ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE KOMİSYONU KARAR 1. Çölleşme ve erozyonla etkin mücadele edilmeli, etkilenen alanların ıslahı ve sürdürülebilir yönetimi sağlanmalıdır. a) Çölleşme ve erozyon kontrolü çalışmaları doğal, sosyal, ekonomik ve kültürel açılardan topluma sağladığı sınırsız hizmetler nedeniyle, kalkınma planları ve yıllık programlarda Özel Önem Taşıyan Sektör olarak yer almalı, b) Çölleşme ve erozyonla mücadelede istenilen sonuçların alınabilmesi için arazi uygunluk sınıflarına göre arazilerin kullanımı, mevcut kapasitelerinin geliştirilmesi ve sürdürülebilir arazi yönetiminin uygulanması sağlanmalı, c) Çölleşme ve erozyonla mücadelede büyük öneme haiz olan ormanlar ve ilgili ekosistemlerin korunması, geliştirilmesi ve genişletilmesi çalışmalarına devam edilmeli, d) Ormancılık faaliyetlerinin planlanmasında ve uygulanmasında çölleşme ve erozyon riski dikkate alınarak, toprağı koruyucu tedbirler uygulanmalı, ormancılık dışı faaliyetler için tahsis edilen alanlarda, erozyonun önlenmesi ve toprağın korunması açısından denetim etkin biçimde sürdürülmeli, e) Madencilik ve İnşaat (yol, konut, HES vb.) faaliyetlerinin planlanması sırasında oluşabilecek, doğrudan ve dolaylı toprak bozulumları irdelenmeli, çözüm önerileri getirilmeli ve fayda/maliyet analizlerinde toprak ve su kaynaklarının korunması için yapılacak harcamalar dikkate alınmalı, uygulama aşamasında ilgili kurumlar tarafından denetimler etkin bir şekilde yapılmalı, f) Çölleşme ve erozyonla mücadele çalışmaları havza bazında, katılımcı, çok disiplinli ve entegre planlanmalı ve uygulanmalı, g) Türkiye genelinde, çölleşme, su erozyonu, rüzgâr erozyonu, kuraklığa hassas sahalar, sel, heyelan ve çığ risk haritaları yapılmalı, h) Tarım arazilerinde toplulaştırma çalışmalarıyla birlikte, rüzgâr perdesi, yeşil kuşak, ekolojik ve rekreasyon maksatlı ağaçlandırma çalışmaları yapılacak alanlar belirlenerek planlanmalı ve bu planlar uygulanmalı, i) Tarım alanlarında, toprak ve su korumalı tarım sistemleri (uygun toprak işleme, uygun sulama, teraslama, işlemesiz tarım, bilinçli gübreleme, ilaçlama vb.) uygulanmalı, toprakların verimliliğinin azalmasını önlemek maksadıyla atık sular ve tarımdan dönen drenaj suları, uygun arıtım sağlanarak kullanılmalı, 1
j) Tarım arazilerinde yanlış sulamadan kaynaklanan çölleşme ve erozyonun önüne geçilmesi için doğru sulama sistemlerinin kullanımı, üreticilerin sulama konusunda bilinçlendirilmesi ve sulama alt yapısının basınçlı sulama sistemlerine dönüştürülmesini sağlamak amacıyla teşviklerin artırılması sağlanmalı, k) Yönetim planlaması yapılmış olan, doğal veya yapay hassas sulak alanlarda tampon bölge ve ekolojik etkilenme bölgesi içerisinde kullanılan tarımsal kimyasalların, kontrollü kullanımı sağlanmalı, doğaya zarar vermeyen organik kökenli bileşikler teşvik edilmeli, organik ve iyi tarım uygulamaları özendirilmeli, yönetim planlaması yapılmamış olan sulak alanların planlamaları öncelikle tamamlanmalı, l) Tarımsal destekleme politikalarının planlanmasında ve uygulanmasında toprak, su, biyolojik varlıklar gibi çevre unsurları ön planda tutulmalı, m) Gübre ve tarımsal mücadele ilaçlarının kullanımlarının mutlak surette toprak ve bitki analiz sonuçlarına dayandırılması için gerekli önlemler alınmalı, n) Mera alanlarının yönetim ve otlatma planları yapılmalı, mera ıslahında, kuraklığa dayanıklı uygun türlerin belirlenmesi ve doğal yolla çoğaltılması sağlanmalı, degradasyonu azaltacak, ot verimini artıracak kültürel ve teknik tedbirler (gübreleme, yapay tohumlama, aşılama, göze tesisleri, münavebeli otlatma, kontur karıklama, hendekleme, teraslama vb.) alınmalı, o) Mera ıslahı mümkün olmayan çok bozuk mera alanlarında erozyon ve sel kontrol tedbirleri alınmalı, p) Mera alanlarının kadastro çalışmaları bir an evvel tamamlanmalı, q) Baraj ve gölet yapılacak havzalarda, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarının, önceden yapılması sağlanmalı, r) Arazi tahsisi ve izin irtifak uygulamalarında, çölleşme, iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik açısından hassas ekosistemlerde daha dikkatli olunmalı, s) Özellikle kuraklık tehdidi altındaki bölgelerde, havzalar arası su transferinde mevcut ekosistemlerin su ihtiyaçları dikkate alınmalı, ekosistemlerin sürdürülebilirliği riske edilmemeli. 2
KARAR 2. Çölleşme ve erozyonla etkin mücadele için yasal ve kurumsal kapasiteler güçlendirilmeli, kurumlar ve paydaşlar arasında katılımcılık, eşgüdüm ve işbirliği sağlanmalıdır. a) Çölleşme ve erozyonla mücadele için Çerçeve Kanunu çıkarılmalı, bu kapsamda çölleşme ve erozyonla mücadele konularında, kurumsal yetki ve sorumluluklarla ilgili çatışma ve çakışmaları giderecek mevzuat düzenlemeleri yapılmalı, b) Çölleşme ile Mücadele Ulusal Koordinasyon Birimi nin kuruluş ve çalışma esaslarını belirleyen mevzuat çıkarılmalı, c) Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü nün kurumsal kapasitesi artırılmalı, d) Çölleşme ve erozyonla mücadele çalışmaları yapan şirketlerin ve ormancılık bürolarının kapasitelerinin geliştirilmesi için meslek odaları ile koordineli çalışılmalı, özel sektörden hizmet alınması yaygınlaştırılmalı, e) Tarımsal Kuraklık Eylem Programı, Çölleşme İle Mücadele Ulusal Eylem Programına entegre edilmeli, f) 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Yasası ndaki maddelerin tamamı işlevsel kılınmalı, ulusal toprak koruma politikaları geliştirilmeli, g) Toprak muhafaza tedbirleri uygulayan çiftçilere kredi ve teşvikler artırılmalı, h) Miras hukuku nedeniyle parçalanan işletmeleri birleştirici, sulama, drenaj, tesviye ve diğer geliştirme hizmetlerinden yararlanmaya imkân veren arazi toplulaştırma çalışmaları etkinleştirilmeli, i) Tarımsal İşletmelerin miras nedeniyle ekonomik üretim yapamayacak derecede küçülmelerini önlemek amacıyla Medeni Kanun un miras ile ilgili hükümleri yeniden düzenlenmeli, j) Ekolojik bölgelere göre optimum tarımsal işletme büyüklükleri belirlenmeli ve bu ölçekteki tarımsal işletmeler kesinlikle parçalanmamalı, k) Madencilik ve inşaat faaliyetlerinde ilgili sahanın erozyon, sel, heyelan ve çığ riski, ekosistem bütünlüğünü bozucu unsurlar değerlendirilmeli, izin ve denetim mevzuatı bu açılardan gözden geçirilmeli, l) Çölleşme ve erozyonla mücadelede, karma sistemlere ilişkin (tarım-orman ve hayvancılık) proje uygulamalarına öncelik verilmeli, desteklenmeli ve yaygınlaştırılmalı. 3
KARAR 3. Çölleşme ve erozyonla mücadelede halkın bilinçlendirilmesi, etkilenen alanlarda yaşam kalitesi ve refah düzeyinin yükseltilmesi ve doğal kaynaklara olan baskıların azaltılması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. a) Çölleşme ve erozyonla mücadelede; doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu, kullanımı, kırsal yoksulluk ile mücadele konularında bilgi, bilinç ve toplumsal fayda oluşturma hedeflerini içeren entegre yaklaşım sağlanmalı, b) Çölleşme ve erozyonla mücadele konusunda çalışan Sivil Toplum Kuruluşlarının sayıları ve kapasiteleri artırılmalı ve desteklenmeli, c) Tarım alanlarında, toprağın ve suyun korunmasına yönelik (uygun toprak işleme, su bütçesine uygun bitki yetiştiriciliği, bilinçli gübre kullanımı, yanlış ve aşırı sulama sonucu meydana gelen tuzlanmanın önlenmesi, modern sulama teknikleri vb.) eğitim ve yayım çalışmalarına ağırlık verilmeli, d) Mera ve otlakların etkin kullanılmasında eğitim ve yayım çalışmalarına ağırlık verilmeli, e) Çölleşme ve erozyonla mücadelenin önemli parametrelerinden olan kırsal nüfusun yerinde kalkındırılması, yoksullukla mücadele ve refah düzeyinin yükseltilmesi için (hayvancılık verimli hale getirilmeli, tarımda verimi artırıcı çalışmalar yapılmalı ve marjinal tarım alanlarının uygun kullanımı maksadıyla kuruda ve suluda meyve ve sebzecilik, arıcılık, balıkçılık, ekoturizm, agroturizm ve odun dışı orman ürünleri gibi gelir getirici faaliyetler vb.) destekler artırılmalı ve etkinleştirilmeli, f) Arazi bozulumunun sebeplerinden biri olan verimli alanların yapılaşma (betonlaşma) ile kullanılamaz hale gelmesi engellenmeli, buna mukabil gerektiğinde marjinal alanların yerleşime açılması tercih edilmeli ve yasal kolaylık sağlanmalı. 4
KARAR 4. Uluslararası, ulusal ve bölgesel ölçekte, çölleşme ve erozyonla mücadele ve kuraklığın tesirlerinin azaltılması konusunda araştırma-geliştirme, izleme ve değerlendirme faaliyetleri yürütülmeli, üretilen bilgi ve veriler paylaşılmalıdır. a) Çölleşme ve erozyonla mücadele konularındaki araştırma ve geliştirme çalışmalarına önem verilmeli ve sonuçları uygulamaya aktarılmalı, b) Çölleşme ve erozyonun ölçüt ve göstergeleri belirlenmeli, mevcut durum değerlendirilmeli ve ayrıca yapılan mücadele faaliyetlerinin etkinliğinin izlenmesi için de gerekli olan ölçüt ve göstergeler ortaya konulmalı, c) Çölleşme ve iklim değişikliğine hassas ekosistemler ve tarım alanları belirlenmeli, d) Uluslararası anlaşmaların gerektirdiği izleme ölçüt ve göstergelerle uyumlu ulusal çölleşme ve erozyon izleme değerlendirme sistemi kurulmalı, e) Çölleşme ve erozyon konularında yapılan çalışmaların, izleme ve değerlendirmelerinin etkin bir şekilde yapılabilmesi için Ulusal Havza Entegre Yönetim Bilgi Sistemi ve ulusal veri tabanı kurulmalı ve kurumlar arasında bilgi paylaşımı sağlanmalı, f) Türkiye genelinde, çölleşme, kuraklık, sel, çığ, heyelan ve taşkın risk alanları ile ilgili etüt ve envanter çalışmalarına hız verilmeli, belirlenen öncelikli alanlar projelendirilerek uygulamaya konulmalı, g) Toprak haritalarının ihtiyaçlara göre güncellenmesi ya da benimsenen metodolojilere göre yeniden yapılması sağlanmalı, h) Çölleşme ve erozyonla mücadele konularında yürütülecek olan araştırma ve geliştirme çalışmalarında, üniversiteler, araştırma kurumları ve diğer uzman kuruluşlarla işbirliği yapılmalı. 5
KARAR 5. Çölleşme/arazi bozulumu ile mücadele çalışmalarında BM Rio Sözleşmeleri başta olmak üzere ilgili uluslararası sözleşmeler, ulusal stratejik plan ve programlar arasında sinerji oluşturulmalı, ikili, bölgesel ve küresel çalışmalara öncülük edilmeli ve destek olunmalıdır. a) BM Rio Sözleşmelerinin etkin uygulanması için ulusal koordinasyon kurulu ve ortak veri tabanı oluşturulmalı, kesişen konularda ilgili kurumlarla birlikte çalışılmalı, b) Uluslararası ilgili kuruluş ve karar alma mekanizmalarında Türkiye nin etkinliği daha da artırılmalı, c) İkili ve bölgesel eşgüdümü sağlamak üzere uluslararası araştırma, uygulama birimleri ve kurumları oluşturulmalı, d) Uluslararası kuruluşlarda ve karar alma organlarında yer alan ulusal uzman sayısı artırılmalı, e) Uluslararası alanda uzman yetiştirilmesi ve uzman mübadelesinin etkin biçimde yapılabilmesi için istenilen şartlar yeniden gözden geçirilmeli ve kolaylaştırılmalı, f) Türkiye nin eşgüdümünde yürütülen uluslararası işbirliği projeleri, kapasite geliştirme ve uygulama çalışmaları artırılmalı, g) Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi nin uygulanması için bütün ilgi gruplarının/paydaşlarının etkin katkı ve katılımlarının sağlandığı ortam/politik çerçeve, işbirliği ve uygulamalar geliştirilmeli, h) Türkiye tarafından, çölleşme ve erozyonla mücadele konularında yapılacak olan uluslararası proje ve faaliyetler için kurumlara, ilgili fasıldan yeterli bütçe ve harcama yetkisi verilmeli, i) Ülkemiz çölleşme ve erozyonla mücadelesinde, gerekli katkının sağlanması amacıyla, her vatandaşın gelirinin %1 i, bu amaçla oluşturulacak bir fona aktarılmalı. 6