Av. ZEYNEP ALTUN (LL.M) PLASTİK CERRAHIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN SÖZLEŞMESEL BAĞLAMDA İNCELENMESİ
İÇİNDEKİLER TAKDİM...VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 1. SUNUŞ...1 2. TARİHSEL GELİŞİM...1 3. YASAL ÇERÇEVE...2 4. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI...4 BİRİNCİ BÖLÜM HUKUKİ İLİŞKİNİN TARAFLARI VE TIBBİ MÜDAHALE 1. HUKUKİ İLİŞKİNİN TARAFLARI...7 1.1. Hekim ve Cerrah...7 1.2. Hasta...12 2. TIBBİ MÜDAHALE...12 2.1. Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluk Şartları...14
XII 2.1.1. Yetkili Sağlık Personeli Tarafından Gerçekleştirilmiş Olma...15 2.1.2. Hastanın Rızasının Alınmış Olması...16 2.1.3. Müdahalenin Tıp Bilimine ve Mesleğine Uygun Olması.. 22 3. ESTETİK AMAÇLI TIBBİ MÜDAHALELER...23 3.1. Estetik Amaçlı Tıbbi Müdahale Çeşitleri... 25 3.1.1. Bedensel Rahatsızlığı Giderme Amacıyla Yapılan Müdahaleler... 25 3.1.2. Ruhsal Nitelikli Rahatsızlıkları Giderme Amacıyla Yapılan Müdahaleler... 26 3.1.3. Salt Güzelleştirme Amacıyla Yapılan Müdahaleler...27 3.2. Estetik Amaçlı Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu... 28 3.2.1. Yetkili Sağlık Personeli Tarafından Gerçekleştirilmiş Olma... 28 3.2.2. Hastanın Rızasının Alınmış Olması... 30 3.2.3. Müdahalenin Tıp Bilimine ve Mesleğine Uygun Olması...31 4. DEĞERLENDİRME...32 İKİNCİ BÖLÜM ESTETİK MÜDAHALELERDE HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE HEKİMİN BORÇLARI 1. GENEL OLARAK HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ SÖZLEŞMESEL İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ...35 1.1. Hizmet Sözleşmesi Görüşü...37 1.2. Vekâlet Sözleşmesi Görüşü...39 1.3. Eser Sözleşmesi Görüşü...41 1.4. Sui Generis Sözleşme Görüşü...42 1.5. Değerlendirme...43 2. ESTETİK MÜDAHALELERİN HUKUKİ NİTELİĞİ... 44
XIII 3. GENEL OLARAK HEKİMİN BORÇLARI...47 3.1. Teşhis Koyma Borcu... 48 3.2. Aydınlatma Borcu... 49 3.3. Tedavi Borcu... 50 3.3.1. Tedavi Yöntemini Seçme Borcu... 50 3.3.2. Seçilen Tedavi Yöntemini Uygulama Borcu...52 3.3.2.1. Yardımcı şahıs kullanma...53 3.3.2.2. Hekimin Kendisi Yerine Başkasını Koyması...55 3.4. Sadakat ve Özen Borcu... 56 3.4.1. Sadakat Borcu... 56 3.4.2. Özen Borcu...58 3.5. Kayda Geçirme ve Sır Saklama Borcu...61 3.5.1. Kayda Geçirme Borcu...61 3.5.2. Sır Saklama Borcu... 64 4. HEKİMİN SÖZLEŞME İLİŞKİSİNDEN DOĞAN BORÇLARI...67 4.1. Estetik Müdahalenin Vekâlet Sözleşmesi Niteliği Taşıdığı Halde Hekimin Borçları... 68 4.1.1. Vekâletin Sınırları İçinde İş Görme Borcu... 68 4.1.2. Vekâlet Verenin Talimatlarına Uyma Borcu... 69 4.1.3. Hesap Verme Borcu...70 4.1.4. Aldıklarını Geri Verme Borcu...71 4.2. Estetik Müdahalenin Eser Sözleşmesi Niteliği Taşıdığı Halde Hekimin Borçları...71 4.2.1. Eser Meydana Getirme Borcu...71 4.2.2. Eseri Teslim Borcu...73 4.2.3. Araç, Gereç ve Malzeme Sağlama Borcu...73 4.2.4. İşe Zamanında Başlama, Devam Etme Borcu...74 4.2.5. Genel İhbar Borcu...75
XIV ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HEKİMİN SÖZLEŞME SORUMLULUĞU 1. GENEL OLARAK SORUMLULUK...77 2. HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUK KAYNAKLARI...80 3. HEKİMİN ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU...81 3.1. Genel Olarak...81 3.2. Sözleşmenin Kurulması...81 3.3. Sözleşmenin Konusu... 83 3.4. Sözleşmesel Yükümlülüklerin İhlalinden Kaynaklanan Sorumluluk... 84 3.4.1. Eser Meydana Getirme Borcunun İhlali... 84 3.4.2. Eseri Şahsen İfa Borcunun İhlali...85 3.4.3. Sadakat ve Özen Borcunun İhlali... 86 3.4.4. Araç, Gereç ve Malzeme Sağlama Borcunun İhlali... 87 3.5. Hekimin Ayıptan Sorumluluğu... 87 3.6. Kusur... 88 3.6.1. Kusurun Çeşitleri...89 3.6.2. Meslek Kusuru... 90 3.7. Zarar...91 3.8. İlliyet bağı... 92 3.9. İspat yükü... 94 4. HEKİMİN VEKÂLET SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU...95 4.1. Sözleşmenin Konusu...95 4.2. Sözleşmesel Yükümlülüklerin İhlalinden Kaynaklanan Sorumluluk... 96 4.2.1. Şahsen İfa Borcunun İhlali... 96 4.2.2. Vekâletin Sınırları İçinde İş Görme Borcunun İhlali... 97 4.2.3. Özen ve Sadakat Borcunun İhlali...98
XV 4.2.4. Vekâlet Verenin Talimatlarına Uyma Borcunun İhlali...98 4.2.5. Hesap Verme Borcuna Aykırılık... 99 4.3. Kusur, Zarar, İlliyet Bağı ve İspat Yükü... 99 5. HEKİMİN DİĞER HUKUKİ SORUMLULUK KAYNAKLARI...100 5.1. Hekimin Vekâletsiz İş Görme Sorumluluğu... 100 5.1.1. Genel Olarak... 100 5.1.2. Vekâletsiz İş Görmede Sorumluluk... 102 5.1.3. Estetik Müdahalelerde Vekâletsiz İş Görme Sorumluluğu... 104 5.2. Hekimin Haksız Fiil Sorumluluğu... 105 5.2.1. Sorumluluğun Unsurları... 106 5.2.1.1. Hukuka Aykırı Fiil... 107 5.2.1.2. Kusur... 108 5.2.1.3. Zarar... 109 5.2.1.4. İlliyet Bağı...110 5.2.1.5. İspat Yükü...111 5.3. Hekimin Culpa İn Contrahendo Sorumluluğu... 112 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SÖZLEŞMESEL SORUMLULUĞUN KAPSAMI, SINIRLANDIRILMASI, SORUMLULUĞUN YARIŞMASI VE SONA ERMESİ 1. SORUMLULUĞUN KAPSAMI...115 1.1. Maddi Tazminat...116 1.1.1. Bedensel Zararlar...116 1.1.1.1. Tedavi giderleri...117 1.1.1.2. Kazanç kaybı...118
XVI 1.1.1.3. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar...118 1.1.1.4. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar...119 1.1.2. Ölüm Halindeki Zararlar... 120 1.1.2.1. Cenaze giderleri... 120 1.1.2.2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar... 120 1.1.2.3. Destekten yoksun kalma... 120 1.1.3. Maddi Tazminatın Belirlenmesi ve İndirilmesi... 121 1.2. Manevi Tazminat... 124 1.3. İspat Yükü... 126 1.4. Zamanaşımı... 126 2. SORUMLULUKLARIN YARIŞMASI...128 2.1. Sözleşmeden ve Haksız Fiilden Doğan Sorumlulukların Yarışması... 129 3. SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI VE SONA ERMESİ...131 3.1. Sorumsuzluk Anlaşması... 131 3.1.1. Hekimin Kendi Kusuruna İlişkin Sorumsuzluk Anlaşması... 131 3.1.2. Yardımcı Şahısların Kusuruna İlişkin Sorumsuzluk Anlaşması... 132 3.2. Hastanın Rızası... 133 3.3. Zorunluluk Hali... 134 4. SONUÇ...135 KAYNAKÇA... 139