İÇİNDEKİLER KISIM I: ALAN BİLGİSİ BÖLÜM 1 DİL A. DİL NEDİR?...1 B. DİL İLE DİĞER DİSİPLİNLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER...1 1. DİL - DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ...1 2. DİL - KÜLTÜR İLİŞKİSİ...2 C. DİL BİLGİSİ İLE BÖLÜMLERİ VE DİL BİLİMİ... 3 1. SES BİLGİSİ (FONOLOJİ)...3 2. ŞEKİL BİLGİSİ (MORFOLOJİ)...3 3. CÜMLE BİLGİSİ (SÖZ DİZİMİ/SENTAKS)...3 4. KÖKEN BİLGİSİ (ETİMOLOJİ)...3 5. ANLAM BİLGİSİ (SEMANTİK)...3 6. AĞIZ BİLGİSİ (DİYALEKTOLOJİ)...3 7. DİL BİLİMİ...3 8. DİL BİLGİSİ İLE DİL BİLİMİ ARASINDAKİ BAŞLICA FARKLAR...4 Ç. DİL KURAMLARI VE DİLİN BİRİMLERİ...4 1. DİLLERİN DOĞUŞU...4 2. DİLİN TÜRLERİ...5 3. DİLİN ALT BİRİMLERİ...5 3. İLK TÜRKÇE DÖNEMİ (MS 1-5. yy.)...7 4. ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ (6-13. yy.)...7 5. ORTA TÜRKÇE DÖNEMİ...9 ÇÖZÜMLÜ TEST...12 KONU TESTİ...15 BÖLÜM 2 ESKİ TÜRK DİLİ A. TÜRK DİLİNİN TARİHÎ DÖNEMLERİ...17 1. ÖN TÜRKÇE...17 2. ESKİ TÜRKÇE...17 3. ORTA TÜRKÇE...24 4. YENİ TÜRKÇE...27 B. TÜRK DİLİNİN BUGÜNKÜ DURUMU...36 BÖLÜM 3 OSMANLICA A. OSMANLI TÜRÇESİNİN GENEL TANIMI, TARİHÎ SERÜVENİ...39 B. ARAP KÖKENLİ TÜRK HARFLERİNİN TANIMI, LATİN KÖKENLİ TÜRK ALFABESİNDEKİ KARŞILIKLARI...39 C. ARAP KÖKENLİ TÜRK HARFLERİNİN YAZILIŞ ÖZELLİKLERİ, BİTİŞİK VE AYRI HARFLER...40 D. DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ...5 Ç. TÜRKÇE KÖKENLİ KELİMELERİN ARAP KÖKENLİ TÜRK HARFLERİYLE YAZILIŞLARI VE OKUNUŞLARI...41 1. YAPI BAKIMINDAN DİLLER...5 2. KÖKEN BAKIMINDAN DİLLER...6 E. TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ DÖNEMLERİ VE GELİŞMESİ...7 1. ALTAY DİL BİRLİĞİ DÖNEMİ (ANA ALTAYCA DÖNEMİ MÖ. 5. yy.)...7 2. ANA TÜRKÇE DÖNEMİ (EN ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ MÖ 6400)...7 V D. TÜRKÇE EKLERİN İMLA (YAZIM) ÖZELLİKLERİ...42 1. YAPIM EKLERİ...42 2. ÇEKİM EKLERİ...44 E. OSMANLICA METİN ÖRNEKLERİ...49 F. ARAPÇA KELİME TÜRLERİ...52 1. AKSÂM-I SEB A...52
G. ARAPÇA KELİME YAPIM YOLLARI, KALIPLAR...53 1. MÜCERRED FİİLLER...53 2. MEZÎD KELİMELER...53 Ğ. ARAPÇADA KELİME ÇEKİMİ...54 H. ARAPÇADA İSİMLER...54 1. İSİMLERDE KEYFİYET (ERİLLİK-DİŞİLLİK)...54 2. İSİMLERDE KEMİYET (MİKTAR)...55 I. ARAPÇADA MASTARLAR...57 1. CA LÎ MASTARLAR...57 2. SÜLÂSÎ SEMÂÎ MASTARLAR (DUYULARAK ÖĞRENİLEN)...58 3. RUBÂÎ SEMÂÎ MASTARLARIN İSM-İ FÂ İL VE İSM-İ MEF ÛLLERİ...60 4. KIYÂSÎ (KURALLI) MASTARLAR...60 J. SIFAT-I MÜŞEBBEHE...65 K. ARAPÇADA DİĞER KONULAR...66 1. İSM-İ TAFDÎL...66 2. MÜBÂLAĞA İSM-İ FÂ İL...66 3. İSM-İ ZAMÂN ve İSM-İ MEKÂN...66 4. İSM-İ ÂLET...66 5. İSM-İ MENSÛB...66 6. İSM-İ TASGÎR...66 L. ARAPÇA KELİME GRUPLARI...67 1. ARAPÇA İSİM TAMLAMASI...67 2. ARAPÇA SIFAT TAMLAMASI...67 M. OSMANLI TÜRKÇESİNDE GÖRÜLEN FARSÇA KELİME VE KURALLAR...67 1. FARSÇA KELİME TÜRLERİ...67 2. FARSÇADA MASTARLAR...68 3. İSM-İ FÂ İL...68 4. İSM-İ MEF ÛL...68 5. FARSÇADA İSİMLERİN ÇOĞULLANMASI..69 6. EDATLAR...69 7. İSMİN SONUNA GELEN YAPIM EKLERİ...70 8. FARSÇA KELİME GRUPLARI...72 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...74 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...77 KONU TESTİ - I...80 KONU TESTİ - II...82 BÖLÜM 4 SES BİLGİSİ A. ÜNLÜLER...83 1. ÜNLÜLERİN SINIFLANDIRILMASI...83 B. ÜNSÜZLER...83 1. ÜNSÜZLERİN SINIFLANDIRILMASI...84 C. TÜRKÇEDE SES UYUMLARI VE SES OLAYLARI...84 1. BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU (KALINLIK-İNCELİK UYUMU)...84 2. KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU (DÜZLÜK -YUVARLAKLIK UYUMU)...84 Ç. TÜRKÇENİN SES ÖZELLİKLERİ...84 D. HECE VE TÜRKÇEDEKİ HECE TİPLERİ... 85 E. SES OLAYLARI VE SEBEPLERİ...86 1. SES OLAYLARININ SEBEPLERİ...86 2. SES OLAYLARI...86 ÇÖZÜMLÜ TEST...90 KONU TESTİ...94 BÖLÜM 5 ŞEKİL BİLGİSİ A. ŞEKİL BİLGİSİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...97 1. KÖK...97 2. GÖVDE...97 3. EK...97 B. FİİL ÇEKİMİ...100 1. EK FİİLİN ÇEKİMİ...100 2. SORU EKİNİN ÇEKİMİ...101 VI
C. YAPILARI BAKIMINDAN KELİME ÇEŞİTLERİ...102 1. BASİT KELİME...102 2. TÜREMİŞ KELİME...102 3. BİRLEŞİK KELİME...102 4. İSİMLER (ADLAR)...103 5. SIFATLAR...103 6. ZARFLAR (BELİRTEÇLER)...103 Ç. FİİLİN ÇATISI...104 1. NESNELERİNE GÖRE FİİLER...104 2. ÖZNELERİNE GÖRE FİİLLER...104 ÇÖZÜMLÜ TEST...105 KONU TESTİ...107 BÖLÜM 6 SÖZCÜK BİLGİSİ A. İSİMLER (ADLAR)...109 1. VARLIKLARA VERİLİŞİNE GÖRE İSİMLER...109 2. VARLIKLARIN BULUNUŞLARINA GÖRE İSİMLER...109 3. VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER...109 3. YER-YÖN ZARFLARI...112 4. ÖLÇÜ (MİKTAR) ZARFLARI...112 5. SORU ZARFLARI...112 D. EDATLAR... 112 1. BENZERLİK EDATLARI...112 2. EŞİTLİK EDATLARI...113 3. ZAMAN EDATLARI...113 4. YER-YÖN EDATLARI...113 5. NEDENSELLİK EDATLARI...113 6. GÖRELİK EDATLARI...113 7. AMAÇ İLGİSİ KURAN EDATLAR...113 8. ARAÇ EDATLARI...113 E. BAĞLAÇLAR... 113 F. ÜNLEMLER... 114 1. ASIL OLARAK ÜNLEM OLAN KELİMELER...114 2. SONRADAN ÜNLEM ANLAMI KAZANAN KELİMELER...114 ÇÖZÜMLÜ TEST... 115 KONU TESTİ... 117 BÖLÜM 7 B. ZAMİRLER (ADILLAR)...109 1. KİŞİ ZAMİRLERİ...110 2. İŞARET ZAMİRLERİ...110 3. BELİRSİZLİK ZAMİRLERİ...110 4. SORU ZAMİRLERİ... 111 C. SIFATLAR... 111 1. NİTELEME SIFATLARI... 111 2. BELİRTME SIFATLARI... 111 3. BELGİSİZ SIFATLAR... 111 4. SORU SIFATLARI... 111 5. UNVAN SIFATLARI... 111 Ç. ZARFLAR (BELİRTEÇLER)... 112 1. DURUM ZARFLARI...112 2. ZAMAN ZARFLARI...112 CÜMLE BİLGİSİ A. SÖZ DİZİMİ VE CÜMLE BİLGİSİ...121 B. KELİME GRUPLARI...121 1. İSİM GRUBU (İSİM TAMLAMASI)...121 2. SIFAT GRUBU (SIFAT TAMLAMASI)...123 3. TEKRAR GRUBU (İKİLEMELER)...123 4. UNVAN GRUBU...124 5. EDAT GRUBU...124 6. ÜNLEM GRUBU...124 7. BAĞLAMA GRUBU...124 8. SIFAT FİİL GRUBU...124 9. İSİM FİİL GRUBU...124 10. ZARF FİİL GRUBU...125 VII
11. BİRLEŞİK İSİM GRUBU...125 12. BİRLEŞİK FİİL GRUBU...125 13. SAYI GRUBU...126 14. AİTLİK GRUBU...126 15. KISALTMA GRUBU...126 C. CÜMLE, ÇEŞİTLERİ VE CÜMLE Yİ ME YDANA GETİREN UNSURLAR...126 1. CÜMLE...126 2. CÜMLENİN ÖĞELERİ...127 3. CÜMLE TÜRLERİ...129 Ç. CÜMLE TAHLİLLERİ (CÜMLE ÇÖZÜMLEMELERİ)...132 ÇÖZÜMLÜ TEST...134 KONU TESTİ...138 5. OYUN ADLARINI BİLDİREN SAYILARIN YAZIMI...142 6. ROMEN RAKAMLARININ YAZIMI...143 7. ÇOK RAKAMLI SAYILARIN YAZIMI...143 8. SIRA SAYILARININ YAZIMI...143 9. ÜLEŞTİRME SAYI SIFATLARININ YAZIMI...143 E. BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER... 143 1. CÜMLE BAŞINDA BÜYÜK HARF YAZIMI..143 2. ŞİİRDE BÜYÜK HARF KULLANIMI...143 3. ÖZEL ADLARDA BÜYÜK HARF KULLANIMI... 144 F. BİRLEŞİK İSİMLERİN YAZIMI...144 1. BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER 144 BÖLÜM 8 YAZIM KURALLARI A. BAZI BAĞLAÇLARIN YAZIMI...141 1. DE/DA BAĞLACININ YAZIMI...141 2. Kİ BAĞLACININ YAZIMI...141 B. BAZI EDATLARIN YAZIMI...141 1. MI/Mİ SORU EDATININ YAZIMI...141 2. İLE EDATININ YAZIMI...141 C. FİİL ÇEKİMİ İLE İLGİLİ YAZILIŞLAR...141 1. GELECEK ZAMAN EKİNİN YAZIMI...141 2. İSTEK EKİNİN YAZIMI...142 3. MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI...142 4. İMEK FİİLİNİN YAZILIŞI...142 Ç. PEKİŞTİRMELİ SIFATLARIN YAZILIŞI... 142 D. SAYILARIN YAZILIŞI... 142 1. İMEK FİİLİNİN YAZILIŞI...142 2. BİRDEN FAZLA KELİMEDEN OLUŞAN SAYILARIN YAZIMI...142 3. TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇEN SAYILARIN YAZIMI...142 4. NOTALARI NİTELEYEN SAYILARIN YAZIMI...142 G. DEYİMLERİN VE ATASÖZLERİNİN YAZIMI. 144 Ğ. İKİLEMELERİN YAZIMI...145 ÇÖZÜMLÜ TEST...146 KONU TESTİ...148 BÖLÜM 9 HALK EDEBİYATI A. HALK EDEBİYATI NEDİR? HALK EDEBİYATI'NIN TASNİF VE TARİHÇESİ...151 1. HALK EDEBİYATI'NIN TANIM, TASNİF VE TARİHÇESİ...151 2. TÜRK HALK EDEBİYATI ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN TARİHÇESİ...151 3. DERLEME ÇALIŞMALARININ USUL VE TEKNİKLERİ...152 B. ANLATMA ESASI ÜZERİNE KURULAN METİNLER...153 1. MASAL... 153 2. EFSANE... 154 3. FIKRA... 155 4. HALK HİKÂYESİ... 155 C. HALK EDEBİYATI'NDA NAZIM ŞEKİLLERİ.. 156 1. HECE VEZNİYLE KULLANILAN NAZIM ŞEKİLLERİ...157 VIII
2. ARUZLA YAZILAN NAZIM ŞEKİLLERİ...157 Ç. HALK EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ... 158 1. ÂŞIK EDEBİYATI'NDA TÜRLER...158 2. TEKKE EDEBİYATI'NDA TÜRLER...158 3. ANONİM HALK EDEBİYATI'NDA TÜRLER...158 D. HALK EDEBİYATI'NDA MANZUM VE MENSUR ÜRÜNLER...159 1. BİLMECE...159 2. ATASÖZÜ...160 3. DEYİM...160 E. SEYİRLİK OYUNLAR...160 1. KÖY SEYİRLİK OYUNLARI...160 2. ŞEHİR SEYİRLİK OYUNLARI...160 F. ÂŞIK EDEBİYATI...163 1. ÂŞIK EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...163 2. YÜZYILLARA GÖRE TÜRK HALK ŞİİRİ...163 G. TEKKE EDEBİYATI...167 1. TEKKE EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...167 2. YÜZYILLARA GÖRE TEKKE EDEBİYATI...168 3. ALEVİ BEKTAŞİ EDEBİYATI...169 4. TEKKE EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ...170 5. TEKKE EDEBİYATI'NDA NESİR TÜRLERİ...171 Ğ. ÂŞIK EDEBİYATI VE TEKKE EDEBİYATI'NDAN ÖRNEK ŞİİRLER VE AÇIKLAMALARI...172 1. BİR YUNUS ŞİİRİ (ŞATHİYE ) VE İLK BEYTİNİN AÇIKLAMASI...172 2. BİR PİR SULTAN ABDAL ŞİİRİ (NEFES) VE İLK ÜÇ DÖRTLÜĞÜNÜN AÇIKLAMASI...172 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...175 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...177 KONU TESTİ - I...180 KONU TESTİ - II...183 BÖLÜM 10 ESKİ TÜRK EDEBİYATI A. DİVAN EDEBİYATI'NIN TANIMI VE KAPSAMI...185 1. TANIM VE KAPSAM...185 2. DİVAN EDEBİYATI'NIN DİĞER ADLANDIRMALARI...185 B. DİVAN EDEBİYATI'NIN KAYNAKLARI...185 C. DİVAN EDEBİYATI'NDA NAZIM ŞEKİLLERİ...186 1. BEYİTLERLE KURULAN NAZIM BİÇİMLERİ...186 2. BENTLERLE KURULAN NAZIM ŞEKİLLERİ...187 Ç. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NDA NAZIM TÜRLERİ...189 1. TEVHİT...189 2. MÜNACAT...189 3. NAAT...189 4. MİRACİYE...189 5. MERSİYE...189 6. METHİYE...190 7. HİCVİYE...190 8. FAHRİYE...190 9. BAHARİYE...190 10. ŞİTAİYE...190 11. NEVRUZİYE...190 D. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NDA VEZİN...190 1. DİVAN ŞİİRİNDE EN FAZLA KULLANILAN ARUZ KALIPLARI...191 2. ARUZ VEZNİNDE KURALLAR...191 E. DİVAN EDEBİYATI'NDA MESNEVİ...192 1. MESNEVİNİN TANIMI VE TÜRK EDEBİYATI'INDA TARİHÎ SEYRİ...192 2. MESNEVİNİN BÖLÜMLERİ...192 3. MESNEVİLERİN SINIFLANDIRILMASI...193 IX
F. DİVAN EDEBİYATI'NIN ÖNEMLİ KAYNAKLARINDAN ŞUARA TEZKİRELERİ...193 1. 15. YÜZYIL TEZKİRELERİ...193 2. 16. YÜZYIL TEZKİRELERİ...193 3. 17. YÜZYIL TEZKİRELERİ...193 4. 18. YÜZYIL TEZKİRELERİ...193 5. 19. YÜZYIL TEZKİRELERİ...194 6. 20. YÜZYIL TEZKİRELERİ...194 7. TEZKİRELER DIŞINDA KALAN ESERLER...194 G. DİVAN ŞİİRİ'NDE SÖZ SANATLARI...195 1. MECAZ...195 2. MECAZ-I MÜRSEL (MÜRSEL MECAZ/ AD AKTARMASI)...195 3. TEŞBİH (BENZETME)...195 4. TEŞHİS (KİŞİLEŞTİRME)...196 5. İNTAK (KONUŞTURMA)...196 6. KİNAYE...196 7. TARİZ...196 8. MÜBALAĞA (ABARTMA)...196 9. TEZAT (KARŞITLIK)...196 10. TEVRİYE...196 11. TELMİH...197 12. TECAHÜL-İ ARİF...197 13. İSTİFHAM...197 14. HÜSN-İ TALİL...197 15. CİNAS...197 16. TENASÜP...197 17. LEFF Ü NEŞR...197 18. İKTİBAS...198 Ğ. EDEBÎ HÜNERLER...198 1. MUAMMA...198 2. LUGAZ...198 3. EBCED...198 H. DİVAN EDEBİYATI'NDA MİZAH TEHZİL... 198 I. ESKİ TÜRK EDEBİYATI'NIN TARİHÎ SEYRİ...200 1. 13. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...200 2. 14. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...202 3. 15. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...204 4. 16. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...205 5. 17. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...208 6. 18. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...211 7. 19. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...213 8. 20. YÜZYIL ESKİ TÜRK EDEBİYATI...214 İ. DİVAN EDEBİYATI'NDAN SEÇME BEYİTLER VE AÇIKLAMALARI...214 1. FUZÛLÎ'NİN BEYTİ VE AÇIKLAMASI...214 2. BİR HAYÂLÎ BEY BEYTİ VE AÇIKLAMASI...215 3. BİR NÂİLÎ-İ KADÎM BEYTİ VE AÇIKLAMASI...215 4. BİR ŞEYH GÂLİB BEYTİ VE AÇIKLAMASI...216 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...217 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...220 KONU TESTİ...223 BÖLÜM 11 YENİ TÜRK EDEBİYATI A. YENİ TÜRK EDEBİYATI'NA GİRİŞ...225 1. YENİLİĞİN OLUŞMA ZEMİNİ...225 2. TANZİMAT EDEBİYATI...229 3. SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI (EDEBİYAT-I CEDİDE) (1896-1901)...234 4. SERVET-İ FÜNUN DIŞINDAKİ EDEBİYAT.238 5. FECR-İ ÂTİ EDEBİYATI...240 6. MİLLÎ EDEBİYAT...241 7. CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI...246 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...258 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...261 KONU TESTİ - I...264 KONU TESTİ - II...266 X
BÖLÜM 12 EDEBİYAT BİLGİ VE KURAMLARI 10. SÜRREALİZM (GERÇEKÜSTÜCÜLÜK)...294 11. EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)...294 12. EGZİSTANSİYALİZM (VAROLUŞÇULUK)..295 A. EDEBİYAT SANATI VE BİLİMİ, EDEBİYATIN TANIMI VE KONUSU, EDEBİ İNCELEMELERDE METOT...269 1. EDEBİYAT SANATI VE BİLİMİ...269 2. EDEBİYATIN TANIMI, KONUSU VE MAHİYETİ...270 B. EDEBİYAT KURAMLARI...271 1. YANSITMA TEORİSİ...272 2. MARKSİST ELEŞTİRİ...275 3. TARİHÎ ELEŞTİRİ...276 4. SOSYOLOJİK ELEŞTİRİ...277 5. ANLATIMCILIK...278 6. PSİKANALİZ/PSİKOLOJİK ELEŞTİRİ...279 7. İZLENİMCİ ELEŞTİRİ...281 8. RUS FORMALİZMİ...281 9. YAPISALCILIK (STRUCTURALIZM)...282 10. YENİ ELEŞTİRİ (NEW-CRITISIZM)...283 11. HERMENÖTİK/YORUMBİLİM...284 Ç. EDEBİ TÜRLER...295 1. SANATSAL TÜRLER...295 2. ÖĞRETİCİ TÜRLER...298 D. OLAY METİNLERİNDE YAPI...299 1. OLAY ÖRGÜSÜ...299 2. ANLATICI BAKIŞ AÇISI...300 3. ŞAHIS KADROSU...300 4. ZAMAN...301 5. MEKÂN VE NESNE...301 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...303 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...306 KONU TESTİ - I...309 KONU TESTİ - II... 311 BÖLÜM 13 DÜNYA EDEBİYATI A. DÜNYA EDEBİYATI KAVRAMI...313 12. ALIMLAMA ESTETİĞİ (POSTMODERN ELEŞTİRİ)...285 13. İSTATİSTİK METOT...286 14. FENOMENOLOJİK METOT...286 15. DUYGUSAL ETKİ KURAMI...286 C. EDEBÎ AKIMLAR...287 1. HÜMANİZM...288 2. KLASİSİZM...288 3. ROMANTİZM...289 4. REALİZM...289 5. NATÜRALİZM (DOĞALCILIK)...291 6. PARNASİZM...292 7. SEMBOLİZM...293 8. FÜTÜRİZM (GELECEKÇİLİK)...293 9. DADAİZM...293 B. DÜNYA EDEBİYATLARI...314 1. ANTİK MISIR EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...314 2. ANTİK YUNAN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...315 3. ÇİN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...315 4. LATİN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...317 5. İRAN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...318 6. ARAP EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...319 7. JAPON EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...320 8. İBRANİ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...321 9. AFRİKAN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...322 10. AMERİKAN EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ 323 11. İNGİLİZ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...324 12. FRANSIZ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...326 XI
13. RUS EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ...327 ÇÖZÜMLÜ TESTİ...329 KONU TESTİ...333 BÖLÜM 14 TİYATRO VE DRAMA A. ARİSTOTELES'TEN GÜNÜMÜZE TİYATRONUN GELİŞİMİ...337 1. ANTİK YUNAN'DA TİYATRO...337 2. ROMA'DA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...340 3. RÖNESANS'TA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...340 4. KLASİSİZM VE TİYATRO...341 5. ROMANTİK AKIM VE TİYATRO...341 6. REALİST AKIMDA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...342 7. YİRMİNCİ YÜZYILDA TİYATRO DÜŞÜNCESİ...343 B. TİYATRO İLE İLGİLİ BAŞLICA KAVRAMLAR...344 1. BENZETMECİ TİYATRO...344 2. BURLESK...345 3. COMMEDİA DELL'ARTE...345 4. ÇATIŞMA...345 5. DEKOR...345 6. DOĞAÇLAMA...345 7. DRAM...345 8. DRAMA...345 9. DRAMATİK...346 10. DRAMATİZASYON...346 11. DRAMATURG...346 12. DRAMATURJİ...346 13. FARS...346 14. FON...346 15. GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU...346 16. GÖSTERMECİ TİYATRO...346 17. GROTESK...347 18. KABARE...347 19. KARAKTER KOMEDYASI...347 20. MELODRAM...347 21. ORTA OYUNU...347 22. PERDE...347 23. REPLİK...347 24. SAHNE...347 25. TİRAT...347 26. VODVİL...347 C. YARATICI DRAMA VE TÜRKÇE EĞİTİMİNDE YARARLANMA YOLLARI...348 1. OYUN VE YARATICI DRAMA...348 2. YARATICI DRAMA NEDİR?...348 3. YARATICI DRAMANIN ÖGELERİ...349 4. YARATICI DRAMANIN AŞAMALARI...350 5. YARATICI DRAMADA BAŞLICA TEKNİKLER VE TÜRKÇE EĞİTİMİ İÇİN ÖRNEK UYGULAMALAR...350 ÇÖZÜMLÜ TEST... 353 KONU TESTİ... 358 BÖLÜM 15 DİL BİLİMİ A. DİL BİLİMİN TANIMI, KAPSAMI VE KISA BİR TARİHÇESİ...361 B. DİL BİLİMİN ALANLARI...361 1. UZAM DİL BİLİMİ...361 2. TOPLUM DİL BİLİMİ...361 3. BUDUN DİL BİLİMİ...362 4. RUH DİL BİLİMİ...362 5. UYGULAMALI DİL BİLİMİ...362 6. METİN DİL BİLİMİ...362 7. ÇEVİRİ BİLİMİ...362 8. EDİM BİLİMİ...362 C. DİLİN TANIMI VE KAYNAĞI, FELSEFİ VE DİNÎ YAKLAŞIMLAR...362 1. YANSIMALARI TEMEL ALAN GÖRÜŞ...363 2. ÜNLEMLERİ TEMEL ALAN GÖRÜŞ...363 3. İŞ KURAMI...363 XII
Ç. SES BİLGİSİ VE SES BİLİMİ...363 1. SES BİLGİSİ...363 2. SESBİLİM...364 D. BİÇİM BİLİMİ...365 E. SÖZ DİZİMİ...365 F. ANLAMBİLİM...367 G. GÖSTERGEBİLİM...367 Ğ. DİL BİLİMİ AKIMLARI...368 1. SAUSSURE VE YAPISALCILIK...368 2. PRAG OKULU...371 3. İŞLEVSELCİLİK...372 4. NOAM CHOMSKY VE ÜRETİCİ DÖNÜŞÜMCÜLÜK...372 H. DİL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ...377 1. DİL BİLGİSİ-ÇEVİRİ YÖNTEMİ...377 2. ÇEVİRİ YÖNTEMİ...377 3. SESBİLİMSEL YÖNTEM...377 4. RUHBİLİMSEL YÖNTEM...378 5. DOĞRUDAN YÖNTEM...378 6. OKUMA YÖNTEMİ...378 7. SÖZEL YAKLAŞIM VE DURUMSAL DİL ÖĞRETİMİ...378 8. İŞİTSEL-DİLSEL YÖNTEM...378 9. GÖRSEL-İŞİTSEL YÖNTEM...379 10. BİLİŞSEL YÖNTEM...379 11. TOPLU FİZİKSEL TEPKİ...379 12. SESSİZ YOL YÖNTEMİ...380 13. TELKİN YÖNTEMİ...380 14. İLETİŞİMSEL DİL ÖĞRETİMİ...380 15. SEÇMECİ YÖNTEM...381 ÇÖZÜMLÜ TEST...382 KONU TESTİ...387 KISIM II: ALAN EĞİTİMİ BÖLÜM 16 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ A. EDEBİYAT ALAN BİLGİSİ...393 1. EDEBİYATA İLİŞKİN KAVRAMLARI, KURAMLARI, AKIMLARI VE ÜRÜNLERİ İNCELEYEBİLME...393 2. TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİNİ VE METİNLERİNİ İNCELEYEBİLME...393 3. METİNLERİ KAVRAMLAR, AKIMLAR, SANATLAR VE KURAMLAR ÇERÇEVESİNDE ÇÖZÜMLEYEBİLME...394 B. DİL VE ANLATIM ALAN BİLGİSİ...394 1. DİLLERİ YAPI VE KÖKEN BAKIMINDAN İNCELEYEBİLME...394 2. DİLDEKİ KAVRAMLARI VE DİLİN SOSYOKÜLTÜREL İŞLEVLERİNİ İNCELEYEBİLME...394 3. DİLİN BİLEŞENLERİNİ ÇÖZÜMLEYEBİLME...394 4. METİNLERİ YAPI, PLAN, DİL VE ANLATIM BAKIMINDAN ÇÖZÜMLEYEBİLME...394 C. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ALAN EĞİTİMİ BİLGİSİ...394 1. ÖĞRETİM SÜRECİNİ AMACA UYGUN PLANLAYABİLME...395 2. DİL VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÇEŞİTLİ MATERYAL VE KAYNAKLARDAN YARARLANABİLME...395 3. ÖĞRENME ORTAMLARI DÜZENLEYEBİLME...395 4. ÖĞRENCİLERİN DİNLEME BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...395 5. ÖĞRENCİLERİN OKUMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...395 6. ÖĞRENCİLERİN KONUŞMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...395 XIII
7. ÖĞRENCİLERİN YAZMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...396 8. ÖĞRENCİLERİN ELEŞTİREL VE YARATICI DÜŞÜNME, KARAR VERME VE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLME...396 9. İLETİŞİM BECERİSİNİ GELİŞTİREBİLME...396 10. ÖĞRENCİLERİN SANAT ESERLERİNDEN ZEVK ALMALARINI SAĞLAYABİLME...397 11. ÖĞRETİM SÜRECİNİ İZLEYEBİLME VE DEĞERLENDİREBİLME...397 Ç. TUTUM VE DEĞERLER...397 1. TÜRKÇENİN DOĞRU, GÜZEL VE ETKİLİ KULLANIMINDA ÖNCÜLÜK EDEBİLME...397 2. OKUMA KÜLTÜRÜ OLUŞTURABİLME VE GELİŞTİREBİLME...397 3. DİL VE EDEBİYAT ALANINDAKİ GELİŞMELERİ İZLEYEBİLME...397 4. OKUL VE KURUMLAR ARASINDA İŞ BİRLİĞİ SAĞLAYABİLME...398 5. ULUSAL VE EVRENSEL DEĞERLERİN KORUNMASINA VE ESTETİK ANLAYIŞIN GELİŞTİRİLMESİNE DUYARLI OLABİLME...398 6. ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE ÇERÇEVESİNDE DİL BİLİNCİNİ GELİŞTİREBİLME...398 BÖLÜM 17 TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI A. PROGRAMIN HAREKET NOKTASI VE AMACI...399 1. GENEL AMAÇLAR...401 B. PROGRAMIN YAPISI...401 1. DOKUZUNCU SINIF...402 2. ONUNCU SINIF...409 3. ON BİRİNCİ SINIF...415 4. ON İKİNCİ SINIF...422 C. PROGRAMIN UYGULANMA ESASLARI... 428 1. DERS İŞLENİŞİ YÖNTEM VE TEKNİKLERİ...428 2. DERS KİTAPLARININ HAZIRLANMASI VE METİN SEÇİMİ...429 3. DERS KİTAPLARININ HAZIRLANMASINDA DİKKAT EDİLECEK DİĞER HUSUSLAR...432 Ç. ATATÜRKÇÜLÜK KONULARI...432 D. ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİ...434 1. HAZIRLIK...434 2. METNİ ÇÖZÜMLEME/İNCELEME...434 3. ANLAMA-YORUMLAMA...434 4. DEĞERLENDİRME...434 E. ÖĞRENME- ÖĞERETME SÜRECİNDE ÖĞRETMEN...435 F. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...435 1. ÖLÇMEDE KULLANILACAK TESTLER VE TESTLERDE KULLANILACAK SORULARIN ÖZELLİKLERİ...436 ÇÖZÜMLÜ TEST...438 KONU TESTİ...442 BÖLÜM 18 DİL VE ANLATIM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI A. PROGRAMIN YAPISI...445 B. DERS KİTAPLARININ HAZIRLANMASI VE METİN SEÇİMİ...447 C. KİTAPLARDA METİN SEÇİMİ...448 Ç. DERS KİTAPLARININ HAZIRLANMASINDA DİKKAT EDİLECEK DİĞER HUSUSLAR...448 D. KAZANIMLARIN ÜNİTELERE GÖRE DAĞILIMI...449 XIV
E. DOKUZUNCU SINIF ÜNİTE, AMAÇ VE KAZANIMLAR...450 BÖLÜM 20 F. ONUNCU SINIF ÜNİTE, AMAÇ VE KAZANIMLAR...455 G. ON BİRİNCİ SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ ÜNİTE VE KAZANIMLARI...461 Ğ. ON İKİNCİ SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ ÜNİTE VE KAZANIMLARI...465 H. ATATÜRKÇÜLÜK KONULARI VE KAZANIMLARI...470 I. ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİ...471 İ. ÖLÇME DEĞERLENDİRME...471 BÖLÜM 19 OKUMA EĞİTİMİ A. OKUMA...473 1. OKUMANIN TANIMI...473 2. OKUMANIN EVRELERİ...473 B. OKUMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ... 473 1. OKUMANIN UNSURLARI...473 C. OKUMA BECERİSİYLE İLGİLİ KAYNAKLARIN İNCELENMESİ...475 1. METNİ İLK DEFA OKUMA SIRASINDA YAPILAN ÖN ETKİNLİKLER...475 2. METNİ İKİNCİ DEFA OKUMA SIRASINDA YAPILAN ÖN ETKİNLİKLER..475 3. OKUMA SONRASINDAKİ UYGULAMALAR...476 Ç. OKUMA BECERİSİNİN ÖNEMİNİN KAVRATILMASI...476 1. TOPLUMDA OKUMA ALIŞKANLIĞININ YAYGINLAŞMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER...477 D. OKUMA BECERİSİNE YÖNELİK TEKNİKLERİN İNCELENMESİ...478 1. OKUMA EĞİTİMİNDE DEĞERLENDİRME.480 ÇÖZÜMLÜ TEST...481 KONU TESTİ...489 DİNLEME EĞİTİMİ A. DİNLEME ÖĞRETİMİ...495 1. DİNLEME...495 2. DİNLEME -İŞİTME...495 3. DİNLEME TÜRLERİ...495 B. RUHBİLİM ARAŞTIRMALARINDA DİNLEME BECERİLERİNİN ÖNEMİ...496 C. DİNLEMENİN ÖNEMİ...496 Ç. DİNLEME SÜRECİ...497 1. İLGİ...497 2. İŞİTME...497 3. GÖRME...497 4. KAVRAMA...498 5. DİNLEME...498 6. DEĞERLENDİRME...498 7. TEPKİ/KARŞILIK...498 D. DİKKAT SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ... 498 E. DİNLEME SÜRECİNDEKİ BAĞIMLI ETKENLER...498 1. ÖĞRETMENE BAĞLI ETKENLER...498 2. DİNLEME SÜRESİNDE ÖĞRENCİYE BAĞLI ETKENLER...499 F. DİNLEME BECERİSİNİ GELİŞTİRİCİ ÇALIŞMALARIN YAPILMASI...499 G. OKULLARIMIZDA DİNLEME EĞİTİMİ...499 Ğ. DİNLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 499 1. DİNLEYİCİYE BAĞLI FAKTÖRLER...500 2. ÖĞRETMENE/KONUŞMACIYA BAĞLI FAKTÖRLER...500 3. KONUŞMANIN/DERSİN İÇERİĞİ...500 4. ORTAM...500 5. DİNLEME-ANLAMA HIZI...500 H. İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER...501 XV
1. DİNLEYİCİ AÇISINDAN İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER...501 2. KONUŞMACI AÇISINDAN İYİ DİNLEMEYİ ENGELLEYEN SEBEPLER...501 I. BAŞARILI DİNLEYİCİNİN NİTELİKLERİ... 501 BÖLÜM 21 KONUŞMA EĞİTİMİ A. KONUŞMA...503 1. KONUŞMA VE DÜŞÜNME...503 2. KONUŞMA TÜRLERİ...503 B. DİKSİYON...504 1. SES AYGITIMIZ...504 2. DİKSİYONDA YARDIMCI UNSURLAR...504 C. VURGU (PROSODİE)...505 Ç. SES ÇALIŞMALARI...506 D. BEDEN DİLİ VE İLETİŞİM...506 1. BEDEN DİLİNİN TANIMI...506 2. BEDEN DİLİNİN YAŞAMIMIZDAKİ YERİ VE ÖNEMİ...506 3. EĞİTİM VE BEDEN DİLİ...506 E. BELİRLİ BİR KONUDA AKICI VE GÜZEL KONUŞMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ...507 1. KONUŞMA ALIŞTIRMALARI...507 2. ÖĞRENCİLERİN KONUŞMA BECERİLERİNİ GELİŞTİREBİLMELERİ İÇİN UYGULAMA ORTAMLARININ HAZIRLANMASI...508 BÖLÜM 22 YAZMA EĞİTİMİ A. YAZMA BECERİSİNİN KURAMSAL BOYUTLARIYLA AÇIKLANMASI...509 1. YAZILI ANLATIMIN AMAÇLARI...509 2. YAZMANIN TOPLUMSAL BOYUTU...509 3. YAZILI ANLATIMIN ÖNEMİ...510 B. YAZILI ANLATIM BİÇİMLERİ...510 1. AÇIKLAYICI ANLATIM...510 2. TARTIŞMACI (KANITLAYICI) ANLATIM...511 3. BETİMLEYİCİ (TASVİR EDİCİ) ANLATIM...512 4. ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM...514 5. KONUŞMA YOLUYLA ANLATIM...514 C. DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI...515 1. AÇIKLAMA...515 2. TANIMLAMA...515 3. KARŞILAŞTIRMA...516 4. ÖRNEKLENDİRME...516 5. TANIK GÖSTERME (ALINTI YAPMA)...516 6. BENZETME...517 7. SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA...517 Ç. YAZILI ANLATIM SORUNLARI...517 1. KONU SINIRLAMASININ YAPILMAMASI SORUNU...517 2. PLAN YAPMAYA ÖNEM VERİLMEMESİ SORUNU...517 3. ANLATIM BİÇİMİNİ SEÇEMEMESİ SORUNU...518 4. KELİME SAYISININ AZLIĞI...518 5. KALIP CÜMLELERIN KULLANILMASI...518 6. METİNLERDE YAZIM, NOKTALAMA VE ANLATIM BOZUKLUĞU SORUNU...518 D. YAZILI METİN TÜRLERİ KONUSUNDA ÖĞRENCİLERİ BİLİNÇLENDİRME...518 1. DENEME...518 2. FIKRA...518 3. ANI...519 4. GEZİ...519 5. MEKTUP...519 E. YAZILI METİNLERDEKİ YANLIŞLARI BELİRLEME...519 1. YAZI ÇALIŞMASI YAPMA...519 2. DOĞA/ÇEVRE GEZİLERİ...520 3. MÜZE GEZİLERİ...520 ÇÖZÜMLÜ TEST...521 KONU TESTİ...524 XVI
BÖLÜM 23 DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ A. DİL BİLGİSİ ANA DİLİ İLİŞKİSİ...529 B. DİL BİLGİSİ DİL BECERİLERİ İLİŞKİSİ...529 C. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN AMACI...530 Ç. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ YÖNTEMİ...530 1. KELİME HAZİNESİNİN GELİŞİMİ VE EĞİTİM ÖĞRETİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ...548 2. KELİME HAZİNESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...549 3. TÜRKÇE VE EDEBİYAT DERSLERİNDE KELİME ÖĞRETİMİ...549 4. KELİME ÖĞRETİMİYLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ YÖNTEM VE ETKİNLİKLER...551 D. ÖRNEKTEN KURALA DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ...532 E. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE METİN VE CÜMLE...533 F. İŞLEVSEL DİL BİLGİSİ...534 G. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN İLKELERİ...535 Ğ. DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN SORUNLARI... 536 1. LİSANS EĞİTİMİYLE İLGİLİ SORUNLAR..537 2. SINAVLARIN TEST TEKNİĞİYLE YAPILMASI...537 3. DİL BİLİMİ SORUNU...538 H. SONUÇ...539 KONU TESTİ...540 BÖLÜM 24 SÖZ VARLIĞI GELİŞTİRME VE KELİME ÖĞRETİMİ A. SÖZ VARLIĞI VE İÇERDİĞİ UNSURLAR... 543 1. KELİME HAZİNESİ (TEMEL SÖZ VARLIĞI)...543 2. DEYİMLER...544 3. ATASÖZLERİ...544 4. İKİLEMELER...545 5. İLİŞKİ SÖZLERİ...546 6. KALIPLAŞMIŞ SÖZLER...546 7. TERİMLER...546 8. YABANCI KELİMELER...547 9. ÇEVİRİ İFADELER...547 B. KELİME ÖĞRETİMİ...547 BÖLÜM 25 ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ A. DİL VE KÜLTÜR ÖĞRETİMİNDE YAKLAŞIM, YÖNTEM VE TEKNİKLER...555 1. YAPILANDIRMACI ÖĞRETİM...555 2. TAM ÖĞRENME...555 3. ÇOKLU ZEKÂ...556 B. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ...556 1. ANLATMA YÖNTEMİ...556 2. TARTIŞMA YÖNTEMİ...556 3. ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ...556 4. GÖSTERİP YAPTIRMA...557 5. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ...557 6. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ...557 7. PROJE TEMELLİ ÖĞRENME YÖNTEMİ...557 C. ÖĞRETİM TEKNİKLERİ...557 1. BEYİN FIRTINASI TEKNİĞİ...557 2. GÖSTERİ TEKNİĞİ...558 3. SORU CEVAP TEKNİĞİ...558 4. DRAMA TEKNİĞİ...558 5. ROL YAPMA...558 6. BENZETİM TEKNİĞİ...558 7. İKİLİ ÇALIŞMALAR VE GRUP ÇALIŞMALARI...559 8. EĞİTSEL OYUNLAR...559 Ç. DİL VE KÜLTÜR ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER...559 XVII
D. EDEBİYAT EĞİTİMİNİN İLKELERİ VE AMACI...560 1. AMAÇ...560 2. İÇERİK...560 3. YÖNTEMLER...560 4. DEĞERLENDİRME...560 5. ÖĞRETMEN FAKTÖRÜ...561 E. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİNDE KULLANILAN STRATEJİLER, ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ...561 1. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMLERİ...562 2. SORU-CEVAP TEKNİĞİ...562 3. ARAŞTIRMA YAPMA YÖNTEMİ...562 4. ARAŞTIRMA GRUBU YÖNTEMİ...562 5. KAVRAM HARİTALARI YÖNTEMİ...562 6. İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME YÖNTEMİ...562 7. YARIŞMA YÖNTEMİ...562 8. İSTASYON TEKNİĞİ...562 F. TÜRK DİLİ EDEBİYATI DERS SÜRECİ...563 1. EDEBİYAT DERSİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...563 2. EDEBİYAT ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ARAÇ -GEREÇLER...563 3. DERS DIŞI ETKİNLİKLER...563 4. DÜŞÜNSEL/YAZINSAL YARATICILIĞI ORTAYA KOYMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...570 B. NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...570 1. GELENEKSEL NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...570 2. MODERN NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ...571 DENEMELER DENEME TESTİ - I...579 DENEME TESTİ - II...586 DENEME TESTİ - III...594 DENEME TESTİ - IV...602 KAYNAKÇA...609 KONU TESTİ...564 BÖLÜM 26 NOT ALMA/TUTMA TEKNİKLERİ A. NOT ALMA/TUTMA VE ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ...567 1. DÜZENLİ OLMAK İÇİN NOT ALMAK/ TUTMAK...568 2. ÖN HAZIRLIK YAPMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...569 3. OKUNANLARIN VE DİNLENENLERİN KALICIĞINI SAĞLAMAK İÇİN NOT ALMAK/TUTMAK...569 XVIII