86 11 Faks : 0 (312) 203 87 17 ÇED BAŞVURU DOSYASININ SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) 28.03.2013 i
Tablo. Some noktalarına Ait UTM 6 Derecelik ve Coğrafik Koordinatlar UTM ED50 6DERECE DOM:33 DİLİM NO:36 COĞRAFİ WGS 84 Nokta_No Y X ENLEM BOYLAM ND 731407,692 4304578,724 38,85896728 35,66678530 NDSon 724480,300 4284632,272 38,68119884 35,58054804 S.1 732147,210 4304596,360 38,85893118 35,67530496 S.2 734162,599 4304004,998 38,85307400 35,69830550 S.3 734499,064 4303756,898 38,85075117 35,70209409 S.4 735753,160 4303342,264 38,84668388 35,71638772 S.5 736901,670 4302160,403 38,83573742 35,72920041 S.6 738418,441 4299665,360 38,81287009 35,74579225 S.7 738364,591 4297780,614 38,79591998 35,74452137 S.8 737394,758 4296678,439 38,78626079 35,73298747 S.9 735055,795 4295044,735 38,77218167 35,70553232 S.10 734127,351 4293616,360 38,75957100 35,69437283 S.11 732830,515 4288588,157 38,71465189 35,67777205 S.12 732485,981 4286193,918 38,69319024 35,67301054 S.13 732441,106 4282980,876 38,66427891 35,67141898 S.14 731516,683 4281598,729 38,65207906 35,66034474 S.15 729228,064 4280306,332 38,64103972 35,63364608 S.16 727801,042 4280126,833 38,63979166 35,61720786 S.17 727065,094 4280638,406 38,64458579 35,60892778 S.18 726445,821 4281724,379 38,65452051 35,60217312 TM1 463312,37 4283422,417 38,69801359 32,57812260 TM2 463439,71 4283392,155 38,69774852 32,57958799 TM3 463410,116 4283224,951 38,69624240 32,57925644 TM4 463285,689 4283265,597 38,69660671 32,57782384 ii
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri)... - 2 - BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 6 II.1 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat Güzergâhı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması,... 6 II.2 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri,... 7 II.3 Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin ve varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi)... 8 BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI... 10 III.1 Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları... 10 III.2 Proje Bedeli... 10 III.3 Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu... 10 III.4 Projenin Fayda-Maliyet Analizi... 12 III.5 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri... 12 III.6 Kamulaştırma, (Kamulaştırılacak Alanların 1/25.000 lik Harita Üzerinde Gösterimi, Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu, İstimlâk ve İzin İrtifak Hakkı İle İlgili Bilgi Verilmesi).. 13 III.7 Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler)... 14 III.8 Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Zamanlama Tablosu... 14 III.9 Diğer Hususlar... 14 BÖLÜM IV: PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*)... 16 (*)Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir.... 16 IV.1 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)... 16 iii
IV.2 Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı... 17 IV.2.1 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik Özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb. 1/25.000 lik Jeoloji Haritası ve Kesitler)... 17 IV.2.2 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezindeki Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su Seviyeleri, Miktarları, Emniyetli Çekim Değerleri, Kaynakların Debileri, Halen Mevcut ve Planlanan Kullanımı)... 27 IV.2.3 Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar)(1/25.000 lik topografik haritada gösterilmesi)... 27 IV.2.4 Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb),(5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanununa Göre Gerekli İzinlerin Alınması)... 28 IV.2.5 Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları),. 33 IV.2.5.1 Mera Vasfında Olan Yerler Mevcutsa 4342 Sayılı Mera Kanunu Hükümleri, Zeytinlik Olan Yerler İçin 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4086 Sayılı Zeytincilik Kanunu Hükümleri ile 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Hükümlerine Göre İrdelenmesi... 34 IV.2.5.2 Arazi Vasfı ile İlgili Bilgiler (Tapu Kayıtları), 1/25.000 Ölçekli ve 1/5.000 Ölçekli Alanların İşaretlenmiş Olduğu Onaylı (koordinatlı) Harita ve Vaziyet Planı... 34 IV.2.6 Orman Alanları (Orman Alanı Miktarı (m2), Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı, Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Proje Sahasının İşaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Meşcere Haritası, 1/10.000 ölçekli Orman Kadastrosu, Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü İle ÇED İnceleme Değerlendirme Formu, Orman Alanından Geçen Bölümdeki Direk Sayısı, Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olmadığının Belirtilerek 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince İzin Alınacağının Girilmesi)... 35 IV.2.7 Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Varsa Korunan Alanların 1/100.000 Ölçekli Haritada Gösterilmesi)... 36 IV.2.8 Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan 2012-2013 Merkez Av komisyonu Kararları), Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi, Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve İşletme Aşamalarında). (Flora ve Fauna Arazi Çalışmasının Hangi Tarihlerde ve Kim Tarafından Yapıldığının Belirtilmesi), Hat Boyunca Kuş Göç Yollarının iv
Olup Olmadığının Belirtilmesi Varsa Önlemler, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği Çerçevesinde ve Yaban Hayatı Bakımından Gerekli Önlemler)... 36 IV.2.9 Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 25.09.1978 Tarih ve 16415 Sayılı Resmi gazetede Yayınlanan 7/16349 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar vb.)... - 72 - IV.2.10 Diğer Özellikler... - 72 - IV.3 Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri... - 72 - IV.3.1 Ekonomik Özellikler (Enerjinin İletildiği Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler)... - 72 - IV.3.2 Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler)... - 73 - IV.3.3 Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)... - 74 - IV.3.4 Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımı (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar, Turizm Alanları vb.)... - 75 - IV.3.5 Diğer Özellikler... - 75 - BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... - 77 - (Bu bölümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri tanımlanır, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2 başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı şekilde açıklanır.)... - 77 - V.1 Hat Güzergâhı Boyunca ve Trafo Merkezi Alanında Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler... - 77 - V.1.1 Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları... - 77 - V.1.2 Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları... - 78 - V.1.3 Nakil Hatlarına Ait Servis Yollarının İnşası ile İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler... - 78 - V.1.4 İletim Hatları ve Trafo Merkezi İnşası ile İlgili İşlemler... - 79 - V.1.5 İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler. - 81 - V.1.6 Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği... - 84 - V.1.7 Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin edileceği, Bu Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Ortama Nasıl Verileceği ve Bu Suların Özellikleri, (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 167 Sayılı Yeraltı v
Suları Hakkında Kanun, Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Hükümlerine Uyulacağı Taahhüt Edilmelidir.)... - 86 - V.1.8 Enerji İletim Hatlarında Yapılacak Topraklama İle İlgili İşlemler... - 88 - V.1.9 Arazinin Hazırlanması ve Tesislerin inşası Sırasında Yapılacak İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi... - 89 - V.1.10 Arazinin hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı... - 94 - V.1.11 Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Tarımsal Amaçlı Arazi Kullanım İzni... - 94 - V.1.12 Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Orman Alanları Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Tedbirler... - 95 - V.1.13 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği... - 96 - V.1.14 Hat Güzergâhı, Trafo Merkezi ve Yakın Çevresinde Yer altı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi... - 96 - V.1.15 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek işlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar... - 96 - V.1.15.1 Elektromanyetik alanın biyolojik çeşitliliğe olası etkilerinin ve alınması gerekli tedbirlerin değerlendirilmesi... - 97 - V.1.16 Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler (09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Başbakanlık Genelgesinin İlgili Hükümlerine Uyulacağının Taahhüt Edilmesi (Derelerin Üzeri Kapatılmayacak, Dere Yataklarına, Baraj Gölüne Hafriyat, Molozlar ve Her Türlü Atık Malzemenin Dökülmeyeceği)... - 107 - V.1.17 Hat Güzergahı Boyunca Mevcut Dere Geçişleri ( Hat Boyunca Pilon Yerlerinin Yada Sabit Tesis Gibi Yapıların, Dere Şev Kenarından İtibaren En Az 10 m Mesafede Tesis Edilmesi)... - 107 - V.1.17.1 Hat Güzergahı Boyunca Dere Geçişlerinde Direk Yerlerinin Tespiti... - 107 - V.1.18 Diğer Faaliyetler... - 107 - V.2 Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler... - 107 - V.2.1 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezindeki Temel Yapıların (Direkler, İzolatörler, İletkenler, Kuleler, vb.) Diğer Ünitelerin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler... - 108 - V.2.2 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezinin Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı, Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür ve Miktarları, Boyutları, Özellikleri ve Nasıl Bertaraf Edileceği... - 108 - vi
V.2.3 Trafo merkezinin tipi ve özellikleri, ne kadar alanı kaplayacağı, bakımı, arıza ve kaza durumlarında oluşacak trafo yağı vb. maddelerin yaratacağı kirliliğe karşı alınacak önlemler. - 108 - V.2.4 Trafo yağının kimyasal özellikleri... - 109 - V.2.5 Hat ve Trafo Merkezinden Kaynaklanan Elektrik ve Manyetik Alan Şiddetleri, Etkileri, Ulusal ve Uluslararası Standartlar İle Kıyaslanması, Olası Etkilerinin İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemlerin Belirtilmesi... - 110 - V.2.6 Hattın Haberleşme ile İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri vs.) Etkileri- 114 - V.2.7 Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler... - 115 - V.2.8 Hat ve Trafo Merkezinin Bölgedeki Sulak Alanlara Etkileri (Proje Alanı İçindeki Mevcut Olan Derelerin Yatakları Korunmalı, Bu Dere Yataklarına Hiçbir Şekilde Müdahale Yapılmayacağının Taahhüdü)... - 115 - V.2.9 Proje Bittikten Sonra Sahanın Rehabilite Edileceğinin Taahhüt Edilmesi... - 115 - V.3 Projenin Çevresel Fayda Maliyet Analizi... - 115 - BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER... - 118 - VI.1 Arazi Islahı... - 118 - VI.2 Diğer Çalışmalar... - 118 - BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ... - 120 - (Bu bölümde yer seçimi, teknoloji ve alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve tercih sıralaması yapılacaktır.)... - 120 - BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI... - 122 - VIII.1: Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı (Doğal Afetler İçin Ne Gibi Önlemler Alınacağı)... - 122 - VIII.2 ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri Başlığının Dördüncü Maddesinde Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi ile İlgili Program... - 128 - BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI... - 130 - (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje ile İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu ile İlgili Açıklamaların ÇED Raporuna Yansıtılması)... - 130 - BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ... - 132 - (Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Yapılması Planlanan Tüm Çalışmaların ve Çevresel Etkiler İçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca Basit, Teknik Terim İçermeyecek Şekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte Anlatılması)... - 132 - BÖLÜM XI: SONUÇLAR... - 135 - vii
(Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu Seçimlerin Nedenleri)... - 135 - TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo I.1: Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu... - 2 - Tablo II.1.1: EİH Güzergâhına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergâha Uzaklıkları... 6 Tablo III.3.1 EİH Zamanlama Tablosu... 10 Tablo III.3.2 TM Zamanlama Tablosu... 11 Tablo III.6.1. Hat Boyunca Mülkiyet Hakkı ve İrtifak Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü... 13 Tablo IV.2.1.1 Kayseri deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri... 17 Tablo IV.2.4.1 İnceleme Alanı Toprak Özellikleri ve Arazi Kullanım Durumu... 31 Tablo IV.2.4.2 Kamulaştırma Alanı Toprak Özellikleri ve Arazi Kullanım Durumu... 32 Tablo IV.2.6.1 Projeden Etkilenecek Orman ve Diğer Alanlara Ait Özellikler(Mesçere Tipi, Kapalılık, Çağ vs.)... 35 Tablo IV.2.8.1. Faaliyet Üniteleri Sahaları ve Etki Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Flora Türleri, Habitatları, Endemizm ve Nadirlik Durumu, Fitocoğrafik Bölgesi, IUCN Red Data Book K ategorileri... 40 Tablo IV.2.8.2. Prof. Dr. Ali Demirsoy a (1996) Göre Red Data Book Kategorileri... 61 Tablo IV.2.8.4. Faaliyet Üniteleri Sahaları ve Etki Alanında Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel İkiyaşamlı Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri... - 66 - Tablo IV.2.8.5. Faaliyet Üniteleri Sahaları ve Etki Alanında Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Sürüngen Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri... - 66 - Tablo IV.2.8.6. Faaliyet Üniteleri Sahaları ve Etki Alanında Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Kuş Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri... - 67 - Tablo IV.2.8.7. Faaliyet Üniteleri Sahaları ve Etki Alanında Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Memeli Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri... - 71 - Tablo IV.3.2.1 Kayseri ili Kentsel Nüfus-Kırsal Nüfus Dağılımı... - 74 - Tablo IV.3.2.2 İnceleme Alanı İçerisindeki İlçelerde Köy-Şehir Nüfusu ve Kadın-Erkek Nüfusunun Oranı... - 74 - Tablo IV.3.3.1 Yıllara göre okullarımıza ait istatistiki bilgiler... - 74 - Tablo IV.3.3.2 Eğitim Kurumları Milli Eğitim (2011)... - 75 - Tablo IV.3.3.3 Okullaşma Oranı Milli Eğitim (2011)... - 75 - Tablo V.1.5.1. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri... - 82 - Tablo V.1.5.2. Emisyon Faktörleri (Mobile Sources Emission Factors, EPA, 1995)... - 83 - Tablo V.1.5.3. Proje Kapsamında Çalışan Araçlardan Yayılan Toplam Emisyonların Kütlesel Debileri... - 84 - Tablo V.1.7.1. Projenin Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü... - 86 - Tablo V.1.9.1 Alt Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi... - 90 - Tablo V.1.9.2 Üst Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi... - 91 - Tablo V.1.9.3 TM İnşası Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi... - 92 - Tablo.V.1.15.1.1 Elektrik ve manyetik alanların hayvanlar üzerindeki etkileri... - 103 - Tablo.V.1.15.1.2 Elektrik ve manyetik alanların bitkiler üzerindeki etkileri.... - 105 - Tablo V.2.2.1. İletim Hatlarının Bakım Malzemeleri... - 108 - Tablo V.2.5.1 Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri... - 111 - viii
Tablo V.2.5.2 Elektrikli Ev Aletlerinin Manyetik Alan Şiddetleri... - 112 - Tablo V.2.5.3 50/60 Hz. Elektrik ve Manyetik Alanlar İçin Sınır Değerler... - 113 - Tablo V.2.5.4 Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Manyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında Yer Altı Hattının Tam Üstünde TM nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı)... - 113 - Tablo V.2.5.5 Amerikan Bonneville Power Administration Firmasının Belirli Mesafelere Göre Yaptığı EMA Ölçümleri... - 113 - Tablo V.2.6.1. Güvenli Yaklaşım İçin Gerekli Düşey Mesafeler... - 114 - Tablo V.2.6.2. Güvenli Yaklaşım İçin Gerekli Yatay Mesafeler... - 114 - Tablo V.3.1. Çevresel Fayda/Maliyet Analizi... - 115 - Tablo VIII.1.1. İzleme Programı (EİH)... - 123 - ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil I.1: Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası (Ölçeksiz)... - 4 - Şekil III.3.1: EİH VE TM ye ait İş Akış Şeması... 11 11 Şekil IV.2.1.1. İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Sütun Kesiti... 24 Şekil IV.2.1.2 Kayseri İli Jeoloji Haritası... 25 Şekil IV.2.1.3 Kayseri ili Deprem Haritası... 26 Şekil IV.2.8.1. Türkiye deki Fitocoğrafik Bölgeler ve Anadolu Diyagonali (Çaprazı)... 37 Şekil IV.2.8.2. Faaliyet Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri... 37 Şekil IV.2.8.3. Fitocoğrafya spektrumu... 38 Şekil IV.2.8.4. En çok bulunan familyaların spektrumu... 38 Şekil IV.2.8.5. IUCN Kategorileri Arasındaki İlişkiler... 62 Şekil V.1.9.1 Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi... - 90 - Şekil V.1.9.2 Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi... - 91 - Şekil V.1.9.3 TM İnşaatı Aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi... - 92 - ix
EKLER DİZİNİ Ek-1 Yer Bulduru Haritası Ek-2 Proje Güzergâhını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita ve ve 1/1000 Ölçekli TM Plankotesi Ek-3 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Proje Güzergâhı Arazi Varlığı Haritası Ek-4 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Proje Güzergâhı Orman Meşcere Haritası Ek-5 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Proje Güzergâhı Jeoloji Haritası Ek-6 Proje Güzergâhı Vejetasyon Haritası Ek-7 Fotoğraflar Ek-8 Fosseptik Çukur Planı Ek-9 Halkın Katılımı Toplantısı Tanıtım Kitapçıkları, Gazete ve Toplantı Tutanakları Ek-10 Resmi Yazılar KISALTMALAR ADNKS -Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi CBS -Coğrafi Bilgi Sistemi ÇED -Çevresel Etki Değerlendirme DDY -Devlet Demir Yolları EİH -Enerji İletim Hattı EMA -Elektromagnetik Alan GPS -Küresel Yer Belirleme Sistemi kv -Kilovolt S -Some Noktası TEİAŞ -Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TCDD -Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TM -Trafo Merkezi TUİK -Türkiye İstatistik Kurumu x
BÖLÜM I PROJENİN TANIMI VE AMACI - 1 -
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere, hizmet satın almak amacı ile 05.02.2001 tarihinde kurulmuştur. Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji ihtiyaçlarının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve mümkün olan en düşük maliyetlerle karşılanabilmesidir. Bu proje kapsamında, TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 154 kv geriliminde 2x1272 MCM iletkenli yaklaşık 40 km uzunluğunda 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı (EİH) ve Talas Trafo Merkezinin (TM) tesisi ve işletilmesi planlanmaktadır. EİH güzergâhı Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırlarından geçmektedir. Hat boyunca 2 tanesi Nihai Direk olmak üzere yaklaşık 20 tane durdurucu ve yaklaşık 65 tanesi de taşıyıcı olmak üzere toplam 85 adet direk kullanılacaktır. EİH ye ait nihayet ve some direklerinin yerleri belli olup bu direkler arasına tesis edilecek diğer direkler için etüt tevziat çalışmaları devam etmektedir. Planlanan EİH, Kayseri ili Kocasinan ilçesi sınırlarında bulunan mevcut Kayseri Kapasitör TM den başlayacak olup bu proje kapsamında tesis edilecek olan Talas TM de son bulacaktır. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Ek-1 de, hat güzergâhını gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita ise Ek-2 de verilmiştir. Tesisi planlanan enerji iletim hattı ve trafo merkezi ile enerji kaynağı olarak yüksek gerilime ihtiyaç duyan sanayi alanlarının bu bölgede yaygınlaşması sağlanmış olacaktır. Böylece, Kayseri ilinde sanayinin gelişmesi sağlanacak ve bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimindeki süreklilikte sekteye uğramayacaktır. Dolayısıyla projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini olumlu yönde etkileyecektir. Türkiye de TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve 2006-2015 yıllarını kapsayan Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu raporunda Türkiye nin 10 yıl sonrasına ilişkin enerji ihtiyacı Tablo I.1 de verilmektedir. Bu tabloya bakıldığında 2015 yılında Türkiye de enerji ihtiyacının 297.089 GWh olacağı görülmektedir. Tablo I.1: Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu YIL PUANT TALEP ENERJİ TALEBİ MW Artış GWh Artış 2006 27.500 171.430 2007 29.233 6.3 182.230 6.3 2008 31.074 6.3 193.711 6.3 2009 33.032 6.3 205.914 6.3 2010 35.113 6.3 218.887 6.3 2011 37.325 6.3 232.677 6.3 2012 39.676 6.3 247.335 6.3 2013 42.176 6.3 262.918 6.3 2014 44.833 6.3 279.481 6.3 2015 47.658 6.3 297.089 6.3 Tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmakta olan EİH ye ait projenin ömrü, en son düzenlemelere göre % 3 amortisman göz önüne alındığında, yaklaşık 30 yıl olarak öngörülmektedir. Ömrünü tamamlayan hat uygun görülmesi halinde mevcut güzergâh - 2 -
kullanılarak yenileme yapılmaktadır. Aksi durumlarda ise direkler yerlerinden sökülerek işletmeye son verilebilir. Projenin yerini gösterir, bölgenin enerji üretim-iletim sistem haritası Şekil I.1 de verilmiştir. ÇED çalışmalarında, hat güzergâhının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor "inceleme alanı" olarak alınmış olup bu inceleme alanı içerisindeki hassas ortamlar taranarak ÇED Raporu hazırlanmıştır. - 3 -
Şekil I.1: Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası (Ölçeksiz) - 4 -
BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 5
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat Güzergâhı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması, Bu proje kapsamında, tesis edilecek olan EİH, 154 kv geriliminde 2x1272 MCM karakteristiğinde 40 km uzunluğunda olup, Kayseri ili Kocasinan ilçesi sınırlarında bulunan mevcut Kayseri Kapasitör TM den başlayacak ve bu proje kapsamında tesis edilecek olan Talas TM de son bularak enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Tesis edilecek hattın güzergâhının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor inceleme alanı olarak belirlenmiştir. EİH güzergâhına en yakın yerleşim yeri; 500 m mesafedeki Küçükbürüngüz Köyüdür. İnceleme koridoru içinde kalan yerleşim yerlerinin hatta göre konumları ve uzaklıklarını gösterir liste Tablo II.1.1 de verilmiştir. Some noktaları ve koordinatları ise 1/25.000 ölçekli Ek-2 de sunulan pafta üzerinde belirtilmiştir. Tablo II.1.1: EİH Güzergâhına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergâha Uzaklıkları Yerleşim Adı İlçe Mesafe (m) Yön (Hatta göre) Gömeç Köyü Kocasinan 1160 Kuzey Çavuşağa Köyü Kocasinan 1850 Kuzeydoğu Ağırnas Kasabası Melikgazi 1300 Batı Küçükbürüngüz Köyü Melikgazi 500 Batı Turanköy Melikgazi 2500 Batı Güzelköy Melikgazi 1650 Batı Büyükbürüngüz Melikgazi 2500 Güneydoğu Gürpınar Melikgazi 2200 Doğu Kuruköprü (Cumhuriyet) Talas 1450 Doğu Başakpınar (Gaziler Mah.) Talas 900 Kuzey Reşadiye Talas 1000 Güneybatı Gülistanevler Talas 900 Batı Talas Talas 1200 Kuzeybatı Kaynak: 1/25.000 Ölçekli Güzergâh Planı Tablo II.1.1 de yerleşim yerlerinin hatta göre konumları ve uzaklıkları yerleşim yeri merkezleri esas alınarak takribi olarak belirtilmiş olup, sadece konum belirlemeye yönelik bir bilgi niteliğindedir. Anılan mesafeler taahhüt değildir. Söz konusu mesafeler inceleme koridoru içerisinde kesin güzergâh çalışmaları sırasında ve daha sonra teknik gerekçeler nedeniyle değişkenlik göstere(bile)cektir. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında, koordinatlı bir şekilde hazırlanan Orman Meşcere Haritası ve Arazi Varlığı Haritası nın bir arada değerlendirilmesi sonucu elde edilen verilere göre, planlanan yaklaşık 40 km uzunluğundaki enerji iletim hattı güzergâhının 23 km si tarım alanlarından, 11,6 km si mera alanlarından, 4,6 km si bağlardan, 0,1 km si 6
bahçeden ve geriye kalan 0,7 km lik kısım ise diğer (taşlık, su yüzeyi, mücavir alan vs.) alanlardan geçmektedir. Proje güzergâhını gösteren 1/25.000 ölçekli topografik harita, 1/25.000 ölçekli proje güzergâhı arazi kullanım kabiliyet sınıfları haritası, 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde orman meşcere haritası, 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde jeoloji haritası, proje güzergâhı vejetasyon haritası ve fotoğraflar eklerde verilmiştir (Bkz. Ek-2, Ek-3, Ek-4, Ek-5, Ek-6 ve Ek-7). II.2 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri, Proje kapsamında tesis edilecek EİH, Kayseri ili Kocasinan ilçesi sınırlarında bulunan mevcut Kayseri Kapasitör TM den başlayacak olup, bu proje kapsamında tesis edilecek olan Talas TM ye bağlanacaktır. 154 kv geriliminde 2x1272 MCM karakteristiğinde yaklaşık 40 km uzunluğundaki enerji iletim hattının tesisi planlanmaktadır. Böylece iletilecek enerjinin öncelikle bölge daha sonra tüm Türkiye genelinin enerji ihtiyacının kesintisiz ve sürekli karşılanması amacıyla TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından bir adet EİH tesis edilmesi planlanmaktadır. EİH projelerinde teknolojik olarak iki seçenek bulunmaktadır. Bunlar, yer altı kabloları ve havai hatlardır. Yer altı kabloları genellikle yerleşimin yoğun olduğu yerlerde tercih edilmekte olup, havai hatlara nazaran çok daha maliyetli olmaktadır. Çevre koruma konusunda bazı hususlarda havai hatlara nazaran daha uygun olan yer altı hatları, arazi kullanımı, hafriyat işlemleri ve elektromanyetik alanın dağılımı gibi konularda daha problemli olmaktadır. Güzergâh boyunca hattın sağında 2,5 km, solunda 2,5 km olmak üzere, toplam 5 km genişliğindeki koridor inceleme alanı olarak kabul edilerek; tüm çevresel etütler ve arazi çalışmaları bu koridor içerisinde yapılmıştır. Söz konusu projeden etkilenecek alan belirlenirken projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal etkiler bir arada değerlendirilmiştir. Proje kapsamında, çevresel kirlilik yaratacak unsurlar olan hava, su ve gürültü kirlilikleri ile flora-fauna, istihdam, sosyoekonomik özellikler, tarım ve orman alanları gibi faktörler esas alınmıştır. Projeye ait güzergâh tespit edilirken, mevcut Kayseri Kapasitör TM ile mevcut Talas TM arasında ve mümkün olduğunca yerleşim yerlerinden uzak geçilmesine özen gösterilmiştir. Bunun yanı sıra proje güzergâhının belirlenmesinde; - Yerleşim alanlarından, imarlı sahalardan, hassas alanlardan ve sit alanlarından ve su kaynaklarından mümkün olduğunca uzak kalmasına; - Mevcut yolların kullanılmasına ve mümkün olduğunca yeni yollarının açılmasına gerek kalmamasına; - Bakım, işletme kolaylıkları sağlamasına; - Maliyet açısından en kısa güzergâh olmasına; - Arazinin morfolojik özelliklerinin uygunluğuna dikkat edilerek güzergâh seçimi yapılmıştır. Projenin ÇED Başvuru Dosyası sunum aşamasında belirlenen güzergâh üzerine yapılan detaylı çalışmalar, ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan görüşler ve toplanan bilgiler (harita, plan, koruma bölgeleri, arazi durumu vb.) doğrultusunda, proje güzergâhının son şekli 7
verilmiştir. TEİAŞ Genel Müdürlüğü 2006/38 sayılı genelgesine göre TM yeri olarak seçilen saha için ilgili Grup Müdürlüğü tarafından gerekli yazışmalar yapılarak alınan görüşler doğrultusunda yine ilgili Grup Müdürlüğü tarafından bu sahaya TM tesisi uygundur görüşü verilerek 1/500 ölçekli saha plankotesi hazırlanmıştır. Ayrıca APK Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan prensip tek hat şemasına göretrafo Merkezleri Proje, Tesis ve İşletme Daire Başkanlığı tarafından şalt yerleşimi yapıldıktan sonra saha için gerekli alan kesinleştirilmiştir. II.3 Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin ve varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi) TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 2x1272 MCM iletkenli yaklaşık 40 km uzunluğunda 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesinin tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje dâhilinde proje güzergâhını gösteren haritalar; 1-) Ek 2: 1/25.000 ölçekli proje güzergâhı topografik haritası ve 1/1000 Ölçekli TM Plankotesi (Veri Tabanı: 1/25.000 ölçekli topografik haritalar, Harita Genel Komutanlığı) 2-) Ek 3: 1/25.000 ölçekli proje güzergâhı arazi mülkiyet durumu ve arazi kullanım kabiliyet sınıfları haritası (Veri Tabanı: Harita Genel Komutanlığı ndan temin edilen 1/25.000 ölçekli topografik haritalar ve 1/25.000 ölçekli Kayseri ve Sivas İlleri Arazi Varlığı Haritaları) 3-) Ek 4: 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde proje güzergâhı orman mesçere haritası (Veri Tabanı: Harita Genel Komutanlığı ndan temin edilen 1/25.000 ölçekli topografik haritalar ve 1/25.000 ölçekli Kayseri Orman Bölge Müdürlüğü ne ait orman mesçere haritaları) 4-) Ek 5: 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde proje güzergâhı jeoloji haritası (Veri Tabanı: Harita Genel Komutanlığı ndan temin edilen 1/25.000 ölçekli topografik haritalar ve MTA dan temin edilen 1/25.000 ölçekli jeoloji haritaları) 5-) Ek 6: Proje güzergâhı vejetasyon haritası (Veri Tabanı: Harita Genel Komutanlığı ndan temin edilen 1/25.000 ölçekli topografik haritalar, 1/25.000 ölçekli orman mesçere haritaları, 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritaları) Proje alanını gösterir yer bulduru haritası ve proje güzergâhından fotoğraflar eklerde verilmiştir (Bkz. Ek-1, Ek-7). 8
BÖLÜM III PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI 9
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI 154 kv geriliminde tesis edilmesi planlanan Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesinin ekonomik ve sosyal boyutları aşağıda detaylı olarak incelenmiştir. III.1 Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları 154 kv gerilimli Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü yatırım planında bulunan bir proje olduğundan TEİAŞ Genel Müdürlüğü bütçesinden finanse edilecektir. Planlanan EİH nin ve TM nin işletmesi de TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından yapılacaktır. III.2 Proje Bedeli 154 kv gerilimli Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesinin başlıca maliyet kalemleri; Kamulaştırma maliyetleri, Ekipman temin maliyetleri, Arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarından kaynaklanacak personel istihdamı, personel ihtiyaçları, ulaşım, inşaat araçları için kullanılacak yakıt gibi maliyetler, Projeden kaynaklanacak çevresel etkilerin minimize edilmesi için alınacak önlemlerin maliyeti (atıkların bertarafı, arazinin eski haline getirilesi vs.), İşletme giderleri olarak sıralanabilir. Toplam uzunluğu yaklaşık 40 km olan 154 kv gerilimli EİH nin 22.270 m 2 lik TM nin maliyeti yaklaşık 16.000.000 TL olarak hesaplanmıştır. III.3 Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesinin inşaat süresi için yaklaşık toplam 18 ay planlanmaktadır. Bu doğrultuda, projenin gerçekleşmesi ile ilgili zamanlama tabloları Tablo III.3.1 ve Tablo III.3.2 de, proje kapsamında inşa edilecek EİH ve TM ye ait iş akım şeması ise Şekil III.3.1 de belirtilmiştir. Tablo III.3.1 EİH Zamanlama Tablosu 2012 2013 Bu sürece ait zamanlama ihalenin Aylar Aylar gerçekleşmesiyle belli olacaktır. YAPILACAK İŞLER 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Etüt Çalışmaları ÇED Prosedürü Kamulaştırma Direğin İnşaatı, Tel Çekimi Gerekli Tesislerin Yapılması İşletme 10
Tablo III.3.2 TM Zamanlama Tablosu TM Bu sürece ait zamanlama ÇED sürecinin tamamlanmasının ve ihalenin gerçekleşmesinin ardından belli olacaktır. Yapılacak İşler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Primer Techizat ve malzeme temini İnşaat ve Montaj Gerekli testlerin yapılması İşletme Şekil III.3.1: EİH VE TM ye ait İş Akış Şeması PROJE FAALİYETLERİ İŞ AKIŞ ŞEMASI TM İŞ AKIŞ ŞEMASI EİH İŞ AKIŞ ŞEMASI ETÜT VE PROJE ÇALIŞMALARI ETÜT VE PROJE ÇALIŞMALARI ÇED OLUMLU KARARININ TEMİNİ ve KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİ ÇED OLUMLU KARARININ TEMİNİ ve KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİ PRIMER TECHIZAT VE MALZEME TEMINI İNŞAAT VE MONTAJ İŞLEMLERİ İNŞAAT VE MONTAJ İŞLEMLERİ Alt Montaj Çalışmaları Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve betonerme Çalışmaları Üst Montaj Çalışmaları Malzeme Temini ve Montaj Tel Çekme İşlemleri GEREKLİ TESTLERİN YAPILMASI KONTROL VE KABUL İŞLETME İŞLETME Planlanan EİH nin tesis çalışmaları sırasında öncelikle direk ayaklarının yerleştirileceği alanlarda inşaat çalışmalarından dolayı arazi kullanım şekli kısa süreli değişecektir. İnşaat sırasında mümkün olduğunca mevcut yollar kullanılacaktır. Mümkün olmadığı durumlarda direk yerlerine ulaşmak için yeni servis yolları yapılacaktır. Yeni yolların yapımı sırasında 11
tarım alanlarına asgari zarar verilecektir. Tarım arazilerinde ve tarım aktivitelerinde oluşabilecek zarar-ziyan, inşaatı yapan yüklenici tarafından karşılanacaktır. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri ve yan yollar topografyaya uygun hale getirilecektir. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin dikilmesinden sonra tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. TM için kamulaştırılan arazide inşaat çalışmaları yapılacak olup, bu alanda arazi kullanım şekli tamamen değişecektir. EİH ve TM çalışmaları eş zamanlı olarak yürütülecektir. III.4 Projenin Fayda-Maliyet Analizi Enerji, ekonomik ve sosyal kalkınma için temel girdilerden birisi olduğundan, Kayseri ili, Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırları içerisinde yapılması ve işletilmesi planlanan 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas EİH ve Talas TM projesinin, kısa vadede maliyetini çıkaracağı ve proje ömrü içerisinde kar getireceği öngörülmektedir. Proje güzergahı, Ek-4 te yer alan 1/25.000 ölçekli proje güzergâhı Orman Meşcere Haritası na göre ormanlık alandan geçmemektedir. Bu nedenle de EİH nin ve TM nin tesisi sırasında ormanlık alanlarda herhangi bir azalma olmayacaktır. EİH nin tesis edilmesiyle, direk yerlerinin bir kısım tarım alanlarına isabet etmektedir. Direklerin yerleştirileceği tarım alanlarındaki tel altları inşaat (kazı, montaj vb.) çalışmaları bittikten sonra tarım yapılmaya devam edilebilecektir. Dolayısıyla uzun vadede önemli bir tarımsal kayıp söz konusu olmayacaktır. Ayrıca enerji iletim hattının Güzergâhı merkez olmak üzere, sağından ve solundan maksimum 25 er metre olmak üzere toplam 50 m genişliğinde koridor irtifak hakkı olarak, her direk için ise Tablo III.6.1 de verilen alanlar ise mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Dolayısıyla bölge halkının bu noktada ekonomik kaybı da karşılanmış olacaktır. EİH inşaatı çalışmaları sırasında geçici süre için de olsa bölgede bir istihdam imkânı sağlanacaktır. Proje kapsamında çalışacak mühendis, teknisyen ve makine operatörleri gibi teknik personel ve vasıfsız işçiler mümkün olduğu kadar bölgeden temin edilmeye özen gösterilecektir. Bu da kısa vadede bölge ekonomisine arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları süresince ekonomik yönden olumlu katkılar sağlayacaktır. EİH tesisleri altyapı yatırımları olup, yatırımın fayda-maliyete etkisi dolaylı olmaktadır. Enerji tüketimi; nüfus artışı, turizm, sanayileşmenin ilerlemesi, teknolojinin yaygınlaşması ve refah seviyesinin giderek yükselmesine paralel olarak artmakta olup, bu ve benzeri projelerin gerekliliği günden güne artmaktadır. Söz konusu EİH ve TM ile 154 kv gerilim kademesinde, enterkonnekte sisteme bağlanacak hat ile bölgesel yatırımlar için gerekli olan altyapı yatırımlarından biri olan elektrik enerjisinin iletimi sağlanarak ulusal enterkonnekte sistem içerisinde yeni bir ring bağlantısı oluşturulacaktır. Böylece bölgede sürekli ve kesintisiz enerji sağlanacak ve proje ile hem bölge ekonomisi hem de Türkiye ekonomisini, olumlu yönde etkileyecektir. III.5 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri Bu proje kapsamında, 154 kv geriliminde yaklaşık 40 km uzunluğunda Kayseri Kapasitör- Talas EİH ve Talas TM nin tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, bölgede TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan Sistem Bağlantı Anlaşmaları kapsamında bu hatta bağlantı yapılacak herhangi bir hat şu an bulunmamakla birlikte 12
süreç içinde böyle bir durumla karşılaşılması durumunda gerekli değerlendirmeler yapılacaktır. III.6 Kamulaştırma, (Kamulaştırılacak Alanların 1/25.000 lik Harita Üzerinde Gösterimi, Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu, İstimlâk ve İzin İrtifak Hakkı İle İlgili Bilgi Verilmesi) Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında, koordinatlı bir şekilde hazırlanan Orman Meşcere Haritası ve Arazi Varlığı Haritası nın bir arada değerlendirilmesi sonucu elde edilen verilere göre, yaklaşık 40 km uzunluğunda planlanan enerji iletim hattı güzergâhı inceleme koridoru içerisinde 100474532,9 m 2 lik kısmı (% 46,64) kuru tarım (nadaslı) yapılan alanlardan, 16820994,87 m 2 lik kısmı (% 7,81) sulu tarım yapılan alanlardan, 73893475,98 m 2 lik kısmı (% 34,30) meralardan, 9380032,48 m 2 alan bağlardan (kuru) (% 4,35), 427288,077 m 2 alan bağlardan (sulu) (% 0,2), 1336251,413 m 2 alan (% 0,62) bahçe (sulu) ve 1866138,795 m 2 alan (% 0,87) bahçe (kuru) alanlarından geçmektedir. Bunun yanı sıra kalan % 0,05 lik alan çayır, % 0,4 lük alan fundalık ve % 4,77 lik alan ise diğer alanlardan geçmektedir. TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu gereğince, kamulaştırma planı doğrultusunda gerek mülkiyet için gerekse irtifak tesisi için idare tarafından fiili kamulaştırma işlemleri yapılarak hak sahiplerine arazi bedelleri ödenecektir. Proje kapsamında tesis edilecek olan yaklaşık 85 adet direğin isabet ettiği alanlar arazinin vasfına göre mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak, kiralanacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacaktır. Tellerin altında kalan ve salınım diyagramına göre belirlenecek alanları kapsayan, yaklaşık genişliği 50 metreye varan sahada ise kamulaştırma yolu ile irtifak hakkı tesis edilecektir. EİH güzergâhına isabet eden taşınmazlarda yapılacak mülkiyet kamulaştırmaları ile irtifak hakkı kurulması işleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerince TEİAŞ tarafından oluşturulan kıymet takdir komisyonları marifeti ile kamulaştırma/irtifak bedelleri tespit edilecek ve hak sahipleri ile anlaşma sağlanması durumunda bu kamulaştırma bedelleri hak sahiplerine ödenecektir. Direk yerlerinin dışındaki, tel altında kalan araziler Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinde tanımlanan yatay ve düşey mesafeler korunmak şartı ile hak sahipleri tarafından kullanılmaya devam edilebilecektir. Gerek mülkiyet hakkı ve gerekse irtifak hakkı alınacak alanların yaklaşık yüzölçümü, Tablo III.6.1. de verilmiştir. Tablo III.6.1. Hat Boyunca Mülkiyet Hakkı ve İrtifak Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü Alan Kamulaştırılacak Alan Adet (m 2 ) Taşıyıcı Direkler 200 m 2 65 13.000 m 2 Direk Tipi Durdurucu Direkler 300 m 2 20 6.000 m 2 Talas TM 22.270 m 2 Mülkiyet Hakkı İçin Kamulaştırılacak, İzin Alınacak veya Tahsis Amacı Değişikliği Yapılacak Alan 41.270 m 2 İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak Alan (40.000 m x 50 m-19.000 m 2 ) 1.981.000 m 2 Kaynak: Güzergâh Planından Yaklaşık Olarak Çıkarılmıştır. Proje bölgesinde, güzergâhında hattın her iki yanından 25 er m olmak üzere toplam 50 m genişliğinde koridor esas alınarak irtifak hakkı için kamulaştırılacak toplam alan yaklaşık 13
1.981.000 m 2 dir. Direk ayaklarının isabet ettiği yerlerde ise her direk tipi için yukarıdaki tabloda belirtilen alanlar, mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak, izin alınacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacak olup, bu alanların toplamı da 41.270 m² olarak hesaplanmıştır. Proje kapsamında inşa edilecek EİH nin Arazi Mülkiyet Durumu ve Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları na göre dağılımı Bölüm IV.2.4 te verilmiştir. EİH Güzergâhı boyunca enerji taşıyan tellerin altında kalan ve irtifak hakkı için kamulaştırılacak tarım alanlarında, inşaat bittikten sonra tarım yapılmaya devam edilecektir. III.7 Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler) Proje kapsamında güzergâh içerisinde yer alan tarım alanlarının, tarım dışı amaçla kullanılması için, 19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümleri gereğince, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve/veya ilgili İl Müdürlüklerinden gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca muhtemel orman alanları için, 6831 Sayılı Orman Kanunun, 17. maddesi gereği Orman İzni, alınacak ve izin işlemleri Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü nün 17.06.2011 tarihli ve 5228 sayılı yazısı ile yayınlanan 2011/10 sayılı genelgesi kapsamında yürütülecektir. Bununla birlikte orman alanları için kamulaştırma yapılması söz konusu olmayacaktır. Mera alanlarının kullanımı için 28.02.1998 tarih ve 23272 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı Mera Kanunu hükümleri gereğince, T.C Kayseri Valiliği (valilik mera komisyonu) tahsis amacı değişikliği için başvuru yapılacaktır. Projenin geçtiği alanlarda bulunan arazilerin vasıfları ve miktarı hazırlanacak olan kamulaştırma planlarından sonra netleşecek olup, belirtilen arazi vasıflarından başka vasıflara sahip alanların bulunması durumunda, bu alanlar içinde meri mevzuatlar kapsamında gerekli işlemler yapılacaktır. III.8 Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Zamanlama Tablosu Proje kapsamında yapılacak işlere ait zamanlama tabloları Tablo III.3.1 ve Tablo III.3.2 de verilmiştir. Bu tablolara göre projenin ÇED ile ilgili işlemleri devam etmektedir. Diğer işlere ait süreçler bu işlemin tamamlanmasının ardından gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında; Güzergâh belirleme, Seçilen güzergâh üzerinden kamu-kurum ve kuruluşlarla yazışmalar, ÇED sürecinin başlatılması, ÇED sürecinde güzergâh ve yakın çevresi ile ilgili haritaların temini ve haritalama çalışmaları, İşlemleri gerçekleştirilmiştir. III.9 Diğer Hususlar Bu bölümde belirtilecek başka herhangi bir husus bulunmamaktadır. 14
BÖLÜM IV PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI 15
BÖLÜM IV: PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*) (*)Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir. IV.1 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, bazıları ise dolaylı etkilerdir. Proje etki alanı; flora, fauna, gürültü, EMA, tarım alanları, orman, yerleşim yerleri vb. göz önüne alınarak belirlenmiştir. EİH kapsamında yapılan tüm çalışmalar sırasında inşaat çalışmaları, özellikle direklerin kurulacağı alanlarda yoğunlaşacak ve direklerin kurulacağı alanlarda arazi kullanım şekli tamamen değişecektir. Ayrıca güzergâh boyunca, bu çalışmaların son aşaması olan tel çekme işlemleri sırasında yaklaşık 50 m genişliğindeki koridorda kısa süreli etkiler söz konusu olacaktır. Tarım alanlarına dikilen direklerden sonra tel altlarında EKAT hükümlerine uyulmak kaydıyla tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacaktır. İşletme döneminde ise arazi kullanımında bir değişiklik olmayacaktır. İşletme aşamasında ise en önemli etki görsel etki olacaktır. Dolayısıyla projenin inşaat ve işletme aşamaları göz önüne alındığında, uzun ve kısa dönemli olmak üzere iki ayrı nitelikte etki söz konusudur. İnşaat aşamasındaki etkiler geçici etkiler olup, kısa sürelidirler. Bu etkilere ait bilgiler ve alınacak önlemlerle ilgili detay bilgiler Bölüm V te verilmiştir. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak toz, gürültü vb. etkiler kısa vadeli ve geçici olacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çevresel etki alanı; yapılan toz ve gürültü hesaplamaları dikkate alınarak, EİH merkez olmak üzere hattın her iki yanından 50 şer metre olmak üzere toplam 100 metre genişliğindeki bir koridor belirlenmiştir. İşletme aşamasındaki etkiler ise uzun süreli etkiler olup, işletme aşamasında çevresel etki alanı; EMA ve gürültü değerleri dikkate alınarak, EİH nin sağından ve solundan 50 m olmak üzere toplam 100 m lik bir koridor öngörülmüştür. ÇED inceleme alanı olarak, güzergâhın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor esas alınmıştır. Koridorun bu kadar geniş tutulmasının sebebi; kesin güzergâh çalışmalarında ve projenin tatbikatında arazide karşılaşılacak sorunlara (heyelan, vb.) çözüm bulmaktır. Proje güzergâhını gösteren 1/25.000 ölçekli topografik harita, 1/25.000 ölçekli proje güzergâhı arazi mülkiyet durumu ve arazi kullanım kabiliyet sınıfları haritası, 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde orman mesçere haritası, 1/25.000 ölçekli topografik 16
harita üzerinde proje güzergâhı jeoloji haritası ve proje güzergâhı vejetasyon haritası eklerde verilmiştir (Bkz. Ek-2, Ek-3, Ek-4, Ek-5 ve Ek-6). IV.2 Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik Özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb. 1/25.000 lik Jeoloji Haritası ve Kesitler) İlin Coğrafi Durumu: Kayseri İçanadolu nun güneydoğusunda orta Kızılırmak bölümünde yer alır.38 derece 18 dakika ile 37 derece 45 dakika kuzey enlemleri; 36 derece 58 dakika ile 34 derece 56 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Kuzeyden Yozgat, kuzeydoğudan Sivas, güneyden Adana, güneydoğudan Kahramanmaraş, batıdan Nevşehir ve güneybatıdan Niğde illeri ile çevrilidir. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu Kayseri, güneyden ve kuzeyden yüksek dağların ve tepelerin sınırladığı topoğrafik bir çanak içerisinde yer alır. Şehir; ana eksen Ankara- Sivas karayolu boyunca doğu-batı istikametinde, daha az yerleşmiş olan ikinci eksen Erkilet-Talas olmak üzere kuzey-güney yönünde büyümüştür. Kentin biçimlenmesinde doğal sınırlayıcıların rolü olmuştur. İlk yerleşim bölgesi güneyindeki dağların yamaçlarına doğru olmuş yakın geçmişte kuzeye düzlüklere doğru kaymıştır. Şehrin gelişmesi ile sanayi şehir içinde kalmıştır. İlin etrafının yüksek dağlar ve tepelerle çevrili olması hava sirkülasyonunun büyük oranda engellemektedir. Doğal Coğrafya Dağlar: İl alanını engebelendiren dağlar üç sıra halindedir. Bunlardan ikisi yer kabuğu hareketleriyle kırılma ve kıvrılmalara uğrayarak yükselmiş dağlardır. Diğer grup ise orta Torosların ve orta Anadolu ya kıvrılan bölümün uzantılarıdır. Bu dağlar birbirinden çöküntü havzalarıyla ve yüksek platolarla ayrılmıştır. Türkiye nin önemli volkanlarından olan Erciyes Dağı da il sınırları içindedir. Erciyes Dağı: Kayseri il merkezinin güneyindedir. 3916 m. yükseklikte devamlı kar ile kaplı iç Anadolu bölgesinin en yüksek dağı olan Erciyesin tarihini jeologlar 20 milyon yıl öncesine kadar götürürler. Eskiden bir yanardağ iken şimdi tamamen sönmüştür. Dağcılık ve kış sporları için ideal bir yer olan Erciyes kayak pisti dünyanın en iyi kayak pistlerinden birisidir. Tekir kayak pisti uluslararası kış sporları merkezidir. Erciyes yayla turizmi açısından her geçen gün değer kazanmakta, yurt içi ve yurtdışından gelen konuklar ve il halkı için önemli bir dinlenme yeri oluşturmaktadır. Tablo IV.2.1.1 Kayseri deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri Kayseri deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri aşağıda verilmiştir. Erciyes Dağı 3.916 Aladağ 3.735 Beydağı 3.075 Dumanlı Dağı 3.024 17
Soğanlı Dağı 2.925 Binboğa Dağı 2.830 Bakır Dağı 2.721 Koç Dağı 2.700 Hınzır Dağı 2.641 Sandıkdere Tepesi 2.601 Kepekli Dağı 2.225 Tahtalı Dağı 2.100 Aygörmez Dağı 2.094 Köşkerli Dağı 2.000 Korumaz Dağı 1.907 Ali Dağı 1.871 Ak Dağı 1.800 Yılanlı Dağ 1.640 Korumaz ve Hınzır Dağları: Bu sıra il alanını engebelendiren birbirine paralel üç dağ grubundan en kuzeyde olanıdır. Erciyes ile başlayıp Korumaz Dağı ile süren bu dağ sırası son kabartısını il sınırının kuzeyinde Hınzır Dağı nda gösterir. Korumaz-Hınzır dağı sırası üzerinde il ulaşımı açısından önem taşıyan iki geçit vardır. Bunlar Beştepeler ve Laleli beli geçitleridir. Süvegen-Aygörmez-Köşkerli ve Kepekli Dağları: Bu dağ grubu ilin güneyinde Süvegen dağı ile başlar. Aygörmez ve Köşkerli dağları ile süren sıra, Kepekli dağı ile Uzun yayla ya doğru uzanır. Tahtalı Dağları: İl sınırları içindeki kuzeydoğu-güneybatı uzantılı üç dağ sırasının en güneyindeki son grubunu oluşturan Tahtalı Dağları, Bakır Dağı, Soğanlı Dağı ve Gövdeli Dağı gibi kabartılardan oluşmaktadır. Orta Torosların uzantıları olan bu sıra dağın birçok noktası 2.500 m üzerindedir. Platolar, Yaylalar ve Ovalar: Kayseri il alanının % 49,1 gibi önemli bir bölümü plato biçimindeki yüksek düzlüklerle kaplıdır. Bunlar kimi yerde akarsularla yarılmış yüksek plato düzlükleri kimi yerde de dağlar arasında uzanan ve yine derin vadilerle parçalanmış havzalar durumundadır. Bu tür düzlüklerin bir bölümü Kayseri ve Develi ovalarının çevresinde yer almıştır. İlde bunların dışında Kızılırmak ın kuzeyinde ve güneyinde yer alan 16 km uzunluğunda ve 1.550 m yüksekliğindeki Sultansekisi ve Amarat düzlükleri bulunmaktadır. Uzun Yayla: Pınarbaşı ilçesi hudutlarında dağlarla çevrili ve yüksekliği 1.500-1.600 m arasında değişen çok geniş bir havzadır. Üç ırmağın başlangıç yeri Uzun Yayla sularını Zamantı ırmağı yoluyla Seyhan a, Tohma çayı ile Fırat a kuzeydeki küçük derelerde Kızılırmak a gönderir. Kayseri Ovası: İl topraklarının kuzeybatısında Erciyes Dağı nın kuzeyini kaplayan Kayseri Ovası yaklaşık 890 km 2 lik yüzölçümü ile ilin ve yukarı Kızılırmak bölgesinin en geniş ovalarından birini oluşturmaktadır. Kayseri Ovası üzerinden demiryolu ve karayolları da geçmektedir. Ovada yerleşim merkezleri ve sanayi kuruluşlarının yayıldığı alanlar dışında kalan kesimler kuru tarım ve sebzeciliğe ayrılmıştır. Develi Ovası: İlin ve Erciyes Dağı nın güneybatısında yer alan Develi Ovası yaklaşık 1.000 km 2 lik yüzölçümü ile ilin en geniş ovalarından biridir. Develi-Yeşilhisar ilçeleri arasında uzanan ovada çevredeki dağlardan inen akarsular ve kar sularının 18
oluşturduğu taşkınlar sonucu ortaya çıkan Sultansazlığı, Kurbağa, Deve ve Yay gölleri gibi bataklık ve gölcüklerde vardır. Develi ovası Erciyes Dağı nın güney Torosların ise kuzey yamaçlarının sularıyla beslenmektedir. Kayseri ilinde bu sayılan ovalardan başka ilin kuzeyinde yer alan Gölova (Palas) ve Sarıoğlan adları ile anılan iki ova birbirinden 1.300-1.350 m. olan tepeler ve dalgalı bir alanla ayrılmıştır. 100 km 2 yüzölçümlü Gölova kapalı bir çanak durumunda olup üzerinde Tuzla adlı bir göl yer almaktadır. 50 km 2 lik bir alana yayılan Sarıoğlan Ovası nın suları bir boğazdan geçerek Kızılırmak a dökülür. Bunların dışında Akdölen Ovası, Zamantı Ovası, Mandal Ovası, Kayseri nin diğer önemli ovalarıdır. Jelojik Yapı ve Stratigrafi İlin jeolojik yapısı Şekil IV.2.1.2 de verilmiştir. Kayseri ili sınırları içinde Paleozoik, Mesozoyik ve Senozoyik zamanlarına ait birimler görülmektedir. Kayseri şehir merkezi ve ilçelerini kapsayan alanlarda; Proterozoyik (Prekambiriyen), Paleozoyik, Mesozoyik ve Senozoyik (Tersiyer-Kuvaterner) yaşta, karasal ve denizel ortamlarda oluşmuş, sedimenter (çökel), volkanik (yüzey), plutonik (derinlik), metamorfik ve ofiyolitik kayaçlar yer alır. Sedimanter Kayaçlar Bölgede Paleozoyik, Mesozoyik ve Senozoyik (Tersiyer-Kuvaterner) yaşlı sedimenter kayaçlar gözlenir. Özellikle Kayseri İli nin Yahyalı, Sarız ve daha az oranda Pınarbaşı ilçeleri dolaylarında yüzeyleyen, Paleozoyik yaşlı kayaçlar; Orta Kambiriyen- Karbonifer yaş aralığında çökelmiş olup, Orta Kambiriyen yaşlı karbonatlar, Üst Kambiriyen-Ordovisiyen yaşlı kırıntılılar ve Siluriyen-Karbonifer yaş aralığındaki kırıntılı ve karbonat çökellerinden oluşur. Bölgedeki Mesozoyik yaşlı sedimenter kayaçlar, egemen olarak Yahyalı, Tomarza, Sarız ve Pınarbaşı ilçeleri ve çevresinde yüzeylenirler. Mesozoyik birimleri Orta Triyas- Üst Kretase aralığında çökelmiş kayaçlardan oluşur. Ancak yer yer Üst Kretase- Paleosen(Tersiyer) ve Üst Kretase Eosen (Tersiyer) aralığındaki kayaçların sınırları tam olarak birbirinden ayrılamadığından Mesozoyik kayaçları içerisinde birlikte ele alınmıştır. Orta Triyas ve bir bölüm Jura-Kretase yaş aralığındaki kayaçlar genellikle neritik kireçtaşlarından, Jura-Kretase yaş aralığındaki bir kısım çökeller pelajik ve neritik kireçtaşlarından, Üst Kretase (Senoniyen, yer yer Üst Kretaseden ayrılmamış Paleosen ve Eosen yaşlı) yaşlı çökeller ise alttan üste doğru sırasıyla, neritik kireçtaşı, kırıntılılar (kumtaşı,çakıltaşı gibi) ve karbonatlar, pelajik kireçtaşı, neritik kireçtaşı ve karbonat ve kırıntılı kayaçlardan oluşur. Kayseri İlin deki Senozoyik yaşlı çökel kayaçlar Tersiyer ve Kuvaterner yaşlı olup, karasal ve denizel ortamlarda çökelmişlerdir. Tersiyer birimleri Paleosen yaşlı karasal ve denizel kırıntılı çökel kayaçlar ile başlayıp, Üst Paleosen-Eosen yaşlı kırıntılılar ve karbonatlar, Orta Eosen-Üst Eosen yaşlı kırıntılılar ve karbonatlar, Üst Eosen (yer yer ayrılmamış Alt Oligosen) yaşlı evaporitli sedimanter kayaçlar, Alt-Orta Eosen yaşlı kırıntılılar ve neritik kireçtaşları, Oligosen yaşlı kırıntılılar, Oligosen-Alt Miyosen yaşlı Evaporitler ve sedimenter kayaçlar, Alt-Orta Miyosen yaşlı gölsel kireçtaşları Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşı ve kırıntılılarla devam eder ve Piliyosen yaşlı gölsel karbonatlar ve karasal kırıntılı kayaçlarla son bulur. Tersiyer yaşlı kayaçlar başta Yeşilhisar, İncesu, Erkilet, Felahiye, Sarıoğlan, Akkışla, Pınarbaşı, Bünyan, Sarız, Tomarza ve Yahyalı ilçesi nin güney kesimlerinde olmak üzere Kayseri ili ve çevre 19
ilçelerinde yaygın olarak gözlenirler. Kayseri ili ve ilçelerindeki Kuvaterner yaşlı çökel kayaçlar ise ayrılmamış karasal kırıntılılar, travertenler ve yamaç molozlarından oluşmakta olup, başta Sultansazlığı, Kayseri ovası, Tuzla gölü civarı gibi akarsuların oluşturduğu alüvyonlar ve Ovalarda gözlenirler. Travertenler ise Kızılırmak vadisi (Bayramhacılı, Tekgözköprü, Hırkaköy) gibi aktif fayların etkin olduğu bölgelerde yer alır. Volkanik Kayaçlar Volkanik kayaçlar (Yüzey kayaçları) Kayseri ili ve ilçelerinde oldukça yaygın olarak gözlenirler. Üst Triyas (Mesozoyik)-Kuvaterner (Senozoyik) yaş aralığında gözlenen volkanizma özellikle Miyosen (Tersiyer) ve Kuvaternerde etkin olmuştur. Bölgede başta Erciyesdağ ve etrafı olmak üzere Yeşilhisar, Develi, Tomarza, İncesu ve Erkilet dolaylarında çok yoğun ve farklı kayatürlerinden oluşan volkanik kayaçlar yer alır. Bölgedeki en yaşlı volkanik kayaçları Tomarza ilçesi nin kuzey kesimleri, Belören civarında gözlenen Orta Triyas yaşlı bazaltik lavlar oluşturur. Alt-Orta Miyosen de başlayan ve giderek etkinliğini artıran Tersiyer volkanizması bazalt, piroklastik kayaçlar ve andezit türü kayaçlardan oluşur. Bölgedeki Üst Miyosen yaşlı volkanitler ise, başta İgnimbiritler olmak üzere, dasit, andezit ve bazaltlardan oluşur. Miyosen yaşlı volkanik kayaçlar özellikle Yeşilhisar, İncesu, Erkilet yönünde uzanan volkanik kuşak içerisinde ve Develi ilçesi Sarıca köyleri civarında gözlenir. Bölgenin Ana volkanik yapılarını oluşturan Pliyosen ve Kuvaterner volkanik kayaçları bazalt, andezit, dasit, ignimbirit ve çeşitli piroklastik kayaçlardan oluşmakta olup, Kayseri ili nin güneyinde yer alan Erciyesdağı ve etrafında geniş alanlar kaplar. Yine Erciyesdağı nın güney kesimlerinde ve Koçdağ civarında yaygın olarak Pliyosen- Kuvaterner yaşlı volkanik aktiviteye bağlı olarak gelişmiş pomza oluşumları gözlenmektedir. Plutonik Kayaçlar Kayseri ili içerisinde Plutonik kayaçlar (Derinlik kayaçları) oldukça sınırlı alanlarda gözlenmektedir. Üst Kretase (Mesozoyik), Üst Kretase-Paleosen (Senozoyik) yaşlı bu kayaçlar Gabro, granit, granodiyorit, türü kayaçlardan oluşur. Gabrolar Yeşilhisar ilçesinin güney kesimlerinde, granit, granitoyidik kayaçlar ise Yayalı ilçesinin güneyi, Felahiye ilçesi güneyi ve Bayramhacılı civarında sınırlı alanlarda yayılım gösterir. Metamorfik Kayaçlar: Kayseri il sınırları içerisinde gözlenen metamorfik kayaçlar, Yahyalı, Sarız, Pınarbaşı ve Felahiye ilçesi kuzey ve güneybatı kesimlerinde (Hırkaköy civarında) yayılım gösterir. Metamorfik kayaçlar Prekambriyen (Proterozoyik), Paleozoyik ve Mesozoyik (Kretase) yaş aralığında oluşmuştur. Prekambriyen yaşlı kayaçlar şistlerden (Metadetritik) oluşurken, Alt Kambriyen- Permiyen (Paleozoyik) yaş aralığında oluşmuş metamorfik kayaçlar sırasıyle kuvarsit, mermer, şist, fillat, ve kalın mermerlerden oluşur. Alt Triyas (Mesozoyik)-Üst Kretase (Mesozoyik) yaşlı metamorfik kayaçlar ise şist, mermer, metakırıntılılar ve metakorbonat kayaçlarından oluşmaktadır. 20
Ofiyolitik Kayaçlar Kayseri il ve ilçelerindeki ofiyolitik kayaçlar subofiyolitik metamorfitler, ayrılmamış ultramafitler, serpantinit, dunit ve peridotit türü kayaçlarla, bunların tektonik karışımlarından oluşan ofiyolitli melanjlardan olumaktadır. Özellikle Yahyalı ilçesinin güney-güneydoğu kesimlerinde geniş alanlarda, Pınarbaşı ilçesinin güney ve kuzeyleri ile Sarız ilçelerinin güney kesimlerinde daha sınırlı alanlarda yüzeylenen ofiyolitik birimler Mesozoyik (Üst Kretase) yaşlıdırlar. TEKTONİK Kayseri ve civarı tektonik açıdan oldukça önemli bir bölgedir. Kayseri özellikle Ecemiş fay zonu (Ecemiş Koridoru) gibi Türkiye jeolojisi açısından oldukça önemli olan bir kuşak üzerinde yer alır. Birçoğu diri olan bu faylar bölgenin depremselliği açısından oldukça önemlidir. Güneyden, Mersin yönünden kuzeye doğru uzanan sol yönlü doğrultu atımlı bu fay zonu, Yahyalı civarında çatallaşarak birkaç kola ayrılır. Bunlardan bir kol Yeşilhisar, İncesu, Erkilet yönünde, Sultansazlığı Havzası nın batı kenarını sınırlayacak şekilde uzanırken, diğer bir kol Sultansazlığının ortasından, Erciyesdağı nın zirvesinden geçerek Kayseri ye doğru devam eder. Diğer bir kol ise Yahyalı-Develi arasında Sultansazlığı Havzası nın doğu kenarını oluşturur şekilde, Yahyalı-Develi-Tekiryayla- Talas-Bünyan istikametinde uzanmaktadır. Ayrıca Kızılırmak vadisi ve Karasu nun aktığı Boğazda önemli diri fay hatlarını oluşturmaktadır. Kayseri yönünden gelen Karasu çayının Boğazköprü civarında doksan derece kırılarak Kızılırmak yönüne akması Boğazdaki bu fayın varlığına işaret etmektedir. Gesi, Talas ve Erkilet civarında ise bu doğrultu atımlı fayların yer yer normal atımlı bileşenlerine de rastlanılmaktadır. Metamorfizma ve Mağmatizma Metamorfizma: İl sınırları içinde görülen metamorfik birimler rejyonal Metamorfizma ürünleridir. Şiddetli basınç altında oluştuğu kabul edilen ve umumiyetle epizon ve mesozon mahsulleri olan killi şist, mikaşist, kalk şist ve mermerler Felahiye nin yakın çevresinde ve Himmetdede de yüksek tepeleri ve dağları oluştururlar. Şistler ve mermerlerin yakın ilişkisi olup ayrımları nispeten güçtür. Metamorfik birimlerin yaşları kesin olarak tespit edilmiş değildir. Ancak aynı masife (Orta Anadolu Kristalinin masifi) dahil olan Kaman (Kırşehir) batısındaki Karaoğlan Dağları Kretase yaşlı ofiyolitik seri Kaman mermerlerini normal bir şekilde örtmektedir. Mermerler metamorfik serinin en üst seviyesini teşkil ettiğine göre, bunların Kretase den daha eski olduğu şüphesiz ve büyük bir ihtimalle de Jura ya ait olmaları mümkündür. Ayrıca granit ve gabroların metamorfik serileri bariz olarak kestikleri bilinmektedir. Magmatizma bahsinde anlatılacağı gibi söz konusu bazik intrüzyonların yaşı Üst Kretase, asidik olanların ise Üst Kretase den daha gençtir. O halde metamorfik birimler Kretase den daha yaşlıdır. İlde görülen bir diğer Metamorfizma türü kontak metamorfizmedir. Söz konusu Metamorfizma ürünlerini eski temelden başlayarak Tersiyer e kadar muhtelif devirlerde görmek mümkündür. Magmatizma: İl sınırları içindeki magmatik taşların başlıcaları asit ve bazik plütonlar halinde oluşmuştur. Asit olanlar granit-diyorit bileşiminde olup, yer yer iyi kristalli hornblend ve biyotitli derinlik taşlarıdır. Felahiye nin güneyinde, Kurşun Dağı nın doğusunda, Himmetdede nin güneybatısında yüzeylenirler. Bazik olanlar ise gabro 21
diyabaz yapısında koyu renkli kitlelerdir. Bu gruba peridolit ve serpantini de katmak mümkündür. Bazik plütonlar ise Pazarören, Pınarbaşı, Tomarza ve Sarıoğlan çevresinde ve daha az olarak da Boğazlayan ve Felahiye nin yakın çevresinde yüzeylenir. Asit plütonlar ile bazik olanlar daha geniş anlamı ile açık ve koyu renkli plütonlar birbiri ile girift vaziyette bulunur. Bu durum asit ve bazik plütonların hangisinin daha yaşlı olduğunun tayinini güçleştirir. Yapılan çalışmalarda bazik plütonların, asitlere nazaran izafi olarak daha eski bir kristalizasyon safhasına ait olduğu kabul edilir. Bu bölgede jeolojik löveleri yapan W.BUCHARD granitlerin gabroları kestiğini açıklar. Granit ve Gabrolar metamorfik serileri bariz olarak kesmişlerdir. Söz konusu intrüzyonların yaşlarına gelince, bazik intrüzyonların yaşı üst Kretase, asidik olanların ise bazik olanlara göre daha genç olduğu kabul edilmektedir. Kayseri ve yakın çevresinde Erciyes volkanizmasının ürünlerini görmek mümkündür. Kayseri ve Develi arasında takriben 30 km kaide çapında 3916 m. yüksekliğinde bulunan Erciyes Dağı merkezi bir koni ile birçok tali parazit koniden oluşan sönmüş bir volkandır. Andezit, bazalt, lav ve cüruflardan meydana gelmiştir. Etrafında daha geniş sahalara yayılmış tüfler mevcuttur. Bunlar takriben 100 km mesafelere kadar sürüklenerek Neogen gölleri içinde teressüp etmiştir. Alt pliyosen volkaniklerinden bazalt ve aglomera kalın-ortaince tabakalaşmalı ve eklemlidir. Bloğumsu ayrışma gösterir. Tüfler ise ince tabakalıdır ve toprağımsı ayrışma gösterir. Develi ve Yahyalı arasında engebeli bir topografyaya sahip olan volkanitlerin üzerini uyumsuz olarak üst pliyosen yaşlı volkanitler örter. Gölsel kırıntılılar içerisinde yer alan tüf ve tüfütler üst pliyosen volkanizmasına aittir. Üst Miyosen de başlayan volkanit faaliyetler Kuvaterner de de devam etmiş ve Erciyesin son volkanizmasına ait tüf, ignimbirit, bazalt, bimis, aglomera, volkan külü, volkan çakılları ve volkan bombalarını oluşturmuştur. Bu volkanik birimlere Erciyes, Ali Dağı, Gesi, İncesu, Develi ve Tomarza yörelerinde rastlanmaktadır. Tektonik ve Paleocoğrafya Kayseri il merkezi ve yakın çevresi graben çöküntü alanı içerisinde yer alır. Bu graben Kuvaterner tektonizması sonucu oluşmuştur. Erciyes volkanizmasının tamamen bitmesi düşey blok hareketlerinden dolayı olmuştur. Söz konusu graben kuzeydoğu, güneybatı doğrultusunda oluşmuştur. Grabenin güney kanadında Gesi, Mimarsinan, Tavlusun, Talas, Ali Dağı ve Erciyes ten geçen çekim fayı ve buna paralel ovaya doğru çok sayıda çekim fayları vardır. Grabenin kuzey kanadında Muncusun, Erkilet, Boğazköprü, İncesu, Yeşilhisar çekim fayları vardır. Bu graben Develi ovası ile bağlantılıdır. Hatta daha güneyde Ecemiş koridoruna bağlıdır. Kuzeydoğu devamında ise Tuzla gölü ve Sarıoğlan baseni yer alır. Bu iki çöküntü arasında Lalebeli sırtı bulunur. Bu topoğrafik eşik iki çöküntüyü birbirinden ayırır. Bölgenin geçirdiği orojenik safhalara gelince; Bölgede Alp öncesi orojenik hareketlerin vukua gelmiş olması tabiidir. Ancak bu eski hareketler genç Alpin hareketlerle belirsiz hale gelmiştir. Bölgenin teknotik çehresi, asıl Alp orojenezi esnasında, bu orojenezin muhtelif safhaları sonunda oluşmuştur. Başlıca üç safha, Laremien, Pirenen ve Helvetik safhaları Orta Anadolu Bölgesi nin tektonik gelişmesinde çok etkili olmuşlardır. Bilhassa Laremien orojenisi ile Orta Anadolu kristalin masifinin bazik ve asidik plütonları (İntruzit masifleri) Kretase ve daha eski teşekküller içerisine yerleşmişlerdir. Pirenen ve Helvetik safhalar esnasında paroksizma hareketleri meydana gelmiş ve bu hareketlerle ilgili olarak şiddetli kıvrılmalar meydana gelmiştir. 22
Bölgenin Paleocoğrafyasına gelince; Alt Kretase devinde bölgede bir jeosenklinalin var olduğu ve bu devirde denizaltı volkanizmasının etkili olduğu kabul edilmektedir. Bu jeosenklinalde fliş fasiyesi oluşurken çevresine, bu jeosenklinalde ilaveten palozoyik ve Mesozoyik devri ürünleri yerleşmiştir. Miyosen den öne bölge eosen denitinin etkisinde kalmış ve eosen fliş fasiyesi oluşmuştur. Miyosen de Erciyes volkanizması başlamış, alt pliyosen, üst pliyosen ve kuvaternerde devam etmiş ve kuvaternerde sönümlenmiştir. Volkanizma sırasında (Miyosen de) yörede sığ göl, arten göl fasiyesinde, sıcak iklim etkisinde, sedimantasyonda kırmızı renk hakimdir. Gölün sığ olan serilerinde ani buharlaşmalar sonucu jips kütleri oluşmuştur. Alt Pliyosen de Volkanizma sonucu oluşan bütün olaylar görülür. Bazalt sütunları, tüt donları, bacaları, engebeli bir topografya oluşturur. Bu engebeli topografyanın üzerini Üst Pliyosen sığ gölü doldurmuştur. Üst pliyosen, miyosen gölüne nazaran daha sığ olup, zayf çimentolanma ve az belirgin tabaklanmalar neticesinde göl tamamlanmıştır. Üst pliyosenin Volkanizma faaliyetlerinin göle ulaştığı kesimlerde gölsel kırıntılar içerisinde tüf ve tüfitler oluşmuştur. Özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgeleri mahsurludur. Bu yörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin göz önünde tutulması gerekir. Sonuç olarak; özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgeleri mahsurludur. Bu yörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin dikkate alınması gerekir. Ayrıca ilin topoğrafik yapısının çanak şeklinde olması sebebi ile yeni yerleşimler yapılırken hava koordinatlarının etkilenmesinin dikkate alınması hava kirliliğinin artmaması açısından önem arz etmektedir. 23
Şekil IV.2.1.1. İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Sütun Kesiti 24
Şekil IV.2.1.2 Kayseri İli Jeoloji Haritası 25
Depremsellik Kayseri ili, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 3. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kayseri ili ve çevresinde 1881-1986 yılları arasında meydana gelen Akpınar Depremi (6.6 şiddetinde) ve Sarıkaya depremi (6.2 şiddetinde) bölgede görülen en önemli depremleri oluşturmaktadır. Yakın zamanda Kayseri ili ve çevresinde can ve mal kaybına yol açan yıkıcı bir deprem görülmemiştir. Pınarbaşı ilçesi, Kayseri ilinin güneyinden geçen Ecemiş Fayı, kuzeydoğusundan geçen Bünyan Fayı ve bu fayların bağlandığı Kızılırmak Fayı na yaklaşık olarak 100-120 km uzaklıktadır. Yörede aktif diri fayların bulunmayışı da deprem riskini çok azaltmaktadır. Şekil IV.2.1.3 Kayseri ili Deprem Haritası Şekil IV.2.1.3 te verilen Kayseri iline ait Deprem haritası incelendiğinde EİH nin ve TM nin bulunduğu Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri 3. Derece deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. 26
IV.2.2 Hat Güzergâhı ve Trafo Merkezindeki Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su Seviyeleri, Miktarları, Emniyetli Çekim Değerleri, Kaynakların Debileri, Halen Mevcut ve Planlanan Kullanımı) Kayseri iline ait yeraltı su kullanım durumu aşağıda verilmiştir: Hesaplanan Rezerv (hm 3 /yıl) : 716,30 Tahsis Edilen Rezerv (hm 3 /yıl) : 407,43 Sulama (hm 3 /yıl) : 209,41 İçme Suyu (hm 3 /yıl) : 198,02 Kalan Rezerv (hm 3 /yıl) : 308,87 Kayseri de 2011 yılında sulamaya tahsis edilen 198,02 (hm3/yıl) YAS nun 143,95(hm3/yıl) miktarı kullanılmıştır. 2011 yılında Kat i projesi tamamlanan Kayseri kenti içme, kullanma suyu projesine göre 209,41 (hm3/yıl) yeraltı suyu içme suyuna tahsis edilmiştir. İldeki önemli jeotermal alanlar ise Himmetdede, Bayramhacılı, Kuşçu ve Erciyes jeotermal alanları olup, buralardaki sıcak su kaynaklarının sıcaklıkları 25 C ile 45 C arasında değişmektedir. Himmetdede jeotermal alanında Çiftgöz sıcaksu kaynağında açılan kuyudan 32 C sıcaklık ve 10 lt/sn debide, Bayramhacılı alanında açılan kuyudan ise 38 C sıcaklık ve 15 lt/sn debide akışkan elde edilmiştir. Her iki kaynak da kaplıca turizminde kullanılmaktadır. IV.2.3 Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar)(1/25.000 lik topografik haritada gösterilmesi) Proje güzergâhı DSİ 12. Bölge Müdürlüğü nün görüş yazısına (EK-10) göre Bahçelik Sulamaları Bünyan Sarıoğlan Tacin Ünitesi Sulama Projesi ile kesiştiği bildirilmiştir. DSİ Genel Müdürlüğü 12. Bölge Müdürlüğünce yapılan incelemeler neticesinde inceleme koridorunda sulama projelerine ait sulama boruları, sulama kanalları drenaj kanalları ile sulama boruları ve kanallara ait bakım yolları bulunduğu belirlenmiş ve bu yapılara yeterli mesafe bırakılarak geçilmesi gerekliliği belirtilmiştir. Söz konusu EİH nin tesisi sırasında yukarıda bahsi geçen sulama boruları, sulama kanalları, drenaj kanalları ile sulama boruları ve kanallara ait bakım yollarına yeterli mesafe bırakılacak olup DSİ 12. Bölge Müdürlüğü ile gerekli koordinasyon sağlanacaktır. Ayrıca EİH güzergâhı boyunca kesişeceği akarsu ve kuru derelerin yataklarını bozmayacak nitelikte tesis edilecektir. Bahçelik Barajı na ait bilgiler: Barajın Yeri Kayseri - Pınarbaşı Akarsuyu Zamantı Nehri Amacı Sulama + Enerji + İçme Suyu + Taş.K. İnşaatın (başlama-bitiş) yılı 1996-2005 Gövde dolgu tipi Kaya Dolgu Gövde hacmi 1,634 hm 3 Yükseklik (talvegden) 53 m 27
Normal su kotunda göl hacmi 216,140 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 12,13 km 2 Sulama alanı 49033 ha Güç 4,71 MW Yıllık Üretim 27,84 GWh IV.2.4 Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb),(5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanununa Göre Gerekli İzinlerin Alınması) KAYSERİ İLİ Genel Toprak Yapısı İl toprakları bünye olarak %72 ince %28 kaba malzemeden oluşmaktadır. Toprak reaksiyonu olarak %37 kalevi, %62 nötr ve %1 ise asit özelliklidir. Kireç yönünden %63 oranında orta ve yüksek durumdadır. Yine ilin toprakları organik maddece %44 orta, %56 ise fakir durumdadır. Yaklaşık 80.932 Ha.lık alan ise çorak toprak olup, ilin arazi varlığı toplamının %5,33 dür. İlde görülen iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki çeşitlilik değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Kayseri de I-IV. sınıf tarım arazileri 546.221 ha olup, genelde tarım bu araziler üzerinde yapılmaktadır. 1.136.101 ha dan fazla alanı olan V-VIII. sınıf arazilerde de işlemeli tarım yapıldığı görülmektedir. Ancak, bu araziler işlemeli tarıma uygun değildir. Tarım alanlarından sonra ikinci sırayı alan mer a alanları ve orman alanları VII.sınıf araziler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıf dan VIII.sınıf a doğru giderek artmaktadır. SINIF - I: Topografya düz veya düze yakın (%0-2) dir. I. Sınıf arazilerin kapladığı alan 40.115 ha olup il yüzölçümünün % 2,4 ünü teşkil etmektedir. I. Sınıf arazilerin; 25,568 Hektarı alüvyal topraklar, 5804 Hektarı kolüviyal topraklar, 5957 Hektarı kahverengi topraklar, 2254 Hektarı Kireçsiz kahverengi topraklar, 532 Hektarı ise kırmızı kahverengi topraklardan oluşturmaktadır. Bu arazilerin 17.762 ha da kuru tarım, 19.779 ha da sulu tarım yapılmaktadır. 1.034 Ha ı bağ-bahçe arazisidir. 1.540 ha da diğer kullanım içindir. Söz konusu EİH özelinde bakılacak olursa, inceleme koridoru içerisinde % 4,36 lık kısım Sınıf-I toprak niteliğindedir. SINIF- II: Toplam miktarı 112.475 ha olup İl Yüzölçümünün % 6,6 sını oluşturmaktadır. Bu arazilerin %20 sini alüviyal topraklar, %43,4 ünü kolüviyal topraklar, %0,3 ünü kestanerengi topraklar, %20 sini kahverengi topraklar, %9 unu Kireçsiz kahverengi topraklar ve %7 sini kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Bu arazilerin; 67,554 ha da kuru tarım, 29.667 ha da sulu tarım yapılmaktadır. II inci sınıf arazilerin, 6200 Ha ı bağ-bahçe ve 4561 ha ı çayır-mer a arazidir. Ortalama eğimi ise % 2-6 arasındadır. 28
154 kv Kayseri Kapasitör-Talas TM EİH ve Talas TM güzergahının %6,62 lik kısmını II. Sınıf toprak kaplamaktadır. SINIF- III: III. sınıf araziler 200,305 ha. kapladığı alan ile İl Yüzölçümünün %11,87 sini teşkil eder. Bu arazinin toprak gruplarına göre dağılımı ise %13,5 i alüviyal topraklar, %16,6 sı kolüvyal topraklar, %0,7 si kahverengi orman toprakları, %2,1 i Kestanerengi, %14,5 i kireçsiz kahverengi, %3,2 si kırmızı kahverengi topraklar şeklindedir. Bu alanların kullanım durumları ise şöyledir; 156,801 ha. kuru tarım, 20,390 ha. sulu tarım, 6,900 ha. Bağ-bahçe, 9,808 ha. çayır-mer a, 461 ha. Orman-funda ve 5,945 ha. Da diğer kullanımlar. EİH güzergahının % 10,33 lük kısmında III. sınıf toprak yer almaktadır. SINIF- IV: IV. sınıf araziler 193.326 ha alanı ile İl Yüzölçümün ün %11,46 sını kaplamaktadır. IV üncü sınıf arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise şöyledir; % 13,80 i alüvyal, %6,94 ü kolüviyal topraklar, %2,57 ha ı Organik, %1,53 ü kahverengi orman toprakları, %0,1 i kireçsiz kahverengi orman toprakları, %3,74 ü kestanerengi, %44,81 i kahverengi toprakları, %14,99 u kireçsiz kahverengi, %10,60 ı kırmızı kahverengi ve %0,92 si Regosol topraklardan oluşmaktadır. Bu alanların kullanım durumları ise şöyledir; 143,279 ha da kuru tarım, 2074 ha da sulu tarım, 6105 ha. Bağ-bahçe, 37,710 ha da çayır-mer a, 2426 ha da orman fundal ve 1,732 ha. Diğer kullanımlar. EİH güzergahı inceleme koridoru içerisinde sınıf-iv toprak % 9,98 lik kısımda yer almaktadır. SINIF- V: Kayseri ilinde V. Sınıf arazinin toplamı 3,309 hektardır. Bu alanın büyük toprak gruplarına göre dağılımı şöyledir; 472 ha. Hidromorfik alüvyal topraklar, 2,837 ha. Organik topraklar. Bu arazilerin tamamı derin profile sahip ve düz-düze yakın eğimlidir. Aynı zamanda bu sınıf arazilerin tamamında yaşlık ve çoraklık problemi vardır. EİH güzergahı inceleme koridoru içerisinde sınıf-v toprak yer almamaktadır. SINIF- VI: Kayseri ilinde VI. Sınıf arazinin toplamı 210,641 hektardır. Toprak gruplarına göre dağılımı ise 16,478 ha ı alüviyal topraklar, 8,902 ha. Kolüvyal, 4,776 ha ı kahverengi orman toprakları, 1,802 ha ı kireçsiz kahverengi orman toprakları, 14,144 ha ı kestanerengi, 105,782 ha ı kahverengi topraklar, 35,392 ha ı kireçsiz kahverengi topraklar, 12,177 ha ı kırmızı kahverengi topraklar, 11,188 ha ı ise regosol topraklar şeklindedir. Bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir; %56,6 sı kuru tarım, %5 i sulu tarım, %3,8 i bağ-bahçe, %37,1 i çayır-mer a, %1,2 si orman funda ve %0,8 i diğer kullanımlar. Hat güzergahının geçtiği alanların en büyük kısmını %40,89 ile VII. sınıf toprak kaplamaktadır. 29
SINIF- VII: 757,382 ha alanı ile ilin % 45 lik kısmını kaplar. Bu alanların toprak gruplarının dağılımı ise %0,005 i alüvyal, %1,78 i hidromorfik alüvyal, %0,001 i alüvyal sahil bataklık, %0,005 i kolüvyal, %9052 si kahverngi orman, %9 u kestanerengi, %39,2 si kahverengi, %24,6 sı kireçsiz-kahverengi, %7,2 si kırmızı-kahverengi, %102 si regosol şeklinde teşkil etmiştir. Bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir; 60,555 ha. kuru tarım, 16 ha.ı sulu tarım, 2,679 ha. bağ-bahçe, 560,466 ha. Çayır-mer a, 130,219 ha. Orman-funda ve 3,429 ha. diğer kullanımlar. SINIF- VIII: 164,769 ha ile il topraklarının %9,8 ini oluşturur. Bu arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise 710 ha. Irmak yatağı, 164,059 ha. ise çıplak kayalık olarak belirlenmiştir. Kayseri de su yüzeyleri 4.251 ha. alan kaplamaktadır. Orman ve fundalık alanlar ilin 135,817 ha ını kaplar. Bunun 75,374 ha ı orman, 60,443 ha ı fundalıktır. Orman-fundalık alanların %95,88 i VII. sınıf arazilerde bulunmaktadır. Yerleşim alanları ise ilin 15,568 ha lık kısmını kaplamaktadır. Bu alanların 1,386 ha ı I inci sınıf arazilerde, 2,243 ha ı II inci sınıf arazilerde, 5,992 ha ı III üncü sınıf arazilerde bulunmaktadır. Yerleşim alanlarının %53 lük kısmı tarıma elverişli alanlarda kurulmuştur. 30
Arazi kullanım Durumu Tablo IV.2.4.1 İnceleme Alanı Toprak Özellikleri ve Arazi Kullanım Durumu BÜYÜK TOPRAK GRUBU ALÜVYOL TOPRAKLAR (A) KAHVERENGİ TOPRAKLAR (B) KIRMIZI KAHVERENGİ TOPRAKLAR (F) KOLÜVYAL TOPRAKLAR (K) KİREÇSİZ KAHVERENGİ TOPRAKLAR (U) DİĞER TOPLAM ALAN m2 ALAN m 2 GÜZERGAH UZUNLUĞUN A ORANI % TOPRAK SINIFI ALAN m 2 GÜZERGAH UZUNLUĞUN A ORANI % ŞİMDİKİ ARAZİ KULLANIMI ALAN m 2 GÜZERGAH UZUNLUĞUN A ORANI % 8594640,52 67849900,97 25523352,08 28264579,19 75275289,99 9929421,502 215437184,2 3,99 31,49 11,85 13,12 34,94 4,61 100,00 I II III IV VI VII VIII DİĞER TOPLAM ALAN m2 9393941,747 14263258,36 22244377,88 21503779,22 50005465,48 88096940,06 6172427,712 3756993,8 215437184,2 4,36 6,62 10,33 9,98 23,21 40,89 2,87 1,74 100,00 B:BAHÇE (KURU) BS:BAHÇE (SULU) C:ÇAYIR F:FUNDALIK K:KURU TARIM (NADASLI) M:MER'A S:SULU TARIM V:BAĞ (KURU) VS:BAĞ (SULU) DİĞER TOPLAM ALAN m2 1866138,795 1336251,413 98487,743 861204,808 100474532,9 73893475,98 16820994,87 9380032,5 427288,08 10278777 215437184,2 0,87 0,62 0,05 0,40 46,64 34,30 7,81 4,35 0,20 4,77 100,00 Kaynak: TÜGEM 31
Tablo IV.2.4.2 Kamulaştırma Alanı Toprak Özellikleri ve Arazi Kullanım Durumu BÜYÜK TOPRAK GRUBU ALÜVYOL TOPRAKLAR (A) KAHVERENGİ TOPRAKLAR (B) KIRMIZI KAHVERENGİ TOPRAKLAR (F) KOLÜVYAL TOPRAKLAR (K) KİREÇSİZ KAHVERENGİ TOPRAKLAR (U) DİĞER TOPLAM ALAN m 2 ALAN m 2 33044,516 604331,961 240209,279 360939,563 693127,706 33635,9 1965288,894 GÜZERGAH UZUNLUĞU NA ORANI % 1,68 30,75 12,22 18,37 35,27 1,71 100,00 TOPRAK SINIFI I II III IV VI VII VIII TOPLAM ALAN m 2 ALAN m 2 33044,516 278557,897 82400,72 190226,137 643723,934 703700 33635,87 1965288,894 GÜZERGAH UZUNLUĞU NA ORANI % 1,68 14,17 4,19 9,68 32,75 35,81 1,71 100,00 ŞİMDİKİ ARAZİ KULLANIMI ALAN B:BAHÇE (KURU) K:KURU TARIM (NADASLI) M:MER'A S:SULU TARIM V:BAĞ (KURU) DİĞER TOPLAM ALAN m 2 m 2 GÜZERGAH UZUNLUĞU NA ORANI % 4560,838 0,23 1034948,24 52,66 571851,744 29,10 96769,559 4,92 223522,645 11,37 33635,9 1,71 1965288,894 100,00 Kaynak: TÜGEM 32
IV.2.5 Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları), Kayseri ili genelinde oldukça yetersiz kalan sulama imkanları dolayısıyla kuru tarım gerçekleştirilmektedir. Sulu tarım ise bol yeraltı sularının olduğu ve akarsu geçişlerinin bulunduğu Develi ve Sarımsaklı ovalarında yapılmaktadır. İç Anadolu Bölgesinin doğusunda ve Orta Kızılırmak bölümünde yer alan Kayseri de tarım, genel olarak hububat ve hayvancılığa dayanmakta olup, yem ve sanayi bitkileri ile meyve ve sebze tarımı da gerçekleştirilmektedir. İl genelinde 158 adet tarımsal kooperatif faaliyet göstermektedir. Bu kooperatiflere 98.722 çiftçi üyedir. Bu kooperatiflerin 97 si tarımsal kalkınma, 59 u sulama, 1'i Pancar Ekicileri Kooperatifi, 1'i de Su Ürünleri Kooperatifi'dir. Kayseri ilinde yaklaşık 80 bin aile geçimini tarım ve hayvancılık ile sağlamaktadır Ancak köylerden şehir merkezlerine göçün hızla devam etmesi sebebi ile sayı gün geçtikçe azalmaktadır. İl arazi varlığının yarıya yakını, tarım alet ve makineleri ile işlenebilir kültür arazisi özelliği göstermektedir. Bununla birlikte çayır ve mera arazisi de büyük bir alan kaplamaktadır. Kayseri de toplam tarım alanı 670.584 hektardır. Bu alanın büyük bir kısmını kuru tarım alanı teşkil etmektedir. Kayseri ili kuru ve sulu tarım alanları Kuru Tarım Alanı (ha) Sulu Tarım Alanı (ha) Tarla Bağ-Bahçe Tarla Bağ-Bahçe 583.4081.676 80.470 5.030 % 87 % 0.3 % 11.7 % 1 İlde kuru tarım alanları, akarsulardan uzak ve yeraltı suyu bulunmayan yerlerde bulunmaktadır. Pınarbaşı, Tomarza, Develi, Kocasinan, Talas, Bünyan, Sarıoğlan, Felahiye ilçelerinde yaygındır. Sulu tarımın yapıldığı yerler ise yeraltı suyu bakımından zengin Develi ve Sarımsaklı ovalarında yer almaktadır. İldeki tarım alanlarının %48 i tahıl, %40 ı da nadas alanlarından oluşmaktadır. Toplam %90 a ulaşan bu oran sulama imkanlarındaki yetersizliklerden kaynaklanmaktadır. Sulama imkanlarının artırılması, tarımsal ürünlerde çeşitlenmeye neden olacaktır Kayseri de tarımsal işletmeler, genellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşan aile işletmeleri şeklindedir. Tarım işletmelerinin büyük çoğunluğu küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden oluşmaktadır. Kayseri'de tarım işletmeleri Büyüklük İşletme Sayısı Oran Sınırları (Adet) (%) (Da) 0-9 4.362 7 10-19 5.137 8 33
Büyüklük İşletme Sayısı Oran Sınırları (Adet) (%) (Da) 20-49 18.839 31 50-99 15.906 26 100-199 10.916 18 200-499 5.529 9 500-999 353 1 Toplam 61.042 100 İlde kuru tarım alanları, akarsulardan uzak ve yeraltı suyu bulunmayan yerlerde bulunmaktadır. Pınarbaşı, Tomarza, Develi, Kocasinan, Talas, Bünyan, Sarıoğlan, Felahiye ilçelerinde yaygındır. Sulu tarımın yapıldığı yerler ise yeraltı suyu bakımından zengin Develi ve Sarımsaklı ovalarında yer almaktadır. IV.2.5.1 Mera Vasfında Olan Yerler Mevcutsa 4342 Sayılı Mera Kanunu Hükümleri, Zeytinlik Olan Yerler İçin 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4086 Sayılı Zeytincilik Kanunu Hükümleri ile 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Hükümlerine Göre İrdelenmesi Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında, koordinatlı bir şekilde hazırlanan Orman Meşcere Haritası ve Arazi Varlığı Haritası nın bir arada değerlendirilmesi sonucu elde edilen verilere göre, planlanan enerji iletim hattı güzergâhında 571851,744 m 2 lik mera vasfındaki arazi bulunmaktadır (Bkz. Bölüm IV.2.4 te verilen tablolar). Proje güzergâhında mera alanı kullanılması hasebiyle 4342 sayılı Mera Kanunu nun 14. maddesi gereğince, fiilen yatırıma başlanmadan önce, söz konusu mera alanlarının tahsis amacı değişikliği ile ilgili olarak, Kayseri Valiliği ne (valilik mera komisyonuna) müracaat edilerek gerekli izinler alınacaktır. Proje güzergâhı boyunca geçilen en önemli yüzey suyu sulama Bahçelik Barajı sulama kanallarıdır. Proje alanı çevresinde yer alan sulak alanlarda ilgili detaylı bilgi, raporun IV.2.3 nolu bölümünde sunulmuş olup, projenin tüm aşamalarında, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, 1154 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği ve 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Başbakanlık Genelgesi nin hükümleri yerine getirilecektir. Proje kapsamında zeytinlik bulunmamakla birlikte, rastlanılması durumunda 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4032 Sayılı Zeytincilik Kanunu Hükümleri ve 1154 Sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamına giren alanların kullanılması durumunda, çalışmalara başlanmadan önce gerekli izinler alınacaktır. IV.2.5.2 Arazi Vasfı ile İlgili Bilgiler (Tapu Kayıtları), 1/25.000 Ölçekli ve 1/5.000 Ölçekli Alanların İşaretlenmiş Olduğu Onaylı (koordinatlı) Harita ve Vaziyet Planı CBS ortamında, koordinatlı bir şekilde hazırlanan Orman Meşcere Haritası ve Arazi Varlığı Haritası nın bir arada değerlendirilmesi sonucu elde edilen verilere göre, EİH güzergâhının yaklaşık 23 km si tarım alanından, 11,6 km si mera alanından, 4,6 km si bağlardan, 0,1 km si bahçeden, 0,7 km si ise diğer alanlardan geçmektedir. TM nin tesis edileceği alan tarla ve bağ niteliğindedir. Proje faaliyetleri kapsamında kullanılacak arazi miktarları (gerek mülkiyet hakkı ve gerekse irtifak hakkı alınacak alanların yaklaşık yüzölçümü) Tablo III.6.1. de verilmişti. TM alanı ve EİH güzergâhına ait direk yerleri ve irtifak koridoru 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde işlenmiş olup (Ek-2, Ek-3, Ek-4) 34
da verilmiştir. Arazi vasıflarıyla ilgili kesin bilgiler yapımı devam eden Kamulaştırma Planları tamamlandıktan sonra ortaya çıkacaktır. IV.2.6 Orman Alanları (Orman Alanı Miktarı (m2), Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı, Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Proje Sahasının İşaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Meşcere Haritası, 1/10.000 ölçekli Orman Kadastrosu, Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü İle ÇED İnceleme Değerlendirme Formu, Orman Alanından Geçen Bölümdeki Direk Sayısı, Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olmadığının Belirtilerek 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince İzin Alınacağının Girilmesi) Proje kapsamında yaklaşık 40 km uzunluğunda EİH tesis edilecek olup enerji iletim hattı Orman Genel Müdürlüğünden temin edilen 1/25000 ölçekli Orman Mesçere Haritası üzerinde yapılan incelemelere göre proje inceleme koridoru içerisinde (5 km lik koridor) türü belirtilmeyen bozuk koru baltalık ve çok bozuk kavak mesçere tipine sahip orman alanı bulunmaktadır. Ancak proje etki alanı (güzergâh eksen olmak üzere güzergâhın 25 m sağından 25 m solundan yaklaşık 50 m genişliğinde bir koridorun ) içerisinde ormanlık alan bulunmamaktadır. Proje inceleme alanı içerisinde bulunan ve projeden etkilenen orman alanlarına ait özellikler Tablo IV.2.6.1 de verilmiştir. Projede güzergâhı üzerinde tespit edilen herhangi bir orman alanı bulunmamakla birlikte olası bir orman alanına rastlanılması durumunda, orman alanlarında kamulaştırmanın yapılamayacağından 6831 Sayılı Orman Kanununun 17. Maddesi gereği Orman İzni alınacaktır. Kayseri Orman Bölge Müdürlüğünden görüş ile birlikte ÇED İnceleme Değerlendirme Formu talep edilmiş olup, henüz görüş temin edilememiştir. İlgili kurum görüşü ile ÇED İnceleme Değerlendirme Formu temin edildiğinde rapora eklenecektir. Orman kadastro haritaları kamulaştırma planları hazırlandıktan sonra güzergah üzerinde orman alanı olması durumunda izin aşamasında temin edilerek ilgili kuruma verilecektir. Tablo IV.2.6.1 Projeden Etkilenecek Orman ve Diğer Alanlara Ait Özellikler(Mesçere Tipi, Kapalılık, Çağ vs.) MEŞÇERE TİPİ ÇAĞ SINIFI KAPALILIK İNCELEME KORİDORU ALANI (m 2 ) PROJE ETKİ ALANI (m 2 ) BKBt - - 258152,8274 ÇBKv - - 425482,6816 OE - - 1559126,921 OT - - 883798,9776 OT-Z-T - - 4375255282 1965288,89 Z - - 753202,8597 Diğer - - 4379135046 Genel Toplam 8758270092 1965288,89 Orman Mesçere Haritası nda bulunan sembollerin açıklaması aşağıdaki gibidir: Kv : Kavak B : Bozuk Meşçere Z : Ziraat Alanı E : Erozyon Sahası Bt : Baltalık OT : Orman Toprağı T : Taşlık Alanlar T : Taşlık Alanlar 35
IV.2.7 Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Varsa Korunan Alanların 1/100.000 Ölçekli Haritada Gösterilmesi) Proje alanında; 2872 sayılı Çevre Kanunu Özel Çevre Koruma Bölgeleri başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu na giren Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Anıtları, Tabiat Parkları maddesi altında yer alan özellikte herhangi bir alan bulunmamaktadır. Ayrıca Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Sulak Alanlar, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri bulunmamaktadır. IV.2.8 Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan 2012-2013 Merkez Av komisyonu Kararları), Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi, Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve İşletme Aşamalarında). (Flora ve Fauna Arazi Çalışmasının Hangi Tarihlerde ve Kim Tarafından Yapıldığının Belirtilmesi), Hat Boyunca Kuş Göç Yollarının Olup Olmadığının Belirtilmesi Varsa Önlemler, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği Çerçevesinde ve Yaban Hayatı Bakımından Gerekli Önlemler) Flora: Fitocoğrafik Bölge Faaliyet alanı, İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi içerisinde yer almaktadır. İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi nde endemizm oranı %25-30 arasındadır. Türkiye deki İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi nin kuzeyini Avrupa-Sibirya flora alanı, batı ve güneyini Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi, doğusunu da Anadolu Diyagonali oluşturmaktadır. Türkiye deki İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi, İran ve Orta Asya da çok belirgin olan step, dağ stepi ve yarı çöl karakteri taşımaktadır. Anadolu Diyagonali yaklaşık 38. enlemde biri Amanos Dağları na diğeri Toros Dağları na doğru çatallanan bir hatla belirgin olarak ikiye ayrılmaktadır. Anadolu çaprazının doğusundan batıya bir bitki göçünün olduğu açıktır. Çaprazın doğusunda endemizm oranı yaklaşık %30 iken, batısında %65 ve diyagonal üzerinde ise %75 dir. 36
Şekil IV.2.8.1. Türkiye deki Fitocoğrafik Bölgeler ve Anadolu Diyagonali (Çaprazı) AKD. AV.-SİB. AV.-SİB. İR.-TUR. İR.-TUR. AKD. AKD. (AV.-SİB.: Avrupa Sibirya Bitki Coğrafyası Bölgesi, AKD.: Akd.Ele Bitki Coğrafyası Bölgesi, IR.-TUR.: İran Turan Bitki Coğrafyası Bölgesi) Şekil IV.2.8.2. Faaliyet Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Proje alanı ve çevresinin florasını tespit edebilmek için literatür araştırmasından faydalanılmış olup faaliyet alanı, Grid Kareleme Sistemine göre B5 karesinde yer almaktadır. Raporun flora kısmı oluşturulurken, TÜBİTAK tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden (http://turkherb.ibu.edu.tr) ve Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılmıştır. Literatür çalışmaları sonucu faaliyet alanı ve yakın çevresinde bulunan ve bulunması muhtemel türler Tablo IV.2.8.1 de verilmiştir. Bu çalışmada, türlerin endemizm ve nadirlik durumu, tehlike sınıfları, habitatları ve hangi fitocoğrafik bölge elementi oldukları belirtilmiştir. 37