2012 Yılı MEVKA Teknik Destek Programı

2012 Yılı MEVKA Teknik Destek Programı Referans No : TR52-12-TD-01-018 Başvuru Sahibi : Siyaset Akademisi Derneği Proje Adı : Kadınların Siyasal ve Sosyal Yaşama Katılımlarının Artırılması Ağustos 2012 - KONYA

i İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SİYASAL KATILIM VE KADIN 1.1. Bir Olgu Olarak Siyaset... 4 1.2. Siyasal Katılım ve Türleri... 4 1.3. Siyasal Katılım Davranışını Etkileyen Faktörler... 6 1.4. Siyaset ve Kadın... 7 İKİNCİ BÖLÜM KADINLARIN SİYASAL VE SOSYAL YAŞAMA KATILIMLARININ ARTIRILMASI: BİR ALAN ARAŞTIRMASI 2.1. Araştırmanın Konusu ve Amacı... 10 2.2. Araştırmanın Yöntemi... 10 2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklem Seçimi... 14 2.4. Araştırma Verilerinin Analiz ve Bulguları... 15 2.4.1. Örneklem Grubunun Demografik Özelliklerinin Analizi... 15 2.4.2. Katılımcıların Kendilerini Siyasal Açıdan Tanımlama Biçimi, Çözülmesi Gereken Önemli Sorun Algısı ve Etkilendikleri Aktörlerin Analizi... 19 2.4.3. Örneklem Grubunun Siyasal Katılım Düzeylerinin Analizi... 21 2.4.4. Örneklem Grubunun Sivil Topluma Yönelik Faaliyetlerinin Analizi... 24 2.4.5. Örneklem Grubunun Siyasal Katılım Davranışlarının Analizi... 26

ii 2.4.6. Örneklem Grubunun Siyasal İlgi Düzeylerinin Analizi... 27 2.4.7. Örneklem Grubunun Siyasal Bilgi Düzeylerinin Analizi... 28 2.4.8. Kadınların Gönüllü Faaliyetlere Katılımlarının Analizi... 31 2.5. Katılımcıların Demografik Özelliklerine Göre Sosyal ve Siyasal Yaşama Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi... 32 2.5.1. Katılımcıların Siyasal Katılım Davranışlarının Karşılaştırmalı Analizi... 33 2.5.2. Katılımcıların Siyasete Yönelik İlgi Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi... 34 2.5.3. Katılımcıların Sivil Toplum Faaliyetlerine Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi. 35 2.5.4. Katılımcıların Gönüllülük Esasına Dayalı Faaliyetlere Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi... 36 2.5.5. Katılımcıların Siyasal Bilgi Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi... 37 SONUÇ ve ÖNERİLER... 39 KAYNAKÇA... 42

1 GİRİŞ Son yıllarda kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılımlarının artırılmasına yönelik uluslararası kamuoyunda ciddi bir farkındalık oluşmuş; kadınların kendilerini ilgilendiren ya da genel olarak tüm toplumsal konularda karar alma süreçlerine katılımlarının teşvik edilmesi gerektiği konusu üzerinde uzlaşılmıştır. Gündelik yaşamın rutinleri içerisinde siyasal ve sosyal hayatın hızına yetişemeyen kadınlar tüm siyasal ve sosyal süreçlerin dışında kalmaktadır. Kadınlar birçok ulusal ve uluslararası kuruluş tarafından dezavantajlı grup olarak kabul edilmekte ve katılım konusunda üzerinde titizlikle durulan ve katılımlarının artırılması için yerel ve ulusal düzeydeki tüm otoritelere sorumluluk verilen bir grup niteliğindedirler. Katılımın kadınlar için anlamlı kılınabilmesi ve fikirlerini ortaya koymadaki becerisi ancak ilgi, bilgi ve farkındalık düzeylerinin artmasıyla mümkündür. Son yıllarda gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası birçok akademik çalışma kadınların siyasal ve toplumsal olaylar hakkında ilgisinin giderek azaldığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda kadınları mevcut katılım yollarına yönlendirebilmek ve bu yolları sağlıklı bir şekilde işletebilmek önem arz etmektedir. Kadınların siyasi ve sosyal yaşama ilgilerinin ve katılımlarının sınırlı olmasının en temel nedenlerinden biri, kadınların siyaset algısı, bir başka deyişle siyasete bakış açıları ile ilintilidir. Kadınlar siyaset ile günlük yaşamlarındaki pratikleri birbirleri ile ilişkilendirememektedirler. İlişkilendirseler bile karar alma mekanizmaları içinde gerek kendilerini etkin aktörler olarak göremedikleri, gerekse bürokratik ve toplumsal çeşitli nedenlerden ötürü etkin aktörler olarak görülmedikleri için siyasetin içinde yer alamamaktadırlar. Dezavantajlı bir toplumsal grup olarak değerlendirilen kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılımlarının artırılabilmesi için, karar mekanizmalarındaki etkinliklerinin ve siyasal yaşamdaki rekabet güçlerinin artırılması; temel vatandaşlık hakları, yerel ve ulusal düzeylerdeki karar alma süreçlerinin işleyişi, haklarını aramak için takip etmeleri gereken süreçler ve kendilerine sunulan imkân ve hizmetler konusunda bilgi sahibi olmalarının sağlanması; liderlik kapasitelerinin güçlendirilmesi; kadınları ortak bir kadın paydasında buluşturarak siyasi farkındalık yaratılması; internet üzerinden çeşitli kadın ağlarına katılımlarının sağlanması; yaşadıkları kente ilişkin aidiyet duygularının ve sosyal uyumlarının

2 artırılması; çeşitli gönüllülük faaliyetlerine katılımlarının artırılması; toplum genelinde kadınların katılımına dair olumsuz algıları yok etmeye ve kadınların karar alma süreçlerine dâhil olmasını teşvik etmeye yönelik farkındalıklar yaratılması gerekmektedir. Ancak bu sayede kadınların siyasi ve sosyal yaşama katılımlarının artırılması söz konusu olabilir. Konya İli son yıllarda oldukça gelişmiş ve bir çekim adeta bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Ayrıca Konya da iki devlet, iki de vakıf olmak üzere toplamda dört üniversite bulunmaktadır. Dolayısıyla Konya nın oldukça dinamik bir nüfusa sahip olduğu ifade edilebilir. Ülkemizde ve özelde de Konya da yaşayan kadınların siyasete bakış açılarının olumsuz ve siyasal katılımlarının oldukça düşük olması, temel vatandaşlık hakları, yerel ve ulusal düzeylerdeki karar alma süreçlerinin işleyişi, haklarını aramak için takip etmeleri gereken hukuki süreçler ve kendilerine sunulan imkân ve hizmetler konusunda bilgi sahibi olmamaları, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kadınlara sunduğu birçok katılım imkânından haberdar olmamaları bu çalışmanın gerçekleştirilmesini gerekli kılmaktadır. Önerilen çalışmanın öncelikli hedefi Konya da yaşayan 18 yaş ve üstü kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılım davranışlarının tespit edilmesi; genel ve yerel siyasete ilişkin pek çok farklı alanda kadın ve siyaset ilişkisinin ele alınması; kadınların siyasete ve sosyal yaşama katılımına ve toplumsal açıdan kadınların hayatını etkileyen konuların etrafındaki sorunlara ışık tutulmasıdır. Çalışmanın ana ekseni Konya da yaşayan 18 yaş ve üstü kadınların siyasi ve sosyal yaşama katılım durumlarının tespiti ve ayrıca katılımlarını engelleyen nedenlerin ortaya konulması; bu sorunların üstesinden gelebilmek için çeşitli çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmaktadır. Alan araştırması sonucunda elde edilecek veriler ışığında Konya da yaşayan kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılımlarına dair beklentileri tespit edilerek özellikle yerel otoritelerin alması gereken önlemlere yönelik çözüm önerileri sunulacaktır. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Siyasal Katılım ve Kadın başlıklı birinci bölümde siyaset olgusu, siyasal katılım kavramı, siyasal katılımı etkileyen ve engelleyen etmenler ve siyaset-kadın konuları incelenmiştir.

3 Kadınların Siyasal ve Sosyal Yaşama Katılımlarının Artırılması: Bir Alan Araştırması başlığını taşıyan ikinci bölümde ise Konya İli Selçuklu, Meram ve Karatay İlçelerinde gerçekleştirilen anket çalışmasından elde edilen veriler ışığında Konya da yaşayan kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılım durumları analiz edilmeye çalışılmıştır.

4 BİRİNCİ BÖLÜM SİYASAL KATILIM VE KADIN Kadının sosyal ve siyasal yaşama katılımının incelendiği bu çalışmada ilk olarak bazı temel kavramlara değinilerek kavramsal bir analiz yapılacak ve ardından kadın ve siyaset ilişkisi irdelenecektir 1. 1.1. Bir Olgu Olarak Siyaset Siyaset, birçok yaklaşımı içerisinde barındıran çok boyutlu ve çok yönlü bir kavram niteliği taşımaktadır. Kapani ye göre siyaset farklı odaklar arasında uzlaşmanın sağlandığı bir platform olduğu kadar bir çatışma arenasıdır. Siyaset Aristo dan bu yana insan topluluğu ile beraber anıla gelmiştir. Açacak olursak siyaset, insanların sosyalizasyonu ile ortaya çıkan insanların yaşamında bugüne kadar etkin olmuş ve etkin olmaya da devam edecek olan bir olgu niteliğindedir. Kısacası siyaset insanın olduğu her yerde ve her koşulda mevcuttur. Siyaset olgusu en genel itibariyle, hükümet eden ve hükmedilen arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine ve incelenmesine karşılık gelmektedir. Normatif olarak siyasetin amacı ise; toplumsal adalet ve eşitliğin temin edilerek siyasal alanının topluma açılması ve meşruiyeti tartışılmayacak yasal bir yönetimin seçilmesidir. Bunun yanında seçilen siyasal iktidarın çalışmasının denetiminin ve gerektiğinde görevine son verilmesini barış içinde gerçekleştirmektir. 1.2. Siyasal Katılım ve Türleri Siyasal modernleşmenin bir parçası olarak pek çok toplumda siyasal katılımın arttığı görülmektedir. Modern siyasal sistemlerde, iktidarın siyasal gücünün meşru kaynağı yalnızca toplumsal tercihleridir. Toplumda bu tercihlerin ortaya çıkması siyasal katılımla mümkün 1 Çalışmada yararlanılan kaynaklar istenilen yazım formatı gereği metin içinde dipnot olarak verilmeyip kaynakçada belirtilmiştir.

5 iken, siyasal katılımın sıhhati, toplumu meydana getiren bireylerin siyasete ilgi duyması, belirli düzeyde siyasal bilgiye sahip olması ve bu ilgi ve bilginin sandığa yansımasıyla gerçekleşebilecektir. Bu nedenledir ki, siyasal iktidarı elinde bulunduranların, toplumca görevlendirildiklerini ve bir temsil işlevi üstlendiklerinin farkında olmaları gerekmektedir. Aynı zamanda seçilmişlerin toplumun görevlerine son verme yetkisine sahip olduğunu kabul etmeleri, iktidarlarının ve dolayısıyla demokratik sistemin meşruiyetinin de bir göstergesidir. Bu bağlamda siyasetçinin seçmenle olan içkin bağının farkında olması önem taşımaktadır. Günümüzde siyasi katılım yöntemleri ve siyasal katılımın yoğunluğu, ülkeler arasında siyasal gelişmişliğin göstergelerinden birini oluşturmaktadır. Seçimlere aktif olarak katılma ve siyasal taleplerin seçim dışındaki diğer meşru yollarla karar vericilere ulaştırılması önem taşır. Bu nedenle siyasal katılım mekanizmalarının oluşturulması yanında, bu mekanizmaların etkin bir şekilde ve yeterince kullanılması sorunu hayati bir öneme sahiptir. Bu tespit ise siyasal ilgi ve bilgi düzeyiyle ilintilidir. Siyasal katılımcıların siyasete yönelik ilgisizliği siyasal yabancılaşmayı, siyasal konularda bilgi düzeyinin düşüklüğü ise siyasal katılım yollarından habersiz olmayı beraberinde getirebilecektir. Günümüzde bireylerin siyasete doğrudan doğruya katılması mümkün olmadığı için temsil mekanizması ve bağlantılı olarak siyasal katılım önem kazanmıştır. Temsil mekanizmasının sağlıklı bir biçimde işlemesi bireylerin kendilerine ilişkin kararlara dâhil olabilmesiyle mümkün olacaktır. Bu nedenle siyasal katılım temsili demokrasilerin en önemli öğesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Siyaset biliminin önemli isimlerinden Milbrath siyasal katılım faaliyetlerini çeşitli düzeylere ayırmakta ve bu faaliyetler pasif bir biçimde seçimlerde oy kullanmaktan daha aktif roller üstlenmeye yani örgütlü faaliyetlerin içerisinde yer almaya kadar uzanabilmektedir. Verba ve Nie ise siyasal sürece tamamen yabancılaşanlar, yalnızca oy verme davranışını gerçekleştirenler, kişisel ve örgütsel yollarla menfaat grubu olarak faaliyetler yürütenler ve son olarak siyasal partiler vasıtasıyla siyasal sürece dâhil olanlar biçimde bir sınıflandırma yapmıştır. Benzer bir değerlendirme Kapani ve Baykal tarafından da yapılmakta ve siyasal katılımın pasif ve aktif çeşitli düzey ve yoğunluklarda gerçekleşebileceği ifade edilmektedir. Bu değerlendirmelere paralel olarak siyasal ilgi düzeyinden ve siyasal sürecin takibinden

6 siyasal nitelik taşıyan yardımlara ve siyasal partiler dışındaki örgütlü faaliyetlere kadar uzanan geniş bir zincirden bahsedilebilir. Yapılan çalışmalar siyasal katılma faaliyetinin seçme ve seçilmenin dışında denetleme ve sorgulama faaliyetlerini de barındırdığını ortaya koymaktadır. Kısacası en geniş anlamda örgütlü ve bireysel teşebbüslerle gerçekleştirilen tüm siyasal faaliyetler siyasal katılım ile ilişkilendirilebilinir. Bu çerçevede özellikle siyasal alanın da dışında kabul edilen sivil toplum ayrı bir önem kazanmaktadır. Kimi durumlarda sivil toplum örgütlü faaliyetlere ön ayak olmakta ve siyaset kurumuna yönelik bir denetleme aracı sunmaktadır. Ayrıca bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmelerle birlikte teknolojinin özelde de internetin sunduğu imkânlar siyasal katılım türlerini genişletmektedir. Özellikle sosyal medya araçlarının etkin kullanımı siyasal katılım alanında çığır açıcı gelişmelere gebedir. Bu nedenle sosyal medya ve kitle iletişim araçları katılımın önemli bir unsuru olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bir başka açıdan modern siyasal sistemlerde siyasal katılım olgusu temel hak ve özgürlüklerin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu bağlamda bireylerin şahsen ve kolektif olarak giriştiği tüm yasal siyasal faaliyetler de bu çerçevede yani hak ve özgürlükler bağlamında düşünülmelidir. Siyasal katılma faaliyetini belirleyen çok çeşitli etkenlerden bahsedilebilir. Baykal ın da altını çizdiği gibi sosyo-ekonomik durum, yaş ve cinsiyet gibi değişkenlere bağlı olarak siyasal katılma etkinliklerinde farklılıklar görülebilmektedir. Yine bu çerçevede toplumda bazı kesimlerin dezavantajlı konumda bulunduğu ifade edilebilir. Cinsiyet temelinde siyasal katılım incelendiğinde özellikle kadınların siyasal katılım düzeylerinin karşılaştırmalı olarak düşük seviyelerde kaldığı söylenebilir. Sağlıklı bir demokratik sistemin varlığı kadınlar başta olmak üzere tüm dezavantajlı toplumsal unsurların siyasal katılım sürecine dâhil edilmesiyle mümkün olabilecektir. 1.3. Siyasal Katılım Davranışını Etkileyen Faktörler Yukarıda bahsedildiği üzere, siyasal katılımı etkileyen etkenlerin başında sosyoekonomik ve demografik etkenler gelmektedir. Sosyo-ekonomik ve demografik etkenler

7 bireylerin dünya görüşlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Bir başka ifadeyle, kişinin yaşı, geliri, mesleği, eğitim seviyesi ve cinsiyet vb. etkenler siyasal katılım açısından belirleyici olmaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde ekonomik gelişme ve eğitim düzeyinin yüksekliği siyasal katılımı artıran faktörlerdendir. Bunun yanında cinsiyet parametresi de pek çok çalışmada diğer bir önemli unsur olarak değerlendirilmektedir. Yapılan pek çok çalışma siyasal katılım noktasında kadınların erkeklere göre dezavantajlı bir rol oynadığını gözler önüne sermektedir. Yine sivil toplum bağlamında değerlendirilebilecek örgüt ve derneklerin faaliyetlerinin de siyasal katılma davranışını desteklediği kabul görmektedir. Bu bağlamda yapılan pek çok çalışma demokrasinin sağlıklı bir biçimde işlemesinde sivil toplum önemli bir rol üstlendiğini iddia etmektedir. Ayrıca sivil toplum yalnızca siyaset değil aynı zamanda sosyal bir pekiştirici rolü de üstlenmektedir. Dernekler ve kulüpler gibi sivil toplum kuruluşları insanların bir araya geldiği bir çatı işlevi görmekte ve bir tür sosyalizasyon görevi üstlenmektedirler. 1.4. Siyaset ve Kadın Siyasal katılım noktasında dezavantajlı toplumsal gurupların başında kadınlar gelmektedir. Hayatın pek çok alanında olduğu gibi kadınlar siyasal alanda da taleplerini istenilen düzeyde yansıtamamaktadır. Özellikle azgelişmiş toplumların sahip olduğu ataerkil ve eril yapı kadınların siyasal faaliyetlere katılımını dizginlemektedir. Pek çok ülkede hukuki olarak cinsiyet ayrımcılığının önüne geçilmiş olsa da fiiliyatta bu ayrımcılık devam etmektedir. Bu çerçevede kadınlar uzun yıllar sonucunda elde ettikleri siyasal ve sosyal kazanımlarını istenilen düzeyde kullanamamaktadırlar. Kadınların istenilen düzeyde siyasal katılım sergileyememesinde eğitim seviyesinin düşüklüğü, ekonomik bağımsızlığa sahip olmama, kadınlara toplum tarafından dayatılan roller ve eş baskısı gibi pek çok etken belirleyici olabilmektedir. Siyasetin eril karakteri kadını siyasetin dışına itmekte ve siyasal ilgi ve katılım düzeylerini aşağıya çekmektedir.. Türkiye de kadınlar siyasal arenada seslerini 20. yüzyılın başında gerçekleştirilen faaliyetlerle duyurmaya başlamışlardır. 1923 te kadınların kurduğu Kadınlar Halk Fırkası bu anlamda önemli bir aşama olarak kabul edilebilir. 1935 yılında 18 kadın milletvekiliyle

8 başlayan kadınların temsil süreci bugün itibariyle Türkiye Büyük Millet Meclisi nde 78 kadının temsiliyle devam etmektedir. Buna karşın pek çok Batı demokrasisine nazaran oldukça gerilerde yer alan Türkiye de kadınların siyasal katılımının arttırılması önem taşımaktadır. Bununla birlikte kadınların siyasete eklemlenmesinin sembolik bir anlam taşıdığı ve siyasal alanda kadınların etkin roller üstlenemedikleri de ifade edilebilir. Bunun yanında 1980 li yıllarla birlikte sivil toplumun güç kazanmasıyla kadınların örgütlenme gücü de artmış ve kadınlar siyasette daha etkin roller üstlenmeye başlamışlardır. Tablo 1.1. Türkiye Büyük Millet Meclisi nde Kadın Milletvekili Sayısı ve Oranı Seçim Yılı Toplam Milletvekili Sayısı Kadın Milletvekili Sayısı Kadın Milletvekili Oranı (%) Konya İli Kadın Milletvekili Sayısı 1935 441 18 4,08 1 1939 465 15 3,23-1943 484 16 3,31-1946 497 9 1,81-1950 491 3 0,61-1954 535 4 0,75-1957 602 8 1,35-1961 449 3 0,67-1965 455 8 1,76-1969 450 5 1,11-1973 456 6 1,31-1977 455 4 0,88-1983 399 12 2,93-1987 450 6 1,34-1991 450 8 1,77-1995 550 13 2,36-1999 550 22 4,00-2002 550 24 4,36-2007 550 50 9,1 1 2011 550 78 14,18 2 Tablo 1.1. de Türkiye Büyük Millet Meclisi nde yıllara göre kadın milletvekili sayısının dağılımı göz önüne alındığında 1990 ların ortalarında dahi Türkiye Büyük Millet Meclisi ndeki kadın milletvekili oranının oldukça düşük kaldığı görülmektedir. 2007 yılında yapılan seçimlerde kadın milletvekili sayısı büyük bir ivme kazanarak %9,1 e çıkmış, 2011

9 yılında yapılan seçimde ise kadın milletvekili sayısı 78 e yükselerek toplam milletvekili sayısı içindeki oranı da %14,18 e yükselmiştir. Konya ili kadın milletvekili sayısı açısından incelendiğinde 1935 yılında Konya İli nden bir kadın milletvekili seçilmiş, ancak 2007 yılına kadar yapılan seçimlerde Konya dan kadın milletvekili parlamentoya girememiştir. 2007 yılında bir, 2011 yılında ise iki kadın milletvekili Konya dan milletvekili seçilmiştir.

10 İKİNCİ BÖLÜM KADINLARIN SİYASAL VE SOSYAL YAŞAMA KATILIMLARININ ARTIRILMASI: BİR ALAN ARAŞTIRMASI 2.1. Araştırmanın Konusu ve Amacı Mevlana Kalkınma Ajansının 2012 Yılı Teknik Destek kapsamında TR52-12-TD-01-018 proje numarasıyla desteklediği bu çalışmanın konusu Konya da yaşayan 18 yaş ve üstü kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılım durumlarının tespit ve analiz edilmesidir. Son yıllarda kadınlar birçok ulusal ve uluslararası düzeydeki çalışmaya konu olmuş, siyasal ve sosyal yaşama katılımları üzerinde önemle durulmaya başlanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı Konya da yaşayan kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılım durumlarının analiz edilmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için Konya İli merkez Selçuklu, Meram ve Karatay ilçelerinde bir alan araştırması yapılmıştır. 2.2. Araştırmanın Yöntemi Ülkeler arası karşılaştırmalarda ve görgül çalışmalarda en sık kullanılan ölçütler, çeşitli uluslararası kuruluşlar ve özel araştırmacılar tarafından yapılan anket çalışmalarıdır. Birçok ulusal ve uluslararası kuruluş günümüzde anket çalışması yürütmektedir. Anket yöntemi uygulanarak yapılan çalışmalarda en çok kullanılan öznel ölçüt türü, algılamaya ve deneyime dayalı göstergelerdir. Türkiye de yapılan çalışmalarda da çoğunlukla uygulanan yöntem anket yöntemidir. Bu çalışma kapsamında da kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılımları algılar üzerinden ölçülmeye çalışıldığı için anket yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmada uygulanan yöntem, elde edilen verilerin etkin ve tutarlı bir şekilde ortaya konulabilmesinde oldukça önemlidir. Bu bağlamda araştırma yönteminin açıklanması elde edilen verilerin değerlendirilmesi bakımından önemlidir. Araştırmanın amaçlarına ulaşmak için; anket formunun hazırlanması, evren ve örneklemin belirlenmesi, anket formlarının

11 dağıtılması, cevaplanan anketlerin kodlanması, düzenlenmesi ve verilerin analiz edilmesinde kullanılan istatistikî yöntemlere ilişkin bilgiler Şekil 1 de düzenlenmiştir.

12 Şekil 1. Çalışmada İzlenen Yöntem ve Metodoloji

13 Anket soruları hazırlanırken, bu konuda daha önce yapılmış anket çalışmalarının taraması yapılarak değerlendirilmiş ve literatüre uygun bir şekilde taslak anket soruları hazırlanmıştır. Hazırlanan soruların yeterli ve anlaşılabilir olup-olmadığını belirleyebilmek ve ayrıca anket sorularının amaca uygun biçimde oluşturulup-oluşturulmadığını tespit edebilmek için oluşturulan taslak anket soruları 25 kadın üzerinde ön teste tabi tutularak, pilot uygulama yapılmıştır. Pilot uygulamaya katılan katılımcılardan anket formunda yer alan soruların anlaşılabilirliği ve anketin kapsamı hakkında yorum yapmaları istenmiştir. Bazı soruların katılımcılar tarafından net olarak anlaşılmadığı tespit edildiğinden, bu sorular yeniden formüle edilerek, anket formuna son hali verilmiştir. Yapılan ön testler sonucunda oluşturulan anket formu araştırmanın amaçlarını gerçekleştirebilmek için uygulanma aşamasına geçilmiştir. Araştırma kapsamında dağıtılıp geri dönen ve tutarlı olan anket formlarındaki veriler kodlanarak SPSS 15.0 programına yüklenmiştir. Daha sonra analiz aşamasına geçilmiştir. Araştırmada toplanan anket verileri SPSS 15.0 (Statistical Packages for the Social Sciences/Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi) paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Anket çalışmasından elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla frekans dağılımları ve standart sapma gibi istatistiksel yöntemlerin yanı sıra, değişkenler arasındaki ilişkinin ya da bağımlının şiddetini belirlemeye yönelik Ki-Kare ve Spearman Korelâsyon analizleri de yapılmıştır. Verilerin parametrik olmayan bir özellik taşıması kullanılan testlerin seçiminde belirleyici olmuştur. Yapılan güvenirlik testinde anket formunun Cronbach Alpha değeri,7312 olarak bulunmuştur. Bu sonuç ölçeğin (anket formunun) oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir 2. 2 Cronbach alpha katsayısının değerlendirilmesinde uyulan değerlendirme ölçütü 0,00 α 0,40 ise ölçek güvenilir değildir, 0,40 α 0,60 ise ölçek düşük güvenirliktedir, 0,60 α 0,80 ise ölçek oldukça güvenilirdir ve 0,80 α 1,00 ise ölçek yüksek derecede güvenilirdir.

14 2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklem Seçimi Anket çalışması 06-20 Ağustos 2012 tarihleri arasında Konya İli Selçuklu, Meram ve Karatay ilçelerinde gerçekleştirilmiştir. Belirlenen örneklem planına göre 625 3 anketin dağıtılması planlanmış, dağıtılan anketlerden geri dönen ve tutarlı cevaplara sahip olan 612 adet anket değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın evrenini Konya İli Selçuklu, Meram ve Karatay İlçelerinde yaşayan, 18 yaş ve üstü kadınlar oluşturmaktadır. Araştırmada tesadüfi örneklem seçim yöntemi uygulanmıştır. Çünkü tesadüfi örneklem yönteminde hedeflenen kitlenin tüm üyelerinin seçilip örnekleme dahil edilme olasılıkları eşit ya da bilinirdir. Tablo 2.1. Konya İli Nüfusu 2011 Yılı Erkek Nüfus Kadın Nüfus Toplam Nüfus Selçuklu İlçesi 260.747 268.767 517.188 Meram İlçesi 159.823 161.235 321.058 Karatay İlçesi 136.708 134.727 271.435 Konya İli 1.009.855 1.028.700 2.038.555 2011 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Konya nın toplam nüfusu 2.038.555, kadın nüfusu ise 1.028.700 dür. Toplam Büyükşehir nüfusunun yaklaşık %47 si Selçuklu İlçesinde, %29 u Meram İlçesinde, %24 ü de Karatay İlçesinde yaşamaktadır. Örneklem sayısının belirlenmesinde; örneklem kapsamına alınan ilçelerdeki kadın nüfus yoğunluğuna dikkat edilmiş ve yoğunluğa göre dağılım yapılmıştır. Buna göre anketlerin 294 tanesi Selçuklu İlçesinde, 181 tanesi Meram İlçesinde, 150 tanesi de Karatay ilçesinde dağıtılması planlanmıştır. Örneklem dağılımı Tablo 2.2 de gösterilmektedir. 3 Örneklem sayısı belirlenirken Yazıcıoğlu ve Erdoğan ın (2004) hazırlamış olduğu tablodan yararlanılmıştır.

15 Tablo 2.2. İlçelere Göre Örneklemin Dağılımı Anketin Uygulandığı İlçe Planlanan Anket Sayısı Değerlendirmeye Alınan Anket Sayısı Selçuklu 294 289 Meram 181 177 Karatay 150 146 Toplam 625 612 Tablodaki örneklem dağılımından anlaşıldığı üzere, geri dönen ve değerlendirmeye alınan anket sayısı, planlanan anket sayısının biraz altında kalmıştır. Ancak bu ikisi arasındaki fark oldukça düşük olduğu için araştırmanın sonuçları ve güvenilirliği açısından ciddi bir soruna yol açmayacağı düşünülmektedir. 2.4. Araştırma Verilerinin Analiz ve Bulguları Bu bölümde, çalışmanın amacı ve kapsamı doğrultusunda kadınların siyasal ve sosyal yaşama katılımlarının belirlenebilmesi için hazırlanan anketlerden elde edilen verilerin karşılaştırmalı olarak analizi ve bulguları sunulacaktır. 2.4.1. Örneklem Grubunun Demografik Özelliklerinin Analizi Örneklem grubunun demografik özellikleri eğitim durumu, medeni durum, yaş dağılımı, gelir durumları ve yerleşim birimleri bağlamında ortaya konulmuştur. Katılımcıların eğitim durumu almış oldukları örgün eğitim çerçevesinde Tablo 2.3 de düzenlenmiştir.

16 Tablo 2.3. Katılımcıların Eğitim Durumu Eğitim Durumu Frekans % Okur-Yazar 36 5.9 İlköğretim Mezunu 140 22.9 Lise ve Dengi Okul Mezunu 240 39.2 Üniversite Mezunu 128 20.9 Yüksek Lisans Mezunu 44 7.2 Doktora Mezunu 24 3.9 Toplam 612 100 Katılımcıların eğitim durumu incelendiğinde %5,9 u okur-yazar, %22,9 u ilköğretim mezunu, %39,2 si lise ve dengi okul mezunu, %20,9 u üniversite mezunu, %7,2 si yüksek lisans mezunu, %3,9 u doktora mezunu oldukları gözlemlenmiştir. Katılımcıların medeni durumlarına ilişkin soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.4 de düzenlenmiştir. Tablo 2.4. Katılımcıların Medeni Durumu Medeni Durum Frekans % Evli 396 64.7 Bekâr 184 30.1 Esinden Boşanmış 32 5.2 Toplam 612 100 Çalışmaya katılan kadınların %64,7 si evli, %30,1 i bekâr, % 5,2 si eşinden boşanmış durumdadır. Katılımcıların meslek durumlarına ilişkin soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.5 de düzenlenmiştir.

17 Tablo 2.5. Katılımcıların Mesleklerine Göre Dağılımı Meslek Frekans % Ev Hanımı 304 49.7 Emekli 12 2.0 Devlet Memuru 80 13.1 Orta-Üst Düzey Yönetici 32 5.2 İşçi 44 7.2 İşsiz 40 6.5 Öğrenci 52 8.5 Avukat, Doktor, Mühendis vb. Serbest Meslek 48 7.8 Toplam 612 100 Katılımcıların %49,7 si ev hanımı, %13,1 i devlet memuru, %8,5 i öğrenci, %7,8 i avukat, doktor, mühendis ve benzeri serbest meslek sahibidir. Öte yandan katılımcıların %7,2 lik kesimi ise işçi olduğu anlaşılmaktadır. Geri kalanlar ise işsiz ve emekli kategorileri içerisinde yer almaktadır. Katılımcıların yaşlarına ilişkin soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.6 da düzenlenmiştir Tablo 2.6. Katılımcıların Yaş Dağılımı Yaş Frekans % 18-24 76 12.4 25-34 208 34.0 35-44 200 32.7 45-54 76 12.4 55 ve üstü 52 8.5 Toplam 612 100 Katılımcıların %12,4 ü 18-14 yaş arası, %34,0 ü 25-34 yaş arası, %32,7 si 35-34 yaş arası, %12,4 ü 45-54 yaş arası, %8,5 i 55 ve üstü yaş grubundadır.

18 Katılımcıların gelir durumlarına ilişkin soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.7 de düzenlenmiştir. Tablo 2.7. Katılımcıların Gelir Durumu Gelir Frekans % Alt Gelir Grubu 224 36.6 Orta-Gelir Grubu 328 53.6 Üst Gelir Grubu 60 9.8 Cevapsız 20 3.3 Toplam 612 100 Katılımcıların %36,6 sı alt gelir grubu, %53,6 sı orta gelir grubu, %9,8 i üst gelir grubundadır. Tablo 2.7 incelendiğinde katılımcıların çoğunluğunun orta-alt gelire mensup olduğu anlaşılmaktadır. Katılımcıların yaşamlarının büyük bir kısmını hangi yerleşim biriminde geçirdiniz şeklindeki soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.8 de düzenlenmiştir. Tablo 2.8. Katılımcıların Yerleşim Birimi Yerleşim Birimi Frekans % Köy-Kasaba 16 2.6 İlçe 84 13.8 Şehir Merkezi 504 82.4 Toplam 612 100 Katılımcıların %82,4 ü şehir merkezinde, %13,8 i ilçede, %2,6 sı da köy ve kasabada yaşamlarının büyük kısmını geçirdiklerini belirtmişlerdir. Tablo 2.8 incelendiğinde katılımcıların çoğunluğunun şehir merkezinde yaşadığı anlaşılmaktadır.

19 2.4.2. Katılımcıların Kendilerini Siyasal Açıdan Tanımlama Biçimi, Çözülmesi Gereken Önemli Sorun Algısı ve Etkilendikleri Aktörlerin Analizi Türkiye nin acilen çözülmesi gereken sorunların ne olduğuna ilişkin katılımcılara Sizce Türkiye nin acilen çözülmesi gereken en önemli sorunu nedir? şeklinde bir soru yöneltilmiştir. Bu soruya verdikleri cevaplar Tablo 2.9 da düzenlenmiştir. Tablo 2.9. Acilen Çözülmesi Gereken Sorunlar Acilen Çözülmesi Gereken Frekans % Sorun İşsizlik-İstihdam 88 14.4 Yoksulluk ve hayat pahalılığı 72 11.8 Terör olayları 264 43.1 Kürt sorunu 32 5.2 Eğitim 48 7.8 Yargı bağımsızlığı 12 2.0 Aile içi (kadına) şiddet 28 4.6 Demokrasi ve insan hakları 28 4.6 Cevapsız 8 1,3 Toplam 612 100 Tablo 2.9 incelendiğinde, ankete katılanların Türkiye nin çözülmesi gereken en acil sorunun ne olduğu sorusuna katılımcıların %43,1 inin terör olayları yanıtı verdiği görülmektedir. Katılanların %14,4 ü işsizlik-istihdam, %11,8 i yoksulluk ve hayat pahalılığına, %7,8 i eğitime işaret etmiştir. Bunun dışında katılanların %4,6 sı aile içi (kadına) şiddet, %4,6 sı demokrasi ve insan hakları, %2 si yargı bağımsızlığı yanıtlarını vermiş, %1,3 ise soruyu cevapsız bırakmıştır. Katılımcıların kendilerini siyasal açıdan tanımlama biçimlerini tespit edebilmek için Siyasal açıdan kendinizi nasıl tanımlarsınız? şeklinde bir soru yöneltilmiş ve verilen cevaplar Tablo 2.10 da düzenlenmiştir.

20 Tablo 2.10. Siyasal Açıdan Kendini Tanımlama Biçimi Siyasal Açıdan Kendini Tanımlama Biçimi Frekans % Muhafazakâr-dindar 322 52.6 Liberal 20 3.2 Milliyetçi 96 15,7 Demokrat 72 11.8 Sosyal demokrat 30 4.9 Solcu 20 3.3 Laik 38 6.2 Fikrim yok 14 2.3 Toplam 612 100 Tablo 2.10 incelendiğinde katılımcıların %52,6 sı muhafazakâr-dindar olarak, %15,7 si milliyetçi, %11,8 i demokrat, %6,2 si laik, %4,9 u sosyal demokrat, %3,3 ü solcu, %3,2 si liberal olarak kendilerini tanımlamaktadırlar. %2,3 ü ise fikir beyan etmemiştir. Katılımcıların siyasal görüşlerini kimin etkilediğini belirlemek için Siyasi görüşlerinizi en çok kim etkiler? şeklinde katılımcılara bir soru yöneltilmiş ve verilen cevaplar Tablo 2.11 de düzenlenmiştir.

21 Tablo 2.11. Siyasal Görüşü Etkileyen Aktörler Siyasal Görüşü Etkileme Frekans % Eşim 64 10.5 Arkadaşlarım 24 3.9 Anne, baba ve aile büyükleri 24 3.9 Yazılı, görsel medya 36 5.9 Mensup olduğum cemaat 8 1.3 Siyasi partilerin secim çalışmaları ve parti programı 12 2.0 Üye olduğum sivil toplum kuruluşları 20 3.3 Hiç kimse siyasi görüşümü etkilemez. Kendi görüşümü kendim belirlerim 420 68.6 İşverenim 4.7 Toplam 612 100 Tablo 2.11 incelendiğinde, çalışmaya katılanlara siyasi görüşlerinin en çok kim tarafından etkilediği sorulduğunda %68,6 lık önemli bir kesim hiç kimsenin siyasi görüşümü etkileyemez, kendi görüşümü kendim belirlerim şeklinde yanıt verdiği görülmektedir. Bunun dışında katılanların % 10.5 u eşim, % 5,9 u yazılı ve görsel medya, %3,3 üye olduğum sivil toplum kuruluşu, %2,0 si siyasi partilerin secim çalışmaları ve parti programı, %1,3 u mensup olduğum cemaat, % 0,7 si işverenim yanıtlarını vermiştir. Elde edilen veriler, katılımcıların çoğunluğunun siyasi konularda bağımsız bir biçimde karar alabildiklerini göstermektedir. 2.4.3. Örneklem Grubunun Siyasal Katılım Düzeylerinin Analizi Katılımcıların genel seçimlere katılım düzeyini belirlemek amacıyla 2011 genel seçimlerinde oy kullandınız mı? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.12 de düzenlenmiştir.

22 Tablo 2.12. Genel Seçimlere Katılım 2011 Genel Seçimlerine Katılım Frekans % Evet 576 94.1 Hayır 28 4.6 Yaşım tutmadığı için oy kullanmadım 8 1.3 Toplam 612 100 Tablo 2.12 incelendiğinde, 2011 genel seçimlerine katıldığını ifade edenlerin oranı %94,1 iken katılımcıların % 4,6 sı 2011 genel seçimlerine katılmadığını ifade etmiş, %1,3 ü ise yaşı tutmadığı için oy kullanmadığını belirtmiştir. Katılımcıların yerel seçimlere katılım düzeyini belirlemek amacıyla 2011 yerel seçimlerinde oy kullandınız mı? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.13 de düzenlenmiştir. Tablo 2.13. Yerel Seçimlere Katılım 2011 Yerel Seçimlerine Katılım Frekans % Evet 552 90.2 Hayır 40 6.5 Yaşım tutmadığı için oy kullanamadım 20 3.3 Toplam 612 100 Tablo 2.13 incelendiğinde, 2011 yerel seçimlere katıldığını ifade edenlerin oranı %90,2; katılmadığını ifade edenlerin oranı % 6,5; yaşı tutmadığı için oy kullanmayanların oranı ise %3,3 tür. Katılımcıların sosyal yaşama katılımlarının ve duyarlılıklarını tespit edebilmek için bir katılımcılara bir dizi soru yöneltilmiştir. Bunun için Son bir yıl içerisinde aşağıdaki eylemlerden hangisini gerçekleştirdiniz? şeklinde katılımcılara bir soru yöneltilmiş ve çeşitli seçenekler sunulmuştur. İlk olarak katılımcıların herhangi bir imza kampanyasına katılıpkatılmadığını konusunda verdikleri cevaplar Tablo 2.14 de düzenlenmiştir.

23 Tablo 2.14. İmza Kampanyasına Katılma Durumu İmza Kampanyası Frekans % Evet 156 25.5 Hayır 380 62.1 Cevapsız 76 12.4 Toplam 612 100.0 Tablo 2.14 incelendiğinde, katılımcıların % 62,1 inin herhangi bir imza kampanyasına katılmadığını, %25,5 inin ise imza kampanyasına katıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte katılanların %12,4 soruyu cevapsız bırakmıştır. Katılımcıların yasal bir mitinge katılıp katılmadığını tespit etmek için sorulan soruya katılımcıların verdikleri cevaplar Tablo 2.15 de düzenlenmiştir. Tablo 2.15. Yasal Miting Yasal Mitinge Katılım Frekans % Evet 72 13.8 Hayır 448 73.2 Cevapsız 92 15.0 Toplam 612 100.0 Tablo 2.15 incelendiğinde, yasal mitinge katılıp katılmadığı sorulanların % 73,2 si herhangi bir yasal mitinge katılmadığını, %13,8 i ise katıldığını vurgulamıştır. Bununla birlikte ankete katılanların %15 i ilgili soruyu yanıtsız bırakmıştır. Katılımcıların siyasi partilere üyelik durumunu tespit edebilmek için herhangi bir siyasi partiye üye misiniz? şeklinde bir soru yöneltilmiş soruya verilen cevaplar Tablo 2.16 da düzenlenmiştir.

24 Tablo 2.16. Siyasal Parti Üyeliği Siyasal Parti Üyeliği Frekans % Evet, üyeyim 36 5.9 Hayır, değilim 560 91.5 Cevapsız 16 2.7 Toplam 612 100 Tablo 2.16 incelendiğinde katılımcıların %91,5 i herhangi bir siyasal partiye üye olmadığını ifade ederken %5,9 u bir siyasal parti üyesi olduğunu dile getirmiştir. Bununla birlikte katılanların %2,7 si fikrinin olmadığı anlaşılmaktadır. Elde edilen sonuçlar katılımcılar arasında siyasi parti üyeliğinin oldukça sınırlı olduğunu ortaya koymaktadır. 2.4.4. Örneklem Grubunun Sivil Topluma Yönelik Faaliyetlerinin Analizi Katılımcıların sivil toplum örgütlerine üye olup olmadıklarını tespit edebilmek için herhangi bir sivil toplum Örgütüne (Dernek, Vakıf, Sendika vb.) üye misiniz? şeklinde bir soru yöneltilmiştir. Verilen cevaplar Tablo 2.17 de düzenlenmiştir. Tablo 2.17. Sivil Toplum Örgütüne Üyelik Sivil Toplum Örgütlerine Üyelik Frekans % Evet, üyeyim 69 11.2 Hayır, değilim 503 82.2 Daha önce üyeydim, şimdi değilim 40 6.6 Toplam 612 100 Katılımcıların %82,2 u herhangi bir sivil toplum örgütüne üye değilken, %11,2 sı bir sivil toplum örgütüne üye olduğunu, %6,6 sı ise daha önce bir sivil toplum örgütüne üye iken bugün olmadığını belirtmiştir. Katılımcıların sivil toplum tarafından düzenlenen organizasyonlara katılımını tespit etmek amacıyla sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen toplantı, sempozyum, panel

25 ve eğitim gibi organizasyonlara hangi sıklıkla katılıyorsunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.18 de düzenlenmiştir. Tablo 2.18. Sivil Toplum Organizasyonlarına Katılım Sivil Toplum Kuruluşları Tarafından Frekans % Düzenlenen Organizasyonlara Katılım Hiç katılmam 184 30.1 Katılmam 136 22.2 Nadiren katılırım 196 32.0 Katılırım 80 13.1 Sıklıkla katılırım 16 2.6 Toplam 612 100 Tablo 2.18 incelendiğinde, katılımcıların % 30,1 lik bir kesim sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen organizasyonlara hiç katılmam, %32 lik kesim nadiren katılırım, %22,2 lik bir kesim katılmam, şeklinde yanıt vermiştir. Bununla birlikte %13,1 i katılırım, %2,6 si sıklıkla katılırım şeklinde cevap vermiştir. Katılımcıların herhangi bir sivil toplum kuruluşuna bağışta bulunup bulunmadığını tespit etmek için son bir yıl içerisinde aşağıdaki eylemlerden hangisini gerçekleştirdiniz? şeklinde bir soru yöneltilmiş ve sivil toplum kuruluşlarına bağış seçenekler arasında sunulmuştur. Verilen cevaplar Tablo 2.19 da düzenlenmiştir. Tablo 2.19. Sivil Toplum Kuruluşlarına Bağış Sivil Toplum Kuruluşlarına Bağış Frekans % Evet 224 36.6 Hayır 312 51.0 Cevapsız 76 12.4 Toplam 612 100.0 Tablo 2.19 incelendiğinde, katılanların %51 inin herhangi bir sivil toplum kuruluşuna bağışta bulunmadığı, %36,6 sının ise bir sivil toplum kuruluşuna bağışta bulunduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte katılanların %15 i soruyu yanıtsız bırakmıştır.

26 2.4.5. Örneklem Grubunun Siyasal Katılım Davranışlarının Analizi Kadınların aktif siyasete ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla katılımcılara kadınlar aktif siyaset ile ilgilenmeli midir? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.20 de düzenlenmiştir Tablo 2.20. Kadın ve Siyasal Katılım Kadınların Aktif Frekans % Siyasete Katılımı Evet 484 79.1 Hayır 48 7.8 Fikrim yok 80 13.1 Toplam 612 100 Tablo 2.20 incelendiğinde, katılanların %79,1 i kadınların aktif siyasetle ilgilenmesi gerektiğini, %7,8 i ilgilenmemeleri gerektiğini, %13,1 lik bir kesim ise fikrinin olmadığını belirtmiştir. Katılımcılara Siyasete girmeyi düşünüyor musunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.21 de düzenlenmiştir. Tablo 2.21. Siyasal Katılımcılık Siyasete Girme Düşüncesi Frekans % Evet, kesinlikle 56 15,0 Kararsızım 148 9,2 Hayır, düşünmüyorum 404 42,5 Cevapsız 4 0,7 Toplam 612 100.0 Tablo 2.21 incelendiğinde, Siyasete girmeyi düşünüyor musunuz? sorusuna katılımcıların %42,5 i hayır, düşünmüyorum, %15,0 i evet kesinlikle, %9,2 si ise kararsızım seklinde yanıtlamıştır. %0,7 lik bir kesim soruyu yanıtsız bırakmıştır.

27 Katılımcılara meclisteki kadın milletvekili sayısı hakkında ne düşünüyorsunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.22 de düzenlenmiştir Tablo 2.22. Kadın Milletvekili Sayısı Algısı Meclisteki Kadın Milletvekilleri Sayısı Frekans % Hakkındaki Düşünceler Yeterli değil, artması gerekir 452 73.9 Yeterli 92 15.0 Fikrim yok 64 10.5 Toplam 612 100 Tablo 2.22 incelendiğinde, ankete katılanların % 73,9 i kadın milletvekillerinin sayısının yeterli olmadığını ve artması gerektiğini, %15 i yeterli olduğunu, %10,5 lik bir kesim ise konuyla ilgili fikri olmadığını belirttiği görülmektedir. 2.4.6. Örneklem Grubunun Siyasal İlgi Düzeylerinin Analizi Katılımcıların siyasal ilgi düzeyini tespit etmek için siyasal konularda ilgi düzeyiniz nedir? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.23 de düzenlenmiştir. Tablo 2.23. Siyasal İlgi Düzeyi Siyasal İlgi Düzeyi Frekans % Oldukça az ya da hiç 140 22.9 Az 136 22.2 Ne de az ne de çok 220 35.9 Çok 44 7.2 Oldukça çok 40 6.5 Cevapsız 32 5.2 Toplam 612 100 Tablo 2.23 incelendiğinde, katılanların % 35,9 i siyasal ilgi düzeylerini ne az ne de çok olarak değerlendirmektedir. %22,9 siyasal ilgili düzeyini oldukça az ya da hiç, % 22,2 ise az olarak nitelemiştir. Öte yandan %7,2 lik bir kesim siyasal ilgi düzeyini çok ; % 6,5

28 ise siyasal ilgi düzeyini oldukça çok olarak değerlendirmiştir. %5,2 ise ilgili soruyu yanıtsız bırakmıştır. Katılımcıların yazılı ve görsel medyada yer alan siyasi tartışmalara yönelik ilgi düzeyini ölçmek amacıyla yazılı ve görsel medyada yer alan siyasi tartışmaları hangi sıklıkla takip edersiniz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.24 de düzenlenmiştir. Tablo 2.24. Yazılı ve Görsel Medyada Tartışmalar Yazılı ve Görsel Medyada Yer Alan Frekans % Siyasi Tartışmaları Takip Hiç takip etmem 92 15.0 Takip etmem 56 9.2 Nadiren takip ederim 260 42.5 Takip ederim 164 26.8 Sürekli takip ederim 32 5.2 Cevapsız 8 1.3 Toplam 612 100.0 Tablo 2.24 incelendiğinde, katılanların %42,5 i görsel ve yazılı medyada yer alan siyasi tartışmaları nadiren takip ettiğini, %26,8 i takip ettiğini, %5,2 lik bir kesim ise sürekli takip ettiğini dile getirmektedir. Bununla birlikte katılanların %9,2 si görsel ve yazılı medyada yer alan siyasi tartışmaları takip etmediğini %15 lik bir kesim ise ilgili tartışmaları hiç takip etmediğini ifade etmektedir. %1,3 luk bir kesim ise soruyu yanıtsız bırakmıştır. 2.4.7. Örneklem Grubunun Siyasal Bilgi Düzeylerinin Analizi Katılımcıların siyasetle ilgili eğitim alıp almadığını tespit etmek için siyasetle ilgili herhangi bir eğitim aldınız mı? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.25 de düzenlenmiştir.

29 Tablo 2.25. Siyaset İle İlgili Eğitim Siyasetle İlgili Eğitim Frekans % Evet, aldım 48 7.8 Hayır, almadım ama almak isterim 276 45.1 Düşünmüyorum 288 47.1 Toplam 612 100.0 Tablo 2.25 incelendiğinde, katılımcıların %7,8 i evet, aldım, %45,1 i hayır almadım ama almak isterim, %47,1 i ise düşünmüyorum şeklinde yanıtlamıştır. Katılımcıların ulusal siyasete yönelik ilgi düzeyini tespit etmek için yörenizin kadın milletvekillerini tanıyor musunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.26 de düzenlenmiştir. Tablo 2.26. Yörenizin Kadın Milletvekilleri Kadın Milletvekilini Tanıma Frekans % Evet, tanıyorum 48 7.8 Hayır, tanımıyorum 276 45.1 Fikrim, yok 288 47.1 Cevapsız 4.7 Toplam 612 100.0 Tablo 2.26 incelendiğinde, katılımcıların % 45,1 i yörelerinin kadın milletvekili için hayır, tanımıyorum, %47,1 i fikrim yok yanıtını vermiştir. % 0,7 ise soruyu cevapsız bırakmıştır. Bununla birlikte ancak %7,8 lik bir kesim yörelerinin kadın milletvekillerini tanıdığını ifade etmiştir. Katılımcıların yerel siyasete yönelik bilgi düzeyini tespit etmek için Büyükşehir belediye başkanını tanıyor musunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.27 de düzenlenmiştir.

30 Tablo 2.27. Büyükşehir Belediye Başkanını Tanıma Büyükşehir Belediye Frekans % Başkanını Tanıma Evet, tanıyorum 512 83.7 Hayır, tanımıyorum 84 13.7 Fikrim yok 12 2.0 Cevapsız 4 0.7 Toplam 612 100.0 Tablo 2.27 incelendiğinde, Büyükşehir Belediye başkanının katılanların %83,7 si tanıdığını %13,7 si tanımadığını ifade etmiştir. Bunun yanında katılanların %2,0 si ilgili anket sorusunu fikrim yok şeklinde cevaplamış, 0,7 si ise anket sorusunu yanıtsız bırakmıştır. Katılımcıların yerel siyasete yönelik ilgi düzeyini tespit etmek için İlçe belediye başkanını tanıyor musunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.28 de düzenlenmiştir. Tablo 2.28. İlçe Belediye Başkanı İlçe Belediye Başkanını Frekans % Tanıma Evet tanıyorum 428 69.9 Hayır tanımıyorum 164 26.8 Fikrim yok 12 2.0 Cevapsız 4 0.7 Toplam 612 100.0 Tablo 2.28 incelendiğinde, katılanların %69,9 u ilce belediye başkanını tanıdığını %26,8 i tanımadığını ifade etmiştir. Bunun yanında katılanların %2,0 si fikri olmadığını ifade etmiş, 0,7 si ise ilgili soruyu yanıtsız bırakmıştır.

31 2.4.8. Kadınların Gönüllü Faaliyetlere Katılımlarının Analizi Katılımcıların gönüllülük esasına dayalı organizasyonlara hangi sıklıkla katıldıklarını belirleyebilmek için yoksullara, özürlülere, öğrencilere yönelik gönüllülük (kermes, gezi, yardım organizasyonu vb.) esasına dayalı organizasyonlara hangi sıklıkla katılıyorsunuz? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.29 da düzenlenmiştir. Tablo 2.29. Gönüllük Esasına Dayalı Organizasyonlar Gönüllülük Esasına Dayalı Frekans % Organizasyonlara Katılım Hiç katılmam 104 17.0 Katılmam 20 3.3 Nadiren katılırım 296 48.4 Katılırım 80 13.0 Sıklıkla katılırım 112 18.3 Toplam 612 100 Tablo 2.29 incelendiğinde, gönüllülük esasına dayalı faaliyetlere ilişkin ankete katılanların %17 si hiç katılmam, %17,6 si nadiren katılırım, %3,3 u ise katılmam şeklinde yanıt vermiştir. Öte yandan katılımcıların %18,3 ü sıklıkla katılırım, %13,0 ü ise katılırım şeklinde yanıtlamıştır. Katılımcıların toplumsal faydası olan faaliyetlere katılımını tespit etmek için son bir yılda toplumsal faydası olan herhangi bir aktiviteye katıldınız mı? şeklinde bir soru yöneltilmiş verilen cevaplar Tablo 2.30 da düzenlenmiştir. Tablo 2.30. Toplumsal Faydası Olan Aktivite Toplumsal Faydası Olan Frekans % Faaliyet Evet 220 35.9 Hayır 352 57.5 Fikrim yok 28 4.6 Cevapsız 12 2.0 Toplam 612 100.0

32 Tablo 2.30 incelendiğinde, katılanların %35,9 u son bir yılda toplumsal faydası olan bir faaliyete katılmış, %57,5 i ise herhangi bir faaliyete katılmadığını ifade etmiştir. Ankete katılanların % 4,6 sı fikri olmadığını belirtmiş, %2 si ise ilgili anket sorusunu cevapsız bırakmıştır. Katılımcıların yardım faaliyetlerine yönelik maddi desteğine ilişkin çıktılar Tablo 2.31 de değerlendirilmiştir. Tablo 2.31. Yardım Faaliyetlerine Yönelik Maddi Destek Yardım Kampanyalarına Frekans % Maddi Destek Evet 292 47.7 Hayır 264 43.1 Cevapsız 56 9.2 Toplam 612 100.0 Tablo 2.31 incelendiğinde, katılanların % 43,1 inin yardım kampanyalarına maddi destekte bulunmadığı, %47,7 sinin ise yardım kampanyalarına maddi destekte bulunduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte katılanların %9,2 si soruyu yanıtsız bırakmıştır. 2.5. Katılımcıların Demografik Özelliklerine Göre Sosyal ve Siyasal Yaşama Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi Yapılan analizler sonucunda verilerin parametrik olmayan bir karakter taşıdığı anlaşılmıştır. Ayrıca analiz konusu edilen değişkenler nominal özelliğe sahiptir. Bu nedenle değişkenler arasındaki ilişkileri analiz etmek için Ki Kare (Chi-Square) testine başvurulmuştur. Bununla birlikte değişkenler arasındaki ilişkinin şiddeti Spearman Korelasyon testiyle ölçülmeye çalışılmıştır. Siyasal katılım, siyasal ilgi, sivil toplum, gönüllülük faaliyetleri, siyasal bilgi düzeyi gibi faktörler farklı maddeler çerçevesinde ortaya koyulmuştur. Ki-Kare ve Spearman Korelasyon testleriyle katılımcıların çeşitli demografik özelliklerinin siyasal katılım, siyasal

33 ilgi, sivil toplum örgütlerine katılım, gönüllü faaliyetler, siyasal ilgi düzeyleri arasındaki bağ/ilişki analiz edilmiştir. 2.5.1. Katılımcıların Siyasal Katılım Davranışlarının Karşılaştırmalı Analizi Tablo 2.32. Katılımcıların Siyasal Katılım Davranışlarının Karşılaştırmalı Analizi Değişken Genel Seçimler Yerel Seçimler Siyasal Partiler İmza Kampanyası Yasal Miting Eğitim Durumu 2 =19.115 p=0.039 2 =50.323 p=.000 2 =68.985 p=.000 2 =85.230 p=.000 2 =38.454 Meslek 2 =1.794 2 =2.455 2 =44.655 2 =80.200 2 =1.05 Yaş 2 =1.583 2 =2.495 2 =21.124 p=.007 2 =25.962 2 =16.953 p=.002 Gelir 2 =28.346 2 =23.340 2 =28.770 2 =31.811 2 =42.581 Tablo 2.32 de siyasal katılımın unsurları olarak değerlendirilebilen genel seçimlere katılım, yerel seçimlere katılım, siyasal partilere üyelik, imza kampanyasında ve yasal mitinglerde yer alma ile eğitim, meslek, yaş, gelir, kişi sayısı, yerleşim birimi gibi demografik değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. Tablo 2.32 incelendiğinde, eğitim durumu, meslek, yaş ve gelir durumu p<0.05 olduğundan bu çalışmada siyasal katılımın unsurları olarak kabul edilen genel seçimlere, yerel seçimlere, siyasal partilere, imza kampanyası ve yasal mitinglere katılım ile ilişkilidir.

34 2.5.2. Katılımcıların Siyasete Yönelik İlgi Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi Tablo 2.33. Katılımcıların Siyasete Yönelik İlgi Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi Değişken Siyasal İlgi Düzeyi Yazılı Görsel Medyada Tartışmaları Takip Eğitim Durumu 2 =1.253 2 =3.15 Meslek 2 =2.195 2 =2.68 Yaş 2 =76.549 2 =1.244 Gelir 2 =1.233 2 =1.155 Tablo 33 de siyasete yönelik ilgi doğrudan doğruya siyasal ilgi düzeyi ve yazılı görsel medyada tartışmaları takip etmek olarak belirlenen iki değişken bağlamında değerlendirilmiştir. Tablo 2.33 incelendiğinde, eğitim durumu, meslek, yaş, gelir, kişi sayısı ve yerleşim birimi değişkenlerinin her birinin p değerinin 0.05 in altında olduğu, dolayısıyla anlamlı olduğu anlaşılmaktadır. Tablo 2.34. Siyasete Yönelik İlgi [Parametrik Olmayan Korelâsyon Analizi] Değişken Siyasal İlgi Düzeyi Dindarlık -0.296 Yaş -0.176 Gelir 0.01 P=.000 Kişi Sayısı 18.807 Eğitim.376 P=.000 Siyasete yönelik ilgi ve bir dizi değişken arasında ilişkinin şiddeti Spearman Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular Tablo 2.34 de sunulmuştur.

35 Dindarlık ve yaş değişkenleri ile siyasal ilgili düzeyi arasında güçlü olmayan negatif bir ilişki vardır. Bununla birlikte gelir ve eğitim değişkenleri ile siyasal ilgi üzerinde güçlü olmayan pozitif bir ilişki vardır. Analizi 2.5.3. Katılımcıların Sivil Toplum Faaliyetlerine Katılımlarının Karşılaştırmalı Tablo 2.35. Katılımcıların Sivil Toplum Faaliyetlerine Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi Değişken Sivil Toplum Sivil Toplum Sivil Toplum Örgütlerinin Kuruluşlarına Örgütüne Üyelik Organizasyonlarına Bağış Katılım Eğitim Durumu 2 =1.191 2 =1.813 2 =41.656 Meslek 2 =1.578 2 =2.189 2 =42.737 Yaş 2 =42.471 2 =85.148 2 =20.883 P=.000 Gelir 2 =48.966 2 =1.194 2 =42.346 Tablo 2.35 de katılımcıların sivil toplum örgütleri ile ilişkileri ile demografik özellikleri arasındaki bağ incelenmiştir. Katılımcıların sivil toplum ile bağlantılı faaliyetleri Tablo 2.35 incelendiğinde, eğitim, meslek, yaş ve gelir değişkenlerinin her birinin p değerinin 0.05 in altında olduğu, dolayısıyla anlamlı olduğu anlaşılmaktadır.

36 Tablo 2.36. Sivil Toplum Çerçevesinde Faaliyetler [Parametrik Olmayan Korelâsyon Analizi] Değişken Toplumsal Faydası Olan Aktivite Dindarlık -0.189 Yaş -0.115 p=. 0.004 Gelir 0.336 Eğitim 0.463 (0.00) Siyasete yönelik ilgi ve bir dizi değişken arasında ilişkinin şiddeti Spearman Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular Tablo 2.36 da sunulmuştur. Dindarlık ve yaş değişkenleri ile siyasal ilgili düzeyi arasında güçlü olmayan negatif bir ilişki vardır. Bununla birlikte gelir ve eğitim değişkenleri ile siyasal ilgi üzerinde güçlü olmayan pozitif bir ilişki vardır. 2.5.4. Katılımcıların Gönüllülük Esasına Dayalı Faaliyetlere Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi Tablo 2.37. Katılımcıların Gönüllülük Esasına Dayalı Faaliyetlere Katılımlarının Karşılaştırmalı Analizi Değişken Toplumsal Faydası Olan Aktivite Yardım Faaliyetlerine Yönelik Maddi Destek Eğitim Durumun 2 =80.766 2 =50.453 Meslek 2 =92.218 2 =39.617 Yaş 2 =29.781 p=.019 2 =37.868 Gelir 2 =72.516 2 =37.629 Tablo 2.37 de katılımcıların gönüllülük esasına dayalı faaliyetleri ile ilişkileri ile demografik özellikleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Katılımcıların gönüllülük esasına dayalı

37 faaliyetleri Tablo 2.37 incelendiğinde, eğitim, meslek, yaş ve gelir değişkenlerinin her birinin p değerinin 0.05 in altında olduğu dolayısıyla anlamlı olduğu anlaşılmaktadır. Tablo 2.38. Gönüllülük Esasına Dayalı Faaliyetler [Parametrik Olmayan Korelasyon Analizi] Toplumsal Faydası Olan Değişken Aktivite Dindarlık 0.104 p=.72 Yaş -0.014 Gelir 0.111 p=.007 Eğitim 0.204 Siyasete yönelik ilgi ve bir dizi değişken arasında ilişkinin şiddeti Spearman Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular Tablo 2.38 de sunulmuştur. Dindarlık ve yaş değişkenleri ile siyasal ilgili düzeyi arasında güçlü olmayan negatif bir ilişki vardır. Bununla birlikte gelir ve eğitim değişkenleri ile siyasal ilgi üzerinde güçlü olmayan pozitif bir ilişki vardır. 2.5.5. Katılımcıların Siyasal Bilgi Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi Tablo 2.39. Siyasal Bilgi Düzeyi X Katılımcıların Demografik Özellikler Değişken Siyaset İle İlgili Eğitim Eğitim 2 =1.411 Durumu Meslek 2 =1.02 Yaş 2 =53.051 Gelir 2 =59.406 Yörenin Kadın Milletvekilini Tanıma 2 =92.047 2 =1.82 2 =49.378 2 =41.625 Büyükşehir Belediye Başkanını Tanıma 2 =73.115 2 =39.190 p=.001 2 =29.418 2 =18.873 İlçe Belediye Başkanını Tanıma 2 =81.158 2 =60.765 2 =78.104 2 =31.259