İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Eğitimle İlgili Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Arslan BAYRAM Giriş... 1 Kültür... 2 Kültürleme... 3 Eğitim... 5 Formal Eğitim... 7 Hizmetiçi Eğitimi... 9 İnformal Eğitim... 9 Eğitim Program... 13 Ders Program... 14 Özet... 15 Değerlendirme Sorular... 16 Kaynakça... 18 Bölüm 2 Eğitimin Tarihsel Temelleri Prof. Dr. Veysel SÖNMEZ Ünitenin Hedefleri... 21 Haz rl k Sorular... 21 Eğitimin Tarihsel Temelleri... 22 Eğitim, Okul ve Öğretmen... 22 Ara Özet... 23 Sorular... 23 Göçebe Topluluklarda Eğitim, Okul ve Öğretmen... 28 Yerleşik Toplumlarda Eğitim, Okul ve Öğretmen... 23 M s r da Eğitim, Okul ve Öğretmen... 25 İsrail de Eğitim, Okul ve Öğretmen... 26 İran da Eğitim, Okul ve Öğretmen... 26 Çin de Eğitim, Okul ve Öğretmen... 27 Hindistan da Eğitim, Okul ve Öğretmen... 27 Grek te Eğitim, Okul ve Öğretmen... 28 iii
Ara Özet... 29 Sorular... 29 Ortaçağ da Avrupa da Eğitim, Okul ve Öğretmen... 29 İslam Dünyas nda Eğitim, Okul ve Öğretmen... 31 Avrupa ve Amerika... 32 Osmanl lar... 33 Ara Özet... 35 Sorular... 35 Bugün ve Gelecekte Eğitim, Okul ve Öğretmen... 35 Türkiye de Durum... 37 Gelecekteki Olas Eğitim Sistemleri, Okul ve Öğretmen... 39 Programland r lm ş Bilgisayarl Eğitim... 39 Eğitim Ortam n n Düzenlenmesi... 40 Robotlarla Eğitim... 41 Biyo-Teknolojik Eğitim... 42 Ara Özet... 43 Sorular... 43 Örnek Olay I (Sümerler, M.Ö. 4000-3000)... 43 Sorular... 44 Örnek Olay II (Sümerler)... 44 Sorular... 45 Örnek Olay III (Jean Jacques Rousseau)... 45 Örnek Olay IV (Köy Enstitüleri, 1940-1953)... 45 Örnek Olay V (1981)... 46 Son Özet... 47 Değerlendirme... 48 Kaynakça... 51 Bölüm 3 Eğitimin Felsefi Temelleri Prof. Dr. Veysel SÖNMEZ Ünitenin Hedefleri... 53 Haz rl k Sorular... 53 Eğitimin Felsefi Temelleri... 54 Felsefe... 54 Felsefenin Alanlar... 56 Varl k Sorunu (Ontoloji)... 56 Bilgi Sorunu (Epistemoloji)... 57 Değerler Sorunu (Aksiyoloji)... 58 Mant k... 58 Ara Özet... 59 iv
Sorular... 59 Felsefe-Eğitim Aras ndaki İlişki... 59 Eğitim Ak mlar... 61 Daimicilik (Perennilasim)... 61 Esasicilik (Essentializm)... 63 İlerlemecilik (Progressivism)... 64 Yeniden Kurmac l k (Reconstructionism)... 66 Politeknik Eğitim... 67 Varoluşçuluk (Existentialism)... 69 Ara Özet... 79 Sorular... 79 Örnek Olay I... 80 Sorular... 80 Örnek Olay II... 80 Sorular... 80 Son Özet... 80 Değerlendirme... 81 Kaynakça... 82 Bölüm 4 Eğitimin Toplumsal Temelleri Prof. Dr. Mahmut TEZCAN Ünitenin Hedefleri... 83 Haz rl k Sorular... 83 Eğitim ve Sosyoloji İlişkileri, Eğitim Sosyolojisi... 84 I. Makro Eğitim Sosyolojisi... 85 Din ve Eğitim İlişkileri... 85 Serbest Zaman Kuramlar ve Eğitim İlişkileri... 86 Aile ve Eğitim... 87 Ekonomi ve Eğitim İlişkileri... 88 Siyaset ve Eğitim İlişkileri... 89 Nüfus ve Eğitim... 90 Eğitim Kurumlar n n İşlevleri... 91 Toplumsal Denetim ve Eğitim... 92 Toplumsal Hareketlilik Arac Olarak Eğitim... 93 Toplumsal Değişme ve Eğitim... 93 Ara Özet... 94 Sorular... 94 II. Mikro Eğitim Sosyolojisi... 95 Eğitim Sosyolojisinde Kuram... 95 A. İşlevci Kuramlar... 95 B. Çat şmac Kuramlar... 96 v
C. Etkileşim Kuramlar... 96 Eğitim Sosyolojisinin Önemi... 96 Ülkemizde Eğitim Sosyolojisi... 97 Ara Özet... 97 Sorular... 98 Örnek Olay I... 98 Sorular... 117 Örnek Olay II... 102 Sorular... 102 Son Özet... 102 Değerlendirme... 103 Kavramlar, Tan mlar... 103 Kaynakça... 105 Bölüm 5 Eğitimin Psikolojik Temelleri Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU Ünitenin Hedefleri... 107 Haz rl k Sorular... 107 Giriş... 108 Psikolojinin Temelleri... 108 Eğitim ve Psikoloji İlişkisi... 110 Ara Özet... 111 Sorular... 111 Gelişim Psikolojisi ve Eğitim... 111 Fiziksel Gelişim ve Eğitim... 112 Bilişsel Gelişim ve Eğitim... 113 Beyin ve Bilişsel Gelişim... 113 Zekâ ve Bilişsel Gelişim... 115 Psiko-Sosyal Gelişim ve Eğitim... 122 Ara Özet... 124 Sorular... 124 Öğrenme Psikolojisi ve Eğitim... 124 Güdülenme (Motivasyon) ve Eğitim... 127 Ara Özet... 129 Sorular... 130 Örnek Olay I... 130 Sorular... 130 Örnek Olay II... 130 Sorular... 130 Örnek Olay III... 131 Sorular... 131 vi
Örnek Olay IV... 131 Sorular... 131 Son Özet... 131 Değerlendirme... 132 Kaynakça... 134 Bölüm 6 Eğitimin Ekonomik Temelleri Prof. Dr. Kasım KARAKÜTÜK Ünitenin Hedefleri... 135 Haz rl k Sorular... 135 Giriş... 136 Ekonomi ve Eğitim İlişkisi... 136 Kalk nma ve Eğitim İlişkisi... 138 Ara Özet... 140 Sorular... 140 Eğitimde Planlama ve Kaynak Kullan m... 140 Kaynak Kullan m... 142 Eğitimde Kaynak Kullan m... 143 Eğitimde Madde Kaynaklar ve Kullan m... 145 Ara Özet... 149 Soru... 149 Eğitimde Üretim Süreci... 150 Eğitimde Verimlilik... 151 Eğitimde Maliyet... 154 Eğitimde İstem ve Sunum... 155 Eğitim Sunumu... 156 Eğitimde Nitelik... 157 Ara Özet... 158 Sorular... 159 Örnek Olay I... 159 Sorular... 159 Örnek Olay II... 160 Sorular... 160 Son Özet... 160 Değerlendirme... 161 Kaynakça... 163 vii
Bölüm 7 Eğitimin Teknolojik Temelleri Prof. Dr. Tuğba YANPAR YELKEN Ünitenin Hedefleri... 165 Haz rl k Sorular... 165 Giriş... 166 Teknoloji, Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi Kavramlar... 166 Ara Özet... 168 Sorular... 168 Teknoloji, Eğitim ve Öğretim Teknolojisinin Tarihçesi... 168 Etkili Eğitim Uygulamas İçin Teknolojinin Önemi... 170 Ara Özet... 174 Sorular... 174 Değişim, Adaptasyon ve Yayg nlaşt rma... 175 Teknolojinin Materyal Haz rlamadaki Rolü... 176 Eğitimde Bilgisayar ve İlişkili Teknolojiler... 176 Multimedya (Çoklu Ortam)... 177 İnternet... 178 Teknolojiyi Bilinçli Kullanmay Öğrenme Konusunda Öğretmen Adaylar na Öneriler... 178 Ara Özet... 179 Sorular... 180 Örnek Olay I... 180 Sorular... 181 Örnek Olay II... 181 Sorular... 181 Son Özet... 182 Değerlendirme... 182 Kaynakça... 184 Bölüm 8 Eğitimin Yönetsel Temelleri Prof. Dr. İsmail BİRCAN Meryem SEFUNÇ Ünitenin Hedefleri... 187 Haz rl k Sorular... 187 Eğitimin Yönetsel Temelleri... 188 Türk Milli Eğitim Sistemi... 188 A. Örgün Eğitim... 188 B. Yayg n Eğitim... 188 Türk Milli Eğitim Sisteminin Örgüt Yap s... 189 viii
Milli Eğitim Bakanl ğ n n Görevleri... 190 Ara Özet... 194 Sorular... 194 Öğretmenlik Mesleği... 194 Ara Özet... 197 Sorular... 197 Öğretmenlerle İlgili Haklar ve Sorumluluklar... 197 Ara Özet... 202 Sorular... 202 Okul ve Yap s... 202 Ara Özet... 206 Sorular... 206 Okullarda Denetim ve Değerlendirme... 206 Ara Özet... 209 Sorular... 209 Değerlendirme... 212 Kaynakça... 214 Bölüm 9 Eğitimin Denetimsel Temelleri Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM Ünitenin Hedefleri... 215 Haz rl k Sorular... 215 Denetim... 216 Ara Özet... 218 Sorular... 218 Eğitim Denetimi... 218 Eğitim Denetçisi... 219 Denetim Türleri... 211 Ara Özet... 223 Sorular... 223 Türk Eğitim Sisteminde Eğitim Denetimi... 224 Ara Özet... 227 Sorular... 227 Örnek Olay 1... 227 Sorular... 228 Örnek Olay 2... 228 Sorular... 228 Son Özet... 228 Değerlendirme... 229 Kaynakça... 231 ix
Bölüm 10 Meslek ve Öğretmenlik Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali ÇAKIR Ünitenin Hedefleri... 233 Haz rl k Sorular... 233 Giriş... 234 Uygulamalar... 236 Eğitim ve Öğretmenlik Mesleği:... 237 Meslek Kavram... 237 Meslekleşme Koşullar... 240 Ara Özet... 241 Sorular... 241 Öğretmenlik Mesleğinde Etik... 241 Son Özet... 250 Sorular... 251 İlgili İstatistikler... 251 OECD Raporuna Göre Türkiye de Öğretmen Olmak... 260 Kaynakça... 263 Bölüm 11 Eğitimin Hukuksal Temelleri Yrd. Doç. Dr. Turan Akman ERKILIÇ Ünitenin Hedefleri... 265 Haz rl k Sorular... 265 Giriş... 266 Hukuk ve Toplumsal Yaşam... 266 Ara Özet... 273 Sorular... 273 Hukukun Temel Kaynaklar... 273 Türkiye'de Anayasa Hukuku ve Eğitim Alan na Etkileri... 276 Ara Özet... 276 Sorular... 277 Türkiye Cumhuriyeti Anayasas nda Eğitim... 277 Milli Eğitim Temel Kanunu... 279 Hukuk ve Eğitim İlişkileri... 283 Örnek Olay I... 285 Ayşegül Okullu Oldu... 285 Sorular... 285 Örnek Olay II... 286 Sorular... 286 x
Son Özet... 287 Değerlendirme... 287 Kavramlar Tan mlar... 288 Kaynakça... 289 Bölüm 12 Eğitimin Siyasal Temelleri Prof. Dr. Mahmut TEZCAN Ünitenin Hedefleri... 291 Haz rl k Sorular... 291 Devlet ve Eğitim... 293 Eflatun ve Aristo'nun Eğitim Anlay şlar... 293 Bireysel Yönetim ve Eğitim... 294 Seçkin Grup Yönetimi ve Eğitim... 295 Çoğunluğun Kendi Kendini Yönetimi ve Eğitim (Demokrasi ve Eğitim)... 296 Eğitimin Siyasal İşlevleri... 298 Ülkemizde Demokrasi ve Eğitim Uygulamas... 299 Sonuç... 302 Özet... 304 Değerlendirme Sorular... 305 Kaynakça... 306 xi