Ayşenur ÖZTÜRK TÜRK HUKUKUNDA VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA TELİF HAKKINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELERE UYGULANACAK HUKUK
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR...XV GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM MADDİ HUKUK BAKIMINDAN TELİF HAKKI SÖZLEŞMESİ I. TELİF HAKKI...5 A. Kavram...5 B. Tarihsel Gelişimi...10 1. İlk Gelişmeler...10 2. Milli Hukuklardaki Gelişmeler...12 a. İngiliz Hukuku...12 b. Fransız Hukuku...13 c. Alman Hukuku...13 3. Milletlerarası Alandaki Gelişmeler...14 4. Türk Hukukundaki Gelişmeler... 22 C. Hakkın Niteliğini Açıklayan Teoriler... 25
X 1. Fikri Mülkiyet Teorisi... 25 2. Malvarlığı Hakkı ve Kişilik Hakkı Teorileri...27 3. Dualist (İkici) Teori ve Monist (Tekçi) Teori... 28 4. Hakkın Niteliğini Açıklayan Teorilerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz... 30 II. TÜRK HUKUKUNDA ve KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ESER ve ESER SAHİBİ KAVRAMI...31 A. Eser Kavramı...31 B. Eser Türleri...33 1. İlim ve Edebiyat Eserleri... 34 2. Musiki Eserleri...35 3. Güzel Sanat Eserleri...37 4. Sinema Eserleri... 38 5. İşlenmeler ve Derlenmeler...39 C. Eser Sahibi Kavramı...41 D. Eser Sahibinin Hakları... 46 1. Manevi Haklar...47 2. Mali Haklar...51 III. TELİF HAKKI SÖZLEŞMESİ...59 A. Genel Olarak...59 B. Sözleşmenin Konusu...61 C. Şekil... 63 D. Hukuki Niteliği...65 E. Tarafları...70 F. Tarafların Borçları...74 1. Devreden...74 a. Hakkın Varlığını Tekeffül Borcu...74 b. Eseri Teslim Borcu...75 2. Devralan...76 a. Bedeli Ödeme Borcu...76 b. Hakkı Kullanma Borcu...78
G. Sona Ermesi... 80 XI İKİNCİ BÖLÜM TELİF HAKKI SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ I. GENEL OLARAK...85 II. VASIFLANDIRMA... 96 A. Genel Olarak... 96 B. Telif Hakkı Sözleşmesinin Vasıflandırılması... 102 III. TÜRK HUKUKUNDA ve KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ... 107 A. STATÜ TESPİTİ... 108 1. Hak Statüsü... 108 a. Hak Statüsünün Kapsamı... 108 b. Hak Statüsüne Uygulanacak Bağlama Kuralı...111 (1) Menşe Ülke Hukuku...111 (2) Koruma Ülkesi Hukuku...116 2. Sözleşme Statüsü... 125 a. Sözleşme Statüsünün Kapsamı... 125 b. Sözleşme Statüsüne Uygulanacak Bağlama Kuralı... 127 (1) ABD Hukuku Yaklaşımı Uyarınca En Yakın İrtibatlı Hukuk... 127 (2) Karakteristik Edim Teorisi Uyarınca En Yakın İrtibatlı Hukuk... 132 (a) Genel Sözleşme Kuralı Bakımından Karakteristik Edimin Tespiti... 135 (b) Telif Hakkı Sözleşmeleri Bakımından Karakteristik Edimin Tespiti... 137 (i) Kanuni Düzenlemeler Uyarınca Karakteristik Edimin Tespiti... 138 (ii) Sözleşme Tiplerinin İncelenmesi Yoluyla Karakteristik Edimin Tespiti... 148
XII (iii) Sözleşmesel Edimlerin İncelenmesi Yoluyla Karakteristik Edimin Tespiti... 150 B. SÖZLEŞMENİN ESASINA UYGULANACAK HUKUK... 153 1. Uygulanacak Hukukun Taraflarca Belirlenmesi Durumunda (Subjektif Bağlama Kuralı)... 153 a. İsviçre Hukuku... 165 b. Avrupa Birliği Hukuku... 166 c. Amerika Birleşik Devletleri Hukuku... 169 d. Türk Hukuku...171 2. Uygulanacak Hukukun Taraflarca Belirlenmemesi Durumunda (Objektif Bağlama Kuralı)... 173 a. Telif Hakkını Devreden Tarafın İşyeri Hukuku...174 (1) İşyeri Kavramı...174 (a) Milletlerarası Sözleşmeler...175 (b) Avrupa Birliği Hukuku...176 (c) İsviçre Hukuku...176 (d) Türk Hukuku... 177 (2) İşyeri Hukukunun Belirlenmesi...178 b. Telif Hakkını Devreden Tarafın Mutad Mesken Hukuku...181 (1) Mutad Mesken Kavramı...181 (a) Milletlerarası Sözleşmeler...181 (b) Avrupa Birliği Hukuku... 182 (c) İsviçre Hukuku... 183 (d) Türk Hukuku... 184 (2) Mutad Mesken Hukukunun Belirlenmesi... 185 c. Daha Sıkı İlişkili Hukuk (İstisna Kuralı)... 188 (1) Avrupa Birliği Hukuku...191 (2) İsviçre Hukuku... 193 d. İşçilerin Meydana Getirdiği Eserlere Uygulanacak Hukuk... 195 (1) Genel Olarak... 195 (a) Avrupa Birliği Hukuku... 197 (b) İsviçre Hukuku... 197
XIII (c) Türk Hukuku... 198 (2) İş Sözleşmesinin Tabi Olduğu Hukuk... 198 (a) Avrupa Birliği Hukuku... 201 (b) İsviçre Hukuku... 202 (c) Türk Hukuku...204 C. SÖZLEŞME YAPMA EHLİYETİNE UYGULANACAK HUKUK... 205 1. Avrupa Birliği Hukuku...206 2. Amerika Birleşik Devletleri Hukuku...207 3. Türk Hukuku...207 D. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİNE UYGULANACAK HUKUK...211 1. Avrupa Birliği Hukuku...217 2. İsviçre Hukuku... 218 3. Türk Hukuku... 218 IV. UYGULANACAK HUKUKUN SINIRLANDIRILMASI... 219 A. DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLAR... 219 B. KAMU DÜZENİ MÜDAHALESİ... 230 SONUÇ... 237 KAYNAKÇA... 241