T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) 12. Hafta Ders Notları - 03/05/2017 Arş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1
1980 Sonrası Türkiye sinde Sivil Toplum Devletin Topluma Açılma Süreci Mimari Kemalizm den Savunmacı Kemalizm e Sivil Toplum Cephelerinin Uyanışı İslam ın Türkiye deki Yükselişi Devletçi Elitin Karşı Atağı 2
1945-1980 1945-1950 1950-1960 1960-1970 1970-1980 3
1945-1980 1945-1950 Türkiye Batı kapitalizmine bağlanmak istiyor, bunun koşulu olarak çok partili hayat geliyor, ülke tarımsal ağırlıklı üretimin yapıldığı bir yer, sınıflar keskin bir biçimde ortaya çıkmamış, CHP ye karşı büyüyen bir muhalefet var 4
1945-1980 1950-1960 Tarımsal kapitalizm dönemi, CHP ye karşı biriken muhalefet DP yi iktidara taşıyor, DP sermayenin ve Batı kapitalizminin yanında, sınıflar tam olarak ortaya çıkmasa da artık belirginleşmeye başlıyor, işçi sınıfı ile sermaye arasında bir çatışma yok, 1960 darbesini DP nin aşırı otoriterleşmesi getiriyor, asker herhangi bir sınıfı koruma adına gelmiyor 5
1945-1980 1960-1970 61 Anayasası en özgürlükçü ortamı getiriyor, sanayi kapitalizmi ortaya çıkıyor, ithal ikameci planlı kalkınma dönemi, sivil toplum iyice kendini buluyor, sınıflar arası çelişki artıyor, sınıflar ortaya çıkıyor, işçi sınıfı da sermaye sınıfı da örgütleniyor, gelişmeler hem sermayenin hem de işçi sınıfının lehine oluyor, 71 muhtırası ordu içindeki sol bir kliğin darbe teşebbüsüne karşı yapıldığı için ordu sağ siyasete kayıyor, sermayeyi koruyan bir darbe yapıyor 6
1945-1980 1970-1980 71 Muhtırası özgürlükleri daraltıyor, buna rağmen sol yükselişe geçiyor 70 lerin sonlarına doğru, sanayi kapitalizmi olgunlaşıyor, sınıflar ve sınıf çelişkisi keskinleşiyor, işçi sınıfı toplumsal destek buluyor, ibre işçi sınıfının menfaatine dönüyor, rahatsız olan sermaye 24 Ocak Kararlarını Demirel Hükûmetine onaylatıyor, ithal ikameci planlı ekonominin sonu ve neoliberal ekonominin başlangıcı, 1960-1970 lerdeki işçi sınıfı kazanımları 12 Eylül 1980 Darbesiyle yok oluyor, darbe sermayenin menfaatine 7
1980 Darbesi Kenan Evren ve Milli Güvenlik Konseyi 1982 Anayasası 3 yıl 1983 Seçimleri Turgut Özal 8
Turgut Özal Eski DPT Müsteşarı Bir dönem Dünya Bankası nda çalıştı 1977 MSP MV adayı oldu ama seçilemedi 1979 da son Demirel Hükümetinde Başbakanlık Müsteşarlığı ile DPT Müsteşar Vekilliği yaptı Bülend Ulusu Hükümetinde görev aldı Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcılığı Neo-liberalizm 24 Ocak Kararlarını hazırlayan bürokrat 9
Turgut Özal 1983-1989 arası Başbakan ANAP tek başına iktidar Bu dönemde neoliberal doktrin hakimiyet kuruyor Bunun siyasete ve sivil toplum-devlet ilişkilerine yansımaları var 1989 da Cumhurbaşkanı oluyor İlk askeri kökenli olmayan Cumhurbaşkanı? 1993 te vefat etti 10
1991-2002 1991 de ANAP ın iktidarı kaybetmesiyle Türkiye 11 yıllık koalisyonlar dönemine girmiştir 1996-1997 REFAHYOL Hükümeti İlk kez siyasal İslam köklerinden gelen bir parti iktidar oluyor 28 Şubat 1997 Postmodern darbe 2002 Adalet ve Kalkınma Partisi 11
Devletin Topluma Açılma Süreci 12
Devletin Topluma Açılma Süreci Devlet eliti X Siyasal elit Ömer Çaha 1982 Anayasası Kutsal Türk Devleti Kemalist ilkeler Devletçilik? 13
Devletin Topluma Açılma Süreci Sınırlı Devlet Neoliberalizm Özelleştirme, Daha Az Devlet Düzenlemesi, Daha Az Sosyal Devlet, Serbest Piyasa, Sendikasızlaşma, Daha Esnek Çalışma Şartları Adalet, Güvenlik ve Savunma ile sınırlı devlet Sonuçları neler olmuştur? 14
Devletin Topluma Açılma Süreci Medya nın dönüşümü 1980 Sonrası Dönemde Televizyon Özel televizyonlar Ömer Çaha Medyanın 4 rolü 15
Devletin Topluma Açılma Süreci Devlet ve yöneticilerin karşısında durarak muhalefet görevi görmüştür Özel TV ler ile beraber dünyayı tanıma fırsatı bulmuştur - demokratik ve otoriter rejimler arasındaki farkı görmüştür Değişik kesimleri bir araya getirerek halkı ortak noktada toplama görevi gördü Devlet politikalarının kamuoyu nezdinde tartışılmasını sağlayarak devlet ile toplum arasında bir aracı kurum oldu 16
Devletin Topluma Açılma Süreci Medya Özelleşme ile birlikte ancak büyük sermayenin tutunabildiği bir yer oldu Tröstleşme oldu Holdingler medya patronları oldu Büyük ve ulusaşırı sermaye ile organik olarak bağlandı 17
Devletin Topluma Açılma Süreci Eğitim Özel üniversiteler açıldı YÖK kuruldu 18
Devletin Topluma Açılma Süreci Devlet Vakıf 51 52 53 53 53 53 53 53 53 1 2 3 5 6 7 8 9 12 13 18 19 27 27 28 1 1 2 3 3 8 16 18 20 23 24 1933 1944 1946 1955 1956 1957 1967 1971 1973 1974 1975 1978 1982 1984 1987 1992 1993 1994 1996 1997 1998 1999 2001 2003 19
Devletin Topluma Açılma Süreci Kentler Global kent söylemi Kentsel dönüşüm Kentler üzerinden mülkiyet dönüşümü AVM ler 20
Devletin Topluma Açılma Süreci 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 92.1 75.8 75 64.9 56.1 43.9 35.1 24.2 25 7.9 1927 1950 1980 2000 2015 Kent (%) Köy (%) 21
Devletin Topluma Açılma Süreci Nüfus 78,741,053 67,803,927 44,736,957 13,648,270 20,947,188 1927 1950 1980 2000 2015 22
Mimari Kemalizm den Savunmacı Kemalizm e 23
Mimari Kemalizm den Savunmacı Kemalizm e 1923-1950 arası toplumu kökten değiştiren Kemalizm, 1980 sonrası savunmacı bir noktaya gelmiştir Devletçilik Laiklik Halkçılık Cumhuriyetçilik Milliyetçilik Devrimcilik 24
Sivil Toplum Cephelerinin Uyanışı 25
Sivil Toplum Cephelerinin Uyanışı Çevreci Gruplar Feminist Gruplar 26
Sivil Toplum Cephelerinin Uyanışı Çevreci Gruplar Kurumsal Çevrecilik TEMA Reaksiyoner Çevrecilik Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Sosyal Çevrecilik HES Direnişleri 27
Sivil Toplum Cephelerinin Uyanışı Feminist Gruplar Liberal feminizm Marksist feminizm Post-kolonyal feminizm İslami feminizm 28
İslam ın Türkiye deki Yükselişi 29
İslam ın Türkiye deki Yükselişi MNP MSP RP FP SP ve AKP 30
Devletçi Elitin Karşı Atağı 31
Devletçi Elitin Karşı Atağı Demirel 28 Şubat 1997 32
Teşekkür Ederim. 33