) ) 2014 kpss eğitim bilimleri Türkiye nin En Çok Satan Ders Notları ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Gökhan Araz ogretiyoruz serisi ogretiakademi
) ogretiakademi Gökhan ARAZ Eğitim Bilimleri Öğretim İlke ve Yöntemleri ISBN 978-605-4966-00-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Öğreti Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Öğreti Akademi ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mart 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Demet Tamer Dizgi-Grafik Tasarım: Ahmet Resul Kaymakçı Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Osmanlı Mücellit Matbaacılık İvedik Organize Sanayi Plastikçiler Sitesi 1536.Sokak No:40 Yenimahalle / ANKARA (0312-395 64 47) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 29041 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 425 90 90 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 İnternet: www.öğretiakademi.com E-ileti: info@öğretiakademi.com
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 : ÖĞRETİM İLKELERİ... 9 1- Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk)... 10 2- Aktivite (Etkin Katılım)... 10 3- Yaşama Yakınlık ( Hayatilik)...11 4- Transfer...11 5- Somuttan soyuta...11 6- Açıklık (Ayanilik)... 12 7- Bilinenden bilinmeyene... 12 8- Yakından Uzağa... 13 9- Basitten Karmaşığa (Kolaydan Zora)... 13 10- Güncellik... 13 11- Ekonomiklik... 14 12- Bütünlük... 14 13- Sosyallik (Otoriteye itaat, özgürlük)... 14 14- Bilgi ve becerinin güvence altına alınması... 14 BÖLÜM 2 : ÖĞRETİM STRATEJİLERİ... 15 1- Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi... 17 2- Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi... 18 3- Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi... 19 BÖLÜM 3 : ÖĞRENME STRATEJİLERİ... 23 1- Dikkat Stratejileri... 25 2- Tekrar Stratejileri... 25 3- Gruplandırma Stratejileri... 25 4- Duyuşsal Stratejiler... 25 5- Yürütücü Stratejileri... 25 6- Anlamlandırma Stratejileri... 26 - EklemlemeStratejileri - ÖrgütlemeStratejileri BÖLÜM 4 : ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ... 27 1- Düzanlatım... 29 2- Örnek Olay... 30 3- Problem Çözme... 32 4- Gösterip Yaptırma... 35 5- Bireysel Çalışma... 35 6- Proje Tabanlı Öğrenme... 36 7- Tartışma... 37 8- Tartışma Tekinkleri... 39 9- Deney Yöntemi... 47 BÖLÜM 5 : ÖĞRETİM TEKNİKLERİ... 49 1- Beyin Fırtınası... 51 2- Lateral Düşünme (Yanal Düşünme)... 53 a. Altı Şapkalı Düşünme... 54 b. Altı Ayakkabılı Uygulama... 56 c. Altı Değer Madalyası... 58 3- İstasyon... 59 4- Benzetim (Benzetişim, Simülasyon)... 60 5- Mikroöğretim... 62
6- Görüş geliştirme (Serbest Kürsü)... 63 7- Konuşma Halkası... 65 8- Drama ve Rol Yapma... 66 9- Eğitsel Oyun... 68 10- Gösteri (Demonstrasyon)... 69 11- Soru Cevap... 69 12- Bilişsel Çıraklık... 71 13- Ekiple Öğretim... 71 14- İş Başında öğretim... 71 15- Öğretim Yaprakları... 72 16- Balık Kılçığı... 72 BÖLÜM 6: AKTİF ÖĞRENME TEKNİKLERİ... 73 1- Akvaryum (İç Çember)... 75 2- Rulman (Top Taşma)... 75 3- Kartopu (Piramit)... 76 4- Tereyağ Ekmek... 77 5- Sandviç... 77 6- Flaş... 78 7- Dedikodu... 78 8- Köşelenme... 78 9- Pazar yeri... 79 10- Öğrenme Galerisi... 79 11- Beyin Eseri / Beyin Ürünü... 79 12- Soru Turu... 80 13- Soru Ağı... 80 14- Hızlı Tur... 80 15- Üçlü Değişim... 81 16- Dönüşümlü öğretme... 81 17- Akrostiş... 81 18- Şiir Yazma... 82 19- Tombala... 82 20- Burada Herkes Öğretmen... 82 21- Kart Gösterme... 82 22- Sinektik (İlişkilendirme)... 83 23- Siz olsaydınız Ne yapardınız?... 83 24- Mim (Sessiz Sinema, Sessiz Aktrist)... 84 25- Zihinsel Haritalama... 84 26- Mektup ya da Telgraf... 84 27- Kum Saati... 84 28- Kavram Kontrolü... 85 29- Kese Kağıdı... 85 30- Konuşma Biletleri... 85 31- Tarihsel Empati... 85 32- Hikaye Haritası... 85 33- Hazineyi Bul... 85 34- Nesi var?... 86 35- At Nalı... 86 36- Otobüs... 86 37- Sıcak Sandalye... 86 BÖLÜM 7 : SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ... 87 1- Gezi (Gözlem Gezisi)... 89 2- Gözlem... 90 3- Görüşme... 90 4- Sergi... 90 5- Ödev (Ev Ödevi)... 91 6- Proje... 92 7- Oyun... 92 8- Müze Eğitim... 92
BÖLÜM 8 : ÖĞRETME - ÖĞRENME MODELLERİ YAKLAŞIMLARI, KURAMLARI, STİLLERİ... 93 1- Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı... 95 2- Çoklu Zeka Kuramı (H. Gardner)... 98 3- İşbirliğine Dayalı Öğrenme (Kooperatif Öğrenme)... 102 4- Tam Öğrenme (B. Bloom)... 108 5- Okulda Öğrenme Modeli (Carroll)...116 6- Öğretim Durumları / Öğretim Etkinlikleri Modeli (Gagne)...117 7- Etkili Öğretim Modeli (Slavin)... 121 8- Temel Öğretme Modeli (Robert Glaser)... 122 9- Basamaklı Öğretim Modeli (Nunley)... 123 10- Beyin Temelli Öğrenme (Hebb ve Caine - Caine)... 123 11- Model Alarak Öğrenme / Sosyal Öğrenme (Albert Bandura)... 125 12- Bütünleştirici öğrenme (Witrock)... 125 13- Modüler Öğretim... 125 14- Bireysel Öğretim Yaklaşımları... 126 Programlı Öğretim (Skinner)... 126 Bilgisayar Destekli Öğretim... 129 BireyselleştirilmişÖğretim Sistemi (Keller Planı)... 131 Tutor destekli öğretim... 132 Bireysel Eğitime Önem Veren Eğitim Uygulamaları Ve Yaklaşımları:... 133 BÖLÜM 9 KAVRAM ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN TEKNİKLER... 135 1- Kavram Haritaları (Novak)... 137 2- Zihin Haritaları (Tony Buzan)... 137 3- Bilgi Haritaları... 138 4- Vee Diyagramı... 138 5- Kavram Ağları / Şematik Ağ... 139 6- Anlam Çözümleme Tablosu... 139 7- İki Aşamalı Teşhis Testleri... 139 8- Tekzip (Çürütme) Metinleri... 139 9- Çalışma Yaprakları... 140 10- Tanılayıcı Dallanmış Ağaç (TDA)... 140 11- Yapılandırılmış Grid... 140 12- Kelime İlişkilendirme Testleri (KİT)... 141 13- Tahmin - Gözlem - Açıklama (TGA)... 142 14- Kavramsal Karikatür... 143 15- Kavram Karşgası Yaratma... 144 16- Kavramsal Değişim Metinleri... 144 17- Talih Çizgileri... 145 BÖLÜM 10 : ÖĞRENME STİLLERİ... 147 1- Yaşantısal Öğrenme Modeli (David KOLB)... 149 2-4 MAT Öğretim Stili (Mc Carthy)... 150 3- Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli... 150 4- Gregorc Öğrenme Stili Modeli (Kaynaştırma Yeteneği Modeli)... 151 5- Barsch a Göre Öğrenme Stilleri... 152 BÖLÜM 11 : DÜŞÜNME BECERİLERİ... 153 1- Yaratıcı Düşünme... 155 2- Yansıtıcı Düşünme... 156 3- Eleştirel Düşünme... 157 4- Analitik Düşünme... 157 5- Metabilişsel (Üst biliş - Biliş ötesi) Düşünme... 158 6- Farklı düşünme becerileri... 158
BÖLÜM 12 : YENİ ÖĞRETME ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI... 161 1- Yaşam (Hayat) Boyu Öğrenme... 163 2- Harmanlanmış (karma) Eğitim... 163 3- Kuantum Öğrenme... 163 4- Öğrenme Halkası... 164 a) 3E Modeli... 165 b) 5E Modeli... 165 c) 7E Modeli... 166 5- İnternetTabanlı Öğrenme... 166 6- Uzaktan Eğitim... 167
BÖLÜM 1 Öğretim İlkeleri PRATİK EĞİTİM BİLİMLERİ SERİSİ
Arkadaşlar öncelikle öğretim stratejileri, yöntem ve tekniklerine kısa bir giriş yaptıktan sonra öğretim ilkelerini anlatacağım. Öğretim Stratejisi: Hedefl ere ulaşmak için seçilmiş en genel yaklaşımdır. Sunuş, buluş ve araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejileri olmak üzere üçe ayrılır. Öğretim Yöntemi: Hedefe ulaşmak için seçilmiş düzenli yoldur. Düz anlatım, örnek olay, problem çözme, tartışma, gösterip yaptırma proje tabanlı öğrenme yöntemi, bireysel öğretim yöntemleri gibi. Öğretim Tekniği: Öğretim yöntemlerinin uygulama biçimidir. Beyin fırtınası, altı şapkalı düşünme, rol oynama, yaratıcı drama vb. çok çeşitli öğretim teknikleri vardır. Öğretim Taktiği: Ders saati içerisinde öğrencinin derse karşı motivasyonu ve etkililiğini artırmak için yapılan etkinliklerdir. Arkadaşlar teknik yönteme göre, yöntem stratejiye göre, strateji ise ulaşılmak istenilen hedefe göre seçilir ve uygulanır. Eğitim ve öğretim programlarının dört temel öğesi vadır. Bunlar; Hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğeleridir. Programın en önemli öğesi hedeflerdir. Çünkü diğer bütün öğeler hedefl ere göre belirlenir. Hedefl er ise ihtiyaçlara göre belirlenir. İhtiyaç kaynakları ise; birey, toplum, konu alanı ve doğa dır. Arkadaşlar öğretim stratejileri yöntem ve teknikleri programın eğitim durumları öğesi içinde yer alır. Arkadaşlar öğretim ilkelerini çalışırken kesinlikle vereceğim anahtar kelimelere çok dikkat edelim. Şimdi öğretim ilkelerini anlatmaya başlayalım.