AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara
Sunum Planı I. Küresel Ekonomik Gelişmeler II. Yeni Politika Çerçevesi III. Dengelenme IV. Büyüme V. Enflasyon 2
KÜRESEL EKONOMİK GELİŞMELER 3
Küresel Krizde İki Farklı Dönem 1. Lehman Krizi: Küresel Etki 2. Avrupa Borç Krizi: Seçici Etki 4
160 Avrupa Borç Krizi Kamu Borç Stokları* (GSYH ye Oran, Yüzde) Yunanistan İspanya İrlanda İtalya 160 140 140 120 120 100 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 Kaynak: IMF WEO, TCMB. *Yunanistan için 2011 ve sonrası, diğerleri için 2012 ve sonrası IMF tahminidir. 5
Konut Fiyat Endeksleri ABD, İspanya ve İrlanda (1996Ç1=100) 450 400 350 ABD Konut Fiyat Endeksi İspanya Konut Fiyat Endeksi İrlanda Konut Fiyat Endeksi 300 250 200 150 100 50 0 Kaynak: St.Louis FED, Avrupa Merkez Bankası, TCMB. 6
Mortgage Kredileri 100 90 ABD, İspanya ve İrlanda (Mortgage Kredilerinin Toplamının GSYH ye Oranı, Yüzde) İrlanda İspanya ABD 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Kaynak: Avrupa Mortgage Federasyonu (EMF), TCMB. 7
YENİ POLİTİKA ÇERÇEVESİ 8
Aşırı Hızlı Kredi Büyümesine Karşı Alınan Tedbirler Ağırlıklı Politika Ağustos 2011 Öncesi Makro-ihtiyati Sıkılaştırma Ekim 2011 Sonrası Parasal Sıkılaştırma 9
Politikalar: Lehman Sonrası Şok -Tedbir alınmasaydı. Enflasyon Para politikası ile finansal sektör ve maliye politikalarının ortak sonucu IV III π* (hedef enflasyon) II Y (potansiyel üretim) Üretim 10
Politikalar: Küresel Parasal Genişleme Şok -Tedbir alınmasaydı. Enflasyon Para politikası ile finansal sektör ve maliye politikalarının ortak sonucu IV III π* (hedef enflasyon) I Y (potansiyel üretim) Üretim 11
Politikalar: Avrupa Borç Krizi Şok -Tedbir alınmasaydı. Enflasyon Para politikası ile finansal sektör ve maliye politikalarının ortak sonucu 2011Ç4 Bugüne Kadar III π* (hedef enflasyon) I II Y (potansiyel üretim) Üretim 12
İki Amaç, Üç Araç ARAÇLAR GÖSTERGELER AMAÇLAR Zorunlu Karşılıklar Makroihtiyati Araçlar Kredi Politikası Beklentiler Fiyat İstikrarı Haftalık Repo Faiz Politikası Kredi Büyümesi Faiz Koridoru Fonlama Stratejisi Likidite Politikası Döviz Kuru Finansal İstikrar 13
DENGELENME 14
Dengelenme 200 Reel Mal İhracat ve İthalat (2003=100, Mevsimsellikten Arındırılmış) Reel İhracat Reel İthalat 180 160 140 120 100 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: TÜİK, TCMB. 15
Dengelenme 115 Nihai Yurtiçi Talep ve İhracat (2008Ç1=100) 110 İhracat Nihai Yurt İçi Talep 105 100 95 90 85 80 75 70 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: TCMB. *2012Ç1 tahmindir. 16
Toplam Kredi Büyüme Oranları (13 Haftalık Ortalama, Yıllıklandırılmış, Kur Etkisinden Arındırılmış, Yüzde) 60 Makro İhtiyati Sıkılaştırma Kredi Büyümesi 50 40 30 20 10 0 Kaynak: TCMB. Son Gözlem: 8 Haziran 2012 17
Tüketici Kredisi Büyüme Oranları (13 Haftalık Ortalama, Yıllıklandırılmış, Kur Etkisinden Arındırılmış, Yüzde) 60 Makro İhtiyati Sıkılaştırma Kredi Büyümesi 50 40 30 20 10 0 Kaynak: TCMB. Son Gözlem: 8 Haziran 2012 18
Kredi Büyümesi Kredi Büyümesi ve Cari Açık (12-aylık kümülatif, Yüzde) 12 16 10 8 Cari Açık / GSYH 14 12 10 6 8 4 6 4 2 Kredi Stokundaki Değişim / GSYH (sağ eksen) 2 0 0 Kaynak: TCMB. Son Gözlem : Nisan 2012 19
Nominal Döviz Kurları 01.11.2010 22.08.2011 23.08.2011 26.06.2012 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20-25 30 25 20 15 10 5 0-5 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Not: Pozitif değişiklik ABD dolarına karşı değer kaybını göstermektedir. 20
4.95 4.9 4.85 4.8 4.75 4.7 4.65 4.6 Reel Döviz Kuru TÜFE Bazlı REDK* (2003=100) FED Genişlemesi 2 TCMB Kararları 4.55 4.5 4.45 TÜFE Bazlı REDK Trend 4.4 Kaynak: TCMB. *Reel Efektif Döviz Kuru, Doğal logaritma. 21
Reel Döviz Kuru 4.95 4.9 4.85 4.8 4.75 4.7 4.65 4.6 4.55 4.5 4.45 4.4 TÜFE Gelişmiş Ülkeler Bazlı REDK Trend TÜFE Gelişmiş Ülkeler Bazlı REDK* (2003=100) FED Genişlemesi 2 TCMB Kararları Kaynak: TCMB. *Reel Efektif Döviz Kuru, Doğal logaritma. 22
4.95 4.9 4.85 4.8 4.75 4.7 4.65 4.6 4.55 4.5 4.45 4.4 Reel Döviz Kuru TÜFE Gelişmekte Olan Ülkeler Bazlı REDK* (2003=100) TÜFE Gelişmekte Olan Ülkeler Bazlı REDK Ortalama FED Genişlemesi 2 TCMB Kararları Kaynak: TCMB. *Reel Efektif Döviz Kuru, Doğal logaritma. 23
Kur Oynaklığı Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye de Kur Oynaklıkları (yüzde, gelecek 12 ay için ima edilen oynaklık) 30 25 Gelişmekte Olan Ülkeler Türkiye 20 15 10 5 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Gelişmekte olan ülkeler Brezilya, Şili, Kolombiya, Meksika, Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika, Endonezya, Kore ve Türkiye yi içermektedir. Son veri: 26 Haziran 2012 24
Cari Açığın Finansman Kalitesi 80 70 60 50 Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları (12-aylık kümülatif, Milyar Dolar) Portföy ve Kısa Vadeli* DYY ve Uzun Vadeli** Cari Açık 40 30 20 10 0-10 -20 Kaynak: TCMB *Portföy ve kısa vadeli sermaye hareketleri; hisse senetleri, hükümetin yurtiçi borç senetleri, bankalar ve diğer sektörlerin kısa vadeli kredileri ile bankalardaki mevduat kaleminin toplamından oluşmaktadır. **Uzun vadeli sermaye hareketleri; bankalar ve diğer sektörlerin uzun vadeli net kredileri ile bankalar ve Hazine nin yurtdışına ihraç ettikleri tahvilleri kapsamaktadır. 25
BÜYÜME 26
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Gerçekleşme ve Tahmin (2008Ç1 baz çeyrek, Mevsimsellikten Arındırılmış, Doğal Logaritma) 4.75 4.70 4.65 4.60 4.55 4.50 4.45 4.40 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1* 2* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: TÜİK, TCMB. *2012 Ç1 ve Ç2 tahmin. 27
135.0 130.0 Yumuşak İniş Sanayi Üretimi ve Satın Alma Yöneticileri Endeksi(PMI) (2005=100, Mevsimsellikten Arındırılmış, Aylık) Sanayi Üretimi PMI (sağ eksen) 65 60 125.0 120.0 115.0 110.0 105.0 100.0 55 50 45 40 35 95.0 30 90.0 25 Kaynak: TÜİK, MARKIT ve TCMB. Son Gözlem: PMI için Mayıs 2012, Sanayi Üretimi için Nisan 2012. 28
Sermaye ve İşgücü Sabit Sermaye Oluşumu* (Yüzde, GSYH ye Oran, Cari Fiyatlar) İşgücüne Katılım Oranı (Yüzde, Mevsimsellikten Arındırılmış) 24 51 22 50 20 49 18 48 16 47 14 46 12 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 45 Kaynak: TÜİK, TCMB. *Yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK, TCMB. 29
İstihdam Yıllık Ortalama İstihdam Artışı** (Yüzde Büyüme, 2007-2011) 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 Kaynak: IMF WEO, TÜİK, TCMB. *2011 yıl sonu için IMF tahmini kullanılmıştır. **Doğal logaritma farkları 30
90 İstihdam Piyasası İş Bulma Olanakları ve İstihdam (Yüzde, 3-aylık hareketli ortalama) 99 89 94 88 87 86 85 84 83 82 Tarım Dışı İstihdam/ İşgücü İş Bulma Olanakları (sağ eksen) 89 84 79 74 69 64 81 59 Kaynak: TCMB. 31
ENFLASYON 32
Enflasyon Türkiye ve Diğer Gelişmekte Olan Ülkeler Karşılaştırması (Yüzde, Ağırlıklı Ortalama) 30 25 20 15 Türkiye 10 5 0 Gelişmekte Olan Ülkeler Kaynak: TCMB ve Bloomberg. Gelişmekte olan ülkeler: Brezilya, Meksika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Güney Afrika, Çin, Hindistan, Rusya, Türkiye, Endonezya, Arjantin, Tayland, Malezya, Kolombiya, Romanya, Ukrayna, Vietnam, Şili, Peru, Mısır, Fas, Lübnan ve S. Arabistan. *2012 ve 2013 yıl sonu tahminleri Consensus Forecast ten alınmıştır. 33
Enflasyon Beklentileri 12 ve 24-Ay Sonrası TÜFE Beklentileri* 10 9 12 ay 24 ay Hedef Enflasyon 8 7 6 5 4 3 2 Kaynak: TCMB. *TCMB Beklenti Anketi (2. Anket dönemi verileri). 34
Enflasyon Tahminleri ve Gerçekleşme (Yüzde) Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Çıktı Açığı Gerçekleşmeler Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri 12 10 8 Kontrol Ufku 6 4 2 0-2 -4 Kaynak: TCMB. *Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70 tir. 35
Genel Değerlendirme Küresel etkileri olan Lehman Krizi nden farklı olarak, Avrupa Borç Krizi daha seçici etki yapmaktadır. Kamu borç yükü düşük ve bankacılık sektörü sağlıklı olan ülkeler Avrupa Borç Krizi sürecinde olumlu yönde ayrışmaktadır. Petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki düşüşler ülkemizde enflasyon, büyüme ve cari dengeyi olumlu yönde etkilemektedir. Ekonomi politikalarında sahip olduğumuz esneklik ülkemizin dış şoklara karşı dayanıklılığını arttırmaktadır. 36
AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara