1 ) TEVENİN (THEVENIN) TEOREMİNİN DENEYSEL OLARAK DOĞRULANMASI Amç: Tevenin teoremini doğrulmk ve yük direnci üzerinden kn kımı ulmk. Gerekli Ekipmnlr: DA Güç Kynğı, Ampermetre, Voltmetre, Dirençler, Dizilim Krtı, Muhtelif Syıd Bğlntı Klosu. Teorik Bilgi: Tevenin (Thevenin) teoremi, ir elektrik devresinin ir vey ir-kç devre elemnının ğlı olduğu kol göre gerekli dönüşümler ypılrk gerilim kynğı (VTH) ve on seri ğlı ir empedns (ZTH) ile ifde eder. Eğer elektrik devresi doğru kım kynklrı ile enerjilendiriliyors ZTH değeri yerine RTH kullnılır. Elde edilen devre Tevenin eşdeğer devresi olrk dlndırılır. Tevenin eşdeğer gerilimi ulmk için devre elmnının vey elemnlrının çıkrıldığı koldki gerilim değeri hesplnır ve u değer Tevenin eşdeğer gerilimi olrk lınır. Tevenin eşdeğer direnci ise ğımsız gerilim kynklrı kıs devre ve kım kynklrı çık devre edildikten sonr çık devre edilen kol göre hesplnır ve ulunn değer Tevenin eşdeğer direnci olrk lınır. Böylece, Tevenin eşdeğer devresi elde edilir ve dh önce orijinl devreden çıkrıln koldki elemn vey elemnlr u devreye ğlnrk gerekli çözüm ypılır. Uygulm: Şekil 1 de gösterilen devre diygrmını kullnrk Tevenin eşdeğer devresini teorik olrk elde edip ilgili koldn geçen kımı hesplyın. Bulunn sonuçlrı ilgili çizelgeye kydedin. Şekil 2 de gösterilen devre diygrmı devre dizilim krtın kurulrk Tevenin eşdeğer gerilimine krşılık gelen - uçlrındki gerilim ölçün. Şekil 3 te gösterilen devre diygrmı devre dizilim krtın kurrk - uçlrındn geçen kıs devre kımını ölçün. Ölçüm yoluyl Tevenin eşdeğer devresini elde etmek için ölçülen gerilim değerini ve kım değerine ölerek Tevenin eşdeğer direncini ulun. Deneysel olrk elde edilen Tevenin eşdeğer devresini (Şekil 4) şemtik olrk kurup luk dirençten geçen kımı ölçüp kydedin. Dh sonr teorik sonuçlr ile deneysel sonuçlrı ilgili çizelge yrdımıyl krşılştırın.
I L 15V Şekil 1. Teorik hesplm için şemtik devre diygrmı 15V V V TH Şekil 2. Tevenin eşdeğer gerilimini ölçen şemtik devre diygrmı 15V A I SC Şekil 3. Kıs devre kımını ölçen şemtik devre diygrmı
R TH V TH A I L Şekil 4. Tevenin eşdeğer devresi ile - kolundn geçen kımı ölçen şemtik devre diygrmı TEORİK ve ÖLÇÜM SONUÇLARI VTH (V) RTH (kω) ІL(mA) Teorik Deneysel Teorik Deneysel Teorik Deneysel
1 ) NORTON TEOREMİNİN DENEYSEL OLARAK DOĞRULANMASI Amç: Norton teoremini doğrulmk ve yük direnci üzerinden kn kımı ulmk. Gerekli Ekipmnlr: DA Güç Kynğı, Ampermetre, Voltmetre, Dirençler, Dizilim Krtı, Muhtelif Syıd Bğlntı Klosu. Teorik Bilgi: Norton teoremi, ir elektrik devresinin ir vey ir-kç devre elemnının ğlı olduğu kol göre gerekli dönüşümler ypılrk kım kynğı (IN) ve on prlel ğlı ir empedns (ZTH) ile ifde ede. Eğer elektrik devresi doğru kım kynklrı ile enerjilendiriliyors ZTH değeri yerine RTH kullnılır. Elde edilen devre Norton eşdeğer devresi olrk dlndırılır. Norton eşdeğer kımını ulmk için devre elmnının vey elemnlrının çıkrıldığı koldki kıs devre kımı hesplnır ve u değer Norton eşdeğer kımı olrk lınır. Norton eşdeğer direnci Tevenin eşdeğer direnci ile ynı olup ğımsız gerilim kynklrı kıs devre ve kım kynklrı çık devre edildikten sonr çık devre edilen kol göre hesplnır. Bulunn değer Norton vey Tevenin eşdeğer direnci olrk lınır. Böylece, Norton eşdeğer devresi elde edilir ve dh önce orijinl devreden çıkrıln koldki elemn vey elemnlr u devreye ğlnrk gerekli çözüm ypılır. Uygulm: Şekil 1 de gösterilen devre diygrmını kullnrk Norton eşdeğer devresini teorik olrk elde edip ilgili koldn geçen kımı hesplyın. Bulunn sonuçlrı ilgili çizelgeye kydedin. Şekil 2 de gösterilen devre diygrmı devre dizilim krtın kurulrk Tevenin eşdeğer gerilimine krşılık gelen - uçlrındki gerilim ölçün. Şekil 3 te gösterilen devre diygrmı devre dizilim krtın kurrk - uçlrındn geçen kıs devre kımını ölçün. Ölçülen u kım değerini Norton eşdeğer kımı olrk lın. Ölçüm yoluyl Norton eşdeğer devresini elde etmek için ölçülen gerilim değerini ve kım değerine ölerek Norton vey Tevenin eşdeğer direncini ulun. Deneysel olrk elde edilen Norton eşdeğer devresini (Şekil 5) şemtik olrk kurup luk dirençten geçen kımı ölçüp kydedin. Dh sonr teorik sonuçlr ile deneysel sonuçlrı ilgili çizelge yrdımıyl krşılştırın.
I SC R TH A I L Şekil 5. Norton eşdeğer devresi ile - kolundn geçen kımı ölçen şemtik devre diygrmı TEORİK ve ÖLÇÜM SONUÇLARI ISC (A) RTH (kω) ІL(mA) Teorik Deneysel Teorik Deneysel Teorik Deneysel