Doç. Dr. Korkut Kanado lu Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Üyesi 22.4.1983 TAR H VE 2820 SAYILI S YAS PART LER KANUNU fierh Resmi Gazete: Tarih: 24.4.1983 - Say : 18027 Cilt I (md. 1-35)
Yay n No : 2365 Hukuk Dizisi : 1115 1. Bask - Haziran 2010 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-286 - 6 (tk.) 978-605 - 377-287 - 3 (c. 1) Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Net K rtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. T aksim Cad. Yo urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo lu/ ST. (Sertifika No. 13723) (0-212) 249 40 60 : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
Önsöz Siyasi Partiler Kanunu, maddi anayasa hukukunun önemli bir norm alan n oluflturmaktad r. Bu normatif düzenleme alan, halk n siyasi iradesinin oluflumu için kurucu bir anlam tafl r. Ayn anlam, siyasi partilerin kendi iradeleri bak m ndan da geçerlidir. 1983 y l nda yürürlü e girmesinden itibaren -otuz y la yak n bir süredir- Siyasi Partiler Kanunu üzerindeki tart flmalar sona ermemifltir. Çok say da de iflikli e ve Anayasa Mahkemesi karar na ra men bu Kanun un, Türkiye nin demokratikleflmesi önündeki en büyük engellerden biri oldu u konusunda kamuoyunda genel bir kan oluflmufltur. Buna ba l olarak SPK, gerek hukuk bilimi gerekse siyaset dünyas taraf ndan sürekli yeniden keflfedilmektedir. Ancak bu süreç, ço unlukla detaya iliflkin belirli sorunlar n ayr ayr tasnif edilmesiyle s n rl kalmaktad r. Oysa ön planda olmas gereken, partiler hukukunun sistematik bir bütün olarak tan t lmas d r. Partiler hukuku, siyasal düzenin biçimlendirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktad r. Bu ba lamda SPK, anayasal siyaset anlay fl n n kilit kavram olarak ortaya ç kmaktad r. Siyasi hayat sürekli yeni hukuki sorunlar üretmektedir. En son mahkemelerce karara ba lanacak bu hukuki sorunlar n, SPK n n anlam na uygun bir biçimde bilimsel aç dan ele al n p çözümlenmesi gerekir. Bu nedenle SPK, anayasal düzenlemelerin soyut ve teorik bir iz düflümü de il, anayasa hukuku uygulamas na dayal somut gereksinimlerin bir ürünüdür. Partiler hukuku tarihsel aç dan görecelidir. Parti yap s, siyaset bilimince tan mlanan dinamik etkenlere ba l d r. Devlet ve toplum
IV aras ndaki farkl l ve aralar ndaki olas dönüflümü yans tan bir iflleve sahip olan SPK ya iliflkin pozitif bir hukuk çal flmas nda, konunun bu kendine özgü niteli i gözden kaç r lmamal d r. Böylelikle bu alandaki hukuki bir düzenlemenin, siyasi partilerin karmafl k gerçekli ini tam olarak tüketemeyece i gerçe i de unutulmam fl olur. Öte yandan siyasi partilerin yap lanmas na iliflkin mevcut hukuki durum anlafl lmadan, karmafl k bu gerçekli in tam olarak kavranmas da mümkün olmayacakt r. SPK ya iliflkin bu flerhle amaçlanan, siyasi partilerin SPK normlar çerçevesinde sahip olduklar hukuki anlam n güçlenmesine katk da bulunmakt r. Korkut Kanado lu stanbul, Haziran 2010
çindekiler B R NC KISIM Genel Esaslar Madde 1 - Amaç...4 Madde 2 - Kapsam...5 Madde 3 - Tan m...10 Madde 4 - Siyasi partilerin vazgeçilmezli i ve niteli i...24 Madde 5 - Siyasi parti kurma hakk...31 Madde 6 - Üye olma ve üyelikten çekilme hakk...37 Madde 7 - Siyasi partilerin teflkilat...42 K NC KISIM Siyasi Partilerin Teflkilatlanmas Birinci Bölüm : Kurulufl Madde 8 - Partilerin kurulmas...56 Madde 9 - Cumhuriyet Baflsavc l n n partilerin kuruluflunu denetlemesi...77 Madde 10 - Siyasi parti sicili...77 kinci Bölüm : Üyelik Madde 11 - Siyasi partilere üye olma...94 Madde 12 - Üyeli e kabul flartlar...116
VI Üçüncü Bölüm : Merkez Teflkilat Madde 13 - Partilerin genel merkez teflkilat...123 Madde 14 - Büyük kongre...129 Madde 15 - Genel baflkan...169 Madde 16 - Merkez karar, yönetim ve icra organlar...180 Madde 17 - Merkez disiplin kurulu...194 Madde 18 - Küçük kongre...198 Dördüncü Bölüm : l ve lçe Teflkilat Madde 19 - l teflkilat...199 Madde 20 - lçe teflkilat...217 Madde 21 - Seçimlerin yap lmas...231 Beflinci Bölüm : Türkiye Büyük Millet Meclisi Siyasi Parti Gruplar Madde 22 - Grup kurma...244 Madde 23 - Grup iç yönetmeli i...250 Madde 24 - Grup genel kurulu...251 Madde 25 - Grup yönetim ve disiplin kurullar...254 Madde 26 - Grup baflkan...259 Madde 27 - Grupta gizli oylama...260 Madde 28 - Grup ve hükümet iliflkileri...261 Alt nc Bölüm : Teflkilatla lgili Di er Hükümler Madde 29 - Kongrelerle ilgili genel hükümler...265 Madde 30 - bra için oya kat lamayacak olanlar...269 Madde 31 - Teflkilat n merkezleri...271 Madde 32 - Ba daflmayan görevler...273 Madde 33 - Organlarda görev alanlar n ilgili makamlara bildirilmesi...277 Madde 34 - Kamu yarar na dernek say lmama...280 Madde 35 - Ana muhalefet partisi ve genel baflkan...281
çindekiler AB Age agk. AKP ANAP AÜHFD AÜSBF AY AYM AYMKD BBP BGHZ Bkz BVerfGE C CHP çev. der. Avrupa Birli i ad geçen eser Ad geçen karar Adalet ve Kalk nma Partisi Anavatan Partisi Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Anayasa Anayasa Mahkemesi Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi Büyük Birlik Partisi Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in Zivilsachen (Alman Federal Mahkemesi nin Medeni Hukuk Alan ndaki Kararlar ) bak n z Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts (Alman Federal Anayasa Mahkemesi Kararlar ) Cilt Cumhuriyet Halk Partisi Çeviren Derleyen
VIII DSP Demokratik Sol Parti DÖV Die öffentliche Verwaltung DYP Do ru Yol Partisi E esas FAYM Federal Anayasa Mahkemesi GSÜ Galatasaray Üniversitesi HFD Hukuk Fakültesi Dergisi HUMK Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu P flçi Partisi ÜHF stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ü FM stanbul Üniversitesi ktisat Fakültesi Mecmuas JuS Juristische Schulung K karar Krfl. karfl laflt r n z K.t karar tarihi MBV Mülkiyeliler Birli i Vakf Md madde MHP Milliyetçi Hareket Partisi MÜHF Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi MKYK Merkez Karar ve Yönetim Kurulu MYK Merkez Yönetim Kurulu NJW Neue juristische Woche Örn örne in Rdnr Randnummer (Kenar numaras ) RG Resmi Gazete s sayfa SHP Sosyal Demokrat Halkç Parti
IX SPK Siyasi Partiler Kanunu Sy. Say TBB Türkiye Barolar Birli i TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TCK Türk Ceza Kanunu TESAV Toplumsal, Ekonomik, Siyasal Araflt rmalar Vakf TESEV Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakf TMK Türk Medeni Kanunu TÜSES Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araflt rmalar Vakf TÜS AD Türkiye Sanayici ve fladamlar Derne i vb ve benzeri vd ve devam Y. HD Yarg tay Hukuk Dairesi YSK Yüksek Seçim Kurulu