ENDOTEL VE BİYOKİMYASAL MOLEKÜLLER
Endotel Damar duvarı ve dolaşan kan arasında tek sıra endotel hücresinden oluşan işlevsel bir organdır
Endotel en büyük endokrin organdır 70 kg lik bir kişide, kalp kitlesix5 Yüzey alanı= 6 tenis kortu Aktif bir yapı Sentezlediği ve salgıladığı moleküller ile vasküler hemostazda çok önemli
Damar endotelinin temel fonksiyonları Vazoaktif maddelerin sentezi ve salgılanması Koagulasyonun önlenmesi Bağışıklığın düzenlenmesi Enzimatik etkinlik Damar düz kas proliferasyonu Damar düz kaslarının vazokonstriktör etkilerden korunması
Damar tonusünün sürdürülmesi Vazodilatasyon Nitrik oksit Endotel Kaynaklı Hiperpolarizan Faktör Prostasiklin (PGI2) Adenozin Vazokonstriksiyon Endotelin AnjiotensinI-II (AT-II) Tromboksan A2 Trombosit aktifleyici faktör
Kan akışkanlığı ve trombozun dengelenmesi NO T-PA Heparin Kofaktör-2 Trombomodülün PG PAI-1 TF vwf
Damarsal inflamatuvar süreçin kontrolü MCP-1 VCAM-1, ICAM-1 Interlökin-1, 6, 18 TNF
Endotel fonksiyon bozukluğunda rol oynayan mekanizmalar Nitrik oksit üretiminin azalması Vasküler düz kasların endotele bağlı vazodilatörlere karşı cevabının azalması Vazokonstriktörlere hassasiyet ve endoteliyuma bağlı vazokonstriktörlerin üretiminin artması Kan akımının damarlara yaptığı mekanik kuvvet sonucu endotel hasarı
Endotel Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi Koroner arter içine verilen vazoaktif maddelere (asetilkolin ya da nitrogliserin) karşı oluşan vazomotor tonüs cevabı ile değerlendirilmesi Akıma bağlı artmış dilatasyon yüksek rezolüsyonlu USG yardımı ile tespit edilmektedir
Ateroskleroz Spesifik hücresel ve moleküler yanıtların yer aldığı kronik inflamatuvar bir hastalıktır İnflamasyon endotel hasarına yanıt olarak başlar Endotel hasarı fonksiyonel hasardır
ATEROSKLEROZ Endotel zedelenmesi Monositlerin intimaya göçü Lipid yüklü makrofajlar Sitokinler İntimaya kas hücre göçü Düz kas hücresi tarafından ara madde sentezi Aterosklerotik Plak oluşumu
Normal Endotel Zedelenmiş Endotel 1-Vazodilatasyona eğilim 1-Vazokonstriksiyon 2-Trombosit ve lökosit adezyonu azalması. 2- Trombosit ve lökosit adezyonu artışı 3-Düz kas hücre migrasyon/proliferasyon 3- Düz kas hücre migrasyon/proliferasyon artışı 4-LDL kolesterole bariyer 4-Lipid depolanması artışı 5-Lipoproten lipaz aktivitesi 5-Lipid klirensinde azalma
Ekstrasellüler matriks = bağ dokusu
Görevleri Yapısal Immunolojik savunma Defans Enerji depolanması Isı üretimi Madde ve artık taşınımı Hücre büyümesi ve farklılaşmasının kontrolü
3 ana yapısal bileşen 1-Yapısal proteinler : Kollajen, Elastin 2-Adeziv proteinler : Fibronektin, Laminin, 3- Proteoglikanlar (GAG)
KOLLAJEN SENTEZİ 1-ER deki 3 adet pro-α zincir 2-Posttranslasyonel modifikasyon Prolin ve lizin Prolin hidroksilaz Lizin hidroksilaz Hidroksi prolin / lizin
Hidroksi lizin Galaktoz,glukoz Golgi Prokollajen Prokollajen Prokollajen Tropokollajen
Tropokollajen Lizin oksidaz Cu+2 Allizin/ Hidroksiallizin Çapraz bağlanma Aldol kondansasyonu Lizinilnörlösin Kollajenaz Cu eksikliği MENKE S HST YAPISAL Kollajen Lizozom İDRAR H.Prolin
Çekirdek protein CH 2 O Ksiloz Galaktoz Galaktoz Asidik şeker Amino şeker (GAG) Serin yan zinciri O-glikozit bağı Bağlantı bölgesi Tekrarlayıcı Disakkarit Ünite
Kondroidin 4,6 sülfat En kısa polisakkarit zincir Kıkırdak,tendon Dermatan sülfat Hiyaluronik asid Keratan Sülfat Heparan Sülfat Deri, kan damarları,kalp kapağı Sülfat (-) Vitreus, Sinovial sıvı, Umbilikal kord En uzun polisakkarit,ma Kornea ve Gevşek bağ dokusu Heterojen+YÖ, Fukoz, siyalik asit Hücreler arası iletişim, Hücre büyümesi Heparin KC, AC,Deri ve mast hücre yapısında
Proteoglikan yıkılımında yer alan enzimler Yer: Lizozomlar Katepsin D, proteoglikan yıkılımını başlatır; Lizozomal sülfatazlar, endoglikozidazlar ve ekzoglikozidazlar da parçalanmayı sürdürürler. Örnekler ;Hiyalüronidaz, β-glukuronidaz, β-galaktozidaz, α-l-iduronidaz,
Mukopolisakkaridoz Lizozomal enzim defekti KC, dalak, cilt ve SSS de GAG birikimi
Mineralize bağ dokusu ; Kemik Organik+inorganik materyel içerir. Organik kısmı protein. Tip I kollajen İnorganik; hidroksiapetit (Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH) 2 ), Na, Mg, Karbonat ve fluorit Vücüt Ca; %99 u kemik dokusunda
Kıkırdağın yapısı Başlıca proteinleri A- Kollajen : Tip II, V, VI, IX, X, XI B- Non-kollajen proteinler: Proteoglikanlar, Kondronektin gibi Diğer yapılar: Elastin ve elastik kıkırdakta tip I kollajen