TÜRKĠYE ELEKTROMEKANĠK SANAYĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TEMSAN) 2011 YILI RAPORU
Bu rapor, 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun ile 08.06.1984 tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiģtir.
Unvanı Merkezi Ġlgili Bakanlık :Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN) :ANKARA :Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Sermaye Durumu Ortaklar Payı ÖdenmiĢ ÖdenmemiĢ % TL TL TL Hazine MüsteĢarlığı 134.998.480,30 99,9848 109.998.480,30 25.000.000 T. Kalkınma Bankası Aġ 1.458,70 0,014587 1.458,70 T. Vakıfbank Memur ve Hiz.Em. ve Sağ. Yrd. Vakfı 60,90 0,000609 60,90 Öner GülyeĢil 0,10 0,000001 0,10 Toplam 135.000.000,00 100,00 110.000.000,00 25.000.000,00 Not: KuruluĢun esas sermayesi Yüksek Planlama Kurulu'nun 21.4.2011 tarih, 2011/T-10 sayılı Kararıyla 95 milyon TL'ye, 26.12.2011 tarih, 2011/T-27 sayılı Kararıyla da 135 milyon TL'ye yükseltilmiģ Karar organı (Yönetim Kurulu) Karar Temsil ettiği KuruluĢtaki Görevli bulunduğu süre organındaki Adı ve soyadı kuruluģ görevi veya BaĢlama Ayrılma unvanı mesleği tarihi tarihi 1 - BaĢkan V. Ahmet F. Karamustafaoğlu TEMSAN Genel Müdür V. 12.11.2009 09.05.2012 BaĢkan Hilmi BaĢtürk TEMSAN Genel Müdür 10.05.2012 Devam ediyor 2 - Üye Halil Tokel TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı(Teknik) 11.02.2009 13.07.2011 " Mehmet Atıf Çay TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı(Teknik) 04.11.2011 29.06.2012 3 - Üye Recep Kır TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı(Teknik) 30.09.2010 Devam ediyor 4 - Üye ġems Gökhan Açıkkol ETKB Serbest 07.10.2008 06.10.2011 " Ali Ağaçtan ETKB I.Hukuk MüĢaviri 16.03.2012 Devam ediyor 5 - Üye Gülsüm Yazganarıkan Hazine Ekonomik AraĢtırmalar Genel Müdürü 04.02.2010 Devam ediyor 6 - Üye Ġbrahim Toprak ETKB Serbest 30.04.2012 Devam ediyor
KISALTMALAR DSĠ DIN EPDK ESA ETKB EÜAġ EÜT GPRS GSM GSMH GSYH GWh HES IEC KAMU-Ġġ KEMA KHK KĠT kv kva Kr KWh LED MW MWh PMUM RF SKHKKY TEAġ TEDAġ TEĠAġ TEK TES-Ġġ TETAġ TL TS TSE YPK : Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü :Alman Standartları : Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu : Elektrik SatıĢ AnlaĢması : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı : Elektrik Üretim Anonim ġirketi : Elektrik Üretim Tesisleri :Genel Radyo Sinyali servisi : Mobil ĠletiĢim Ġçin Küresel Sistem : Gayri Safi Milli Hasıla : Gayri Safi Yurt Ġçi Hasıla : Gigawatt Saat (1 milyar watt saat) :Hidroelektrik Santral : Uluslararası Elektroteknik Komisyonu : Kamu ĠĢletmeleri ĠĢverenleri Sendikası :Test Laboratuarı : Kanun Hükmünde Kararname : Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri :Kilovolt :Kilovolt Amper : KuruĢ : Kilowatt saat (Bin watt saat) :IĢık Yayan Diyot :Megawatt : Megawatt saat (1 milyon watt saat) : Piyasa Mali UzlaĢtırma Merkezi :Radyo Frekansı : Sanayi Kaynaklı Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği : Türkiye Elektrik Üretim, Ġletim Anonim ġirketi : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim ġirketi : Türkiye Elektrik Ġletim Anonim ġirketi : Mülga Türkiye Elektrik Kurumu : Türkiye Enerji Su ve Gaz ĠĢçileri Sendikası : Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim ġirketi : Türk Lirası : Termik Santral :Türk Standartları Enstitüsü : Yüksek Planlama Kurulu
Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R I. A- B- TOPLU BAKIġ KuruluĢun tarihçesi,türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi Öneriler Sayfa I I IV II. ĠDARĠ BÜNYE 1 A- Mevzuat 1 B- TeĢkilat 4 C- Personel durumu 8 III. MALĠ BÜNYE 16 A- Mali durum 16 B- Mali sonuçlar 20 IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI 23 A- B- C- ĠĢletme bütçesinin genel durumu Finansman Giderler 23 23 25 D- Tedarik iģleri 26 E- Üretim ve maliyetler 36 F- Pazarlama 53 G- Sigorta iģleri 54 H- ĠĢletme sonuçları 55 I- Bağlı ortaklıklar ve ĠĢtirakler 59 J- Kalkınma planı ve yıllık programlar 59 V. BĠLANÇO 62 - Aktif 62 - Pasif 72 VI. GELĠR TABLOSU 77 VII. EKLER 83
I. TOPLU BAKIġ A- KuruluĢun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi: TEMSAN, 07.12.1975 tarih ve 15435 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 13.11.1975 tarih ve 7/10907 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ticaret unvanı Türkiye Elektromekanik Sanayi Anonim ġirketi olarak kurulmuģ ve 16.02.1977 tarihinde tescil ve ilan olunmuģtur. TEMSAN ın kuruluģ sermayesi; %41 i DESĠYAB, % 29 u MKE, %10 u TEK, %10 u Türkiye ġeker Fabrikaları A.ġ. ve %10 u da Türkiye Vakıflar Bankası A.O. tarafından karģılanmak üzere 100 milyon TL olarak tespit edilmiģtir. Ortakların ġirket sermayesine katılım payları zamanla değiģmiģ ve kamu paylarının bir araya toplanması sonucunda TEMSAN ın statüsü, 1985 yılında TEK in bağlı ortaklığına dönüģmüģtür. Enerji Ģirketlerindeki yeniden yapılanmalar sonucunda 1994 yılında TEAġ ın, 2001 yılında ise EÜAġ ın bağlı ortaklığı olan TEMSAN, 14.05.2007 tarih ve 2007/12106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda, Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü unvanı ile müstakil bir iktisadi devlet teģekkülü olarak yapılandırılmıģtır. Bu çerçevede hazırlanan Ana Statü, 26.05.2008 tarih ve 7069 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile 26.07.2008 tarih ve 26948 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıģtır. Ana statüsünde ġirketin amacı; devletin genel enerji politikası içinde ülke ekonomisine azami katkıyı sağlamak, çalıģmalarını verimlilik ve kârlılık ilkelerine göre yürütmek olarak belirlenmiģtir. Faaliyet konuları ise kısaca her çeģit türbinleri, buhar kazanları, büyük alternatörler, transformatörler, elektrik nakil hattı teçhizatı, Ģalt cihazları ve elektrik motorlarının imalatını yapmak, hidroelektrik santraller kurmak ve iģletmeye almak olarak yer almıģtır. TEMSAN, kuruluģundan itibaren 2011 yılına kadar toplam kurulu gücü 687,59 MW olan 15 adet (38 ünite) HES, 52 adet trafo merkezi ve Ģalt sahası, 5 adet pompa istasyonu yapımı ile 5 adet HES in rehabilitasyon iģini gerçekleģtirmiģtir. Ayrıca 30 adet mikro HES in projesini yapmıģ ve bunlardan birçoğunun imalat, montaj, test ve devreye alma iģlemlerini tamamlamıģ, öte yandan toplam kurulu gücü 382,02 MW olan 10 adet (27 ünite) HES projesinin ise imalat, montaj, test ve devreye alma çalıģmalarını sürdürmektedir. TEMSAN ın, son 5 yıllık faaliyetlerine iliģkin toplu bilgiler aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. I
Toplu bilgiler Ölçü 2007 2008 2009 2010 2011 Son iki ArtıĢ veya yıl farkı azalıģ % Sermaye Bin TL 10.000 20.000 35.000 70.000 135.000 65.000 92,9 ÖdenmiĢ sermaye Bin TL 10.000 10.000 32.000 70.000 110.000 40.000 57,1 Öz kaynaklar Bin TL 16.277 2.045 12.164 36.562 50.325 13.763 37,6 Yabancı kaynaklar Bin TL 26.516 46.434 52.342 36.833 23.772 (13.061) (35,5) Finansman giderleri Bin TL 1.551 4.118 4.456 2.960 1.214 (1.746) (59,0) Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 40.975 36.999 37.344 37.666 37.739 73 0,2 Maddi duran varlıklar birikmiģ amortismanı Bin TL 23.899 24.258 24.521 24.976 25.280 304 1,2 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 663 100 440 374 213 (161) (43,0) Yatırımların gerçekleģme oranı (nakdi) % 95 14 44 37 19 (18) (47,6) Tüm alım tutarı Bin TL 11.308 8.297 12.657 11.350 13.116 1.766 15,6 Üretim giderleri toplamı Bin TL 11.458 28.200 28.767 31.325 33.002 1.677 5,4 Net satıģ tutarı Bin TL 33.262 12.901 23.711 22.455 17.711 (4.744) (21,1) Stoklar: Ġlk madde ve malzeme Bin TL 2.470 2.562 4.056 5.296 4.316 (980) (18,5) Yarı mamuller Bin TL 6.132 13.975 16.643 19.309 20.089 780 4,0 Mamuller Bin TL 3.160 4.198 2.464 2.320 2.850 530 22,8 Diğer stoklar Bin TL 346 520 214 297 8.342 8.045 2.708,4 ĠĢçi (Ortalama) KiĢi 356 387 359 340 318 (22) (6,5) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 14.180 16.065 16.829 16.643 18.406 1.763 10,6 Cari yıla iliģkin: ĠĢçiler için yapılan giderler Bin TL 13.135 14.634 14.744 15.246 15.992 746 4,9 ĠĢçi baģına aylık ortalama gider TL 3.075 3.151 3.422 3.736 4.191 455 12,2 Dönem ka. ĠliĢ. vergi ve diğer yasal yük. Bin TL Tahakkuk eden vergiler Bin TL 2.832 727 992 734 702 (32) (4,4) GSYĠH ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL 15.156 15.754 20.110 7.898 (36) (7.934) (100,5) GSMĠH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 17.988 16.481 21.102 8.633 666 (7.967) (92,3) GSMH ya katkı alıcı fiyatlarıyla Bin TL 13.686 13.543 12.653 8.543 (441) (8.984) (105,2) Faaliyet kârlılığı (öz kaynak yönünden) % Mali kârlılık (Öz kaynak yönünden) % Ekonomik karlılık % Zararlılık % 27,0 62,4 97,7 111,3 71,8 (39,5) (35,5) Faaliyet kârı veya zararı Bin TL (3.948) (3.144) (3.679) (8.484) (17.905) (9.421) 111,0 Dönem kârı veya zararı Bin TL (6.189) (10.163) (11.881) (13.534) (26.236) (12.702) 93,9 Bilanço kârı veya zararı Bin TL (13.272) (23.435) (35.316) (48.388) (74.625) (26.237) 54,2 II
TEMSAN, elektrik enerjisinin üretim iletim ve dağıtımında kullanılan kesici, ayırıcı ile su türbinleri, generatör, cebri boru, kelebek vana, regülatör, Ģalt cihazları ve elektrik motoru gibi imalatları yapmak, hidroelektrik santraller kurmak ve iģletmeye almak amacıyla 1977 yılında kurulmuģtur. TEMSAN üretim faaliyetlerini, Diyarbakır da bulunan Türbin ĠĢletme Müdürlüğü ve Generatör ĠĢletme Müdürlüğü ile Ankara da bulunan Orta ve Alçak Gerilim ġalt Teçhizatı ĠĢletme Müdürlüğü ve Küçük Türbin Generatör ve Tesisler ĠĢletme Müdürlüğü vasıtasıyla sürdürmektedir. Orta ve Alçak Gerilim ġalt Teçhizatı ĠĢletme Müdürlüğü nün baģlıca üretimi olan kesici ve ayırıcı ile pano üretimi yıllara göre sürekli olarak azalmıģtır. 2011 yılında baģlıca imalat kalemleri olan SF6 kesicide %23,2, panoda %5,2, genelde ise %2,1 oranında kapasite kullanımı gerçekleģmiģtir. DüĢük kapasite kullanım oranının temel nedeni, daha önceki yıllarda da belirtildiği üzere özellikle orta gerilim seviyesinde kesici, ayırıcı ile pano konusunda faaliyet gösteren özel sektördeki yerli ve yabancı firmalarla rekabet etmede yaģanan zorluklardır. Bu kapsamda eskiyen teknolojisiyle birlikte mevcut makine parkı ve çalıģma Ģartlarında, üretim kalitesi ve yüksek maliyet nedeniyle rekabetçi bir yapıya kavuģması pek mümkün gözükmemektedir. Diğer taraftan anılan fabrikada, rekabetçi bir yapının oluģturulması için önemli tutarda yatırım gerekmektedir. Bu sebeple önceki yıllarda da belirtildiği üzere, kapasite kullanım oranı sürekli olarak düģen ve yüksek maliyet nedeniyle rekabet imkanını yitiren ve kaynak israfına neden olan kesici ve ayırıcı imalatının yapıldığı Ankara fabrikasında: kesici, ayırıcı, pano imalatı ve tesis faaliyetlerinden tamamen vazgeçilmesi, bunun yerine mikro ve küçük HES (hidroelektrik santral) proje ve imalatlarına ağırlık verilmesi önem arz etmektedir. Dolayısıyla TEMSAN ın, faaliyetlerini, stratejik önemi de göz önünde bulundurularak ana faaliyet konusu olan türbin ve genaratör üretimlerine yoğunlaģtırarak rekabetçi bir yapıya kavuģması önem arz etmektedir. TEMSAN, DSĠ, EÜAġ ve TEĠAġ gibi kamu kuruluģlarından protokolle ihaleler alarak sektördeki faaliyetlerini sürdürürken, 2003 yılında Kamu Ġhale Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, özel sektörle rekabet edemediği için üretimleri her geçen yıl düģmüģ ve yüksek maliyet nedeniyle zarar her yıl daha da artmıģtır. 2006 yılında 7,1 milyon TL olan bilanço zararı, 2011 yılında 74,6 milyon TL ye yükselmiģtir. TEMSAN ın 2008 yılında 20 milyon TL olan esas sermayesi her yıl yapılan artıģlarla 2011 yılında 135 milyon TL ye çıkarılmıģ ve 110 milyon TL si ödenmiģtir. Ancak sürekli zarar sonucu bozulan mali yapı nedeniyle, Hazine nin yaptığı sermaye artıģlarının büyük bölümü cari harcamalarda kullanılmıģtır. Son yıllarda zarar nedeniyle sürekli öz kaynak yitiren TEMSAN ın, zarardan kurtarılıp otofinansman yaratma imkanına kavuģturulması gerekmektedir. Aksi halde sermaye artıģı yapılmadığı durumda zararın kısa sürede yabancı kaynaklara da sirayet etmesi kaçınılmaz olacaktır. III
TEMSAN ın zarardan kurtarılması amacıyla, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine MüsteĢarlığı, Devlet Planlama TeĢkilatı ve TEMSAN Genel Müdürlüğü nün katılımıyla önceki yıl TEMSAN Genel Müdürlüğü nün Yeniden Yapılandırılmasıyla ilgili bir çalıģma baģlatılmıģ ve bu kapsamda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından ihale yapılarak bir özel firmadan destek hizmeti alınmıģtır. Ancak Temmuz 2012 itibariyle konuyla ilgili nihai bir karara varılamamıģtır. BaĢlatılmıĢ olan yeniden yapılandırma çalıģmalarının vakit kaybedilmeden sonuçlandırılarak, TEMSAN Genel Müdürlüğünün geleceğiyle ilgili kararın en kısa sürede verilmesi gerekmektedir. B - Öneriler: Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü nün 2011 yılı çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aģağıdadır. 1-233 sayılı KHK kapsamında iktisadi devlet teģekkülü olarak faaliyetlerini sürdürmekle birlikte, halen söz konusu KHK nın geçici 9 uncu maddesine göre istihdam edilen kapsam dıģı personel hakkında, Ana Statü deki hükümlere ve 399 sayılı KHK nın 3 üncü maddesine uygun personel rejiminin uygulanabilmesi için hazırlanan, ancak kadük hale gelen kanun tasarısının yasalaģabilmesi için ilgili merciler nezdinde giriģimlerin yinelenmesi (Sayfa:3), 2-TEMSAN ın, mahkeme kararıyla iptal edilen KEBAN HES Rehabilitasyon Ġhalesi kapsamında; -RAINPOWER firmasından sözleģme hükümlerine aykırı olarak 2 yıl süreli teminat mektupları kabul edilmesi, -RAINPOWER firmasından idareyi bağlayan koģullu teminat mektuplarının kabul edilmesi, -Ġlgili teminat mektuplarının geçerli oldukları süre içerisinde irat kaydedilmesine yönelik gerekli idari tedbirlerin alınmaması, suretiyle kesin hesap neticesi, verilen avans ve yapılan harcama farkından oluģan 602.250 AVRO tutarındaki ġirket alacağının teminatsız kalmasına ve dolayısıyla zarara sebebiyet verilmesi hususlarının Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı tarafından incelenmesi ve soruģturulması (Sayfa:34,35), 3- Mahkeme kararıyla iptal edilen Keban HES Rehabilitasyon iģi kapsamında yaptırılacak olan iģler ile ilgili olarak TEMSAN tarafından 14.12.2009 tarihli sözleģme gereği TÜBĠTAK Uzay Enstitüsü ne verilen 375.000 AVRO tutarındaki teminatın, 10.10.2011 tarihinde düzenlenen Keban HES Rehabilitasyon ĠĢi tasfiye Raporu çerçevesinde iade alınması hususunda gerekli giriģimlerin baģlatılması (Sayfa:36), 4- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı nca, TEMSAN ın 2010 yılı SayıĢtay Raporunda yer alan Alpaslan I HES ile ilgili yapılması istenilen inceleme ve soruģturmanın yerine getirilmesi (Sayfa:42), IV
5- TEMSAN Genel Müdürlüğü nce yapılacak iģbirliği sözleģmelerinin; Ana Statü ye uygun ve faaliyet alanına giren konularda olması, yurt içi ve yurt dıģında teknoloji geliģtirme, konsorsiyum kurarak taahhüt iģleri yapma, lisans, sınai hak teknik beceri (know-how) ve benzeri anlaģmalar içermesi, bunlara iliģkin usul ve esasların belirlendiği bu sözleģmelerin yönetim kurulu kararına dayandırılması (Sayfa:48), 6-17.11.2011 tarih ve 211011/ĠSTA-1 referans nolu imalat taahhüt iģbirliği sözleģmesi kapsamında, mevcut sözleģme hükümlerine aykırı bir Ģekilde; tarafların birbirlerine yazılı olarak bildirdikleri herhangi bir iģ veya projenin bulunmadığı ve ayrı bir sözleģme de yapılmadığı, tarafların gelir-gider katılım ve paylaģım oranı ile buna iliģkin Ģekil ve Ģartların belirlenmediği, buna rağmen 13.12.2011 tarihinde Ankara fabrikasındaki 1240 m 2 lik kapalı alanın ilgili firmaya teslim edilmesi, 10 Mayıs 2012 tarihine kadar yaklaģık 5 aylık süre boyunca firmadan kira, elektrik, su ve ısınma bedeli alınmaması, firmanın teģekkül ile davalı olması, hakkında haciz tutanağı tutulmuģ olması ve ihalelerden yasaklı olan bu firma elemanlarının TEMSAN tesislerinde çalıģmasına izin verilmesi hususlarının, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı nca incelenmesi, gerekirse soruģturulması (Sayfa:51, 52), 7-Otofinansman yaratma imkanı bulunmayan ve zarar nedeniyle sürekli öz kaynak yitiren, sermaye artıģı yapılmaması durumunda zararın yabancı kaynaklara da sirayet etmesi kaçınılmaz görünen TEMSAN ın, sürekli zarar eden yapıdan kurtarılarak sağlıklı bir mali yapıya kavuģturulması için; - TEMSAN ın yeniden yapılandırılması çalıģmaları kapsamında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından özel bir firmaya yaptırılan Mevcut Durum Analiz Raporu ve Stratejik Yol Haritası Raporu ndaki hususlara ilave olarak, - Ankara da bulunan Kesici ve Ayırıcı Fabrikası nda; teknolojisinin eski olması, oldukça düģük kapasite ile çalıģması, verimsiz çalıģma nedeniyle kaynak israfına neden olunması, iç ve dıģ piyasadaki üreticilerle rekabet edebilecek bir duruma kavuģamaması gibi nedenlerden dolayı kesici, ayırıcı, pano imalatı ve tesis faaliyetlerinden tamamen vazgeçilerek, bunun yerine mikro ve küçük HES (hidroelektrik santral) proje ve imalatlarına ağırlık verilmesi, - Türbin ve generatör üretiminin stratejik önemi de göz önünde bulundurularak, Türbin ve Genaratör fabrikalarının rekabetçi bir yapıya kavuģturulması, hususları da göz önünde tutularak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine MüsteĢarlığı, Kalkınma Bakanlığı ve TEMSAN Genel Müdürlüğü yetkililerinin katılımıyla baģlatılan yeniden yapılandırma ile ilgili çalıģmaların sonuçlandırılarak, TEMSAN Genel Müdürlüğü nün geleceğiyle ilgili kararın en kısa sürede verilmesi (Sayfa:58, 39, 22, 4), 8-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:12) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü nün 2011 yılı bilançosu ve 26.236.103,47 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur. V
A- Mevzuat: I. ĠDARĠ BÜNYE TEMSAN, Bakanlar Kurulu nun 13.11.1975 tarih ve 07/10907 sayılı Kararıyla her çeģit türbin, buhar kazanları, büyük alternatörler, transformatörler, elektrik nakil hattı ve emsali teçhizatı imal etmek amacıyla kurulmuģ ve Karar 07.12.1975 tarih ve 15435 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıģtır. Anılan Bakanlar Kurulu Kararına göre, % 29 u MKE, % 10 u TEK, % 10 u T. ġeker Fabrikaları A.ġ., % 10 u Vakıflar Bankası, % 41 i Devlet Sanayii ve ĠĢçi Yatırım Bankası na ait olmak üzere 100 milyon lira sermaye ile özel hukuk hükümlerine göre kurulan TEMSAN ın, zaman içerisinde sermaye artıģlarında TEK dıģındaki ortakların iģtirak paylarını arttırmamaları sonucu, 60 sayılı KHK ye göre de TEK in bağlı ortaklığı haline getirilmiģtir. Daha sonra KuruluĢ, faaliyetlerini, Yüksek Planlama Kurulu nun 26.10.2001 tarih, 2001/T-35 sayılı kararıyla T. Elektrik Üretim Aġ nin bağlı ortaklığı statüsünde devam ettirmiģtir. Ancak, Bakanlar Kurulu nun, 31.5.2007 tarih ve 26538 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 14.5.2007 tarih ve 2007/12106 sayılı Kararına istinaden T. Elektrik Üretim A.ġ. nin bağlı ortaklığı statüsünden çıkarılmıģ ve KuruluĢ, Ġktisadi Devlet TeĢekkülü olarak yapılandırılmıģtır. TEMSAN ın, Ġktisadi Devlet TeĢekkülü statüsünü kazandıktan sonra hazırlanan Ana Statüsü, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin 26.05.2008 tarih ve 7069 sayılı nüshası ile Resmi Gazete nin 26.07.2008 tarih ve 26948 sayılı nüshasında yayımlanmıģtır. TEMSAN ın 2011 yıl sonu itibariyle esas sermayesi 135 milyon TL, ödenmiģ sermayesi ise 110 milyon TL dir. TEMSAN ın sermayesinde çok az oran ve tutarda T. Kalkınma Bankasının, Vakıfbank Memur ve Hiz. Em. Ve Sağlık YardımlaĢma Vakfının ve bir özel kiģinin payı bulunmaktadır. Ġktisadi Devlet TeĢekkülü (ĠDT) olarak yapılandırılan KuruluĢun, sermayesinin tamamının Hazine ye ait olması gerekmekle birlikte, 233 sayılı KHK nın 3/3 maddesinde, iktisadi devlet teģekküllerinin anonim Ģirket halinde kurulabileceklerini ve Türk Ticaret Kanununun 277 nci maddesinde sözü edilen 5 kurucu Ģartının aranmayacağı, genel kurul ve denetçilerinin bulunmayacağı, hükmü bulunmaktadır. Nitekim, Hazine MüsteĢarlığı nın, TEMSAN a yazdığı 18.2.2008 tarih, 12300 sayılı yazıda da, yukarıda yer alan KHK hükmünden bahsedilerek, 233 sayılı KHK nın 4/4 maddesi çerçevesinde, sermayenin ilgili bakanlığın talebi üzerine Yüksek Planlama Kurulu nca tespit edilmesi gerektiğinden, kuruluģ dıģındaki ortakların sermaye artırımına katılamaması ve bu suretle de paylarının kademeli olarak azalmasının söz konusu olacağı belirtilmiģ, dolayısıyla sermayeye iģtirak eden Hazine dıģındaki diğer ortakların, sermaye artıģı yapıldıkça katılım oranları azalmıģtır. TEMSAN, halen, kendi faaliyet alanında yurt içinde tek kamu kurumu niteliğini taģımaktadır. 1
KuruluĢ Ana Statüsü nün 6 ncı maddesinde, faaliyet alanı ve görevleri; her çeģit türbin, jeneratör, transformatör, basınçlı kazan, tanklar, buhar kazanları, elektrik nakil hattı ve emsali teçhizatı, otomasyon sistemlerinin projelendirilmesi ve kurulması, Ģalt merkezleri ve cihazlarını, Ģalt sahaların montaj iģlerini, elektrik motorları ve pompalarını, elektrik santrallerinin rehabilitasyon iģlerini yapmak, elektromekanik santralleri kurmak, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı ile ilgili her çeģit teçhizatı üretmek ve ticaretini yapmak, elektrik santrallerinin imali, temini, tesis edilmesi ve projelendirilmesi iģlerini ve ticaretini yapmak ve iģletmek, çelik konstrüksiyon iģleri ve makine imalatları yapmak, ayrıca faaliyet alanına giren kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer düzenleyici iģlemlerle verilen görevleri yapmak, Ģeklinde belirlenmiģtir. Anayasa nın 165 inci maddesi ve 3346 sayılı Kanun hükümlerine göre TBMM denetiminde bulunan KuruluĢ, bu çerçevede 233 sayılı KHK nin 39 uncu maddesi ve 6085 sayılı SayıĢtay Kanunu uyarınca denetlenmektedir. 233 sayılı KHK nin geçici 9 uncu maddesinde, Özel hukuk hükümlerine göre kurulmuģ olup yönetim kademelerinde iģ kanunları çerçevesinde personel çalıģtıran ve ekli 1 sayılı cetvelde yer almayan teģebbüs ve bağlı ortaklık personeli hakkında, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tabi oldukları iģ kanunu hükümleri uygulanır. Bu kuruluģların genel müdür, genel müdür yardımcısı ve yönetim kurulu üyelerinin (seçimle gelenler hariç) atanmalarında 2477 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Bunun dıģında kalan görevlere yönetim kurullarınca atama yapılır, hükmüne yer verilmiģtir. Bu kapsamda, TEMSAN, 233 sayılı KHK nın yürürlüğe girdiği 18.6.1984 tarihinden itibaren söz konusu KHK nin kapsamında faaliyetini sürdürmekle beraber personeli aynı KHK nın geçici 9 uncu maddesi kapsamında çalıģmaktadır. Her ne kadar, TEMSAN, Ġktisadi Devlet TeĢekkülü statüsünü, 233 sayılı KHK nın yürürlüğe girdiği tarihten sonra kazanmıģsa da söz konusu KHK nın geçici maddesine göre faaliyetini sürdürmektedir. Bu kapsamda, TEMSAN tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na hitaben yazılan 17.3.2008 tarih, 717 sayılı ve 19.12.2008 tarih, 2658 sayılı yazılarda, mevzuat gereği, teģebbüslerde hizmetlerin memur, sözleģmeli personel ve iģçiler eliyle gördürüldüğü, 399 sayılı KHK nın 12 nci maddesinde, genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevler için sözleģmeli statüde istihdam edilecek personelin T.C. Emekli Sandığı Kanunu na tabi olacağının, hüküm altına alındığından bahsedilerek; iktisadi devlet teģekkülü olarak yapılandırılan kuruluģun genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlere iliģkin personel kadrolarının ihdas edilmesi ve ekli cetvel hazırlanarak kadro unvanlarının belirlenmesi gerektiği, belirtilmiģ, (I) ve (II) sayılı cetvellerdeki kadroların ihdası amacıyla kuruluģ tarafından hazırlanan kanun tasarısı, gerekçeleri ve kadro cetvelleri söz konusu yazı ekinde Bakanlığa sunulmuģ, ayrıca konu, Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığı na da iletilmiģtir. SGK nın, 16.2.2009 tarihli, B.07.1.EMS.0.11.05.01/I-5434-12-14 sayılı cevabi yazısında, T.C. Emekli Sandığına tabi olunabilmesi için yasal bir düzenleme gerektiği, 2
nitekim 1993 yılında, Pirinç Sanayi ve Ticaret Aġ, MKE Hurda ĠĢletmeleri Aġ gibi kuruluģların da bu Ģekilde kapsama alındıkları, belirtilmiģtir. Dolayısıyla, konuya iliģkin olarak ilgili kamu kurumlarından olumsuz bir görüģ gelmemiģ, sadece konunun kanun maddesi haline getirilmesi gerektiği belirtilmiģtir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na hitaben BaĢbakanlıkça yazılan 7.7.2011 tarih, 2277 sayılı yazıda, önceki Hükümet döneminde önerilen ilgide kayıtlı teklifiniz sonuçlandırılamadığından iģlemden kaldırılmıģtır, Ģeklinde bilgi verilmiģ, konu ilgili bakanlıkça da TEMSAN a 12.7.2011 tarih, B.15.0.HKM.10.01/3523 sayılı yazı ile iletilmiģtir. 233 sayılı KHK kapsamında iktisadi devlet teģekkülü olarak faaliyetlerini sürdürmekle birlikte, halen söz konusu KHK nın geçici 9 uncu maddesine göre istihdam edilen kapsam dıģı personel hakkında, Ana Statü deki hükümlere ve 399 sayılı KHK nın 3 üncü maddesine uygun personel rejiminin uygulanabilmesi için hazırlanan, ancak kadük hale gelen kanun tasarısının yasalaģabilmesi için ilgili merciler nezdinde giriģimlerin yinelenmesi önerilir. 2-Tüzükler: TEMSAN ile ilgili tüzük bulunmamaktadır. 3- Bakanlar Kurulu Kararı: Denetim döneminde doğrudan TeĢekkül için alınmıģ Bakanlar Kurulu Kararı bulunmamaktadır. 4-Yüksek Planlamam Kurulu Kararları: TEMSAN da çalıģan kapsam dıģı personele verilecek ücretin üst sınırı her yıl yayınlanan Yüksek Planlama Kurulu kararlarıyla belirlenmekte olup konuya, personele yapılan harcamalar bölümünde ayrıca yer verilmiģtir. 5-Yönetmelikler: 17.2.2006 tarih, 26083 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik gereği hem bu kapsamda olan yönetmelikler, hem de bu kapsamda olmayan ve iç iģleyiģi düzenleyen yönerge ve genelgelerin, TeĢekkül bünyesinde bir sistematiğe göre hazırlanması, duyurulması ve muhafaza edilmesini düzenlemek amacıyla, Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Yönetmelik, Yönerge ve Genelgelerin Düzenlenmesi, Duyurulması ve Saklanması Hakkında Yönerge, Yönetim Kurulu nun 8.7.2011 tarih, 2011-14/25 sayılı kararıyla kabul edilmiģtir. Ayrıca, 17.10.2009 tarih, 27279 sayılı mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 12.10.2009 tarih, 2009/1514 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 2010 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının iç kontrol sisteminin kurulması baģlıklı 26 ncı maddesiyle kuruluģlarda bir eylem planı oluģturulması, hükme bağlanmıģ, bu hükme istinaden KuruluĢ tarafından hazırlanan, Ġç Kontrol Sistemi Eylem Planı, 12.8.2010 tarih, 1750 sayılı yazı ile DPT ye, aynı tarih, 1751 sayılı yazı ile de Hazine MüsteĢarlığı na iletilmiģ, ancak her yıl yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman 3
Programındaki söz konusu 26 ncı maddeye atıfta bulunulmasına rağmen iç kontrol eylem planının gerçekleģtirilmesi yönünde herhangi bir çalıģma yapılamamıģtır. Bu kapsamda, 12.10.2009 tarih, 2009/1514 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 2010 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programı gereği hazırlanan Ġç Kontrol Sistemi Eylem Planının da bir parçası olan ve TEMSAN ın idari yapısı yönüyle öncelik arzeden, ihtiyaçlar ve iģ akıģ düzeni dikkate alınarak, görev, yetki ve sorumlulukların, çalıģma esaslarının, ilgili birimlerde görev alacakların özel ve genel nitelikleri ile iģ ve kadro tanımlarının yapılması suretiyle, organizasyon el kitabının oluģturulmasının yanı sıra ikincil mevzuatın güncellenmesini teminen Yönetim Kurulu Kararı ile kabul edilen Yönetmelik, Yönerge ve Genelgelerin Düzenlenmesi, Duyurulması ve Saklanması Hakkında Yönerge kapsamında çalıģma yapılarak sonuçlandırılması önerilir. TEMSAN ın 2006 yılından bu yana dönem sonuçlarının zararla kapanması nedeniyle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine MüsteĢarlığı, DPT ve KuruluĢun katılımıyla kurulan komisyonun 7.12.2010 tarihindeki toplantısında, daha önce gündeme gelen yeniden yapılandırma çalıģmalarında analiz ve raporlama hususlarında bir danıģmanlık firmasından yararlanılmasının uygun olacağı, kararına varılmıģtır. TEMSAN Genel Müdürlüğü nün Yeniden Yapılandırılmasına ĠliĢkin Destek Hizmet Alım ĠĢi nin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 8.3.2011 tarihinde ihalesi yapılmıģ, söz konusu iģi üstlenen firma ile 4.4.2011 tarihinde sözleģme imzalanmıģ, ancak, yapılan incelemelerde, Denetim tarihi (Temmuz-2012) itibariyle idari ve mali yapı ile ilgili TeĢekkül ün geleceğine yönelik bir kararın olmadığı görülmüģtür. KuruluĢun geleceği ile ilgili olarak; Raporun idari bünye ve mali bünye bölümlerinde çeģitli önerilere bağlanan hususların yerine getirilebilmesi için yapılması gereken çalıģmaların seyri, Yeniden Yapılandırma ÇalıĢmaları kapsamında alınacak nihai karara bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle; Artarak devam eden idari ve mali sıkıntıların giderilmesine yönelik yapılması gereken çalıģmaların seyri büyük ölçüde Yeniden Yapılandırma ÇalıĢmaları kapsamında alınacak nihai karara bağlı bulunduğundan, Ġlgili Bakanlık ve Hazine MüsteĢarlığınca baģlatılan çalıģmaların sonuçlandırılarak TEMSAN ın geleceği hakkında bir an önce karar verilmesi önerilir. B- TeĢkilat: 1- TeĢkilatın yapısı: TeĢekkülün merkezi Ankara olup ayrıca Ankara ve Diyarbakır da fabrikası bulunmaktadır. Yönetim Kurulu nun 25.1.2012 tarih, 2012-2 sayılı toplantısının 2, 3, 4 ve 5 numaralı kararlarıyla; 4
-Ankara da bulunan, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü ġubesinin ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Orta ve Alçak Gerilim ġalt Teçhizat Ġmalat ĠĢletme Müdürlüğü, - Ankara da bulunan, Küçük Türbin Generatör ve Tesisler ĠĢletme Müdürlüğü nün ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Küçük Türbin Generatör ve Tesisler ĠĢletme Müdürlüğü, - Diyarbakır da Türkiye Elektromekanik Sanayi Aġ Su Türbini ve Generatör Fabrikası nın ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Generatör ĠĢletme Müdürlüğü ve Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Türbin ĠĢletme Müdürlüğü, Ģeklinde değiģtirilmiģtir. Organizasyon Ģemasına göre, Strateji GeliĢtirme Müdürlüğü Genel Müdür e bağlı birim olması gerekirken görev dağılımına iliģkin 10.11.2011 tarih, 2011/7 sayılı Genelge ile Genel Müdür Yardımcısına (mali- idari) bağlı birim olmuģtur. Ayrıca, Yönetim Kurulu nun 2.4.2009 tarih, 2009/6-21 sayılı kararıyla kabul edilen organizasyon Ģemasında, Hukuk MüĢavirliği, Ġnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi BaĢkanlığı nın alt birimi olarak yer almıģtır. Hukuk MüĢavirliği, kurumların danıģma birimi niteliğinde olup, bu birimin, Ġnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi BaĢkanlığı na bağlı görev yapması hiyerarģik açıdan uygun olmamaktadır. Hukuk MüĢavirliği nin, kurumların aynı zamanda danıģma birimi niteliği taģıması özelliğinden hareketle, davalarla ilgili konuların takibinin yanı sıra çeģitli iģ ve iģlemlerle ilgili konularda da hukuki görüģüne baģvurulan söz konusu birimin, Ġnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi BaĢkanlığı na bağlı bir birim olarak görev yapmasının hiyerarģik açıdan da sakıncaları dikkate alınarak, mevzuat hükümlerine uygun prosedürün yerine getirilerek, doğrudan Genel Müdür e bağlı birim haline getirilmesi gereği, denetim çalıģmalarında gündeme getirilmiģ, Yönetim Kurulu nun 16.7.2012 tarih, 2012/16-33 sayılı kararıyla organizasyon Ģemasında gerekli değiģiklik yapılmıģ ve Hukuk MüĢavirliği doğrudan Genel Müdür e bağlı birim haline gelmiģtir. Yüksek Planlama Kurulu nun (YPK) 4.2.2008 tarih, 2008/T-2 sayılı kararıyla, KuruluĢun Ana Statüsü kabul edilmiģ, 18.7.2008 tarih, 2008/T-12 sayılı kararıyla ise organizasyon Ģeması belirlenmiģ, söz konusu Ana Statü ve eki organizasyon Ģeması, 26.7.2008 tarih, 26948 sayılı Resmi Gazete de yayımlandıktan sonra, TeĢekkül Ana Statüsü nün eki olan organizasyon Ģemasını esas alarak, 2.4.2009 tarih, 2009/6-21 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla yeni bir organizasyon Ģeması oluģturmuģ, bilahare, yukarıda açıklanan nedenlerle, Yönetim Kurulu nun 16.7.2012 tarih, 2012/16-33 sayılı kararıyla Hukuk MüĢavirliği, doğrudan Genel Müdür e bağlı birim haline getirilmiģ olup TeĢekkül ün Temmuz-2012 tarihi itibariyle mevcut organizasyon Ģeması, Raporun ekleri arasında (EK:1) gösterilmiģtir. TeĢekkülün karar ve yürütme organları ile ilgili bilgi aģağıda verilmiģtir. 5
2- Karar organı: TeĢekkül ün karar organı, yönetim kuruludur. 233 sayılı KHK ve Ana Statü ye göre, bir baģkan ve beģ üyeden oluģması gereken Yönetim Kurulu nun baģkanı Genel Müdür olup ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla, diğer üyelerden ikisi ilgili bakanın, biri Hazine MüsteĢarlığı nın bağlı olduğu bakanın, ikisi de teģebbüs genel müdür yardımcıları arasından ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla atanmaktadır. Karar organında görev alanlara iliģkin tablo, raporun baģ tarafında yer almıģtır. 2011 yılında 26 kez toplanan yönetim kurulu çeģitli konularda, toplam 51 adet karar almıģtır. 233 sayılı KHK nın TeĢebbüs Yönetim Kurulu'nun teģkili baģlıklı 6 ncı maddesinin 4 üncü fıkrasında, Genel müdürün bulunmadığı hallerde, genel müdürün yönetim kurulu üyeleri arasından görevlendireceği genel müdür vekili yönetim kuruluna baģkanlık yapar hükmü yer almıģtır. Ancak, Yönetim Kurulu Üyesi olmayan Genel Müdür Yardımcısı, 12.11.2009 tarihli Bakan Olur u ile, TeĢekkül Genel Müdür ve Yönetim Kurulu BaĢkanlığı görevine yeni bir atama yapılıncaya kadar vekaleten atanması, uygun görülmüģtür. Söz konusu vekaleten atama, 3.5.2012 tarih, 28281 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan üçlü kararname ile Kurum dıģından genel müdür atamasının yapılması ile sona ermiģtir. 3- Yürütme organı: Yürütme organı, genel müdür, üç genel müdür yardımcısı ve bunlara bağlı daire baģkanlıkları ve diğer alt birimlerden oluģmaktadır. Yönetim Kurulu Üyesi olan genel müdür yardımcılarından biri, 29.6.2012 tarihi itibariyle kendi isteğiyle istifa etmiģ olup Denetim tarihi (Temmuz-2012) itibariyle yönetim kurulu üyeliği ve genel müdür yardımcısı kadrosuna atama yapılmamıģtır. 4- Servisler: -Hukuk MüĢavirliği: 2011 yılı itibariyle Ġnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi BaĢkanlığı nın alt birimi olarak faaliyet gösteren Hukuk MüĢavirliği nde yine 2011 yılı itibariyle, kadrolu 1 avukatın yanı sıra dıģarıdan da üç avukatla sözleģmeli olarak çalıģılmıģtır. Ancak, sözleģmeli avukatlardan birinin, 25.4.2012 tarih, 28274 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan ortak kararname ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına, Bakanlık MüĢaviri olarak atanması nedeniyle, TEMSAN ile yapılan sözleģmesi sona ermiģtir. 15.2.2010 tarihinde sözleģme yapılan avukatlardan bir diğeri ise, kendisinin verdiği 16.2.2010 tarihli vekaletname ile TEMSAN ile doğrudan sözleģmesi olmayan bir baģka avukatı yetkilendirmiģ olup sorumlu olduğu davalar, vekalet devri yapılan avukat tarafından takip edilmektedir. 6
Bunlara ilave olarak, Genel Müdür vekilinin imzasıyla yayınlanan 9.3.2011 tarih, 2011-01 sayılı kurum içi genelge ile TEMSAN ın 15.2 2010 tarihinde sözleģme yaptığı söz konusu avukatın, Hukuk MüĢaviri olarak görevlendirildiği ve aynı genelgede, Hukuk MüĢavirliği yetki ve sorumlulukları doğrultusunda dava, icra ve mütalaalarda Hukuk MüĢavirinin onay ve havalesinin aranacağı, belirtilmiģtir. Uygulamada ise, TEMSAN ın sözleģme yaptığı avukatın değil, söz konusu kiģinin vekalet verdiği avukatın, genelge kapsamında iģ ve iģlemleri yürüttüğü tespit edilmiģtir. Kaldı ki, Kapsam DıĢı Personel Yönetmeliği nin, personel atanması ve nitelikleri baģlıklı 5 inci maddesinde, Hukuk MüĢavirini atamaya, yönetim kurulunun yetkili olduğu, hükmü yer alması nedeniyle, bu kapsamda da 9.3.2011 tarih, 2011-01 sayılı kurum içi genelgenin geçerliliği de bulunmamaktadır. 9.3.2011 tarih, 2011-01 sayılı genelge ile baģlayan, ancak mevzuat açısından geçerli olmayan uygulama, Genel Müdür ün TeĢekkül ün kadrolu avukatını tedviren görevlendirmesine iliģkin 25.6.2012 tarihli Olur una kadar devam etmiģtir. Asaleten ya da tedviren görevlendirmenin kiģiye ve kuruma yüklediği sorumluluk ve yetki açısından birbirinden farklı sonuçlar doğurmayacağı dikkate alınarak, söz konusu tedviren yapılan görevlendirmenin de, Kapsam DıĢı Personel Yönetmeliği gereği, Yönetim Kurulu na sunulması önerilir. Söz konusu hususlara ilave olarak; mevzuata aykırı olarak Hukuk MüĢaviri olarak görevlendirilen Kurum dıģı avukatla 15.2.2010 tarihinde yapılan vekalet sözleģmesinde, gerekli görüldüğünde ve hastalık veya mazeret nedeniyle hukuki iģleri yapamadığı zamanlarda, sorumluluğu kendisine ait olmak üzere Hukuk MüĢavirliği nin yazılı muvafakatini alarak TEMSAN tarafından bir ücret ödenmeden baģka bir avukatı görevlendirebileceği belirtilmiģse de yapılan sözleģme tarihinde TEMSAN da Hukuk MüĢavirinin olmaması nedeniyle doğal olarak herhangi bir yazılı muvafakatın da bulunmamasının yanı sıra, 15.2.2010 tarihinde kendisiyle sözleģme yapılan avukatın, bir gün sonra kendisinin verdiği 16.2.2010 tarihli vekaletname ile bir baģka avukatı yetkilendirmesinin nedeni anlaģılamamıģtır. Ayrıca, yapılan incelemelerde, TEMSAN ile sözleģme yapan avukata, TEMSAN tarafından yapılan hukuki görüģ isteminde de sözleģme yapılan avukata hitaben yazılı istekte bulunulmasına rağmen, söz konusu kiģinin yerine vekalet verdiği avukatın imzasıyla görüģ verildiği belirlenmiģ olup vekalet sözleģmesinde belirtilen gerekli görülen ve zaruri hallerle bağlı kalınmadığı, her konu ve davada vekalet devri yapılan avukatın iģleri yürüttüğü, bu kapsamda da TEMSAN ın vekalet sözleģmesi yaptığı avukatla sözleģmenin devam ettirilmesinin bir anlamı kalmadığı durumu ortaya çıkmaktadır. Yapılan avukatlık sözleģmesinden bir gün sonra, sözleģme yapılan kiģinin vekaletname ile yetki devri yaparak bir baģka avukatı kendi yerine görevlendirmesi ve Kurumla sözleģme yapan avukatın sorumluluğundaki tüm iģ ve iģlemlerin yetki devri yapılan kiģi tarafından yerine getirilmesi sonucunda avukatlık sözleģmesi nin ilgili 7
maddesinde vekalet devrine iliģkin maddede kastedilen amacın dıģına çıkılması nedeniyle vuku bulan aykırılığın giderilmesi için gereken iģlemin yapılması önerilir. TEMSAN ın hukuk biriminin faaliyetleri ise istatistik bilgi olarak; 2010 yılı ve öncesinden devam eden 92 adet dava dosyasına ilave olarak, 2011 yılı içinde 22 adet yeni dava dosyası açılmıģ, yine 2011 yılı içerisinde toplam davaların 10 adedi lehde, 2 adedi aleyhde olmak üzere 12 adedi kesinleģmiģ, 2012 yılına 102 adet dava dosyası devrettiği, Ģeklindedir. TEMSAN da avukatlık vekalet ücreti ödenmesine yönelik bir uyguluma bulunmamaktadır. Ancak, 399 sayılı KHK nın 37 nci maddesi ve 659 sayılı KHK nın 14 üncü maddesi hükümleri gereği vekalet ücreti ödenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, avukatlık vekalet ücreti ödenmesi hususunda, kanun gereklerinin yerine getirilmesi önerilir. -TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı: 4.2.2008 tarih 2208/T-2 sayılı YPK kararı ile kabul edilen Ana Statü nün Denetleme baģlıklı 32 nci maddesinin 2 nci fıkrasındaki, Ġç denetim usul ve esasları, TEMSAN Genel Müdürlüğü TeftiĢ Kurulu Yönetmeliği çerçevesinde yapılır hükmü ile 10/g ve 12/c maddelerinde yer alan teftiģ kurulu baģkanı ibareleri ile yine teftiģ kurulu ile ilgili 23/10 maddesinde yer alan hükümler, 18.7.2008 tarih, 2008/T-12 sayılı YPK kararıyla iptal edilmiģtir. Ancak Yüksek Planlama Kurulu nun 18.7.2008 tarih, 2008/-12 sayılı Kararı ekindeki organizasyon Ģemasında, Genel Müdüre bağlı iç denetçi birimine yer verilmiģ olmakla birlikte, TEMSAN da bu birim oluģturulmamıģtır. Oysa ki, iç denetim, kurum çalıģmalarının kontrol ve denetimi ile danıģmanlık hizmeti yönüyle gerekli görülmektedir. Bu nedenle; Ġç denetçilikle ilgili mevzuatın gerekleri de yerine getirilmek koģuluyla mali, idari ve teknik konularda danıģmanlık hizmetinin yanı sıra Kurum faaliyetlerini gözetme ve değerlendirmede önemli bir yönetim kontrol aracı olan iç denetim biriminin oluģturulması önerilir. C- Personel durumu: TEMSAN da, kapsam içi ve kapsam dıģı personel Ģeklinde istihdam edilen personelin tamamı 233 sayılı KHK nın geçici 9 uncu maddesi gereği 4857 sayılı ĠĢ Kanunu na göre çalıģmakta olup, kapsam içi personel toplu iģ sözleģmesi kapsamındaki iģçilerden, kapsam dıģı personel ise 233 sayılı KHK nın geçici 9 uncu maddesine göre ĠĢ Kanunu kapsamında çalıģan, ancak toplu iģ sözleģmesi hükümlerine tabi olmayıp Bütçe Kanunu, Bakanlar Kurulu ve YPK Kararlarına tabi personelden oluģmaktadır. 1-Personel kadroları ve personele iliģkin iģlemler: TEMSAN ın 2011 yılı personel kadroları, ortalama ve dönem sonu personel sayıları, geçen yıl verileri ile birlikte aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 8
Personel 2010 2011 ÇalıĢan personel Program Norm kadro ÇalıĢan personel Ortalama Yıl sonu kadro (son durum) Ortalama Yıl sonu KiĢi KiĢi sayısı sayısı kiģi KiĢi ĠĢçiler: 1-Sürekli iģçiler : a-kapsam dıģı 128 133 160 135 142 b-kapsam içi 212 203 182 183 173 2-Geçici iģçiler Toplam 340 336 342 318 315 Yüklenici iģçileri 78 65 2011 yılı içinde, 13 ü açıktan tayin, 5 i askerlik dönüģü, 1 i üçlü kararname ile KuruluĢta çalıģmaya baģlamıģ, 31 i emeklilik, 3 ü askerlik nedeniyle, 3 ü kendi isteğiyle, 3 ü iģten çıkarma olmak üzere toplam 40 personel KuruluĢtan ayrılmıģ, 8 kiģi ise kapsam içi personel statüsünden kapsam dıģı personel statüsüne geçmiģtir. Bu suretle, personel sayısı 2011 yıl baģında 336 kiģi iken yıl sonunda 315 kiģi olmuģtur. 2011 yılında ortalama personel sayısı, kapsam dıģı 135, kapsam içi 183 kiģidir. Personelin yıl içindeki hareketini gösterir çizelge, (Ek.3) de yer almıģtır. Genel Yatırım ve Finansman Programları ile bu programın uygulanmasına dair tebliğler gereği, açıktan ve naklen personel atama iģlemleri için Hazine MüsteĢarlığı nın uygun görüģü gerekmekte olduğundan, Hazine MüsteĢarlığı na hitaben yazılan 9.2.2012 tarih, 316 sayılı yazı ile iģçi alımı izin talebinde bulunulmuģ, ancak 22.2.2012 tarih, 3233 sayılı cevabi yazıda, KuruluĢun yeniden yapılandırılması çalıģmaları devam ettiği için söz konusu talebin, anılan çalıģmalar neticesinde değerlendirilmesinin daha uygun olacağı, belirtilmiģtir. TEMSAN ın iģletme bütçesinde sadece toplam olarak kapsam içi ve kapsam dıģı personel sayısı verilmiģ, birimler ve unvanlar bazında bir ayrıntı yer almamıģtır. Yönetim Kurulu nca onaylanan 2011 yılı iģletme bütçesinde, 159 kapsam dıģı, 214 kapsam içi olmak üzere toplam 373 personel istihdam edileceği öngörülmüģ, revize bütçede ise, bu sayılar, kapsam dıģı 160, kapsam içi 182 olmak üzere toplam 342 kiģi olarak değiģtirilmiģtir. Personelin teģkilat içindeki dağılımına iliģkin çizelge, Raporun ekinde (Ek:2) yer almıģtır. Organizasyon Ģeması ile ilgili olmakla birlikte aynı zamanda personel kadro yapısını da ilgilendiren diğer bir husus da, Kapsam dıģı personel yönetmeliği nin, personelin atanması ve nitelikleri baģlıklı 5 inci maddesinde, Genel Müdür müģaviri unvanı olmasına rağmen, organizasyon Ģemasında bu unvana yer verilmemiģ olmasıdır. Yine Kapsam DıĢı Personel Yönetmeliği nde, Ģef ve uzman olmak için toplam iģ tecrübesi ile Ģirkette çalıģılan yılın esas alınacağı belirtilmiģ, bunun dıģında, baģkaca 9
ayırt edici bir Ģart getirilmemiģ, toplu iģ sözleģmesine konulan bir hükümle, Ģartları uyan kapsam içi personele de, kapsam dıģı personel olma imkanı tanınmıģtır. Ayrıca, kurumda, görevde yükselme ve unvan değiģikliğine iliģkin bir yönetmelik bulunmamaktadır. Program kadrolarının birim ve unvan bazında ayrıntısının düzenlenerek iģletme bütçesinde yer alması ve Yönetim Kurulu nun onayına sunulması, liyakat, kariyer, objektiflik vb. kriterler çerçevesinde, hizmetin gerekleri ve personel planlaması esas alınarak, Görevde Yükselme ve Unvan DeğiĢikliği Yönetmeliği nin hazırlanması ve yürürlüğe girmesi, aynı Ģekilde Kapsam DıĢı Personel Yönetmeliği nin de güncellenmesi önerilir. 2011 yılında yemek, güvenlik ve temizlik hizmet alımı yapılmıģ ve toplam 65 kiģi söz konusu hizmet alımları kapsamında TeĢekkül de çalıģmıģtır. Bunun yanı sıra 2011 yılında, TEMSAN da sözleģmeli olarak 3 avukat ve iģ yeri hekimi olarak 2 doktor görev yapmıģtır. Avukatların durumu ile ilgili ayrıntılı bilgi, Hukuk MüĢavirliği alt baģlığında verilmiģtir. Denetim tarihi (Temmuz-2012) itibariyle, 18 kiģi çeģitli birimlerde geçici görevlendirilmiģ olup zorunluluk halleri dıģında ve uzun süreli geçici görevlendirme yapılmaması gereğine iģaret olunur. 12.11.2009 tarihinden bu yana vekaleten yürütülen Genel Müdür ve Yönetim Kurulu BaĢkanlığına, 3.5.2012 tarihli, 28281 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan üçlü kararname ile asaleten atama gerçekleģtirilmiģtir. Ancak, denetim tarihi (Temmuz-2012) itibariyle, Üretim Dairesi, Pazarlama Dairesi, Satınalma ve Tedarik Hizmetleri Dairesi, Ġnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi BaĢkanlıkları ile Ġnsan Kaynakları Müdürü, Genel Muhasebe Müdürü, Bütçe Finansman ve Yatırımlar Müdürü, Ankara da iģletme müdürleri ve imalat müdürlüğü ile ĠTM Koordinatörlüğü, Diyarbakır da Türbin ĠĢletme Müdürlüğü ve Üretim Müdürlüğü, bir kısmı 2008, 2009 yılından bir kısmı da 2010 ve 2011 yılından bu yana vekaleten, Genel Müdürlükte Destek Hizmetleri Müdürlüğü 2011 yılından bu yana tedviren yürütülmekte, söz konusu birimlerde vekaleten görev alanlara mevcut kadro unvanına karģılık gelen ücretlerinin yanı sıra vekalet ücreti ödenmektedir. 233 sayılı KHK nın, TeĢebbüs Yönetim Kurulu üyelerinin görev ve yetkileri baģlıklı 9/6 ncı maddesinde, genel müdürün teklifi üzerine daire baģkanları, müessese müdürleri veya benzer görevlere alınacak personeli atamak, hükmüne yer verilmiģtir. Önceki yıllardan bu yana, vekaleten ve tedviren sürdürülen daire baģkanlıklarına ve müdürlüklere, Kurum içinde yetiģmiģ, liyakat, kariyer, objektiflik vb. kriterlerin gözetilerek mevzuat hükümlerine uygun, asaleten atamaların yapılması önerilir. 2011 yıl sonu itibariyle 4 kiģi baģ uzman unvanıyla istihdam edilmiģ olup bunlardan 2 si hakkında aģağıdaki tespitler yapılmıģtır. 10
Bu kiģilerden 1 i (kurum bağlı ortaklık statüsündeyken) Kalite Yönetim Müdürlüğü görevine Yönetim Kurulu nun 14.9.2006 tarih, 2006/17-30/a sayılı kararıyla son verilerek genel müdür müģaviri kadrosuna atanmıģ, bilahare bu unvan organizasyon Ģemasında yer almadığı için yerine baģ uzman unvanı kullanılmıģ olup halen kendisine verilmiģ herhangi bir yetki ve sorumluluğun bulunmadığı ve fiilen yerine getirdiği bir görevinin de olmadığı, tespit edilmiģtir. 2006 yılından bu yana, uhdesinde herhangi bir yetki ve sorumluluk olmayan, fiilen yerine getirdiği bir görevi de bulunmayan ve baģ uzman unvanıyla istihdam edilen kiģinin durumunun, Yönetim Kurulu nca değerlendirilmesi uygun olacaktır. Diğeri ise genel müdür yardımcısı iken 5.8.2010 tarih, 27663 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan üçlü kararname ile baģka bir göreve atanmak üzere bu görevden alınmıģ ve baģ uzman kadrosuna atanmıģtır. 1944 doğumlu olan söz konusu personelin, yaģ sınırı nedeniyle Kurumda istihdamına devam edip etmeyeceği hususunda tereddütlerin hasıl olması nedeniyle, konu, ilgili merciler nezdinde de gündeme getirilmiģtir. Nitekim, Hazine MüsteĢarlığı na hitaben yazılan 5.10.2010 tarih, 2065 sayılı yazıda; Kurum personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK nın 12 nci maddesinde sözleģmeli personelin 5434 sayılı Kanuna tabi olduğu, kurumda çalıģan kapsam dıģı personelin anılan KHK da kapsam dıģı personel ifadesinin yer almadığı ve 13.8.1991 tarih, 20959 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edildiği, söz konusu kiģinin 10.7.1994 tarih, 21986 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan üçlü kararname ile genel müdür yardımcısı olarak atandığı, bu atama neticesinde 5335 sayılı Kanun un 30/4-h maddesi hükmünde sayılan gruplar içerisine dahil olduğundan, emekli aylığı kesilmeksizin TEMSAN da sosyal güvenlik destek primi ödenerek çalıģtığı, 5.8.2010 tarih, 27663 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan üçlü kararname ile genel müdür yardımcılığı görevinden alınarak durumuna uygun, baģ uzman kadrosuna atandığı, söz konusu kiģinin 1944 doğumlu olup, üçlü kararname ile görevden alındığı tarih itibariyle 66 yaģında olduğu, T.C. Emekli Sandığı Kanunu na atıf yapan ilgili madde gereği hakkında 5434 sayılı Kanun un 40 ncı maddesi hükümleri uygulanmak üzere TEMSAN daki görevi itibariyle iliģiğinin kesilip kesilmeyeceği hususunda, görüģ istenmiģtir. Aynı konuda, 5.10.2010 tarih, 2064 sayılı BaĢbakanlık Devlet Personel BaĢkanlığına yazılan yazıda da; söz konusu kiģinin 65 yaģın üzerinde olması nedeniyle iliģiğinin kesilip kesilmemesi hususunda ihtilafa düģüldüğü, 399 sayılı KHK nın 58 inci maddesi gereği görüģ istenmesi zaruretinin doğduğu, belirtilmiģtir. Bu arada, tereddütlere iliģkin yapılan karģılıklı yazıģmaların uzaması sonucu, söz konusu kiģinin Kurum da istihdam edilmesine de devam edilmiģtir. Nihayetinde, TEMSAN Yönetim Kurulu nun 31.5.2012 tarih, 13-28 sayılı kararıyla, 65 yaģ sınırına istisna getiren 5335 sayılı Kanun un 30 uncu maddesi gereğince sahip olduğu hakkın, ilgili bakanlıkça 5.8.2010 tarih, 27663 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 2010/519 sayılı atama kararnamesi ile ortadan kalkması sebebiyle ve 2012 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının açıktan ve naklen atama baģlıklı 4/3 maddesi gereği 4.6.2012 tarihi itibariyle iģ akdinin feshine, 11
kendisine kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesine, 5.8.2010 tarihinden bu yana iģ akdinin fesih edilmeme sebebinin araģtırılması ve sonucun Yönetim Kurulu na getirilmesi, kararlaģtırılmıģtır. 20.6.2012 tarih, 2012-14/29 sayılı Yönetim Kurulu Kararı nda ise, 4.6.2012 tarihi itibariyle söz konusu kiģinin iģ akdinin fesh edildiğinden, kendisine 52.219,13 TL kıdem ve 7.075,36 TL ihbar tazminatı olmak üzere toplam 59.294,49 TL ödeme yapıldığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı) na konunun araģtırılması için talepte bulunulduğu hususlarında bilgi alındığı, belirtilmiģtir. Nitekim, Yönetim Kurulu Kararı doğrultusunda, TEMSAN tarafından yazılan 8.6.2012 tarih, BV.15.2.TES.0.71.00.01/663.05-1203-1233 sayılı yazı ile konu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı) na iletilerek 5.8.2010 tarihinde 65 yaģını doldurmuģ olmasına rağmen o tarihten bu güne kadar iģ akdinin fesih edilmemesinin nedenlerinin araģtırılmasına iliģkin Yönetim Kurulu Kararı alındığı, araģtırmanın sonucunda ise konunun Bakanlık Denetim Hizmetleri BaĢkanlığı na iletilmesi zaruretinin doğduğu belirtilerek gereği için arz edilmiģtir. Denetim tarihi (Temmuz 2012) itibariyle, Kurumun, istenilen söz konusu inceleme sonucunu beklediği anlaģılmıģtır. 2- Personele yapılan harcamalar: TeĢekkülde istihdam olunan personelin tamamı ĠĢ Kanununa tabi olup, kapsam içi ve kapsam dıģı personel statüsünde çalıģmaktadırlar. 2011 yılında TeĢekkül personeli için yapılan harcamaların ayrıntısı önceki dönem verileri ile karģılaģtırmalı olarak aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 12
2010 2011 Harcanan Harcanan Personele yapılan GeçmiĢ yıllarla harcamalar Toplam KiĢi baģına Ödeneğin Esas Ek Sosyal Cari yıl ilgili ödeme ve Toplam KiĢi baģına harcama ayda düģen son durumu ücretler ödemeler giderler toplamı geri alıģlar harcama ayda düģen Bin TL TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL TL A- Yönetim kurulu üyeleri (kuruluģ dıģı) 102 126 98 16 114 114 B- ĠĢçiler -Kapsamiçi 9.203 3.248 8.358 3.858 1.615 2.555 8.028 1.689 9.717 3.655 -KapsamdıĢı 7.338 4.546 8.459 4.343 1.761 1.860 7.964 611 8.575 4.916 Toplam (B) 16.541 3.736 16.817 8.201 3.376 4.415 15.992 2.300 18.292 4.190 Genel toplam(a+b) 16.643 16.943 8.299 3.392 4.415 16.106 2.300 18.406 Geçen yıl toplamı 15.813 8.098 2.869 4.381 15.348 1.295 16.643 Fark 1.130 201 523 34 758 1.005 1.763 13