F Z K YGS SORU BNKSI KONU ÖZETLER ÇÖZÜMLÜ TESTLER KONU TESTLER DENEME SINVI
TEŞEKKÜR Bu kiabın hazırlanmasında emeğini hiç esirgemeyen Zafer Dershaneleri fizik öğremenlerine ve de dizgisinden baskısına kadar kiaba emek veren herkese burada eşekkürü borç bilirim. li DEMİR Zafer Yayınları Kurucusu COPYRIGHT ZFER E T M VE Ö RET M L M TED fi RKET BU K TP ZFER DERSHNELER YYINIDIR. HER HKKI SKLIDIR. K TPTK TESTLER VE SORULR YNEN Y D DE fit R LEREK YYIMLNMZ. YEN MÜFREDT TÜMÜYLE UYGUN NKR Dizgi Grafik Zehra BÜLBÜL Muharrem ÇEL K Mevsimben TEM ZER Tolga YURDSH P ISBN 978 605 387 04 5
İSTİKLL MRŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üsünde üen en son ocak. O benim milleimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milleimindir ancak. Çama, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şidde, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Hakkıdır, Hakk'a apan, milleimin isiklâl! Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırarım dağları, enginlere sığmam, aşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, "Medeniye!" dediğin ek dişi kalmış canavar? rkadaş! Yurduma alçakları uğrama, sakın. Siper e gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacakır sana va'deiği günler Hakk'ın... Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Basığın yerleri "oprak!" diyerek geçme, anı: Düşün alındaki binlerce kefensiz yaanı. Sen şehi oğlusun, incime, yazıkır, aanı: Verme, dünyaları alsan da, bu cenne vaanı. Kim bu cenne vaanın uğruna olmaz ki fedâ? Şühedâ fışkıracak oprağı sıksan, şühedâ! Cânı, cânânı, büün varımı alsın da Hüdâ, Emesin ek vaanımdan beni dünyada cüdâ. Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar ki şahadeleri dinin emeli Ebedî yurdumun üsünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder varsa aşım, Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh ı mücerred gibi yerden na'şım. O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hîlâl! Olsun arık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl: Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriye; Hakkıdır, Hakk'a apan, milleimin isiklâl! Mehme Âkif Ersoy
10. YIL MRŞI Çıkık açık alınla on yılda her savaşan; On yılda on beş milyon genç yaraık her yaşan; Başa büün dünyanın saydığı başkumandan, Demir ağlarla ördük anayurdu dör başan. Türk'üz: Cumhuriye'in göğsümüz unç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Bir hızda köülüğü, geriliği boğarız, Karanlığın üsüne güneş gibi doğarız. Türk'üz, büün başlardan üsün olan başlarız; Tarihen önce vardık, arihen sonra varız. Türk'üz: Cumhuriye'in göğsümüz unç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Çizerek kanımızla öz yurdun hariasını, Dindirdik memlekein yıllar süren yasını; Büünledik her yönden isiklâl kavgasını... Büün dünya öğrendi Türklüğü saymasını! Türk'üz: Cumhuriye'in göğsümüz unç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Örnekir millelere açığımız yeni iz; İmiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kileyiz: Uyduk görüşe bilgiye, gidişe ülküye biz. Tersine dönse dünya yolumuzdan dönmeyiz. Türk'üz: Cumhuriye'in göğsümüz unç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Söz: Behçe Kemal Çağlar, Faruk Nafiz Çamlıbel Müzik: Cemal Reşi Rey
Sevgili Ö renciler, mac n z, üniversie s navlar n kazanmak, üniversieli olmak. Bu nedenle, yaflam n z n önemli bir dönüm nokas nda bulunuyorsunuz. Böylesi bir nokada, üniversienin herhangi bir ö reim program n rasgele ercih edip kazanman n öesinde, isedi iniz ö reim program na girmeyi emel amaç k lman z gerekiyor. Çünkü ercih edip kazanaca n z üniversie ö reim program, bir bak ma gelece inizi belirleyecekir. ncak, flu da biliniyor ki, ülkemizde, her ö rencinin isedi i üniversie ö reim program na girmesi bir yana, üniversie s navlar n kazanmas ve üniversieli olmas ar k kolay de il. Sorun, üniversie s navlar na baflvuran aday say s n n yüz binleri bulmas ndan; buna karfl l k üniversie ö reim programlar ndaki konenjanlar n s n rl l ndan kaynaklan yor. Bu durumda, yüz binlerin aras ndan s yr l p öne ç karak üniversie s navlar nda baflar l olabilmenin birak m koflullar yla karfl karfl yas n z demekir. Birinci koflul, yeene inize uygun, baflar n zla oran l üniversie ö reim programlar n sa l kl bir biçimde seçmekir. kinci koflul, düzenli, disiplinli, verimli bir çal flma emposu uurmak r. Üçüncü koflul, üniversie s navlar na haz rlama amac yla ç kar lan ciddi yay nlarla çal flman z desekleyip sürdürmekir. Zafer Yay nlar, çal flmalar n z deseklemek amac yla, özgün, iiz, yo un çal flma ürünü olan ve yeni siseme amamiyle uygun yeni serisini hizmeinize sunmakan gurur duymakad r. Elinizdeki YGS F Z K Soru Bankas bu amaca hizme eden ve sizlerin bu yöndeki gereksiniminizi karfl layacak yönde haz rlanm fl yekin bir baflvuru kayna d r. Üniversie adaylar n n ümü hangi alandan ercih yaparlarsa yaps nlar YGS'de yer alan fen bilimleri esi içerisindeki fizik sorular ndan sorumludurlar. YGS F Z K Soru Bankas kiab bu ihiyac karfl lamak için, Yüksekö reime Geçifl S nav nda yer alaca düflünülen konulardan ç kabilecek, zorluk kasay s YGS'ye uygun özgün sorulardan haz rlanm fl r. fiimdiye de in yay mlanan soru bankalar ndan nielikçe çok daha üsün olan bu kiap on befl bölüm ve on ade deneme s nav ndan oluflmakad r. Her bölümde, es sorular na geçilmeden önce, o bölüme iliflkin bilgi alan n n emel çizgileriyle, karakerisik özellikleriyle gözden geçirilmesini sa layan konu özeleri yer almakad r. Özenle haz rlanan bu konu özelerinin ayr n lardan s yr lm fl faka konunun özünü yakalayan meinler olmalar büyük önem afl makad r. Konu özelerini bu yönleriyle de erlendirmek gerekir. Konu özelerinin d fl nda, her bölüm, konuyu hiç boflluk b rakmaks z n arayan sorulardan oluflmufl, geçerlili i ve güvenirlili i s nanm fl, yeerli say da eslerle amamlanm fl r. Gerek konu özeleri gerekse konu esleri kapsam ve nielik aç s ndan YGS'deki de ifliklikler, ÖSYM sandarlar dikkae al narak haz rlanm fl r. Bu kiapan yararlanarak yapaca n z al fl rmalar, daha önce ö rendi iniz kavramlar n, erimlerin, zihninizde somu biçimler kazanmas n, giderek daha da neleflmesini sa layacak r. Tüm sorular eksiksiz çözdü ünüzde, eminim, kendinizi YGS'deki F Z K sorular n çözmeye haz r hissedeceksiniz. Okuldan üniversieye uzanan bu yolda, üm ö rencilerimize baflar lar diliyoruz. nkara Lİ DEMİR Zafer Yayınları Kurucusu
Ç NDEK LER 1. BÖLÜM : F Z N DO SI...9 11 TEST -1...1 16. BÖLÜM : VEKTÖR KUVVET DENGE MOMENT KÜTLE MERKEZ...17 0 TEST 1 3 4 5 6 7 8 9...1 54 3. BÖLÜM : BS T MK NELER...55 56 TEST 1 3 4...57 69 4. BÖLÜM : MDDE B LG S...70 71 TEST 1 3 4 5...7 88 5. BÖLÜM : KLDIRM KUVVET VE BSINÇ...89 90 TEST 1 3 4 5 6 7 8 9...91 16 6. BÖLÜM : ISI SICKLIK GENLEfiME...17 19 TEST 1 3 4...130 143 7. BÖLÜM : DO RU BOYUNC HREKET...144 145 TEST 1 3 4 5...146 16 8. BÖLÜM : D NM K...163 TEST 1 3...164 174 9. BÖLÜM : YERYÜZÜNDE HREKET (TIfiLR)...175 176 TEST 1 3...177 185 10. BÖLÜM : fi GÜÇ ENERJ...186 187 TEST 1 3 4...188 01 11. BÖLÜM : ELEKTROSTT K...0 03 TEST 1 3 4...04 19 1. BÖLÜM : ELEKTR K KIMI...0 1 TEST -1 3 4 5 6... 43 13. BÖLÜM : MNYET ZM...44 45 TEST 1 3...46 56 14. BÖLÜM : DLGLR...57 59 TEST -1 3 4...60 71 15. BÖLÜM : OPT K...7 78 TEST -1 3 4 5 6 7 8 9 10 11...79 3 DENEME SINVLRI TEST -1 3 4 5 6 7 8 9 10...33 35
Fiziğin Doğası / Bölüm 1 9 FİZİĞİN DOĞSI BÖLÜM 1 FİZİĞİN TRİHÇESİ Ölçme Nedir? Fizik madde ve enerji arasındaki ekileşimi inceleyen ve doğada gerçekleşen olaylarla ilgili manıklı açıklamalar üremeye çalışan uygulamalı bir bilim dalıdır. Fizik bilimiyle meşgul olan bilim insanları fizikçi olarak adlandırılmakadır. Bir fizikçi, fizik biliminin sıralanabilir, sorgulanabilir ve delil lere dayandırılabilir olduğunu bilir. Fizik insan yaşamının her alanında vardır. Temel doğa bilimi olan fizik, evrenin sırlarını, madde yapısını ve bunların arasındaki ekileşimlerini açıklamaya çalışırken fiziğin başlıca iki meodu vardır; bunlar gözlem ve deneydir. Birbiriyle karşılaşırılıp, karşılaşırma sonucu sayısal olarak değerlendirilebilen nesnelere Fiziksel Büyüklük denir. Bu karşılaşırma işlemine de ölçme diyoruz. Ölçme Haaları Ölçme haalarını şu şekilde ayırabiliriz: 1. Kişi haaları. Raslanı haaları 3. Sisem haaları Gözlem Gözlem bir olayla ilgili duyu organları ve araç gereçler kullanılarak yapılan incelemelerdir. Gözlem becerisinin en iyi örneği NS (Naional eronauics and Space dminisraion) ve diğer uzay isasyonları yapıkları gözlemler ve ölçümlerle dünya bilimine hizme veriyor. a) Yapım haaları b) Yönem haaları c) Okuma ve belirme haaları d) Oram ekinliğinin yaraığı haalar Gözlemin faydaları; Gözlem çocukları meraklı olmaya sevk eder. Becerilerinin ve farklılıklarının gözlenmesi, sınıflama becerisi, değişkenleri anımlama, değişkenleri değişirme becerilerinin gelişmesi için gereklidir. Bilginin gelişmesini sağlar. raşırma dürüsünü harekee geçirir. Deney Yapma Vekörlerin Özellikleri Doğrulu ve yönü değişirilmeden bir vekör isenilen yere aşınabilir. İki vekörün eşi olabilmesi için doğrulusu, yönü ve büyüklüğü aynı olmalıdır. Deney yapma deneysel süreçlerin en karmaşık olanıdır. ynı zamanda bu süreç becerisini de kapsar. Deney yapmada ek bir yol izlenebildiği gibi farklı yollar da izlenebilir. Burada ön önemli fakör öğrencinin deneyle ilgili düzeneği kurabilmesi ve deneyin amacını anlayabilmesidir. Büyüklük ve doğrulusu aynı, yönü ers olan iki veköre zı vekörler denir. Başka bir deyişle oplamları sıfır olan vekörlere zı vekörler denir. a + b = 0 a = b Bir vekörün büyüklüğü, yönünden bağımsız olarak her zaman poziifir.
10 FİZİKSEL TERİMLER VE BİRİM TBLOLRI Volmere Poansiyel farkı ölçer, direnci çok büyükür, devreye paralel bağlanır. Direnç V = I. R Elekrik akımına karşı koyar ve akımın azalması ya da armasını sağlar. Moor Elekrik enerjisini mekanik enerjiye dönüşürür. Reosa yarlı dirençir. kım şiddeini ayarlar. Dinamo Dinamo ve jeneraörler mekanik enerjiyi elekrik enerji sine dönüşürürler. mpermere kım şiddei ölçer, direnci çok küçükür, devreye seri bağlanır. Pil ve kümülaör Kimyasal enerjiyi elekrik enerjisine dönüşürürler. Sroboskop Dalgaların frekansını ölçer. Mıknaıs Demir, nikel, kobal gibi maddeleri çekebilen madde lerdir. limere Yükseklik ölçer. Mikrofon Ses dalgaları ve ses ireşimleri ile akım azalmasını veya çoğalmasını sağlar. Hoparlör kım şiddeinin değişmesi ile ses ireşimleri oluşurur. Kalorimere M D V Isı mikarını ölçer. Dansimere Sıvıların özkülesini ölçer. rşime prensibine göre çalışır. Elekrik Sayacı Elekrik enerjisini kwh olarak ölçer. Baromere çık hava basıncını ölçer. Manomere Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçer. Pascal ilkesi ile çalışır. Foosel Elekron koparabilen maddeler üzerlerine düşürülerek ışık anecikleri ile elekrik akımı elde edilen yüzeylerdir. Osiloskop Poansiyel fark ve elekrik sinyallerinin frekansını ölçer. Higromere Nem ölçer. Foomere Işık şiddeini ölçer. Dinamomere ğırlık ve kuvve ölçer. namomere Rüzgar şiddeini ölçer. Termomere Sıcaklık ölçerdir. Paraoner Yıldırımın zararlı ekilerini ölçer. Sismograf Deprem dagalarının şiddeini ölçer. Elekroskop Elekrik yüklerini ölçer. Teleskop Gök cisimlerini inceler. Bölüm 1 / Fiziğin Doğası
Fiziğin Doğası / Bölüm 1 11 BÜYÜKLÜK FORMÜL BİRİM Kuvve ğırlık Hız İvme İş, Enerji Güç Özküle F = m. a G = m.g V = x a = T V, a = T m F W = F. x P= W d = m v Newon Newon m/s m/s Joule wa g/cm 3 Manyeik kuup Gerardus Mercaor (1546) Periyo Galileo Galilei (1581) Yerçekimi ivmesi Galileo Galilei (1589) Termomere Galileo Galilei (159) Hidrosaik Yasaları Toricelli (1640) Baromere Pascal (1648) Mikroskop Rober Hodce (1665) Eldesi Benjamin Franklin (1751) Volaj ve Pil Vola mpere (1796) Isı ve Sıcaklık Black, Lovoiser, Laplace (18.yy sonu) Elekrik çekim kuvvei Coulomb (18.yy sonu) Elekrik kımı ile Isı Joule (19.yy başı) Ohm Kanunu ve Dirençler Geory Ohm (187) Basınç P = F Pascal BİLİMSEL BİLGİ BSMKLRI VE KVRMLRI Isı Mikarı Elekrik Yükü kım Şiddei Poansiyel Fark Direnç Q = m. c. q = Ι. q Ι = V = Ι. R R = V Ι Calori Coulomb mper Vol ohm Bilimsel Basamaklar 1. Problem Tesbii. Veri Toplama 3. Hipoez kurma 4. Tahminler yapma 5. Konrollü Deneyler EŞİT KOLLU TERZİ Periyo T = 1 f Saniye Frekans f = 1 T Herz SBİTLER Işık hızı c = 3. 10 8 m / s Planck Sabii h = 6, 6. 10 34 j.s. Evrensel çekim sabii G = 6,67.10 11 Nm /kg Yerçekimi ivmesi g = 9,8 m/s Coulomb sabii k = 9.10 9 Nm / C Bilim damları ve Buluşları Basi makineler rşimed (MÖ. 40) Hidrosaik rşimed (MÖ 40) Hava Genleşmesi Hero of lexandiria (100) Pusula Çinliler (1000) Büyüeç Roger Bacon (167) m B = Binicinin külesi k = Binicinin bulunduğu bölme n = Koldaki bölme sayısı Binicinin her bölme için ekisi (b.e) = m M sol = M sağ + k. B n Haalı Terazi m B n m küleli bir cisim erazinin sağ kefesinde iken m 1, sol kefesinde iken m gram ile dengeleniyorsa, gerçek külesi m1. a= m. b 4. ma. m. b m = = m 1 m
1 Bölüm 1 / Fiziğin Doğası FİZİĞİN DOĞSI 1. şağıdakilerden hangisi skaler büyüklükür? TEST 1 6. şağıdaki büyüklüklerden hangisi veköreldir? ) ğırlık B) Kuvve C) İvme. I. İş I D) Küle E) Hız Kuvve Isı Yukarıdaki büyüklüklerden hangileri üreilmiş bir büyüklükür? ) Cismin külesi B) Cismin hacmi C) Cismin özkülesi D) Cismin ağırlığı E) Cismin poansiyel enerjisi 7. şağıdaki verilen büyüklüklerin ölçü birimlerinden hangisi yanlışır? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 3. I. Dinamomere ğırlık I IV. Eşi kollu erazi Küle Kronomere Zaman Kalorimere Isı V. Baromere Basınç kuvvei şağıdaki eşleşirmelerden hangisi yanlışır? ) I B) II C) III D) IV E) V 4. şağıdakilerden hangileri vekörel bir büyüklükür? ) Hız B) Zaman C) Isı 5. I. Uzunluk I D) Sıcaklık E) Küle Küle Kuvve Yukarıdaki büyüklüklerden hangileri emel büyük lükür? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ) Hız mere / saniye B) Kuvve Newon C) kım mper D) İş Wa E) Uzunluk Mere 8. I. Kırmızı kalem I IV. Sarı lale L sü 5 cm / s lik hız Yukarıda verilenlerden hangileri nicel gözleme örnekir? ) I ve II B) II ve III C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV 9. şağıdakilerden hangisi bilimsel çalışmaların ba - samaklarından değildir? ) Problem belirlemesi B) Veri oplanması C) Hipoez kurulması D) Deney yapılması E) Eleşiri yapılması
Fiziğin Doğası / Bölüm 1 13 10. I. Mekanik, manyeizma ve opik fiziğin al dal larındandır. I Opik ışık ile ilgili olayları inceler. Mekanik, cisimlerin nasıl hareke eiğini ve nasıl ekileşiklerini inceler. Yukarıdaki açıklamalardan hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 15. I. Kalorimere kabı Dinamomere I Termomere Yukarıdakilerden hangisiyle ısı ölçülür? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 16. Newon m birimi aşağıdakilerden hangisine eşi ir? 11. Bilimi bilim yapan değerlerle ilgili; I. Nesnel olmasıdır. Gözle görülebilir olmasıdır. I Öngörülü olmasıdır. 17. ) Dyn B) Pascal C) Joule D) Erg E) Newon C IV. Uygun şarlarda genel geçerdir. D yargılardan hangileri doğrudur? B ) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV ynı düzlemli vekörlerle ilgili, I. = B 1. şağıdakilerden hangisi enerji birimi değildir? ) Erg B) Joule C) wa x saniye D) Kilowa E) Kalori D = C I = D yukarıdakilerden hangileri yanlışır? (Birim kareler özdeşir.) ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 13. Nicel gözlemle ilgili olarak; I. Ölçü alei kullanılır. Kesin sonuçlar ifade eder. I Sayısal değer ifade eder. yargılarından hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 14. Hipoez ile ilgili olarak; I. Probleme yanı vermelidir. Değişirilemez olmalıdır. I Niel ve nicel gözlemlerle oluşurulmalıdır. yargılarından hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 18. şağıdakilerden hangileri fiziğin al dallarından değildir? ) Işık B) Elekrik C) Kaıhal fiziği D) Manyeizma E) Opik 19. Yön bulmaka kullanılan pusula fiziğin hangi al dalıyla ilgilidir? ) Opik B) Termodinamik C) Manyeizma D) Mekanik E) Nükleer fizik 0. kg. m / s hangi fiziksel niceliğin birimidir? ) Hız B) Kuvve C) Enerji D) Güç E) İvme 1.D.E 3.E 4. 5.D 6.D 7.D 8.E 9.E 10.E 11.E 1.D 13.E 14.D 15. 16.B 17.C 18. 19.C 0.C
14 Bölüm 1 / Fiziğin Doğası FİZİĞİN DOĞSI TEST 1. wa x mere hangi fiziksel büyüklükür? joule 6. 10 0 10 ) Enerji B) Güç C) Hız D) İş E) Kuvve X L=8, g. 10 0 3 10 10 0 5 10 B B B Özdeş eşi kollu eraziler dengededirler. Buna göre, ve B cisimlerinin küleleri oranı kaçır? ) 11 B) 11 C) 11 D) 11 E) 8 7 6 5 11 4 7. Şekildeki eşi kollu erazi dengededir. Binicinin külesi 1 g olduğuna göre, X cismi kaç gramdır? ) 8,4 B) 8,3 C) 9,4 D) 9,14 E) 9,16 10 0 8 10 3. Coulomb / saniye birimi aşağıdakilerden hangisine aiir? M N ) Isı mikarı B) kım şiddei C) Direnç D) Güç E) İvme 4. I. Paraoner Yıldırımın zararlı ekilerini önler. Sismograf Elekrik yüklerini ölçer. I Teleskop Gök cisimlerini inceler. Yukarıdaki eşleşirmelerden hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 5. Bir maddenin külesi için; I. Dinamomere ile ölçülür. Birimi kilogramdır. I Birimi Newon dur. verilenlerden hangileri yanlışır? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 8. Küleleri oplamı 40 gram olan M ve N cisimleri eşi kollu erazide dengededirler. Binicinin bir bölme yer değişirmesi 1g a mm karşılık geldiğine göre m oranı kaçır? N ) 1 B) C) 1 D) 3 E) 3 3 Şekildeki eşi kollu erazi dengededir. Buna göre, cisimlerin küleleriyle ilgili; I. m X > m Y m X > m Z I m Z > m Y yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 0 X Y Z D) II ve III E) I, II ve III
Fiziğin Doğası / Bölüm 1 15 9. 10 dm + 00 cm + 76 000 mm kaç meredir? ) 9,9 B) 99 C) 990 D) 9900 E) 99100 1. Şekilde verilen kap sabi debili muslukla amamen doldurulunca ya kadar kapaki sıvı hacminin za manla değişim grafiği nasıl olur? 10. ) V B) V Sabi debili muslukan akan sıvı ile doldurulan kapaki sıvı yüksekliğinin zamanla değişim grafiği aşağıdakilerden hangisidir? ) h B) h 0 0 C) V D) V 0 0 E) V 0 0 0 C) h D) h 0 0 E) h 13. 11. 0 Şekildeki eşi kollu erazinin binici kolu N bölmeli ve binici. bölmedeyken erazi dengededir. Buna göre, erazinin duyarlılığı kaç gramdır? ) 1 B) C) 3 D) 4 E) 5 0 6 g 4 g N Şekildeki eşi kollu eraziler dengede ve duyarlılıkları sırasıyla D 1, D ve D 3 ür. Buna göre, D 1, D ve D 3 arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisidir? ) D 1 > D > D 3 B) D 1 = D = D 3 C) D 3 > D > D 1 D) D > D 1 > D 3 E) D 3 > D 1 > D
16 Bölüm 1 / Fiziğin Doğası 14. 0 10 m b 18. K L 15. Şekildeki eşi kollu erazide K ve L cisimleri ile m b. bölmedeyken dengededir. K ve L cisimlerinin küleleri sırası ile 98 g ve 48 g dır. Buna göre, binicinin külesi kaç gramdır? ) 300 B) 50 C) 00 D) 150 E) 100 0 Şekil I deki eşi kollu erazideki m X, m Y ve m Z küleli cisimler m b küleli binici sol kolda. bölmedeyken den gededir. Sağ kefedeki Y cismi alınıp sol kefeye konu lunca eraziyi dengelemek için binici sağ kolda. bölmeye geiriliyor. mb Buna göre, m oranı kaçır? Y ) 5 B) 3 C) 1 D) E) 3 5 X Y T Şekildeki eşi kollu erazi dengededir. T ip gerilmesi sıfırdan farklı olduğuna göre, cisimmx lerin küleleri oranı m kaç olabilir? Y ) 3 B) 1 C) 1 D) 1 E) 3 16. Bir eşi kollu erazinin hassasiyei; I. m b (binici külesi) I N (oplam bölme sayısı) n (binicinin bulunduğu bölme) niceliklerinden hangilerine bağlıdır? 1 4 19. Kolları eşi olmayan bir erazinin bir kefesinde arılınca X gram diğer kefesinde arıldığında Y gram gelen bir cismin gerçek külesini veren ifade aşağıdakilerden hangisidir? ) X. Y B) X C) X Y Y D) Y X E) X. Y ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 17. Şekildeki eşi kollu erazi binici. bölmede iken denge - dedir. 10 0 10 g 10, g Buna göre, bu erazi ile ölçülebilecek en küçük küle kaç gramdır? ) 0,4 B) 0,3 C) 0, D) 0,15 E) 0,1 0. X 10 X Şekildeki eşi kollu erazide binicinin külesi 50 g olup sol kefedeki X cisimleri ile den gededir. m b Buna göre, X cisminin külesi kaç gramdır? ) 60 B) 50 C) 40 D) 0 E) 10 0 4 10 Y 100 g 1.C. 3.B 4.C 5.E 6. 7.D 8.C 9.B 10. 11. 1.E 13.C 14.B 15. 16.D 17.E 18. 19.E 0.
Vekör Kuvve Denge Momen Küle Merkezi / Bölüm 17 VEKTÖR KUVVET DENGE MOMENT KÜTLE MERKEZİ BÖLÜM Fizike iki ür büyüklük vardır. I. Skaler büyüklük: Sayı ve birimi ile anımlanabi len büyüklüklerdir. Bu nedenle sadece sayısal değeri olan büyüklüklerdir. Vekörel büyüklük: Sayı, birimi, yönü ve doğrul usu ile anımlanabilen büyüklüklere denir. Bir vekörün anımlı olabilmesi için, Uygulama nokası Yönü ve doğrulusu Büyüklüğü anımlanmış olmalıdır. Vekörlerin özellikleri Doğrulu ve yönü değişirilmeden bir vekör iseni - len yere aşınabilir. İki vekörün eşi olabilmesi için doğrulusu yönü ve bü yüklüğü aynı olmalıdır. Büyüklük ve doğrulusu aynı, yönü ers olan iki veköre zı vekörler denir. Başka bir deyişle oplamları sıfır olan vekörlere zı vekörler denir. a + b = 0 a = b Bir vekörün büyüklüğü yönünden bağımsız her zaman poziifir. VEKTÖREL İŞLEMLER I. Vekörlerin Toplanması (Bileşke vekör) a) Paralel kenar yönemi O B Başlangıç nokaları bir leşirilen iki vekör para lel kenara amamlanırsa para lel kenarın O başlan gıç nok - asından geçen köşegeni oplam vekördür. b) Çokgen (uç uca ekleme) yönemi R=+B Vekörlerin birinin biim nokası ile diğerinin baş langıç nokası çakışırılır. İlk vekörün başlangıç nokası ile son vekörünün bi im nokası birleşirilirse elde edilen vekör oplam vekörü verir. B R = + B c) Dik bileşenlere ayırma yönemi Vekörler dik koordina sisemi üzerindeki bileşenle - rine ayrıldık an sonra, x ve y eksenle rinde oplamları alı - na rak iki dik veköre dönüşürülür. x =. cosα y =. sinα B x = B. cosβ B y = B. sinβ ve B vekörlerinin bileşkesi C ise Cx = x + B x Cy = y + B y C = Cx + Cy VEKTÖRLERİN ÇIKRILMSI a) Önünde ( ) işarei olan vekör ers çevrilerek, op - lama kural ları uygulanabilir. b) Vekörlerin başlangıç nokaları birleşirilip ( ) vekör ucundan (+) vekör ucuna çizilen vek ör fark vekörüdür. VEKTÖRLERİN SKLERLE ÇRPILMSI Bir vekörün bir skalerle çarpımı veya bölümü bir vekör verir. B a) Skaler poziif ise elde edi len vekör esas vekörle aynı yönlüdür. b) Skaler negaif ise elde edilen vekör esas vekör ile zı yönlüdür. B B x β B y C = B y y α x x
18 Bölüm / Vekör Kuvve Denge Momen Küle Merkezi I. Kuvvelerin Bileşkesi 1 α I.a Doğrulu ve yönleri aynı olan iki kuvvein bi - leşkesi bu iki kuvvein büyüklükleri oplamı - dır. İki kuvvein bileşkesinin maksimum değeridir. F 1 F 1 F 1 ve vekörlerinin bileşkesinin şiddei, R = 1 + + 1 cosα bağınısından hesaplanır. 1 vekörünün ucuna vekörü aşınır. vekörü birbirine dik x ve y bileşenlerine ayrılır. Taralı üçgenin hipoenüsü bileşke vekörü verir. R = ( 1 + x ) + ( y ) R = + 1.. cosα (Kosinüs Teoremi) iki vekörün bileşkesinin şiddei, iki vekörün op - lamından büyük farkından küçük olamaz. Büyüklükleri farklı iki vekörün bileşkesi büyük olan bileşenle daha küçük açı yapar. İki vekör arasındaki açı küçüldükçe bileşkenin büyüklüğü O arar. Şekilde görüldüğü gibi iki vekör arasındaki α açısı küçüldükçe OKC T ninde R nin karşısısındaki θ açısı büyür. Dolayısıyla bileşke vekör R büyür. KUVVET ( F): 0 Cisimlerin şeklinde, hareke yönü ya da hızında değişikliğe neden olan ekiye kuvve denir. Vekörel büyüklükür ve dinamomere ile ölçülür. Birimi Newondur. y R 1 x y Bileşke kuvve ( R): İki veya daha fazla kuvvein yapığı ekiyi ek başına yapabilen kuvvee denir. α L α R = 1+ 1 x + x + y Y 14444 3.cosα 1 + R x θ K α C L R = F 1 + F F I.b Doğruluları aynı yönleri farklı iki kuvvein bi - I.c leşkesi büyüklüklerin farklarına eşi olup bi - leşkenin en küçük değeridir. F > F 1 ise; F 1 R= F F 1 İki kuvve arasında herhangi bir α açısı varsa bileşkenin büyüklüğü kosinüs eoremi ile bulunur. R F 1 ÖZEL DURUMLR Eşi iki vekör arasındaki açı α ise bileşke vekör açıoray doğrulusundadır. Şiddei ise, R = Fcos α bağınısından hesaplanır. Eşi iki vekör arasındaki açı α ise, iki vekör farkı R = F. Sin α bağınısından hesaplanır. F 1 R İki kuvve arasındaki açı α = 90 ise, pisagor ba - ğınısından, İki kuvve arasındaki açı F α = 90 ise, ve kuvvelerin büyüklükleri birbirine eşi ise, İki eşi büyüklükeki kuvve arasındaki açı α = 60 ise, α F R = F1 + F + F1Fcosα R = F1 + F R= R= F 3 F F =F F =F F > F 1 F R F 1 =F F1 =F R
Vekör Kuvve Denge Momen Küle Merkezi / Bölüm 19 İki eşi büyüklükeki kuvve arasındaki açı α = 10 ise, R = F Paralel Kuvvelerin Bileşkesi a ynı yönlü paralel kuvvelerin bileşkesi O B ynı yönlü iki kuvvein bileşkesi bü yüklüklerinin op - la mına eşi olup, bileş kenin uygu lama nok ası kuvveler arasında ve büyük kuvvee yakın dır. Bileşkenin uygu - lama noka sının yeri, F1 O = F OB ile bulunur. b Zı yönlü paralel kuvvelerin bileşkesi Zı yönlü paralel kuv - vele rin bileşkesi büyük - lüklerinin far kına eşi olup uygulama nokası kuv ve - lerin dışında, büyük kuv ve a rafında ve onun yönündedir. Bileşkenin uygulama nokasının yeri, F1 O = F OB ile bulunur. c Kuvve çifi Doğruluları aynı şiddeleri eşi yönleri zı iki kuvve, kuvve çifi oluşurur. Kuvve çifini oluşuran kuvvelerin bileşkesi sıfır olmasına rağmen (ΣF= F F= 0) cisim dönme harekei yapar. Toplam momen sıfırdan farklıdır. MOMENT Bir kuvvein dön dürme ekisine momen denir. Bir kuv vein bir nokaya ya da eksene göre momeni, kuvve ile bu kuvvein eki çizgisinin bu nokaya veya eksene olan dik uzaklığının çarpımıdır. Vekörel büyüklükür. M ile göserilir. F M = F. d F d O M = Newon. mere d Bir kuvvein bir nokaya göre mo meni bileşenlerinin aynı nokaya göre momenleri oplamına eşiir. F y F O M 1 = F y d = Fd. sinα M = F x. d = 0 d F1 =F α F 1 F 1 F > F 1 F x R R = F 1+ F F B F F =F M = M1 + M O F R = F 1 + F B F Momenin Özellikleri Bir cisme ekiyen kuvvein doğrulusu dönme nok - asından geçiyorsa, momeni sıfırdır. M 1 = 0 M = 0 Bir cisme birden fazla kuvve ekiyorsa op lam döndürme ekisi ( M) bulunurken, ek ek momen ler bulundukan sonra döndürme yönlerine göre oplanır veya çıkarılır. DENGE: Bir cismin dengede olması için; Cisim üzerine ekiyen kuvvelerin bileşkesi sıfır ol - malıdır. _ ΣF F 0 x = 0b Σ = & ` öeleme denge koşulu ΣFy = 0b a Cismin üzerine ekiyen kuvvelerin herhangi bir nok aya göre momenleri oplamı sıfır olmalıdır. Σ M = 0 (Dönme denge koşulu) Dengenin birinci koşulu sağlanmışsa cisim öeleme ha rekei yapamaz. ncak cismin durgun olduğu kesin olarak söylenemez. Cisim üzerine ekiyen kuvveler cisme dönme harekei yapırabilirler. O halde dengenin birinci şarı gerek lidir ancak yeerli değildir. Cismin dengede olabilmesi için iki koşulun da sağlanması gerekir. I. Kesişen Kuvvelerin Dengesi Üç kuvve dengede ise bunlar aynı düzlem içindedirler ve doğruluları aynı nokadan geçer. Üç kuvve dengede ise bunlardan birinin, diğer ikisi arasındaki açının sinüsüne oranı değişmez. F1 F F3 = = sinβ sinα sinθ Kesişen üç kuvve dengede ise, herhangi ikisinin bileşkesinin büyüklüğü üçüncü kuvvele aynı büyüklüke ve zı yöndedir. F 3 = ( F 1 + F ) F 1 + F + F 3 = 0 dır. O F 1 F 3 F F 1 F F 1 α O θ F 3 β F F 1 + F
0 Paralel Kuvvelerin Dengesi Paralel kuvveler ekisindeki cismin dengede olabilmesi için hem kuvvelerin bileşkesi, hem de oplam momenleri sıfır olmalıdır. Bölüm / Vekör Kuvve Denge Momen Küle Merkezi a Dikdörgen levha Üçgen levha Dairesel levha b h a x x r Cisim dengede ise, _ ΣFx = 0b ` R= 0 ve ΣM= 0 ΣFy = 0b a olmalıdır. ĞIRLIK MERKEZLERİ Bir cismin oplam kü le sine eki eden yerçekimi kuv veleri nin bileşkesine o cis min ağır lığı, bileşkenin uygu lama nok asına ise, cismin ağırlık mer kezi denir. m g 1 m g m g 3 G m g 4 I G=a.b Üç boyulu hacimsel cisimlerin içi boşsa ağırlıkları ye rine alanları, içi dolu ise hacimleri alınabilir. r Silindir h içi dolu G=πr h BİRLEŞTİRİLMİŞ CİSİMLERİN ĞIRLIK MERKEZİ G= ah G=πr 3x = h G = küre r 4 πr 3 3 Bir Cismin ğırlık Merkezinin Koordinaları O 1 C O y Y m Y 1 m 1 G G 1 1 +G G x X 1 X n küleden oluşan düzlemsel bir cismin küle merkezi nin koordinaları;.... X Σm x m1x1+ mx+ KM = Σm = m1+ m+ m3+... Σm. y m1y1+ my+... YKM = Σm = m1+ m+... Bir sisem farklı parçalardan oluşmuş ise her parçanın ağırlığı kendi ağırlık merkezinde göserilir. Bazen ürdeş düzgün geomerik şekilli bir parçadan düzgün bir parça çıkarılarak geriye kalan parçanın ağırlık merkezi sorulur. Bu durumda çıkarılan parçanın çıkarılmadığı faka parça ile özdeş negaif ağırlıklı bir parça eklendiği düşünülür. Bu kuvvelerin bileşkesinin uygulama nokası sisemin ağırlık merkezini verir. G Homojen (Türdeş) Cisimlerin ğırlık Merkezi I. Bir boyulu el veya çubuk şeklindeki cisim lerin ağırlık merkezi geomerik oraları olup, ağırlık merkezi hesap lanırken ağırlıkları yerine uzunlukları alınabilir. Çubuk l G = l Çember G = πr İki boyulu levha şeklindeki ürdeş cisimlerin ağırlık ları yerine yüzey alanları alınabilir. r C O 1 O G 1 G 1. O 1 C = G. O C l uzunluklu bir elin l kadarlık kısmı üzerine kalanırsa ağırlık merkezi kalanmayan arafa doğru Tx = T kadar kayar.,, l uzunluklu elin bir ucundan X kadarı kesilip aılırsa ağırlık merkezi diğer arafa doğru x kadar kayar.