DENEY 6. İki Kapılı Devreler

Transkript

1 0506 hr ULUDĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FKÜLTESİ ELEKTRİKELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ÖLÜMÜ EEM04 Elektrik Devreleri Lorturı II 0506 hr DENEY 6 İki Kpılı Devreler Deneyi Ypnın Değerlendirme dı Soydı : Ön Hzırlık ve Deney ilgisi (0 / 00) : / 00 Deney Düzeneği Kurulumu (5 / 00) : / 00 Numrsı : Ölçü letlerinin Kullnımı (0 / 00) : / 00 Deney Sonuçlrı (0 / 00) : / 00 mnınd Tmmlm (5 / 00) : / 00 Deney Gruu : DENEY NOTU (00 / 00) : / 00 Sonuçlrın Yorumlnmsı (90 / 00) : / 00 Deney Trihi : Rpor Düzeni (0 / 00) : / 00 RPOR NOTU (00 / 00) : / 00 İmz : Değerlendiren :

2 0506 hr EEM04 ELEKTRİK DEVRELERİ II LORTUVR TÜÜĞÜ Lortur çlışmlrı örgün eğitim için, shlrı st 9 00 d, öğleden sonrlrı ve ikini eğitim için st 0 d şlr, geiken öğreni lortur lınmz. Öğrenilerin lortur gelmeden öne o gün ypklrı deneye it föyü dikktle okumlrı ve vrs deney önesi hzırlık kısmınd istenen tüm çlışmlrı ypmış olmlrı gerekir. Deney önesi hzırlık kısmınd istenenler, deneye şlmdn öne görevli öğretim elemnı trfındn ineleneek ve değerlendirileektir. Deney esnsınd öğreniye deneyle ilgili sorulr sorulilir. u yoklmlrın sonuu ve deneyin yürütülüşü sırsınd gösterilen ilgi, şrı ve çlışmlr değerlendirilerek öğreniye yptığı her deney için ir not verilir. 4 Geçerli mzereti (Devlet Kurumundn Heyet Rporu) olmdn deneye gelmeyen öğreni o deneyden sıfır (0) lmış kul edilir. Tkip eden deneylerden herhngi iri için ynı durumun tekrrı hlinde öğreni lorturdn devm lmz. 5 Deney tmmlndıktn sonr sonuçlr deneyi yürüten görevli Öğretim Elemnın gösterilir ve nk onyı lındıktn sonr montj dğıtılır. 6 Öğrenilerin deneyleri yprken deney föylerinde elirtilen dımlrı ve şmlrı tkip etmeleri gerekmektedir. Kendi şlrın içinden çıkmdıklrı durumlrd görevli öğretim elemnındn yrdım istemeleri, gruplr rsınd fikir lışverişinde ulunmmlrı gerekmektedir. u nedenle lorturd mçsız dolşmk, şk gruplrın işine krışmk, yüksek sesle konuşmk ve izinsiz lorturdn yrılmk ysktır. Lortur girerken ep telefonlrı kptılktır. 7 Deney sırsınd lınn sonuçlr ve unlrdn çıkrıln yorumlr deney föyünde yer ln ilgili kısımlr düzenli olrk işleneektir. 8 Ypıln deneye it rporlr ir hft sonr teslim edileektir (lortuvr çlışmsı olsun olmsın). Teslim trihinin herhngi ir şekilde ttile denk gelmesi durumund ilk iş günü teslim edilmelidir. Geç teslim edileek rporlr için süre; ir hftdır, nk u durumdki her deneyin RPOR NOTU 50 pun üzerinden değerlendirileektir. ir hftlık ek sürede teslim edilmeyen rpor notu sıfır (0) kul edileektir.

3 0506 hr Deney 6: İki Kpılı Devreler MÇLR. İki kpılı devrelerde y ve z prmetrelerinin hesplnmsı. İki kpılı devrelerde y ve z prmetrelerinin ölçülmesi ÖNİLGİ. İki kpılı devreler hkkınd genel ilgiler I Giriş Kpısı V DEVRE Çıkış Kpısı I 4uçlu devreler kım uç (terminl) çiftinin irinden girip diğerinden çıkıyors, kpılı devre olrk dlndırılırlr. Örneğin, şekildeki devrede, I uundn girip giriş terminlinin uundn çıkmktdır. urd, lineer kpılı devrenin ğımsız kynklr ve sıfırdn frklı şlngıç koşullrı içermediği kul edilmiştir. kpılı devre sdee direnç devresi olilir y d olmyilir, genel olrk sdeğişkeni y d jwdeğişkeni ile formülize edileilir T Dönüşümü V V T devresi = olduğund, devresi de = olduğund simetriktir denir. Eğer T ve devrelerinde tüm empednslr iririne eşitse, u durumd T ve devreleri tümüyle simetriktir denir. Şekillerden görüleeği gii T ve devreleri kpı ve u shiptirler. u devrelerin irirlerine dönüşümlerinde kullnıln formüllerin elde edilmesi için, iki devrenin de ynı uç çiftinde eşit empedns ship olmsı gerekir. un göre; şekil () dki devrenin. kpıdn () görülen empednsı, şekil () deki devrenin. kpıdn () görülen empednsın eşit olğındn, ( ) gii diğer uçlr içinde eşitlikler yzılrk, ir devresini T devresine dönüştürmek için ) T devresi ) devresi Şekil ) T ve devreleri

4 0506 hr formülleri yd ir T devresini devresine dönüştürmek için formülleri kullnılır. Kpılı Devrelerin Eşitlikleri I Giriş Kpısı V DEVRE Çıkış Kpısı I I ve kımlrının şekilde gösterildiği gii devreye doğru ktıklrı kul edilsin. Değişkenler V,, I ve dir. kpılı devrede değişken ğımsız ve değişken de ğımlıdır. ğımsız değişkenimizi 6 değişik şekilde seçeiliriz; (V, ), (I, ), (V, ), (I, ), (V,I ), (, ). yrı elemnlrımızın lineer olduğunu kul ediyoruz. Tlo: DevrePrmetre Modeli ğımsız Değişkenler ğımlı Değişkenler Devre Prmetreleri (Girişler) (Çıkışlr) I, V, Empedns V, I, dmitns Y V, I, Hirit g I, V, Hirit h, V,I Trnsmisyon T V,I, Ters Trnsmisyon T Y Prmtrelerinin ulunm Yöntemi dım Y ve Y ulmk için giriş uçlrın I kım kynğı ğlnır ve çıkış uçlrı kıs devre ypılır. dım V ve ulunrk Y =I /V ve Y = /V hesplnır dım Y ve Y yi hesplmk için çıkış uçlrın kım kynğı ğlnıp giriş uçlrı kıs devre ypılır. dım I ve ulunrk Y = / ve Y =I / hesplnır Not: kpılı devrede ğımlı kynklr yd opmp olmdığınd Y =Y dir.

5 0506 hr Prmetrelerinin ulunm Yöntemi dım ve ulmk için giriş uçlrın V gerilim kynğı ğlnır ve çıkış uçlrı çık devre ypılır. dım I ve ulunrk =V /I ve = /I hesplnır dım ve yi hesplmk için çıkış uçlrın gerilim kynğı ğlnıp giriş uçlrı çık devre ypılır. dım ve V ulunrk = / ve =V / hesplnır Not: kpılı devrede ğımlı kynklr yd opmp olmdığınd = dir. İki Kpılı Devrelerin rğlntılrı I kpılı N V kpılı N Şekil ) Kpılı Devrelerin Prlel ğlnmsı I I V kpılı N V I V kpılı N Şekil ) Kpılı Devrelerin Seri ğlnmsı ÖN HIRLIK. Şekil ve Şekil deki devrelerde = = =k ve devrenin giriş gerilimi V =V için devrelerin y prmetrelerini (Y, Y, Y, Y ) hesplyınız ve ulduğunuz değerleri Tlo II de yerine yzınız. 4

6 0506 hr. Şekil ve deki devrelerde = = =k ve devrenin giriş gerilimi V =V için devrelerin prmetrelerini (,,, ) hesplyınız ve ulduğunuz değerleri Tlo III de yerine yzınız. Öneri: Deneyde kullnılk devreleri lortuvr önesinde kurrk (Workenh vey lortuvr ortmınd) çlıştırmnız, deney sırsınd hızlı ve doğru sonuçlr elde etmenize yrdımı olilir. DENEYDE KULLNILKLR Multimetre, Dirençler: k DENEYİN YPILIŞI. İki kpılı devrelerde Y prmetrelerinin ölçülmesi. Şekil 4 deki T devresini = = =k için kurunuz I I V V ) T Devresi ) Devresi Şekil 4. T ve Devreleri 5

7 0506 hr. Devrenin çıkış kpısını kıs devre yprk ( =0V) devrenin girişine V =V uygulyınız.. I kımını ölçerek Tlo II de yerine yzınız..4 kımını ölçerek Tlo II de yerine yzınız..5 Devrenin giriş kpısını kıs devre yprk (V =0V) =V gerilim kynğını devrenin çıkış kpısın uygulyınız. Sırsıyl giriş ve çıkış kpısındki kımlrı (I ve ) ölçerek Tlo II de yerine yzınız..6 Şekil 4 deki devresi için ilk 5 dımı tekrrlyınız.. İki kpılı devrelerde prmetrelerinin ölçülmesi. Şekil 4 dki devreyi kurunuz. V =V gerilim kynğını devrenin giriş kpısın uygulyınız. Devrenin çıkış kpısını çık devre ypınız.. Sırsıyl I kım ve gerilim değerlerini ölçünüz. Ölçtüğünüz değerlere göre ve prmetrelerini hesplyıp Tlo III de yerine yzınız.. Devrenin giriş kpısını çık devre ypınız (I =0) ve V =V gerilim kynğını devrenin çıkış kpısın uygulyınız..4 Sırsıyl kım ve V gerilim değerlerini ölçünüz. Ölçtüğünüz değerlere göre ve prmetrelerini hesplyıp Tlo III de yerine yzınız..5 Şekil 4 deki devresi için ilk 4 dımı tekrrlyınız. Tlo II Koşullr V =V, =0V =V, V =0V Devre Y Y I Y Y I Şekil Şekil Tlo III Koşullr V =V, =0 =V, I =0 Devre I V Şekil Şekil 6

8 0506 hr Sonuçlr ve Yorumlr. Şekil deki sistemde N ve N devrelerinin her ikisi de kluk dirençlerden oluşn irer T devresi ise tüm sistemin Y prmetreleri nsıl hesplnır?. Şekil deki sistemde N ve N devrelerinin her ikisi de kluk dirençlerden oluşn irer devresi ise tüm sistemin prmetreleri nsıl hesplnır? 7