(HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ) DERS NOTLARI Doç. Dr. Volkan YILDIRIM yvolkan@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr
Ülkelerin Girişimcilik Performansı David Mc Clelland ın 1950 li yıllardaki araştırmalarını kapsayan ve 1961 yılında yayımlanan Achieving Society adlı eserinde 42 ülkenin insanları, başarı güdüleri ve girişimcilik kabiliyetleri açısından sıralanmışlardır. Burada 3.62 puanla Türkiye ilk sırayı alırken, Fransa ve İngiltere nin sıralaması 1.71 ve 1.52 lik puanlarla ancak 27. ve 28. sıralar olmuştur.
Ülkelerin Girişimcilik Performansı İSVEÇ KORE JAPONYA FİNLANDİYA ABD İSVİÇRE İSRAİL FRANSA İTALYA HOLLANDA İNGİLTERE DANİMARKA AVUSTURALYA KANADA İRLANDA % 3.76 % 2.82 % 2.80 % 2.78 % 2.63 % 2.60 % 2.35 % 2.25 % 2.21 % 2.08 % 1.95 % 1.98 % 1.80 % 1.66 % 1.61
Ülkelerin Girişimcilik Performansı OECD sınıflandırmasına göre, ülkemizde imalat sanayinin OECD sınıflandırmasına göre, ülkemizde imalat sanayinin üretim yapısı yoğun olarak düşük teknolojili ürünlere üretim yapısı yoğun olarak düşük teknolojili ürünlere dayalıdır. dayalıdır. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Düşük Teknoloji Orta Teknoloji Yüksek Teknoloji 1999 2000
ORAN (%) Ülkelerin Girişimcilik Performansı Dünyada AR-GE harcamalarına %6,4 ile en yüksek payı ayıran ülke İsrail olup, onu %3,7 ile İsveç takip etmektedir. Ülkemiz, AR-GE harcamalarındaki %0,64 lük oran ile dünya ülkelerinin çok gerisinde kalmaktadır. AR-GE HARCAMALARININ GSYİH İÇİNDEKİ PAYI 7,0 6,0 6,3 6,4 5,0 4,0 3,0 3,2 5,3 4,9 4,4 3,6 3,8 4,5 4,9 5,0 2,0 1,0-1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Türkiye de Girişimcilik Performansı Aramızdaki mühendis adayları için bir alıntı: 21. yüzyılın mühendisinde teknik bilgilere ek olarak bulunması gereken özellikler 1- Liderlik 2- Etik değerler 3- Girişimcilik 4- Takım çalışması 5- İyi iletişim yeteneği 6- Disiplinler arası çalışma 7- Kendini yenileme yeteneği 8- Yabancı dil bilgisi (İngilizce + ) 9- Toplumsal sorunlara ilgi
Türkiye de Girişimcilik Performansı Ülkemizde 7 milyon kişi maaşlı, yaklaşık 6.5 milyon kişi ise kendi işinde çalışmaktadır.
Türkiye de Girişimcilik Performansı Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Toplam işletme içindeki oranı % 99.5 Toplam istihdam oranı % 59 Toplam yatırım oranı % 30-40 Toplam ihracat oranı % 25
Türkiye de Girişimcilik Performansı Projeler Yürütülürken Kuruluşların En Çok Karşılaştıkları Sorunlar Maliyet planlamasında sapmalar %40.3 Proje kontrol ve izleme aşamasında aksaklıklar %21.1 Ekip çalışmalarında sorunlar %18.9 Proje grubunun oluşturulmasında sorunlar %16.7 Fizibilite ve değerlendirme aşamasında sorunlar %14.4 Proje enformasyon ve raporlama sisteminde tıkanıklıklar %14.4 Planlama aşamasında sorunlar %12.2 Kapasite ayarlamasında sorunlar %10.0 Yönetimden kaynaklanan sorunlar %8.9 Diğer %6.7
A. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ İşletmenin kurulabilmesinde girişimcinin rolü ne kadar büyükse, işletmenin başarılı bir biçimde ekonomik faaliyetlerini sürdürebilmesinde de girişimcinin rolü o kadar büyüktür. İşletme faaliyetlerinin en rasyonel biçimde sürdürülmesi girişimcinin ilgi alanına girmekte iken, yeni iş olanaklarının bulunması ve yapılacak yeni yatırımlarla işletmeye yeni açılımlar sağlanması da yine girişimcinin gerçekleştirmesi gereken işlevlerdir.
A. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ Yeni iş olanaklarının bulunmasından kasıt, İhtiyaç duyulan bir alanda yatırımın bulunmayışı Mevcut yatırımların müşteri ihtiyaçlarını yeterince tatmin edememesi İşe başlarken uygun zamanın seçilmesi, en önemli başarı faktörlerinden biridir. Uygun zaman, ekonominin tümüyle iyi olduğu bir dönem olabileceği gibi, azınlıkta da olsa bazen kriz dönemi de olabilir. Durgunluk dönemlerinde çoğunlukla yatırım araçlarının fiyatları mal ve hizmetlerle beraber önemli ölçüde ucuzlayabilir.
1. İş Olanağının Bulunması İş olanağının bulunmasından kasıt, ihtiyaç duyulan bir alanda yatırımın bulunmayışı olabileceği gibi, mevcut yatırımların müşteri ihtiyaçlarını yeterince tatmin edememesi de olabilir. Fırsat girişimciliği ve yaratıcı girişimcilik şeklinde iki kısımda incelediğimiz girişimciler, ya piyasada oluşabilecek fırsatları kollayarak ya da müşterilerin olabilecek muhtemel ihtiyaçlarını önceden tespit ederek, ilgili alanlara yatırım yapmak suretiyle girişimci niteliğini kazanırlar. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
2. İşe Başlamak İçin Uygun Zamanın Seçilmesi Burada önemli olan, yatırım yapılacak olan alanda yatırım yapmak için en uygun dönemin seçilebilmesidir. Bazen kriz ortamlarında bazı ürünlerin satışları artabilirken, bazen de, bir pazarda bir ürüne ilişkin kıyasıya yaşanan bir rekabetin sonunda bazı işletmelerin pazardan çekilmek zorunda kaldıkları dönemler, o işe atılmak için en uygun dönemler olarak değerlendirilebilir. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
2. İşe Başlamak İçin Uygun Zamanın Seçilmesi Ekonomik durgunluk döneminde işgücü ücretleri düşebilir ve bu durum maliyetlerin düşük olacağı anlamına gelebilir. Fakat durgunluk dönemlerinde düşük ücretler veya daha kötüsü yaşanacak işten çıkarmalar, satın alma gücünün azalacağının da bir göstergesidir. Ekonomi iyiye giderken, her sektörde işlerin iyi olacağını söylemek de çok rasyonel olmayacaktır. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
3. Yönetim Yeteneği ve Tecrübesi Yönetim, sadece beşeri faktörlerin değil, işyerindeki bütün kaynakların planlanmasını, yönlendirilmesini ve koordine edilmesini kapsayan, geniş kapsamlı bir kavramdır. Tecrübe, bir süreç boyunca insanların karşılaştıkları olay ve durumlar sonucunda elde etmiş oldukları, çoğu öğrenilerek elde edilemeyecek olan kazanımlardır. Yönetim yeteneği tecrübe ile de birleştirildiğinde, girişimci sorunların üstesinden rahatlıkla gelebilecek, yeni durumlara kendisini ve işletmesini uyarlayabilecektir. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
4. Öz Sermaye ve Kredi Olanakları Yapılacak her işin bir bedeli vardır ve bu bedel ancak ödendikten sonra, yatırımlardan bir getiri elde edilebilir. İşletmenin kurulması için gerekli olan sermaye yatırım sermayesi, işe başlandıktan sonra ilk kazançlar elde edilinceye kadar geçecek süre içerisinde gereken harcamaları yapmak üzere ihtiyaç duyulan para tutarı ise çalışma sermayesi olarak anılmaktadır. Bir işe başlamadan önce, bu iş için gerekli olan sermaye tutarının gerçekçi bir biçimde hesap edilmesi gerekir. İhtiyaç duyulan sermayenin, girişimcinin olanaklarını aşan kısmı, kredi veya çeşitli borçlanma yöntemleri ile de elde edilebilir. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
5. Riske Karşı Sigorta Çevresel belirsizlik, doğal afetler veya krizler gibi beklenmeyen durumları da içine alacak şekilde, pazarda, özellikle dış unsurlardan kaynaklanacak farklılıkları, işletme faaliyetlerini etkileyecek tehdit ve bazen de fırsatları kapsamaktadır. Başarı faktörü olarak riske karşı sigorta, gelişmelere hazırlıklı olma ve değişikliklere uyum sağlamayı ifade eder. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ
A. GİRİŞİMCİLİKTE Yapılan araştırmalar, küçük işletmelerin başarısızlık oranlarının büyük işletmelere oranla daha fazla olduğunu ortaya koymuştur. Başarısızlıkta en önemli nedenlerden biri de finansal sorunlardır. Öte yandan yapılan araştırmalar, KOBİ lerin %57 sinin kuruluştan itibaren ilk beş yılda başarısız olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle KOBİ ler açısından ilk beş yıl çok önemlidir.
A. GİRİŞİMCİLİKTE Kuruluşunun ilk yıllarında piyasadan çekilmek zorunda kalan KOBİ lerin belli başlı başarısızlık nedenleri şunlardır Sağlıklı bir Fizibilite Etüdü nün yapılmamış olması, Yetersiz yönetim ve sermaye, İş bunalımları ve alacakların tahsilindeki sorunlar, Piyasayı yeterince tanımadan işe başlanması Haksız rekabet.
A. GİRİŞİMCİLİKTE Girişimci olmak isteyen kişiler bir takım zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Bunların başlıcaları şöyle sıralanabilir; Günde sekiz saatten çok daha fazla çalışma ile akşam ve hafta sonları dinlenme ortadan kalkacaktır. Özellikle ilk aylarda hatta yıllarda, çok yoğun tempolu bir çalışma olacaktır. Bütün mal varlığı ve sermaye ile ortaklarının parası ve mal varlığı da yok olabilir. Girişimci, ağır bir mali ve finansal yük ve sorumluluk taşımaktadır.
A. GİRİŞİMCİLİKTE Uzun bir süre para sıkıntısı çekebilir. İstenilen gelir düzeyini yakalamak uzun bir süre mümkün olmayabilir. Bütün kararları girişimci tek başına almak zorunda kalabilir. Bir girişimci çoğu zaman tek başına işin patronu olmakla beraber, bir çok çıkar grubu girişimcinin etrafında baskı oluşturacaktır. Girişimcinin iş yoğunluğu ve iş hayatından kaynaklanan stres nedeniyle sağlığı tehlikeye girebilir. Girişimci, iş yoğunluğu nedeniyle kendi özel hayatına, eş ve dostlarına ayıracak zaman bulamayabilir.
A. GİRİŞİMCİLİKTE İşletme Sahibi Yönünden Yönetimin yetersiz oluşu İktisadi depresyon Sermayenin yetersiz oluşu Kişisel şartların uygun olmayışı Varlıkların değerinin düşmesi Rekabet Kredi Verenler Yönünden Yönetimin yetersiz oluşu Dürüst olmayan davranışlar ve hile Sermayenin yetersiz oluşu Aile ve kişisel şartların uygun olmayışı Alacakların tahsil edilemeyişi Rekabet
1. Kuruluş Yerinin İyi Seçilememiş Olması Kuruluş yeri, girişimciler açısından, işletme kurmanın en önemli ve detaylı inceleme ve araştırmayı gerektiren aşamalarından birisidir. Yer seçim kriterleri dikkate alınarak, yapılacak pazar araştırması ve etütlerle belirlenebilecek olan kuruluş yeri ile ilgili detaylı bilgileri kuruluş yeri konusunda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
2. Rekabet Faktörlerinin Dikkate Alınmaması Pazara yeni giren bir girişimci, kendi kaynakları ile birlikte, rakipleri ve piyasa yapısını da dikkate alarak, kendisine bir hedef pazar belirlemelidir. Hedef pazar, işletmenin kaynaklarını yönlendireceği pazar bölümünü ifade etmekte olup, bu bazen pazarın tamamı bazen de, işletme kaynakları yetersiz veya rekabet şiddetli ise, belli bir bölümü olabilir. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
3. Sermaye Yetersizliği Sermaye kavramı, işletmenin kurulup işe başlaması için gereken parasal değeri ifade eden yatırım sermayesi ve işletme faaliyetlerine başladıktan, ilk kazancını elde edinceye kadar geçen süre içerisinde yapılacak ödemeleri karşılamak için gereken işletme sermayesi olmak üzere iki kısımda incelenir GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
3. Sermaye Yetersizliği GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ Girişimcilerin en önemli başarısızlık nedenlerinden birisi, yetersiz sermayedir. Günümüzde, özellikle işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle işletilemeyen, atıl bekleyen veya düşük kapasite kullanım oranıyla çalışan pek çok kuruluş bulunmaktadır. Girişimcilerin bir kısmı, fizibilite etütlerini gerektiği hassasiyetle yapmamakta, bunu bir külfet olarak görmekte, işletme disiplininde koyun ekonomisi olarak da bilinen, başkası kâr ediyorsa ben de ederim anlayışıyla işe girişmektedirler. Bu konuda çoğunlukla, Anadolu nun geneline yayılmış un fabrikaları ve Karadeniz kıyılarındaki balık yağı fabrikaları örnek verilmektedir.
4. Kişisel Unsurlar Girişimcilerin başarısızlıklarında, saydığımız dışsal unsurların yanında, bizzat kendilerinden kaynaklanan bazı eksiklikler de etkili olmaktadır. Kişisel başarısızlık unsurları olarak değerlendirebileceğimiz bu faktörler, iki başlık altında aşağıda incelenmiştir. GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
4.1. Ticaret Bilgisinin Yetersizliği GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ Oysa, yoğun rekabet şartlarında başarılı olabilmek için belli bir bilgi birikimine sahip olmak zorunludur. Bu konuda, teorik eğitimin, pratik uygulama ve tecrübelerle desteklenmesi gerekir. KOBİ girişimcilerinin çoğu teknik kökenlidir; fakat bir girişimcinin belli bir konuda birikime veya beceriye sahip olması çoğu kez yeterli olmamaktadır. Zira, işletmeler artık oldukça karmaşık bir yapıya bürünmüşler, bunun sonucu olarak da, işletme fonksiyonlarının yerine getirilmesi, ayrı ayrı uzmanlıkları gerektirmeye başlamıştır.
4.2. Hazırlıklı Olmadan İşe Başlamak Yeterince deneyime sahip olmayan kişilerin, gereken hazırlıkları da yapmaksızın, zaman zaman bir işe soyundukları görülmektedir. Cesaret girişimci açısından son derece önemli bir niteliktir. Toplumumuzda, girişimcinin sermayesinin yüzde doksanı cesarettir şeklinde yaygın bir görüş vardır. Girişimcinin en önemli niteliklerinden birisi cesaret olmakla birlikte, hazırlıklı olmadan, yalnızca cesaretle iş hayatına atılmak, cesaretin sağlayacağı avantajı da riske dönüştürmek anlamına gelir.