www.bolikesir.edu.tr www. net. balikesir. edu.tr EPÖDER EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM DERNEĞİ www.epoder.org 1. ULUSAL EĞİTİM b ild ir i ö z e tle ri lîpeg EM AKAD EM rn İN KATKILARIYLA
İÇİNDEKİLER 4. Sınıf Matematik Programında Yer Alan 'Kesir Kavramı' Ünitesinin Değerlendirilmesi 1 5E Modeli ve Yeni Taksonomiye Göre Yapılan Öğretimin Erişiye Etkisi 2 9. Sınıf Biyoloji Dersi Öğretim Programı Boyutlarına Yönelik Biyoloji Öğretmen Görüşlerinin Öğretmen Öz-Yeterlik ^ Düzeyleri Açısından Analizi 1 2. Sınıf Matematik Öğretim Programı Limit Ünitesinin Değerlendirilmesi 5 19 Mayıs Üniversitesi Samsun Eğitim Fakültesinde Öğrenim Gören Türk Ve Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Öğretim Programlarına Yönelik Bakış Açılarının İncelenmesi 21. Yüzyılda Eğitimde Program Geliştirme: Yeni Yönelimler, Kavramlar ve Anlayışlar 7 1924'ten 2005'e Türkçe Öğretim Programlarının Karşılaştırılması 8 1948-1968-1995 İlkokul Ve 2004 ilköğretim Okulu Programlarının Bu Programlara Yansıyan Eğitim Düşüncesi Açısından Değerlendirilmesi 2004 İlköğretim Programı Hakkında Üniversite EPÖ Anabilim Dalı Öğretim Üyelerinin Görüşleri 10 2005 İlköğretim Programının Hazırlanmasında Görev Alanların ve Sınıf Öğretmenlerinin Ara Disiplin Yaklaşımına 1 1 ilişkin Bilgi Durumu ve Görüşleri 2005 ilköğretim Programları Öncesi Ve Sonrasında Öğrencilerin Çoklu Zeka Alanlarının Sınıf Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması 2005 Yılında Yapılandırmact Yaklaşım Temele Alınarak Geliştirilen ilköğretim Programının Uygulanma Düzeyinin 1 Aday Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Aday Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algı Düzeyi 16 Akademik Başarısı Düşük Ve Yüksek Öğretmen Adaylarının Ders Çalışma Sırasında Bilişsel Farkındalık Becerilerini 1 Kullanma Düzeylerinin Karşılaştırılması Akademik Bir Çalışma Alanı Olarak Program ve Programın Alt Bilgi Alanı Program Tarihi: Teorik Perspektif, Yöntem ve Yansımalar Aksaray İli nde 2006 ve 2007 Yıllarında Uygulanan Comenius Projelerinin Öğrenci, Öğretmen, Okullar ve Dersler üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi Andragojik Temellere Dayalı Kolaylaştırılmış Okum a-yazma Eğitimi (KÖYE) 22 Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri "Türkiye İlerleme Raporları"nda "Eğitim" 24 Başarı Değerlendirme Sınavlarında Türkiye'nin Durumuna Yönelik Öğretmen Tutumları (Afyon kara hisar İl Örneği) 26 Beş Basamaklı Öğrenme Stratejisine Göre Ders Planı Hazırlama 28 Bilimsel Süreç Becerilerinin 9. Sınıf Kimya Müfredatlarında Temsil Edilme Durumları ve PISA İlişkisi 29 Bir İlköğretim Sınıfında Düşünme Kültürünün Belirlenmesi Üzerine Bir Durum Çalışması 31 Bugünün Genel ve Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Programlarının Temel Özellikleri Neler Olmalıdır? 33 Bütünleştirilmiş Program Uygulamasının İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin İletişim Becerilerine Etkisi 35 Coğrafya Öğretmenleri İle Öğrencilerinin Güdü Düzeyleri ve Öğrenci Öğretmen Özellikleriyle İlişkileri 37 Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programlarında Değerler 38 Değerlendirme Sürecinin Örtük Program Açısından İncelenmesi 39 "Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesi" Uygulamalarının ve Kazanımlarıntn Değerlendirilmesi 41 Drama Dersinin Öğretim ve Örtük Programı 43 Drama Öğretim Modeli: Tasarım ve Geliştirme 44 Düşünme Dostu Sınıf Ölçeği (DDSÖ) Geliştirme Çalışması 45 Edebiyat Eğitiminde Yaratıcı Düşünme 46 Eğitim Bilimine Giriş Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirilmesi 47 Eğitim Bilimlerinin Diğer Bilim Alanları Arasındaki Konumunun Değerlendirilmesi 48 Eğitim fakültelerinin, öğrencilerin Öğrenmeye ilişkin tutumlarına etkisi 49
Öğretmen Adaylarının Multi-Voting (Çoklu Oylama) Tekniğine İlişkin Farkındalık Düzeyleri ve Görüşleri 215 Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Programına Yönelik Görüşleri 217 Öğretmen Adaylarının Öğrenme-Öğretme ve Epistemolojik İnançlarındaki Değişimlerinin Belirlenmesi 218 Öğretmen Adaylarının Öğretim Sürecine ilişkin Öz-Yeterlik İnançlarının Cinsiyet ve Sınıf Değişkenlerine Göre İncelenmesi Öğretmen Adaylarının Öğretmen Eğitimindeki Modeller Hakkında Görüşlerinin incelenmesi 220 Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Meslek Bilgisi Dersleri İle ilgili KPSS Kursları Hakkındaki Görüşleri 222 Öğretmen Adaylarının Özyetkinliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi 224 Öğretmen Adaylarının Sahip Oldukları Öğrenme Stilleri Ve Öğrenme Yaklaşımları Arasındaki ilişki 225 Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine ilişkin Kazanımları, Karşılaştıkları Güçlükler ve 2 2 7 Çözüm Önerileri Öğretmen Eğitiminde Otantik Değerlendirme Yaklaşımının Öğrenen Başarısı ve Tutumuna Etkisi 229 Öğretmen Eğitiminde Paradigmalar ve Yeniden Yapılanma 231 Öğretmenlerin Fen ve Teknoloji Programının Uygulanması Sürecinde Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri 232 Öğretmenlerin Kullandıkları Sınıf Kurallarını Belirleme Stratejileri: Öğretmen Ve Öğretmen Adayları Görüşleri 233 Öğretmenlerin Öğretim Programlarını İzleme, Değerlendirme ve Geliştirme Sürecine Etkin Katılım Düzeylerinin Değerlendirilmesi Öğretmenlerin Öğretme Stili Boyutlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi 236 Öğretmenlerin Programa İlişkin Algıları 237 Öğretmenlik Uygulamasının Yansıtıcıları: Günlükler 239 Özel Dershanelerde Çalışan Öğretmen ve Usta Öğreticilerin Sınıf Yönetimine İlişkin Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri Performansa Dayalı Değerlendirme Sürecinde Sınıf Öğretmeni Adaylarının Bilimsel Süreç Becerilerini Kullanma ^ 4 3 Durumları Program Geliştirme Sürecinde Öğretmenin Rolü 245 Program Geliştirme ve Öğretim Dersine Yönelik BirTutum Ölçeği Geliştirme 246 Proje ve Etkinlik Destekli Öğretimin Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Öğretimine Yönelik Yeterliklerine Etkisi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinde Program Geliştirme 250 Seçmeli Bilişim Teknolojileri Dersi Öğretim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi 251 Sınıf Öğretmeni Adaylarının İlköğretim ile Okul Öncesi Eğitimi İlişkilendirme Düzeyleri 252 Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Olan Tutumları 254 Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyo-Kültürel Özellikleri ve Lisansüstü Eğitim isteklilikleri Üzerine Bir Çalışma 257 Sınıf Öğretmenlerinin Tamamlayıcı Ölçme Ve Değerlendirme Yöntem-Tekniklerini Bilme Düzeyleri Ve Kullanma Sıklıkları Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilişsel Koçluk ve Bilişsel Esnekliğe Dayalı Öğrenme-Öğretme Ortamları Oluşturulmasına İlişkin Görüşleri Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Matematik Dersine ilişkin Ölçme - Değerlendirme Tercihleri 264 Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğini Tercih Sebepleri 265 Sınıflamalı Tanımlama Çabasına Karşı Kritik Düşünmeye Dayalı Kavramlaştırma 267 Teknik Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Öğrenme Stilleri 268 Türkiye İçin Program Değerlendirme Standartları Oluşturma Çalışması 270 Türk Üniversitelerinde Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalında Görev Yapan 2 7 2 Öğretim Elemanlarının Profilleri Türkçe Dersi Öğretim Programında Kendini İfade Etme Kazanımlarının Gerçekleşme Düzeyine İlişkin Öğretmen Görüşleri 24g 2gg ^ 27g vii
Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Kazanımları, Karşılaştıkları Güçlükler ve Çözüm Önerileri Yard. Doç. Dr. Işıl Tanrıseven Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi ilköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı isiltanriseven@mersin.edu.tr Yard. Doç. Dr. Lütfi Üredi Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi ilköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı lutfiuredi@mersin.edu.tr Prof. Dr.Tuğba Yanpar Yelken Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı tvanpar@amail.com Topluma hizmet uygulamaları, 2006 yılında gerçekleşen program değişikliği ile öğretmen yetiştirme programı içerisinde yer almıştır. Üniversitelerin en önemli işlevlerinden biri olan "topluma hizmet işlevi"nin eğitim fakültelerinin de çağdaş ve bilimsel eğitimin sürdürülebilirliğini sağlama yolunda üstlenmesi gereken önemli görevlerden biri olması bu dersin öğretmen yetiştirme programı içerisinde yer almasına neden olmuştur. Bu dersin sürecine ilişkin hazırlıklar Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde 2006 yılında gerçekleştirilen "Eğitim Bilimleri Bakış Açısıyla Eğitim Fakülteleri ve Topluma Hizmet işlevi" çalıştayında başlatılmış ve 2009 yılında Mersin Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen 'Topluma Hizmet Uygulamaları Ulusal Çalıştayı' nda dersin genel ilkeleri ve uygulama esasları üzerinde çalışılmıştır. Bu ilkeler içerisinde topluma hizmet projelerinin birçok etkinlikten oluştuğu ve her bir etkinliğin proje tabanlı bir yaklaşımla tasarlandığı belirtilmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının, önermiş oldukları ya da fakültelerce ilan edilen projelerdeki tanımlı etkinliklerden birinde görev alabilecekleri üzerinde durulmuştur. Eğitim fakültelerinin bütün programlarında okutulmaya başlanan 1 saat teorik, 2 saat uygulamadan oluşan 2 kredilik derste, öğretmen adaylarında toplumsal sorunlara karşı duyarlılık ve farkındalık geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Yüksek Öğretim Kurulu, ders tanımında öğretmen adaylarının toplumun güncel sorunlarını belirleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler hazırlamalarına, ayrıca bu ders kapsamında panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuşmacı ya da düzenleyici olarak katılmalarına vurgu yapmıştır. Topluma hizmet uygulamaları dersinin amacına ulaşıp ulaşmadığının belirlenmesinde, dersin etkililiğine ilişkin çalışmalar yapılması ve dersle ilgili problemlerin tespit edilerek çözülmesi önem taşımaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada derse yönelik ilk uygulamaların değerlendirilmesi bağlamında öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamaları dersine ilişkin kazanımları, karşılaştıkları güçlükler ve çözüm önerilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen 'Topluma Hizmet Uygulamaları Anket Formu" aracılığıyla toplanmıştır. Anket formunun birinci bölümünde dersle ilgili kazanımlarına ilişkin görüşlerin yer aldığı ifadelere katılma dereceleri sorulmuştur. Anketin ikinci bölümünde ise 'Topluma Hizmet Uygulamaları dersinde projenizi planlarken karşılaştığınız güçlükler nelerdir? Bu güçlükleri gidermeye yönelik çözüm önerileriniz nelerdir?", "Projenizi uygularken karşılaştığınız güçlükler nelerdir? Bu güçlükleri gidermeye yönelik çözüm önerileriniz nelerdir?" ve "Projenizi değerlendirirken karşılaştığınız güçlükler nelerdir? Bu güçlükleri gidermeye yönelik çözüm önerileriniz nelerdir?"soruları sorulmuştur. Anket formu 2008-2009 Bahar yarıyılında Mersin Üniversitesi'nde Topluma Hizmet Uygulamaları dersini alan 339 öğretmen adayına uygulanmıştır. Araştırmada açık uçlu sorulara verilen cevapların değerlendirirmesinde ise farklı bakış açılarını yansıtabilmek için amaçlı örnekleme türlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılarak fakültenin 7 anabilim dalından on tane olmak koşuluyla 70 öğretmen adayı seçilmiş ve verdikleri yanıtlar üzerinde çalışılmıştır. Öğretmen adaylarının derse ilişkin kazanımlarının değerlendirilmesinde frekans, yüzde ve aritmetik ortalama 227
değerleri incelenmiştir. Ankette bulunan açık uçlu sorulara verdikleri yanıtların analiz edilmesinde ise içerik analizi yöntemine başvurulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar şunlardır: 1. Öğretmen adaylarının çoğunluğu dersin toplumsal sorunlara çözüm üretme imkanı verdiği, topluma hizmet uygulamalarına yönelik proje geliştirme becerilerini artırdığı, projede yapılacak işleri ayrıntılı bir şekilde planlama becerinin geliştiği ve proje uygulama becerilerinin geliştiği fikrine çoğunlukla katıldıklarını belirtmişlerdir. 2. Projenin planlanması aşamasında öğretmen adayları proje konusunu belirleme, ders hakkında bilgi eksikliği, zamanın kısıtlı olması ve etkinliğin yapılacağı ortamın tespit edilmesi konusunda sorun yaşamaktadır. Proje konusunu belirlemede güçlük yaşama sorununa yönelik olarak öğretmen adaylarının getirdikleri çözüm önerileri ise projeleri üniversitenin sunması, dersin uygulama alanlarının kesin bir sınırının çizilmesi, üniversitelerin proje yapılacak kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapması ve sivil toplum örgütlerindeki faaliyetlere katılmadır. Zamanın kısıtlı olması soruna ilişkin ise öğretmen adayları, iyi planlama, dersin daha uzun zamana yayılması, ders öncesinde öğrenci ve öğretim elemanlarının bilgilendirilmesi, kurum ve kuruluşlara bilgilendirme toplantılarının yapılması gibi çözüm önerileri getirmişlerdir. 3. Öğretmen adaylarının projelerini uygularken maddi koşullarla ilgili olarak ulaşım, projenin maliyetini karşılama, projede kullanılacak materyalleri temin etme ve kermeslerden istenilen gelirin elde edilememesi gibi sorunlarla karşılaştıkları görülmektedir.ulaşımla ilgili olarak öğretmen adaylarının belirttikleri çözüm önerileri üniversitenin desteği ve ilgili kurumların desteğidir. Projenin maliyetinin karşılanmasına ilişkin çözüm önerileri ise projenin daha büyük gruplar halinde yapılması, kermes yapılması, üniversitenin maddi dfestek kaynağı sağlaması, sponsor olacak güvenilir kurumlarla irtibata geçme ve proje danışmanlarının sponso'r olabilecek kaynaklara yönlendirmesidir, öğretmen adayların hedef grupla ilgili olarak, hedef grubun kalabalık olması, hedef kitle ile iletişim kurma ve hedef grubun ilgisizliği gibi sorunlar belirtmişlerdir. Yasal süreçlerle ilgili olarak öğretmen adaylarının en fazla belirttikleri sorun izin almadır. 4. Öğretmen adayları, değerlendirme ile ilgili olarak değerlendirmenin yapılmaması, proje sonucunu takip etmeye yönelik gözlem yapamama, faaliyetlerin raporlaştırılmasında belirsizlik ve değerlendirmelerin ciddiye alınmaması gibi sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Değerlendirmenin yapılamasına ilişkin olarak öğretmen adayları daha işlevsel projelerin seçilmesi, projelerin daha uzun zamana yayılması ve daha detaylı planlama yapılması gibi çözüm önerileri belirtmişlerdir.., Anahtar Kelimeler: Öğretmen adayı, topluma hizmet uygulamaları, öğretmen yetiştirme