FELSEFİ YAPIDA EĞİTİM MODELLERİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ / SİİRT ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ
FELSEFE Felsefe, kavramlar yaratmayı içeren bir disiplindir. Filozof kavram dostudur, kavram üretme gücünü içinde taşır. Bu felsefenin basit bir kavram oluşturma, keşfetme, üretme sanatı olmadığını söylemek demektir; çünkü kavramlar ille de birtakım formlar, ürünler ya da keşifler değillerdir. Felsefenin amacı her zaman yeni kavramlar yaratmaktır.bu noktadan hareketle felsefenin salt kavramlar aracılığıyla elde edilen bilgi olduğu söylenebilir.
Varlık Felsefesi (Ontoloji): var olanı inceleyen alan Tüm varlığın başlangıcı nedir? Gerçek insan, ruh, varlık nedir? Evren bir düzen içinde mi? varlığın, gerçekliğin ne olduğu sorgulanır, doğası araştırılır. Varlık felsefesi, evren ve insanla ilgili maddi ve manevi her şeyi konu alır.
Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): bilginin ne olduğu, kaynağı, nasıl bilebildiğimiz, sınırlılıkları incelenir Mutlak mı göreceli mi? Bilgi türleri neler? SİZCE: Bilgi doğuştandır ile sonradan kazanılır anlayışına göre öğretim değişir mi?
Değerler Felsefesi (Aksiyoloji): Etik ve estetikle ilgili iyi, güzel, kötü, çirkin, ahlaki doğru ya da yanlış, saygı, vicdan, özgürlük, erdem, mutluluk vb. Değerlerin kaynağının ne olduğu?, doğuştan mı sonradan mı kazanılır?, zamana ve topluma göre değişir mi? Öncelikleri var mı? Ortak değerler neler? Mantık (Bazı kaynaklarda 4. alan olarak geçer) Akıl nedir? Aklın kuralları var mıdır? Varsa nelerdir? Evrensel genel-geçer midir? Akıl yürütme yolları var mıdır? Varsa nelerdir?
Eğitim genel anlamda bireyin davranışlarına ve davranışlarını belirleyen süreçlere yönelen etkinliklerin tümünü kapsayan bir olgudur. Felsefe ise kavramlar üretmedir. Eğitimin her alanında bizler (amaçlarda,içerikte,öğrenme-öğretme sürecinde, değerlendirmede) belirli kavramlarla düşünür ve kararlar veririz. Düşünce sürecimizde yer alan kavramların türü ve niteliği bizim bu alanlara ilişkin karar ve eylemlerimizi belirlemektedir. Örneğin, Öğretmenlerin öğrencileriyle kuracakları ilişki, onların insan doğasına ilişkin kavramlarına dayanmaktadır. Dolayısıyla eğitimle ilgili insanların da eğitime ilişkin karar ve eylemlerini onların sahip oldukları kavramlar belirlemektedir. Felsefe ise bu kavramların üretim alanıdır.
ÇEŞİTLİ FELSEFİ GÖRÜŞLER VE EĞİTİM İdealizm ve Eğitim Realizm ve Eğitim Natüralizm ve Eğitim Pragmatizm ve Eğitim Varoluşçuluk ve Eğitim
İDEALİZM (Platon-Hegel) En geniş anlamıyla, tinsel güçlerin evrendeki tüm süreçleri ya da olup bitenleri belirlediğininsavunan tüm felsefe öğretilerini içerecek biçimde kullanılan terim. Var olan her şeyi "düşünce"ye bağlayıp ondan türeten; düşünce dışında nesnel bir gerçekliğin varolmadığını, başka bir deyişle düşünceden bağımsız bir varlığın ya da maddî gerçekliğin bulunmadığını dile getiren felsefe akımını niteler. Öğretmenin görevi: öğrencilerdeki bilgileri bilinç düzeyine çıkarmak, merkezde konular, dersler evrensel doğrular var Düz anlatım, soru-cevap, ezber ağırlıklı, Başarı diğer öğrencilerle kıyaslanır
İDEALİZM VE EĞİTİM İdealizm evreni açıklamada ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları temel alan bir düşüncedir. İdealizmin eğitime ilişkin kendine özgü görüş ve yaklaşımları vardır. İdealist bir eğitimin amacı, öğrencileri doğruyu aramaya teşvik etmektir. İdealist eğitim kişiyi iyi, doğru ve güzele yöneltmeyi amaçlar. insanın değerini çok yüksektir, eğitimle daha da yükselir Eğitimde sağlam ve kültürlü bir kişilik geliştirmek çok önemlidir. Öğretmenin görevi: öğrencilerdeki bilgileri bilinç düzeyine çıkarmak, merkezde konular, dersler evrensel doğrular var Düz anlatım, soru-cevap, ezber ağırlıklı, Başarı diğer öğrencilerle kıyaslanır
İdealist eğitimde öğretmen-öğrenci ilişkisinde en önemli merkezi rol öğretmenindir. J.Donald Buther, Eğitimde İdealizm adlı eserinde iyi bir öğretmende bulunması gereken özellikler olarak şunları belirtmektedir: 1. Öğrenciler için kültürün ve gerçekliğin taşıyıcısı ve yansıtıcısı olmalıdır. 2. İnsan kişiliği konusunda uzman olmalıdır. 3. Öğrenme sürecini çok iyi bilmeli, bu yetisini coşkuyla ortaya koymalıdır. 4. Öğrencilerle arkadaş olmayı becerebilmelidir. 5. Öğrencilerde öğrenme isteği uyandırmalıdır.öğretimin moral öneminin mükemmel insanlar yetiştirme hedefinde yoğunlaştığının bilincinde olmalıdır. 6. Her yeni nesildeki kültürel yeniden doğuşun öncüsü olmalıdır.
REALİZM Realist felsefenin kurucusu, Platon un öğrencisi olan Aristoteles tir. Realizm,gerçekliğin nesnel bir düzeni olduğunu ve insanların bu gerçekliğin bilgisine ulaşma yetilerinin bulunduğunu ileri süren bir felsefe Varolan herşey gerçek Dış dünyanın insan algılarından bağımsız olduğu varsayımından hareket Maddenin varlığına olan inanç temeldir. Bir savın ya da inancın doğruluğu, dile getirdiği nesne ya da olgunun var olmasına bağlıdır. Mutlak doğru var Çağdaş eğitim uygulamalarında realist felsefenin pek çok unsurunu bulmak mümkündür.örneğin, birçok ders kitabında yer alan konular (fen, matematik, tarih, dil bilgisi) insanın gerçekliği nasıl dikkatlice organize ettiğini sistematik olarak açıkladığını göstermektedir.
REALİZM VE EĞİTİM Realizme göre, eğitimin amacı, en iyi, en mükemmel yetilerle donatarak insanı mutlu etmektir. Eğitim insanları bilgi alanları konusunda aydınlatırken, insanın en önemli yetisi ve gücü olan aklını da geliştirmelidir.
Pragmatizm (Faydacılık Dewey, W. James) Gerçeğe ve eyleme yönelik olan, pratik sonuçlara yönelik düşünmek Hem iyinin teorisi hem de doğrunun teorisidir. İyinin teorisi olarak faydacılık refahcıdır (welfarist). İyi en fazla faydayı sağlayandır ve burada fayda zevk, tatmin veya bir nesnel değerler listesine göre tanımlanır. Bir doğru teorisi olarak ise faydacılık neticecidir (consequentialist).
Pragmatizme göre gerçeğin esası değişikliktir. Pragmatizm doğası gereği insancıldır. Her şeyin ölçüsü insandır. İnsanın ruhsal bir varlık olduğunu birçok pragmatist kabul etmez. İnsan için önemli olan onun kendi işine yarayandır. Bilgi sürekli değişim içinde bir süreçtir
Pragmatizmin önde gelen düşünürlerinden Dewey in eğitim felsefesini oluşturan temel unsurları şöyle sıralayabiliriz: 1. Öğrenen, yaşayan bir organizma, yaşamını sürdürmek için etki ve enerjiye sahip biyolojik ve sosyolojik bir fenomendir. 2. Öğrenen hem doğal hem de sosyal bir çevrede yaşar. 3. Kendine özgü davranışlarla hareket eden öğrenen birey çevreyle sürekli bir ilişki halindedir. 4. Çevreyle ilişkisinde birey ihtiyaçlarını karşılamak için uğraşırken problemlerle karşılaşır. 5. Bireyin problemlerini çözme sürecini öğrenmesi çevre içinde gerçekleşmektedir.
VAROLUŞÇULUK Varoluşçuluk (J.P. Sartre) felsefesinde toplumun ya da insan toplulukları karşısında bireyin biricikliği ve özgürlüğü ön plana gelir, tüm insanlar var olma ve kendilerini tanımlama sorumluluğunu taşırlar. Varoluşçu felsefe, geleneksel felsefenin bilimsel problemleriyle uğraşma yerine, yaşamın sürekli problemleriyle, özellikle de ölümün kaçınılmazlığı, aşk sevinci, acı çekme, seçme gerçeği, özgürlük deneyimi, bireysel ilişkilerin verimi ya da verimsizliği konuları üzerinde durmaktadırlar.
Varoluşçuluğun önde gelen düşünürlerinden Van Cleve Morris e göre insan için en uygun eğitim, kadın ve erkek kişilerde yaşadıkları dünyada biricik özne olduklarına ilişkin Varoluşsal bir bilinç oluşturan eğitimdir. Varoluşçu eğitim yüksek öğretimin ilk yıllarında başlamalı ve sonuna kadar sürmelidir. Bireyin özgürlüğü önemli Her öğrenci kendi değer sistemini geliştirsin Öğretmen bilgi aktarsın/yönlendirsin Öğrenciye destek olsun
NATÜRALİZM Natüralizm (JJ Rousseau, Pestalozzi) eğitimde özellikle şu düşünceleri temel almaktadır: 1. Eğitim hedefleri belirlenirken, evrensel düzenin bir parçası olan doğaya ve insan doğasına bakılmalıdır. 2. Doğayı anlamanın yolu duyumlardan geçer,duyum gerçekliğe ilişkin bilgimizin temelidir. 3. Doğadaki süreçler yavaş, derece-derece evrimsel olduğundan eğitimimizin de seyri yavaş olmalıdır.
Natüralist eğitimciler, bilginin bir otorite haline getirildiği eğitim anlayışına karşı çıkmışlardır. Natüralist eğitim anlayışında; öğretimde, doğal davranışlar sergileyen çocuk bilgiyi pasif bir şekilde alıp ezberlememeli,öğretimde çocuğun duygularını kullanarak çevreyle ilişkiye girmesi ve problem çözmesi sağlanmalıdır. Sonuç olarak:çocukların öğretimi, kitaplar ve derslerde yer alan bilgileri kelimesi kelimesine öğretmek, telkin etmek yerine, direk çevreyle kuracakları duyusal etkileşime dayandırılmalıdır.
Tüm gerçeklik doğadır Doğa insana her türlü deneyimi/bilgiyi sunar Çocuk pasif öğrenen olmamalı, duygularıyla, çevreyle ilişkiye girerek, problem çözerek öğrenmeli Öğretmen doğayla uyumlu Öğretmen sabırlı/seçenek sunan rolünde
-SON- HAZIRLAYAN : SEFA SEZER İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ / SİİRT ÜNİVERSİTESİ