GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM

GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM

GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM Grup Teknolojisi Ve Hücresel Üretim Kavramları Grup teknolojisi oldukça geniş bir kavramdır. Üretim ve endüstri mühendisliği alanlarında pek çok problemin benzer özellikler taşıdığı ve dolayısıyla beraberce çözüldüklerinde büyük bir verimlilik artışının ve ekonomikliğin elde edilebileceği prensibine dayanır. Üretimden satınalmaya, pazarlamadan üretim yönetimi ve planlamanın her aşamasında uygulanabilme esnekliğine sahiptir. Grup teknolojisi kavramı ilk önce 1950 li yıllarda Rus mühendis Mitrafanov tarafından ortaya atıldı(kalpakjian,1989). Oradan Batı ve Doğu Avrupa ya, Japonya ya ve ABD ye yayıldı. 1960 lı yılların sonlarında ve 1970 lerde üretim hücrelerinin uygulamaları belirgin bir şekilde ilgi odağı olmuş ve bu konuda yoğun akademik çalışmalar başlamıştır. Günümüzde ise grup teknolojisi özellikle gelişmiş ülkelerde yaygın bir uygulama alanı bulmuştur.

Grup Teknolojisi(GT) Grup Teknolojisi Nedir? Grup Teknolojisi, ürün tasarımı ve üretiminde ürünler arasındaki benzerliklerden faydalanarak, ürünleri benzerliklerine göre gruplandırmaya dayanan yeni bir üretim felsefesidir. Hücresel Üretim ise Grup Teknolojisinin atölye düzeyine uygulanmasıdır. Grup Teknolojisinin Amacı Benzer özelliklere sahip parçaları ayırt ederek parça aileleri oluşturmak ve tasarımda ve üretimde bu benzerliklerden yararlanmaktır. GT, benzer parçaların üretim ve tasarımında benzerliklerinin avantajlarından yararlanmak amacıyla birlikte tanımlanıp gruplandığı bir üretim felsefesidir. Benzer parçalar, parça aileleri biçiminde düzenlenmektedir. Buradaki anlayış, çok sayıda yapım yerine az sayıda oluşturulan ailelerle çalışmak suretiyle verimliliği arttırmaktır. Bu amaçla üretim teçhizatı, makine grupları ya da hücrelere ayrılıp iş akışı, yeni duruma göre düzenlenmektedir.

Grup Teknolojisinin Başlıca Kavramları Tüm grup teknolojisi uygulamaları için başlıca 4 önemli kavram vardır: sınıflandırma, ailelerin oluşturulması, basitleştirme, standardizasyon. 1. Sınıflandırma Bu teknik, belirli verilerin benzerlikler ve temel farklılıklar baz alınarak düzenlenerek organize edilmesini içerir. 2. Ailelerin Oluşturulması Aile, belirli bir amaç açısından ortak karakteristik özellikleri taşıyan parça yada nesnelerin bir araya getirilmesinden meydana gelir. 3. Basitleştirme Basitleştirme bilgiler ve verilerin üzerindeki kontrolün arttırılması amacıyla gereksiz çeşitliliğin azaltılmasını ifade eder. 4. Standardizasyon Standardizasyon üretim prosedürleri, parça özellikleri, terminoloji, talimatlar gibi araç yada nitelikler arasından en iyi yada tercih edilen niteliklerin seçilmesini ifade eder.

Hammadde ve parçaların geometrik özelliklerine göre sınıflandırılması

Malzemelerin geometrik ve ölçüsel özelliklerine göre kodlama

Görünüş ve üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu bir grup

Üretim açısından farklı görünüş açısından benzer parçaların oluşturduğu bir grup

Görünüş açısından farklı üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu grup

GT' nin yararları aşağıdaki gibidir(ghosh,1990,s.6): Toplam üretim sürecinde belirgin bir azalma Daha kısa süreç zamanlarına bağlı olarak, grup içinde süreç içi işlem azaltılması Kaliteye ilişkin sorumluluk küçük bir gruba yüklenebilir İsin zamanında bitirilme sorumluluğu da bu gruba yüklenebilir. Düzenli sipariş dizilim aralarıyla kapasitede bir artış sağlamak ve hazırlık zamanında belirgin bir azalma sağlamak için makinelerde boş yükleme işlemleri planlamaktadırlar.

GRUP TEKNOLOJİSİNİN AVANTAJLARI İş akışını basitleştirir. Taşıma miktarları azdır. Üretim içi stoklar azdır. Toplam üretim zamanı kısadır. Makine hazırlık zamanı düşüktür. Üretimin kalitesi yüksektir. ÜPK faaliyetleri basittir. Fabrika kullanım alanını azaltır. GT bir veri bankası oluşturur. Maliyet tahminlerini kolaylaştırır.

GRUP TEKNOLOJİSİNİN DEZAVANTAJLARI Bazı üretim araçlarından birden fazla sayıda bulundurulması gerekebilir bu da atölye tipi üretime kıyasla daha fazla sabit yatırımı gerektirir. Tezgah kapasite kullanım oranının düşmesine ve tezgah kullanım sürelerinin azalmasına neden olur. Tezgahların makine hücreleri veya gruplar halinde yeniden düzenlenmesinde büyük masraflara girilebilir. GT kavramları, insanların çalışma şekillerinin değişmesini gerektirir, bu nedenle çalışanlarım direnciyle karşılaşılabilir.

Hücresel Üretim Sistemi(HÜS) Kavram En basit anlamıyla HÜS, GT'nin atölye sistemine uygulanmasıdır. HÜS' de, ekonomik yararlarını başarmak amacıyla parçalar, parça-aileleri oluşturmak için birlikte tanımlanıp gruplandırılmaktadır. Diğer yandan HÜS aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır: Hücresel Üretim Sistemi, parçaların, parça aileleri biçiminde ve makinelerin, makine hücreleri biçiminde gruplandığı bir üretim sistemidir. Parça tasarımı ve üretim özelliği benzerliği kümelemeyi başarabilmek için kullanılmaktadır. Hücresel imalat, çeşitlilik gösteren ürünleri mümkün olan en az israfla üretmeye çalışan bir yaklaşımdır.

Türkiye de Hücre Tasarım Süreci Türkiye de hücresel imalat yapan firmalar üzerine bir araştırma yapılmıştır. Firmalara anket doldurtulmuştur. İncelenen firmalarda, hücre oluşturma ile ilgili iki temel yaklaşım mevcuttur: 1. İlk önce ürün/parça aileleri belirlenir. Daha sonra bunların üretimi için gerekli olan donanım/makineler ve iş görenler atanır. 2. İlk önce kilit donanım/makine seçilir. İlgili donanım/makineler, kilit makinenin yakınına yerleştirilir. Firmaların %94 ü öncelikle ürün/parça ailelerini belirleyip, ardından gereken donanım/makina ve iş görenleri atamıştır. Diğerleri ise, ikinci yaklaşımı uygulamıştır. Anketi yanıtlayanlara ürün/parça ailelerini belirlemede kullandıkları yöntemler sorulmuştur. Kodlama sistemlerinin kullanımı aşırı zaman harcamayı ve ciddi çalışmayı gerektirdiğinden, firmaların çoğu ürün/parça ailesi belirlerken görsel yöntemi ve parçaların izlediği rota bilgilerini kullanmışlardır. Hem görsel yöntem hem de parçaların izlediği rotaları kullanan firmaların oranı %75 tir. Anketi yanıtlayanlara hücre tasarımı sırasında planlanan hücrelerin performansını değerlendirip değerlendirmedikleri sorulmuş; tüm firmaların % 94 ünün tasarlanan hücrelerin performansını değerlendirdikleri belirlenmiştir. Değerlendirme sırasında kullanılan yöntemler sorulduğunda; yanıtlayanların tamamı analitik yöntemleri kullandıklarını ifade etmişlerdir. Bunun yanında firmaların % 73 ü bilgisayar simülasyonunu bir araç olarak kullanmıştır. Firmalardan hiçbiri hücre tasarımı sürecinde fiziksel simülasyon, yapay zeka, bulanık mantık gibi yöntemleri dikkate almamışlardır.

Avantaj ve Dezavantajları HÜS'ler atölye tarzı üretim sistemi ile karsılaştırıldıklarında pek çok avantajlarının olduğu görülmektedir. Bu yararlar/avantajlar aşağıdaki biçimde sıralanabilmektedir: hazırlık zamanlarının azalması süreç içi envanterlerin azalması malzeme taşımada kolaylık malzeme aktarma maliyetlerinin azalması geçiş zamanlarının azalması insan ilişkilerinin iyileşmesi kaliteden direkt isçinin sorumlu olması nedeniyle kusurlu üretim miktarının azalması kapasite planlama, malzeme planlama ve kontrollerin basitleştirilmesi.

avantajlarının yanı sıra HÜS'lerin dezavantajları da mevcuttur ve aşağıdaki biçimde sıralanabilir: atölye tarzı üretim sisteminin sağladığı esneklik düzeyinin her zaman sağlanamaması hücrelerin yaşam sürelerinin, yapım talebine ve yapım karışımındaki değişimlere bağlı olması makine sayılarındaki artış ve hücre dışı elemanların elenmesi ile, makine kullanımının azalması düzenli bakım eylemlerinin istenilen boyutta düzenli olmaması; aksine, çok daha düzenli yapılması gerekmektedir.

Yöneticiler HÜS uygulamalarının avantajlarının farkındadırlar. HÜS kullanıcılarının elde ettikleri başarılar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: Teknoloji yenilemesi ile zenginleştirilmiş yetenek; İnsan faktörü ile ilgili yükselmiş sorumluluk ve motivasyon; Planlama, koordinasyon ve kontrolde basitlik.

GT uygulamalarına karşı olan isteksizlik halihazırda devam etmektedir. Firmaların HÜS uygulamalarına başlamaları için cesaretlerini azaltan birçok şey vardır. En çok yaygın olanlar aşağıda sıralanmıştır: Yeni bir tesise yatırım, Vardiya (relayout) Normal işlemlerde kargaşa ve huzursuzluk, Hücreler arasında kapasite dengelemesi, Takım, alet ve edevatların üzerinde bilimsel yönetim ilkelerini kullanma isteği, Organizasyonu sınırlama isteği, Yeni iş uygulamaları ile birleşme, Esnekliği kaybetme riski, Pazar belirsizliğinden dolayı yaşanan risk, Fikrin insanlara anlatılma mecburiyeti, İşçilerin gösterdikleri direnç, İşçilerin yeniden eğitilmeleri, CMS uygulamaları ile ilgili faaliyetlerin koordinasyonu, Tüm seviyelerde faydaları sezinleyebilme yeteneğinin olmayışı.

TEŞEKKÜRLER