ONBĠRĠNCĠ BÖLÜM BÜYÜME, KALKINMA VE YOKSULLUKLA MÜCADELE
Bu ünite tamamlandığında; Büyümenin kaynaklarının neler olduğunu belirtebileceğiz Büyüme teorilerini açıklayabileceğiz Hızlı büyüme için nelerin yapılması gerektiğini ifade edebileceğiz Az gelişmiş ülkelerin temel karakteristiklerini sıralayabileceğiz
BÜYÜMENĠN KAYNAKLARI VE HER BĠR KAYNAĞIN BÜYÜMEYE KATKISININ ÖLÇÜLMESĠ Ekonominin hasıla düzeyindeki artışı ifade eden büyüme için en temel koşul uygun teşvik sisteminin varlığıdır. Teşviklerin ortaya çıkışında üç kurum önemli rol oynar: Piyasalar Mülkiyet hakları Parasal değişim
Büyümenin süreklilik arz etmesi için, insanların ekonomik büyümeyi gerçekleştiren üç faaliyetin peşinden gitmeleri ve bunun için teşvik edilmeleri gereklidir. Tasarruf ve yeni sermaye yatırımları Beşeri sermaye için yatırımlar Yeni teknolojilerin bulunması
Her Bir Kaynağın Büyümeye Katkısının Ölçülmesi Edward F. DENISON tarafından geliştirilen, her bir üretim faktörünün reel GSYĠH ya katkısını ölçmek için bütüncül üretim fonksiyonundan yararlanılır. Reel GSYİH = Y = F (L, K, T) Emek verimliği : emek birimi başına (kişi başına ya da bir saatlik emek ile ) elde edilen reel GSYĠH miktarıdır.
Emek Birimi Başına Reel GSYİH(Y) Verimlilik Eğrisi ( PC ) 70 40 30 0 50 A 100 PC 1 PC 0 Emek Birimi Başına Sermaye (Bir Saatlik Emek Birimi Başına Sermaye) C B Emek birimi başına sermaye miktarının artması, emek birimi başına reel GSYĠH yı arttırır, bu verimlilik eğrisi üzerinde sağa hareket ile açıklanır. Emek birimi başına sermayenin artmasıyla, PC 0 üzerinde A dan B ye geçilmiştir. Teknolojik ilerleme ile PC 0 eğrisi yukarı kayarak PC 1 olmuştur. Dolayısıyla, teknolojik ilerleme B noktasından C noktasına harekete yol açmıştır.
Hızlı büyüme için gerekli olan öneriler: Tasarrufların özendirilmesi AR GE nin teşvik edilmesi İleri teknoloji gerektiren endüstrilerin hedeflenmesi Uluslararası ticaretin teşvik edilmesi Eğitim kalitesinin yükseltilmesi
BÜYÜME TEORĠLERĠ Klasik Büyüme Teorisi Bu teori Adam SMITH, Thomas Robert MALTHUS ve David RICARDO tarafından geliştirilmekle beraber Malthuscu Teori olarak da anılır. Klasik büyüme teorisine göre reel GSYĠH nın büyümesi geçicidir.
Emek Birimi Başına Reel GSYİH(Y) 30 Klasik Büyüme Teorisi ve Verimlilik Eğrisi B PC 1 Teknolojik gelişme olursa, verimlilik eğrisi yukarı PC1 e kayar, ekonomi B noktasına geçer. Emek birimi başına reel GSYĠH 30 TL ye yükselir 20 0 C 50 A PC 0 Birim Emek Başına Asgari Reel GSİYH Nüfusun artması ile, emek birimi başına sermaye miktarı azalmaya başlar. Böylece PC 1 verimlilik eğrisi üzerindeki B noktasından C ye doğru hareketlenme ortaya çıkar Emek Birimi Başına Sermaye
Neoklasik Büyüme Teorisi 1950 lerde Robert SOLOW tarafından geliştirilen Neoklasik büyüme teorisine göre; emek birimi başına reel GSYĠH nin büyümesinin nedeni, teknolojik değişmenin tasarruf ve yatırımı, dolayısıyla emek birimi başına sermaye artışını sağlayacak şekilde etkilemesidir.
Emek Birimi Başına Reel GSYİH(Y) Neoklasik Teori ve Verimlilik Eğrisi Hedef Getiri Oranı 35 30 B C PC 1 Hedef Getiri Oranı PC 0 20 A 0 50 80 Emek Birimi Başına Sermaye
Yeni Büyüme Teorisi 1980 lerde Paul ROMER tarafından geliştirilen yeni büyüme teorisine göre kişi başına reel GSYĠH nın artış nedeni yada büyümenin nedeni insanların kâr elde etme arzularıdır. Yeni yada içsel büyüme modellerinde uzmanlaşma ve bilgi sermayesine yatırım nedeniyle üretim fonksiyonu artan getiriler sergilenmektedir.
Yeni büyüme teorisi piyasa ekonomileri ile ilgili iki gerçekten hareket eder: Buluşlar tercihlerin sonucudur. Buluşlar kâr getirir, rekabet ise kârı bitirir.
Emek Birimi Başına Reel GSYİH(Y) Yeni Büyüme Teorisi Ak Hattı D 40 PC2 30 C PC 1 20 B PC 0 Hedef Getiri Oranı 0 60 90 120 Emek Birimi Başına Sermaye
KALKINMA VE YOKSULLUKLA MÜCADELE Az Gelişmiş ve Kalkınmakta Olan Ülkelerin Karakteristikleri Eğer bir ülkede gelir seviyesi oldukça düşük ve yoksulluk oldukça fazla ise, bu ülke ekonomisi az kalkınmış olarak adlandırılır. Az gelişmiş ülkelerin karakteristikleri şöyledir: Yetersiz beslenme Bulaşıcı hastalıkların yaygınlığı Yüksek çocuk ölümleri Düşük yaşam beklentisi Yetersiz kamu hizmetleri Sağlık hizmetlerinin yetersizliği Yetersiz okullar ve üniversiteler Düşük okuma-yazma oranı Yetersiz barınma koşulları
Dünyadaki En Fakir 10 ve En Zengin 10 Ülkenin Kişi Başına Düşen GSYĠH leri ($) Sıralama Fakir Ülkeler Kişi Başına Düşen GSYİH Zengin Ülkeler Kişi Başına Düşen GSYİH 1 Burundi 163 Lüksemburg 104.512 2 Kongo 171 Norveç 79.085 3 Liberya 239 Katar 68.872 4 Sierra Leone 311 İsviçre 67.560 5 Malavi 328 Danimarka 56.115 6 Eritre 363 İrlanda 51.356 7 Nijer 371 Hollanda 48.223 8 Zimbabve 375 Bir. Arap Emir. 46.857 9 Etiyopya 390 ABD 46.381 10 Madagaskar 412 Avusturya 45.989
Az Gelişmişliğin Kısır Döngüsü
YOKSULLUK Yoksullukla ilgili iki kavram vardır: gelir yoksulluğu ve insani gelişmişlik. Gelir yoksulluğu sadece hane halkı gelirini dikkate alır ve günlük olarak bir ya da iki doların aşağısında gelir seviyesine sahip kimseleri yoksul olarak tanımlar. İnsani gelişmişlik/ yoksulluk Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından ortaya atılmıştır. UNDP bir ülkedeki insan ömrünün uzunluğu, eğitim, insanca geçim standardı gibi faktörleri dikkate alan Ġnsani Gelişmişlik Endeksi ni hesaplamaktadır.
Faiz Oranları ve Ekonomik Kalkınma / Sübvanse Krediler ve Yoksullukla Mücadele Mikro Finansman ve Yoksullukla Mücadele Mikro finansman, resmi finans kuruluşlarına erişim olanağı bulunmayan (ya da resmi finans kuruluşlarının hizmet sunmadıkları veya eksik hizmet sundukları) yoksul ailelerin üretici faaliyetlere girişmelerine, çok küçük işletmelerini büyütmelerine, tüketimlerini stabilize etmelerine yardımcı olmak amacıyla, çok küçük meblağlarda (miktarlarda) kredi (mikro kredi) temin edilmesi olarak tarif edilir.
Mikro finansman hizmeti sunan kuruluşlar üç başlık altında toplanabilir: Resmi (Formel) Kurumlar: kırsal kesim banka ve kooperatifleri Yarı Resmi Kurumlar: yardım kuruluşları Gayri Resmi (Enformel) Kaynaklar: tefeciler ve aracılar.