Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları Süreyya ÖZCAN Besin Öğeleri Canlının yaşamını devam ettirmesi için gerekli olan kimyasal element veya bileşiklerdir. Hücrelerin yaşaması, gelişmesi ve fonksiyonlarını gerçekleştirmesi için gereklidir. Gereksinimleri çoktur ancak belirli bir denge içinde alınmalıdır Bir veya daha fazla besin öğesindeki eksiklik metabolizmaya etki eder, büyüme ve gelişme yavaşlar! Unutulmamalıdır ki; beslenme hiçbir zaman karın doyurmak veya doydurmak anlamına gelmemelidir 2
Besin öğeleri hayvancılıkta neden önemlidir? Sağlıklı hayvan ve kaliteli ürün Büyüme ve gelişim, hastalıkla mücadele ve önleme Dolaylı olarak insan sağlığına etki eder Tarım alanlarının azalması, hayvan besleme maliyetlerinin artmasıyla daha az yemle daha fazla verim elde etmeye yönelik yemlere 1- Mikroorganizmalar 2- Büyümeyi hızlandıran maddeler 3- Vitaminler 4- Tutucular, felaket önleyiciler ve pıhtılaştırıcılar 5- Enzimler 6- Koruyucular 7- Renklendiriciler eklenmektedir. 3 Besin Öğeleri Besin öğeleri 5 ana grupta toplanır; Enerji Kaynakları (karbonhidratlar, yağlar) Proteinler Vitaminler Mineraller Su 4
Proteinler Amino asit zincirlerinden oluşan kimyasal bileşiklerdir Yapılarında: karbon, hidrojen, oksijen ve azot bulundururlar. Bazılarının yapısında kükürt, fosfor ve demir bulunabilir Fonksiyonları Enerji kaynağıdır Vücutta iskelet sisteminin gelişmesinde etkilidir Dokuların gelişimi için oldukça önem taşır Bağışıklık sistemi üzerine etkilidir Yaşam için gerekli olan tüm kimyasal reaksiyonlarda yer alır 5 Amino Asitler Amino Asit Esansiyel amino asitler canlılar için gereklidir ve bu amino asitleri canlılar kendi organizmalarında üretemez ; histidine, lysine, phenylalanine, methionine, leucine,isoleucine, valine ve threonine Esansiyel olmayan amino asitler canlı için gereklidir ancak organizmada diğer amino asitlerce sentezlenebilir. 6
Amino Asitlerin Hayvan Beslenmesindeki Önemi Vücut ağırlığını ve yemden yararlanma oranını arttırır Yem maliyetini düşürür Sıcak stresinde etkildir Lisin iştah arttırır Soya fasülsesinde bulunan S içeen amino asitler Metiyonin ve sistin döl verimi ve üreme fonksiyonlarında etkilidir Metiyonin, sistin,lisin ve treonin gelişim için gerekli Arginin, glutamik asit, histidin, izolösin, metiyonin fenilalanin treonin, triptofan, valin yumurta üretiminde gereklidir. 7 Amino Asit Kaynakları - Doğal Kaynaklar ; Soya Fasülyesi Tahıl Tohum Proteinleri Kurutulmuş Süt Ürünleri Balık yemi, et ve kemik yemi Sentetik Kaynaklar; - Tabletler, ilaç formülasyonlar 8
Vitaminler Küçük miktarlarıyla bile etkilidirler Yapılarında C, H ve O içerir, bir kısmının yapısında S ve P bulunur Enerji sağlamazlar 9 Vitaminler Fonksiyonları Büyüme ve gelişmeyi destekler Vücudu bazı toksik etkilerden korur Dokuların gelişimi ve onarımında kullanılır Hastalıkların önlemesi ve tedavisinde etkilidir 10
B Grubu Vitaminleri Vücuttaki kimyasal reaksiyonlarda kullanılırlar Büyümede rol alırlar,gelişim için gereklidir Süt üretiminde etkilidirler C, H, O gibi elementlerden başka azot ( N ), kükürt ( S ), ve kobalt ( Co ) da içerirler. Provitaminleri yoktur. Ayrıca koenzim olarak rol oynarlar ve enerji transferinde etkilidirler. Vücutta depolanmaz idrarla atılır - B1 (Tiyamin) - B2 (Riboflavin) - B5 (Pantotenik Asit) - B6 (Pridoksin) - B9, B11 (Folik Asit) - B12 (Kobalamin) 11 B Grubu Vitamin Kaynakları Gereksinimleri organizmaya bağlı olmak üzere ortalama günlük 1-2 mg kadardır Yeşil otlaklar, tahıllar, Saman Süt, Hayvansal proteinler 12
B Grubu Vitamin Eksikliği B1 vitamini (Thiamin): Tiyamin yetersizliğinin ilk belirtileri iştah kaybı, genel zayıflama, kaslarda zayıflama, sinir sisteminin fonksiyon bozukluğudur Tavukta tiyamin yetersizliği (Opisthotonus) B2 vitamini (Riboflavin): Ektodermal dokuları etkilediğinden deri, göz ve sinir sisteminde bozukluklar gözlenir. Riboflavin noksanlığında piliçlerde büyüme durur, felç ve ölüm meydana gelir. Civcivlerde noksanlığında tarsal eklemler üzerinde görülür. Parmaklar içe kıvrılmış olarak yürüyüş şekillenir Tavukta Riboflavin eksikliği 13 B Grubu Vitamin Eksikliği B9 vitamini (Folik Asit): Folik asit yetersizliğinin tipik belirtileri anemi ve lökopenidir Civcivlerde ise gereksinim yeterince karşılanmazsa perozis şekillenir. 14
Amino Asit Analiz Metotları Geleneksel Metotlar - HPLC- Türevlendirme (OPA-2mercaptoetanol) - Capillary elektroforez - GC/MS Dezavantajları Türevlendirme- Zaman kaybı Tekrarlanabilir değil LOD ve LOQ yüksek İleri Metotlar - LC/MS - LC/MSMS Avantajlar- Dezavantajları Hassas ve güvenilir Yüksek maliyet ve deneyim 15 Amino Asit Analiz Metotları LC/MS ile Serbest Amino Asit Analizi Amino Asit Metodu 1.Hızlı ve güvenili2 2.22 amino asit analizi 3.Temizleme veya türevlendirme gerektirmez Dar çaplı Kolon(Zorbax, Bonus 2.1 100 mm 3.5µ) kolon ile LC /(APCI) MS ile hızlı bir tarama ve kantitatif analize olanak sağlar. Proline Alıkonma zamanı: 0.9 7.5 min. Toplam analiz süresi< 25 min. Numuneler asitlendirilmiş su ile ekstrakte edilir ve SIM mode ile analiz edilir. (Ref: J.Chromatogr A, 1135 (2006) 179 185) 16
Vitamin Analiz Metotları Geleneksel Metotlar - HPLC - Capillary elektroforez - GC/MS Dezavantajları Tekrarlanabilir değil LOD ve LOQ yüksek İleri Metotlar - LC/MS - LC/MSMS Avantajlar- Dezavantajları Hassas ve güvenilir Çoklu vitamin analizi mümkün Yüksek maliyet ve deneyim 17 Amino Asit ve Vitamin - Hızlı Metotlar Hızlı Metotlar -ELISA 18
Teşekkürler... 19