Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Klinik Nörofizyoloji Bilim Dalı Uyku Bozuklukları Birimi
Giriş Uyku ile ilişkili problemler, Parkinson hastalığının (PH) motor dışı bulgularının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır Bu hastalarda uyku yapısındaki değişiklikler ve nedenleri halen tam olarak açıklanmayı beklemektedir
Amaç Çalışmamızda, PH tanısı alan hastalarda, uyku yapısındaki değişiklikleri ve eşlik eden diğer uyku hastalıklarını araştırmayı amaçladık Saptanan değişikliklerin hastalık süresi ve kullanılan tedavi ile ilişkilerini inceledik
Metot UK Beyin Bankası Kriterlerine göre PH tanısı almış 51 hasta değerlendirildi Tüm hastalarda gece standart video-polisomnografisi (PSG) yapıldı 25 hastada ise Çoklu Uyku Latans Testi (ÇULT) uygulandı Hastalara ilaçlarını düzenli aldıkları saatte almaya devam etmeleri söylendi
İstatistik Veriler ortalama ± standard deviyasyon ya da yüzde (%) olarak verildi Nominal ve parametrik olmayan ordinal değerler için x2 testi ve Kruskal- Wallis testi kullanıldı Parametrik değerler için Student t testi kullanıldı Çoklu korelasyon analizi için One-way analysis of variance (ANOVA) ve post hoc Tukey ile birlikte Bonferroni analizi yapıldı
Sonuçlar demografi Toplam 51 hastanın %72,5 i erkekti Ortalama yaşı 65,5+10,5 yıl (40-86 yıl) Ortalama hastalık süresi 5,9+6,3 yıl (1-37 yıl)
Sonuçlar klinik şikayetler Uyku ile ilgili bildirilen en sık şikayet noktüri = %83,7 REM uykusu davranış bozukluğu = %41,2 Gündüz aşırı uykululuk = %33,4 Huzursuz bacaklar sendromu = %31,7
Sonuçlar PSG ve ÇULT verileri Polisomnografik veriler Toplam kayıt süresi(dk) 438,8+38,0 Toplam uyku süresi (dk) 338,8+66,4 Uyku başlangıç latansı(dk) 17,8+21,2 REM uykusu başlangıç latansı (dk) 144,6+90,8 Uyku etkinliği(%) 76,4+14,8 Uyanıklık (%) 20,8+14,4 N1 uyku evresi (%) 7,8+4,5 N2 uyku evresi (%) 45,8+13,9 N3 uyku evresi (%) 15,8+10,5 REM uyku evresi (%) 9,6+6,6 Atonisiz REM (%) 41,2 RDI (/saat) 35,8+29,8 Uykuda Min SO2 (%) 84,6+7,2 Uykuda Periyodik Bacak Hareketleri indeksi (/saat) 37,1+24,7 ÇULT verileri Uyku latansı (dk) 7,9+5,3 SOREM varlığı (%) 11,7
UPHB RDB Atonisiz REM OUAS 0 20 40 60 80 Obstrüktif uyku apne sendromu (RDI>15/sa) = %68,6 (35 hasta) Atonisiz REM = %27,5 (14 hasta) Klinik ile birlikte değerlendirildiğinde = %41,2 (21 hasta) Uykuda periyodik bacak hareketleri = %41,2 (21 hasta)
Sonuçlar Korelasyonlar Hastalık süresi ile yavaş dalga uykusunun süresi arasında negatif korelasyon saptandı (p=0,030) Ancak REM uyku evresi latansı ya da süresi ile anlamlı korelasyon saptanmadı Hastalık süresi (yıl)
Uykunun fragmantasyonuna yol açan en önemli faktörler: PH ile ilgili gece hareket kısıtlılığı (p=0,029) Noktüri sayısı (p=0,050) Uykuda periyodik bacak hareketleri (p=0,027) anlamlı olarak izlendi
Gerek uyku ile ilişkili solunum bozukluğu gerekse RDB açısından belirleyici en önemli risk faktörünün PH süresi olduğu bulundu (p<0,01) Hastalık süresi (yıl)
Kullanılan ilaçların dozu ile gece uyku yapısı arasında anlamlı korelasyon saptanmadı Ancak dopaminerjik ilaç dozu ÇULT ta saptanan uyku latansı ile negatif korelasyon gösterdi (p=0,040)
Tartışma Uykunun düzenlenmesinden sorumlu anatomik yapılar ile Parkinson hastalığında etkilenen bölgeler örtüşmektedir Kesin sonuçlara varılabilmesi için yeni tanı almış PH hastaları ile tedavi altındaki PH hastalarının klinik ve patolojik verilerinin karşılaştırılması gereklidir
Çalışmamızda, PH nın direkt etkisi ve PH ile ilgili gece şikayetlerinin yanı sıra, noktüri ve uykuda periyodik hareket bozukluklarının da bu hastalardaki uyku fragmentasyonundan sorumlu olduğunu saptadık PH hastalarındaki gündüz aşırı uykuluğun ise, gece uyku bölünmesi ve diğer uyku hastalıklarının yanı sıra, dopaminerjik ilaçlara bağlı olduğunu gösterdik
Teşekkürler