Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı
Akılcı ilaç kullanımı
Kanıta dayalı tıp Metaanaliz RCTs Centre for Evidence-Based Medicine at the University of Oxford
Vitamin D kan düzeyi Normal (ng/ml) >30 (AGS, IOF, düşme/kırık) >25 (NOS İng, OP) Yetersizlik 12 25 (NOS İng, OP) 10 30 (NOF ABD, OP) Eksiklik <10 (NOF ABD, OP) <12 (NOS İng, OP)
Geriatrik klinik durumlar 1. Bellek 2. Kas kaybı 3. Düşme / kırık 4. Osteoporoz / kırık 5. Kardiyovasküler hastalık 6. Diyabetes mellitus
1. Bellek Prospektif çalışma, 4.8 yıl takip süresi İlişki var Desteğin faydası bilinmiyor
2. Kas kaybı
2. Kas kaybı Kas kütlesi: görüntüleme, BİA Kas kuvveti: sıkma kuvveti, bacak ekstansiyon testi
2. Kas kaybı: kuvvet Vitamin D düzeyi Kas kuvveti BMJ 1994;309:193, Arch Phys Med Rehabil 1999;80:54 8., J Am Geriatr Soc 1999;47:220 6
2. Kas kaybı: kütle The Longitudinal Aging Study Amsterdam (1) <10 ng/ml olanlarda >20 olanlara göre 3 yıl içinde kütle kaybı olasılığı 2,14 kat fazla Vitamin D <20 ng/ml: sonraki 2,6 yılda kas kütlesi kaybı ile ilişkilidir (2) 65 yaş düşük D vitamini düzeyi ile kas kütlesi arasında ilişki yoktur (3) Kas kütlesi, vitamin D düzeyi ile ilişkilidir (4) 1) J Clin Endocrinol Metab. 2003;88(12):5766 72., 2) Clinical Endocrinology 2010; 73: 581 587, 3) J Bone Miner Res. 2011;26(12):2860 71., 4) J Am Geriatr Soc 2012; 60:700 706
2. Kas kütlesi + kuvveti Sarkopenik hastalarda vitamin D düzeyi düşüktür J Clin Endocrinol Metab. 2011;96(10):3250 6.
Sarkopeni vitamin D tedavisi J Clin Endocrinol Metab 2014; 99: 4336 4345
Sarkopeni vitamin D tedavisi J Clin Endocrinol Metab 2014; 99: 4336 4345
Sarkopeni vitamin D tedavisi J Clin Endocrinol Metab 2014; 99: 4336 4345
Sarkopeni vitamin D tedavisi Kas kuvvetinin artması düşmeye karşı koruyucu olabilir D vitamini düşük olan sarkopenik yaşlılarda destek yapılması faydalı olabilir Farklı bir destek rejimi bilinmiyor
3. Düşme / kırık Bakıma muhtaç yaşlıların yarısı yılda bir defa düşer 100 düşmenin 10 15 i kırığa neden olur* Kırıkların azalması düşmenin azalmasına bağlıdır Tek başına Vitamin D nin KMY üzerine etkisi marjinaldir *N Engl J Med 2003; 348:42., J Gerontol 1991; 46:M164
3. Düşme / kırık Amerikan Geriatri Derneği 2014 Günlük toplam 4000 IU alım Günlük minimum 1000 IU destek < 600 IU destek düşme açısından fayda sağlamaz 1000 mg/gün kalsiyumla beraber alınmalıdır Tek başına D vitamininin faydası gösterilemedi Aynı tablette almak anlamına gelmez J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
3. Düşme / kırık Amerikan Geriatri Derneği 2014 1) gıda, 2) destek ve 3) güneş yoluyla alınan miktar hesaplanır ve ona göre bireysel strateji belirlenir Günlük 10.000 IU ye kadar tolere edilebilir Gıda ile 250 IU üzeri alım kolay değildir SADECE yaz aylarında güneş ışığı ile günde 500 1000 IU sentezlenebilir Obezler için en az yarım miktar artırılır (+500 800 IU) Esmerler için en az çeyrek miktar artırılır (+300 500 IU) J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
3. Düşme / kırık Amerikan Geriatri Derneği 2014 Hedef kan düzeyi: >30 ng/ml Toksik düzey 60 ng/ml de başlar (>200 ng/ml) Günlük alım >10.000 IU toksisite RİSKİ Kan düzeyi takibi gereksizdir Kontrol edilecekse 4 ay sonra yapılmalıdır İki doz arasında yapılmalıdır J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
4. Osteoporoz / Kırık National Osteoporosis Foundation NOF 2012 Institute of Medicine 2011 Endocrine Society 2011 Osteoporosis Canada Statement 2010 International Osteoporosis Foundation IOF 2010 Yükleme + (600 1000 IU/gün) idame Hedef kan düzeyi: >30 ng/ml Güvenli ve yeterlidir Gıda, destek ve güneş ışığından günlük toplam 4000 IU %90 olguda >30 ng/ml sağlar
Nasıl uygulanmalı? Amerikan Geriatri Derneği 2014 1.Yükleme Gerekmeyebilir 2.İdame Yetersiz kalabilir 3.İdame + aralıklı yükleme NOS 2013, NOF 2014. J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
Seçenekler Günlük Haftalık Aylık Nasıl uygulanmalı? Amerikan Geriatri Derneği 2014 Hastanın veya bakıcısının uygulayabileceği bir yöntem belirlenmelidir Yağ içeren bir yemekle birlikte alınmalıdır Strateji: Günlük kalsiyum + D vitamini + aylık D vitamini desteği J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
Yükleme Toplam 300.000 IU kısa aralıklarla verilir Haftalık 50.000 IU Günlük 7.000 IU Aylık olabilir 300.000 IU tek seferde önerilmez Her sonbahar kış sabit uygulama önerilmez NOF. Clinician s Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis 2014. J Am Geriatr Soc 2014; 62:147 152
İdame Zentius D çiğneme tableti 1500 mg kalsiyum (600 mg elementer) 400 IU D vitamini Cal D Vita Yutulan Zentius! Calcimax D3 2500 mg kalsiyum (1000 mg elementer) 880 IU D vitamini
Kalsiyum + vitamin D: kişisel deneyim Süt ürünü TÜKETMEYENLER hariç: Çiğneme tableti uygun olabilir Ağızda bekletmeden kırıp üzerine su içilir Efervesan yüksek doz tabletler gün aşırı alınabilir Efervesanlar az suda eriterek alınabilir ilaç su
Sonuç Düşme, osteoporoz veya sarkopeni bulunan yaşlı olgularda D vitamini kan düzeyi >30 ng/ml olmalıdır Yükleme ve idame birlikte uygulanmalıdır Kişiye özgü yöntemler seçilmelidir