İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... VII ÖNSÖZ... IX SUNUŞ... XI İÇİNDEKİLER... XV KISALTMALAR... XXI BİRİNCİ BÖLÜM SİT ALANI VE ARKEOLOJİK SİT ALANI TANIMI I. GENEL OLARAK SİT ALANI TANIMI... 1 A. SÖZLÜK TANIMI... 1 B. 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU NDAKİ TANIMI... 1 C. 1972 TARİHLİ PARİS DÜNYA KÜLTÜREL VE DOĞAL MİRASIN KORUNMASI SÖZLEŞMESİ NDEKİ TANIMI... 2 II. ARKEOLOJİK SİT ALANININ TANIMI... 2 A. 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU NDAKİ TANIMI... 2 B. KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ TESPİT VE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİKTEKİ TANIMI... 3 C. KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ VE SİTLERİN TESPİT VE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİKTEKİ TANIMI... 3 D. 658 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI KORUMA YÜKSEK KURULU İLKE KARARI NDAKİ TANIMI... 3 1. I. Derece Arkeolojik Sit Alanı... 4 2. II. Derece Arkeolojik Sit Alanı... 5 3. III. Derece Arkeolojik Sit Alanı... 5 İKİNCİ BÖLÜM KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI KORUNAN ALANLAR I. KORUNAN ALANLAR KAVRAMI... 7 A. KÜLTÜR VARLIKLARI... 8 1. Taşınır Kültür Varlıkları... 8 2. Taşınmaz Kültür Varlıkları... 9 B. TABİAT VARLIKLARI... 11
XVI II. KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA HUKUKU... 12 III. KORUNAN ALANLARIN ARKEOLOJİK SİT ALANLARI BAKIMINDAN KAYNAKLARI... 13 A. ANAYASA... 13 B. MİLLETLERARASI ANTLAŞMALAR... 14 C. KANUNLAR... 15 D. YÖNETMELİKLER... 16 E. İLKE KARARLARI... 19 F. GENELGELER... 23 G. YARGI KARARLARI... 24 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE KORUMA BİLİNCİ VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARININ TARİHSEL SÜRECİ I. DÜNYADA KORUMA BİLİNCİ VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARININ TARİHSEL SÜRECİ... 29 II. TÜRKİYE DE KORUMA BİLİNCİ VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARININ TARİHSEL SÜRECİ... 33 A. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER BAKIMINDAN SÜREÇ... 33 1. Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi... 34 2. Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi... 36 3. Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi... 37 4. Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme... 38 5. Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme... 39 6. Milletlerarası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi Yönetmeliği... 39 B. KÜLTÜREL ALANLAR BAKIMINDAN TÜRKİYE NİN ÖNEMİ... 40 C. YASAL SÜREÇ... 43 D. KORUNAN ALANLARDA KANUN VE İDARİ TEŞKİLATLANMA SORUNU... 44 E. TÜRKİYE DE ARKEOLOJİK SİT BİLİNCİ... 44 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ KORUNMASINDA ARKEOLOJİK SİT ALANLARI BAKIMINDAN TEŞKİLATLANMA I. DÜNYADA TEŞKİLATLANMA... 49 II. TÜRKİYE DE ARKEOLOJİK SİT ALANLARI BAKIMINDAN TEŞKİLATLANMA... 51
XVII A. MERKEZ TEŞKİLATI... 52 1. Kültür ve Turizm Bakanlığı... 52 2. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü... 54 B. TAŞRA TEŞKİLATI... 55 1. Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü... 55 C. ÖZERK TEŞKİLAT... 56 1. Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu (KVKYK)... 57 2. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları (KVKBK)... 58 BEŞİNCİ BÖLÜM ARKEOLOJİK SİT ALANLARININ TESCİL VE YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN BAŞVURU YOLLARI I. İDARİ BAŞVURU YOLU... 62 II. İTİRAZ YOLU... 65 A. KVK BÖLGE KURULLARININ KARARLARINA KARŞI İTİRAZ YOLU... 65 B. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARINA KARŞI İTİRAZ YOLU... 66 III. DAVA YOLU... 67 A. KVK YÜKSEK KURULU NUN İTİRAZ ÜZERİNE VERMİŞ OLDUĞU KARARLARA İLİŞKİN DAVA YOLU... 67 B. KVK YÜKSEK KURULU NUN İLKE KARARLARINA KARŞI DAVA YOLU... 68 C. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARINA KARŞI DAVA YOLU... 69 ALTINCI BÖLÜM ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA KAMULAŞTIRMA VE TRAMPA USULÜ I. KAMULAŞTIRMA... 71 II. TRAMPA (TAKAS)... 74 A. TRAMPA EDİLEBİLECEK TAŞINMAZLAR... 75 B. TRAMPA EDİLEMEYECEK TAŞINMAZLAR... 78 C. TRAMPAYA KONU TAŞINMAZLARIN BELİRLENMESİ... 80 D. BAŞVURUNUN ŞEKLİ VE İNCELEME... 81 E. DEĞER TAKDİRİ... 82 F. İLAN VE BAŞVURU... 83 G. BEDELE İTİRAZ... 83 H. TRAMPA... 84 I. GİDERLER... 85 İ. ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARI... 85
XVIII YEDİNCİ BÖLÜM ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA MÜLKİYET HAKKININ İHLALİ, MÜDAHALE VE CEZAİ YAPTIRIM, MUAFİYET I. ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA MÜLKİYET HAKKININ İHLALİ SORUNU... 101 A. MÜLKİYET HAKKININ SINIRLANDIRILMASININ DAYANAKLARI... 102 B. 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNUNDA ARKEOLOJİK SİT MALİKLERİNİN MÜLKİYET HAKKININ SINIRLANDIRILMASI... 104 C. KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU NUN 658 NOLU ARKEOLOJİK SİTLER, KORUMA VE KULLANMA KOŞULLARI İLKE KARARI ÇERÇEVESİNDE ARKEOLOJİK SİT MALİKLERİNİN MÜLKİYET HAKKININ SINIRLANDIRILMASI... 107 1. I. Derece Arkeolojik Sit Alanlarında Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması:... 108 2. II. Derece Arkeolojik Sit Alanlarında Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması... 109 3. III. Derece Arkeolojik Sit Alanlarında Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması... 109 D. MÜLKİYET HAKKI İHLAL EDİLEN MALİKLERİN TAZMİNAT HAKKI... 116 II. ARKEOLOJİK SİT ALANLARINA MÜDAHALE, İZİN VE CEZAİ YAPTIRIM... 121 A. HABER VERME ZORUNLULUĞU... 121 B. DEVLET MALI NİTELİĞİ... 122 C. İZİNSİZ MÜDAHALE VE KULLANMA YASAĞI... 122 D. HAK VE SORUMLULUK... 123 E. DEVİR YASAĞI... 124 F. RUHSATSIZ YAPI YASAĞI... 124 G. MALİKLERİN İZİN VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ... 124 H. ARAŞTIRMA, SONDAJ VE KAZI İZNİ... 125 I. CEZALAR... 125 III. ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA MUAFİYETLER... 128 SEKİZİNCİ BÖLÜM KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI...131 DOKUZUNCU BÖLÜM İLLERE GÖRE SİT ALANLARI LİSTESİ...141
XIX ONUNCU BÖLÜM MEVZUAT KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU... 159 SİT ALANLARINDA KALAN TAŞINMAZLARIN HAZİNE TAŞINMAZLARI İLE DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK... 198 KORUNAN ALANLARDA YAPILACAK PLANLARA DAİR YÖNETMELİK... 205 KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ YAPI ESASLARI VE DENETİMİNE DAİR YÖNETMELİK... 213 KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARIYLA İLGİLİ OLARAK YAPILACAK ARAŞTIRMA, SONDAJ VE KAZILAR HAKKINDA YÖNETMELİK... 218 KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ VE SİTLERİN TESPİT VE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİK... 224 KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU VE KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULLARI YÖNETMELİĞİ... 231 (658 nolu İLKE KARARI) ARKEOLOJİK SİTLER, KORUMA VE KULLANMA KOŞULLARI... 239 DÜNYA KÜLTÜREL VE DOĞAL MİRASIN KORUNMASI SÖZLEŞMESİ... 242 ARKEOLOJİK MİRASIN KORUNMASINA İLİŞKİN AVRUPA SÖZLEŞMESİ... 252 MİLLETLERARASI ANITLAR VE SİTLER KONSEYİ TÜRKİYE MİLLİ KOMİTESİ YÖNETMELİĞİ... 259 SİLAHLI BİR ÇATIŞMA HALİNDE KÜLTÜR MALLARININ KORUNMASINA DAİR SÖZLEŞME (La Haye, 14 Mayıs 1954)... 264 AVRUPA MİMARİ MİRASININ KORUNMASI SÖZLEŞMESİ... 275 KAYNAKLAR...283