Technical Assistance for Implementation of the By-Law on Strategic Environmental Assessment EuropeAid/133447/D/SER/TR Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği'nin Uygulanması Teknik Yardım Projesi SÇD için İzleme Sunan: Pier Roberto Remitti, Proje Takım Lideri SÇD Eğiticinin Eğitimi Madrid, 18.09.2014
Plan/Program Sürdürülebilirlik Hedefleri Belirli amaçlar Faaliyetler İzleme Sistemi Hedefleri karşılama kapasitesi Beklenen etkiler (olumsuz) Önemli Çevresel Etkiler
2001/42/EC SÇD Direktifi 10. Maddesi Üye Ülkeler in plan ve programların uygulanmasındaki önemli çevresel etkilerin izlenmesinin sağlanmasını zorunlu kılar: (1) Üye Ülkeler beklenmeyen yan etkileri en başından belirlemek ve uygun düzeltici eylemleri gerçekleştirebilmek için plan ve programların uygulanmasındaki çevresel etkileri izlemekle yükümlüdürler. (2) 1. maddeye uyum sağlamak için, uygun olduğu takdirde izleme tekrarından kaçınmak için mevcut izleme düzenlemeleri kullanılabilir.
SÇD Direktifi Madde 10 da izleme tanımının bulunmaması halinde, IMPEL çalışma grubu (2002) izlemeyi büyüklük, zaman ve mekanla ilgili değişkenlerin gelişimini takip etme faaliyeti olarak tanımlamaya karar vermiştir. Yöntemsel bakımdan, izleme; aşağıdaki durumları içeren çeşitli görevlere ayrılabilir: çevresel bilgi toplama/biriktirme, bilginin işlenmesi, ve bilginin yorumu ya da değerlendirmesi. sozluk.net
Kapsam, derinlik ve izleme yöntemi, plan ya da programın her türünün karakteristiğine fazlasıyla bağlıdır. Fakat, çevresel bilgi temeli nedeniyle izlemeye başlamanın önemi izleme için genel bir ilke olarak tanınmıştır. Plan ya da programın önemli çevresel etkilerinin izlenmesi ile ilgili temel çevresel bilgi SÇD süresince hazırlanması gereken çevre raporunda verilmiştir (SÇD Direktifi 5. Madde). Bu nedenle izleme, Çevre Raporu yla yakından bağlantılıdır. İzleme, çevre raporunda "önemli " olarak tanımlanan bu çevresel etkiler üzerine odaklanır
Tecrübeler genel izlemenin (yani sadece çevresel bağlamda değil) çoğunlukla göstergelere dayandığını gösterir. http://www.eea.europa.eu/data-andmaps/indicators/#c5=&c7=all&c0=10&b_start=0 Tüm Avrupa ülkelerinde, çevresel etkilerin durumu ve değişikliklerini tanımlayan büyük miktarlarda kapsamlı çevresel veri toplanır, ki bunlar her zaman çevredeki değişimlerin açık bir yorumuna ve belirli bir planlama faaliyetinin atfına olanak vermeyebilir.
SÇD Direktifi 10. Maddesi hangi makam ya da kuruluşun izlemeden sorumlu olduğunu kararlaştırmaz. Bireysel duruma bağlı olarak, çevresel verilerin toplanmasında özel kurumların katılımı makul bile görülebilir (örneğin; yaban hayat gözlemi aracılığıyla).
Türkiye taslak SÇD Yönetmeliği MADDE 14- Yetkili Kurum; izleme programını plan veya programın uygulanması aşamasında ortaya çıkabilecek önemli olumsuz çevresel etkilerin en kısa süre içinde belirlenmesi ve bu etkilere karşı en kısa zamanda çözüm üretilmesi amacıyla, Bakanlık ile ortaklaşa kararlaştırılan süre ve kapsam doğrultusunda, hazırlayacak ve Bakanlığa nihai halini sunacaktır. Yetkili Kurum, izleme programında açıklanan izleme faaliyetlerinin uygulanmasından, izleme sonuçlarının ve ortaya çıkan olumsuz çevresel etkilerin giderilmesine yönelik alınan önlemlerin Bakanlığa bildirilmesinden ve internet yolu ile halkın bilgilendirilmesinden sorumludur.
İtalya da SÇD için İzleme İzleme Programı Yetkili Makam ın (Bakanlık) işbirliği ve aşağıdaki adı geçen kurumların desteğiyle (tekil koşullara bağlı olarak) ilgili Makam tarafından geliştirilir: 1. ISPRA - Istituto Superiore per la Protezione e la Ricerca Ambientale http://www.isprambiente.gov.it/it/ispra 2. Bölgesel Çevre Koruma Ajansları sistemi http://www.isprambiente.gov.it/it/ispra/sistema-delle-agenzie İzleme uygulamaları aracılığıyla toplanan veriler ve bilgiler her zaman gelecek Plan/ Program değişiklikleri ve entegrasyonları için dikkate alınır. http://www.mais.sinanet.isprambiente.it/ost/?lang=en_us http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/#tab-alldataproducts http://www.eionet.europa.eu
İzleme şeması ETKİLER Geliştirilen önlemler Geliştirilmeyen önlemler Geliştiirlen ama etkisiz önlemler Uzun vadeli önlemler Öngörülmeyen etkiler ve çevresel değişiklikler Analiz Veri toplama Göstergeleri detaylandırma Tahminlerle karşılaştırma Karşılanmayan hedeflerin nedenleri P/P için çıktılar İzleme Raporu Plan/Program düzenlemesi faaliyetleri Temel veri izleme Süreci izleme
Çevresel bağlamın izlenmesi: Bağlam göstergeleri aracılığıyla çevrenin değişimini takip eder. Bireysel Plan/Program izleme: P/P altındaki hedefleri başarma ve başlıca Süreç göstergelerine dayanan eylemlerin uygulanma derecesinin değerlendirilmesi beklenebilir. Çevre Raporunun izlenmesi: P/P nin Çevresel Süreç göstergeleri yoluyla değişen çevre ve sürdürülebilirlik hedeflerini izlemeye katılımın takibi.
Sürdürülebilirlik hedefleri (genel) Sürdürülebilirlik hedefleri (özel) Amaçlar Önlemler/Eylemler Göstergeler Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimini arttırma Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimini arttırma 2009/28/CE sayılı Direktifi Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi/toplam elektrik üretimi 2020 de toplam elektrik tüketiminde yenilenebilir enerjinin payı Hidrolik risk ve su kaynaklarının çevresel kalitesi nin fonksiyonu olarak toprağın kullanımı arttırma Taş ocağı çıkarma ve agrega işleme alanlarının, doğal nehir hidromorfolojik süreçleri ile daha uyumlu olması için akarsu hareketlilik düzenlemelerinin dönüştürülmesi Nehir kıyısında yetişen bitkilerin bakımını sağlamak ve iyileştirmek Havza ölçeğinde arazi kullanımı. Doğal alanların artırılması. Az su tüketen ekinlerin nehir alanı yüzeyinden uyumlu olmayan işlevlerinin delokalizasyonu. Bozulmuş alanların ve taşocaklarının sayısının restore edilmesi ya da dönüştürülmesi
ÇEVRE SORUNLARI Sera gazı yayılımı Yenilenemeyen ve hammadelerin tüketimi Hava kirliliği Toprağın sugeçirmezliği Biyoçeşitlilik kaybı Arazi koruması BAĞLAM GÖSTERGELERİ Ham maddeler (Ton) Sera gazı yayılımı (t/y) Kirletici maddelerin yayılımı (t/y) Sugeçirmezlik(km2) Habitat ( sayı ve tür) Tehdit altındaki türler ve bunların mekansal dağılımı SEKTÖR PLANI YENİ ENERJİ ÖNERİSİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK HEDEFLERİ (genel) Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimini arttırma ÖNLEMLER VE EYLEMLER Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi için önlemler Yenilenemeyen kaynaklardan enerji üretimi için önlemler (yeni bir yakıtla değiştirme) BAĞLAM GÖSTERGESİ Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi/brüt iç tüketim BAĞLAM GÖSTERGELERİNE KATILIM Yenilenebilir kaynaklardan sağlanan ilave güçler (MW) Yenilenemeyen kaynaklardan sağlanan ilave güçler (MW)
Plan/program yapma SÇD de karşılık gelen aşama/görevler İzleme Programı 0. SÇD nin gerekli olup olmadığını belirleme (Eleme) 1. Plan/Programın kapsamının belirlenmesi 1. Değerlendirme kapsamının belirlenmesi (Kapsamlaştırma Raporu) İzleme Programı hazırlayıcı unsurlar 2. İçerik ve mevcut durum analizi 3. Plan/Programın dokümantasyonu/hazırlığı 2. Çevre Raporu nun hazırlanması o İçerik ve mevcut durum analizi o Alternatiflerin gelişimi ve karşılaştırması o Çevresel etkilerin izlenmesi için önlemleri belirlemek İzleme Programı nın tanımı 4. Karar verme 3. Plan ya da program hakkında resmi bir karar verme aşamasını dikkate alarak yetkililer ve halktan çevre raporu ve yorumlarının alınması 5. Uygulama 4. Çevresel izleme
SÇD Çevre Raporu İzleme Programı aşağıdaki açıklamalar aracılığıyla İzleme sürecini uygulama için Önlemleri belirtmelidir: Veri ve bilgi edinme yöntemi, göstergelerin ve destekleyici araçların (veri tabanı kaynakları, web-gbs, vs.) tanımlanması ve detaylandırılması; Öngörülemeyen olumsuz etkilerin ortaya çıkması durumunda P/P'nin yönünü değiştirme teknikleri; İzleme Raporu nun sıklığı; İletişim / katılım için düzenlemeler; İzleme uygulaması için gereken sorumlulukların ve kaynakların tanımı.
Son değerlendirmeler 1) Ortak göstergeleri belirlemek için olduğu kadar, veri elde etmede büyük koordinasyon çabası, yönetim ve tedariğin yanısıra birçok paydaş/ilgili kurum (Bakanlıklar, Ulusal kurumlar ve Kuruluşlar, Bölgeler/İller, Akademi, Odalar, STKlar) arasındaki işbirliği 2) Sistem ve verilerin farklı yöntemlerle üretiminin neden olduğu zorlukların üstesinden gelen Bölge/yöre ölçeğinde göstergelerin toplanması 3)
Technical Assistance for Implementation of the By-Law on Strategic Environmental Assessment EuropeAid/133447/D/SER/TR Stratejik Çevre Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin Uygulanması için Teknik Yardım İlginiz için teşekkürler!!!! Pier Roberto Remitti Takım Lideri premitti@eptisa.com Kader Sok 25/3 G.O.P. 06700 Ankara / Turkey Tel.: +90 312 439 938 62