T.C. Sağlık Bakanlığı YOBİS YOĞUN BAKIM BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM KILAVUZU V1.0 T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen Yoğun Bakım Bilgi Sistemleri Projesi kapsamında kullanılan yazılım kılavuzudur. Krizma Yazılım http://www.krizma.com.tr
İçindekiler 1 SİSTEM YAPISI... 3 1.1. GENEL TEKNİK SİSTEM BİLGİLERİ... 3 1.1.1. MİMARİ... 3 1.1.2. VERİTABANI... 3 1.1.3. GÜNCELLEME SÜRECİ... 3 1.1.4. YEDEKLEME SÜRECİ... 3 1.1.5. LOGLAMA SÜRECİ... 3 1.1.6. VERİ SİLME SÜRECİ... 3 1.1.7. GÜVENLİK... 3 1.2. GENEL YAPI BİLGİLERİ... 3 1.2.1. KURUMLAR... 3 1.2.2. PERSONELLER... 3 1.2.3. KULLANICILAR... 4 1.2.4. YETKİLER... 4 1.2.5. İLİŞKİLER... 4 1.2.6. KULLANICI ERİŞİMİ İÇİN EN UYGUN DURUM... 4 1.2.7. HIZLI YARDIM ALMAK İÇİN... 5 1.2.8. Ekran Görüntüsü (Ekran Kırpması) Nasıl Alınır... 5 2 GENEL SAYFA YAPISI... 5 2.1. GİRİŞ LOGIN... 5 2.2. SAYFALARIN GENEL ANALİZİ... 6 2.2.1. ÜST BANT (BANNER)... 6 2.2.2. MENÜ BANDI (MENÜLER)... 7 2.2.3. İÇERİK... 7 2.2.4. ALT BANT (FOOTER)... 8 2.3. PANEL YAPISI... 8 2.4. GRID YAPISI... 8 2.5. ANA GİRİŞ SAYFASI... 9 2.6. İLETİŞİM... 9 2.7. KULLANICI HESAP İŞLEMLERİ... 9 3 AYARLAR... 9 3.1. KURUM AYARLARI... 10 3.2. KULLANICI AYARLARI... 11 3.3. BÖLÜM-BİRİM AYARLARI... 11 3.4. YARDIM AYARLARI... 11 Sayfa 1 / 20
3.5. SİSTEM AYARLARI... 11 4 MODÜLLER ve İŞLEYİŞ... 11 4.1. HASTA KAYIT... 11 4.2. HASTA SKORLAMA... 15 4.3. RAPOR... 17 Sayfa 2 / 20
1 SİSTEM YAPISI 1.1. GENEL TEKNİK SİSTEM BİLGİLERİ 1.1.1. MİMARİ.Net Ortamında C# Dili ile üretilen Web Tabanlı Türkiye nin ilk ulusal Silverlight Projesidir. Bu sebeple Silverlight desteği olmayan makinelerden erişim mümkün değildir. Mimari object oriented mimari olup, Data Layer, Business Layer ve User Layer olmak üzere 3 katmanlıdır. 1.1.2. VERİTABANI Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemlerince kontrol ve host edilen Oracle 11g Veritabanı Sisteminde kayıtlar tutulmaktadır. Sistemin Database sorumluluğu ve sahipliği tamamen Sağlık Bakanlığına aittir. 1.1.3. GÜNCELLEME SÜRECİ Sistemin güncellemesi hizmet akdi devam ettiği sürece Krizma Bilgisayar Yazılım Sistemleri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılacaktır. Bakanlıktan gelen talepler doğrultusunda yapılacak iş analizleri ile oluşturulan iş programları çerçevesinde versiyon değişikliğine ihtiyaç duyulması halinde firma tarafından gereken değişiklik sözleşmeye uygun olarak yapılacaktır. 1.1.4. YEDEKLEME SÜRECİ Bakanlık Serverları ve domaini üzerinden yapılan yayınla ilgili olarak yedekleme Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılacaktır. 1.1.5. LOGLAMA SÜRECİ Üretilen yazılımların arayüzleri vasıtası ile gerçekleştirilen update, insert ve delete işlemleri Loglanarak veritabanında kaydedilmektedir. 1.1.6. VERİ SİLME SÜRECİ Sistem genel olarak verilerin silinmesinden ziyade PASİF Hale getirilmesini öngörmektedir. Ancak işlemlerin silinmesi gerektiğinde silinebilme özelliği olan alanlarda yetkiye bağlı silme işlemi yaptırabilmektedir. Fakat bu silme işlemleri son adımdan başa doğru yapılmak zorundadır. Örneğin bir kurum silinecek ise bağlı birimi varken yetkili kullanıcı dahi silme işlemini gerçekleştiremez. 1.1.7. GÜVENLİK Firma sistem güvenliği için şartnamede geçerli olan tedbirleri almıştır. Dış saldırılar için Server ve Veritabanı güvenliği Bakanlık ilgili birimleri tarafından yürütülmektedir. Güvenlik giriş ile başlar Login ekranlarında Chapta (Doğrulama-Güvenlik Kodu) ile giriş yapılır. Yetkisiz girişler ve yetkisiz işlemler sistem tarafından reddedilir. Diğer güvenlik tedbirleri ve ayarlamaları Bakanlık ilgili birimleri ile ortak olarak geliştirilmektedir. 1.2. GENEL YAPI BİLGİLERİ 1.2.1. KURUMLAR Kurum yapısı olarak Sağlık Bakanlığı Hiyerarşisi ile Kurumlarının ilişkisel bağı esas alınmıştır. Kurumların hiyerarşik yapıda iş ve işlevlerine göre sınıflandırılması yapılmıştır. 1.2.2. PERSONELLER Sayfa 3 / 20
Sistemde kullanıcı olabilmesi için gerçek bir kişinin bilgileri ile eşleştirileceği bir yapı öngörülmüştür. Kısaca Kurumların personelleri olmadan Kullanıcı olunamaz. Personel Yönetiminde değerlendirilen unsur personelin sistemde tekil olması esasıdır. Bu sebeple Kurum tanımı yapıldıktan sonra personel tanımları (TC kimlik tekil numarası esası ile çalışır) yapılmalıdır. Sistem online kullanıcı başvurusunu desteklemez. Kurum yetkililerinin personel-kullanıcı tanımını destekler. 1.2.3. KULLANICILAR Sistemde personel girişi tamamlandıktan sonra programı kullanacak personellerin kullanıcı hesapları oluşturulur. Bu hesap oluşturma yetkisi en üst düzey yetki olmakla beraber kullanımlar başladıktan sonra Kurum yetkililerine devredilebilecek yapıda tasarlanmıştır 1.2.4. YETKİLER Yetki erişimi sadece Yönetici ve/veya sistem yöneticilerinde olacaktır. Kullanıcıların yetkilerini arttırma veya eksiltme Yöneticiler sayesinde yapılacaktır. Yetkiler Rol Bazlı (Unvandan hareketle) otomatik olarak aktarılacağı gibi manuel olarak da sistem yetkileri değiştirilebilecektir. Yetki kullanımda ana kısıt Kendi Kurumu/Merkezi veya bağlı olan alt kurum/merkezler olacaktır. 1.2.5. İLİŞKİLER Kurumlar arası ilişkiler yukarıda anlatılmıştır. Kurum-personel ilişkisi 1-1 ilişkidir. Her Personel sadece 1 kurumun personeli olabilecektir. Kullanıcı Personel yetkisi de aynı şekilde her personele 1 kullanıcı olarak dizayn edilmiştir. Ancak kullanıcıların kurumlarının dışında bir başka kurumda yetkilenmesi söz konusu olabilecektir. Kullanıcı Hasta İlişkisinde durum biraz kompleksdir. Şöyle ki; kullanıcı hasta aramada tüm sistemdeki hastalara erişim sağlayabilirken hastanın bilgilerine erişmede yada kayıt girmede sadece yetkili olduğu kurum ve rolüne (Unvanına göre) hareket edebilir. Sistem KPS (Kimlik Paylaşım Sistemi) ile doğrudan online haberleşme ilişkisine sahiptir. Sistemde kaydedilecek Personel ve Hasta veya Anne bilgileri için Sağlık Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında imzalanan protokole göre Kimlik Numarasından arama vb işlemler yapılabilmektedir. Bu sistem sayesinde TÜİK adres bilgileri de gereken alanlara otomatik getirilebilmektedir. Ancak bu servisin online çalışmasından kaynaklı zaman zaman sistemlerin çalışmaması hali YOBİS dışındaki sebeplerle mümkündür. Bu tür durumlarla karşılaşan kullanıcıya sistem mesaj ile uyarı verir. Kullanıcının kısa bir süre sonra tekrar denemesi istenir. 1.2.6. KULLANICI ERİŞİMİ İÇİN EN UYGUN DURUM Kullanıcıların sistemi en uygun şekilde görüntüleyip verileri en uygun şekilde işleyebilmeleri için aşağıdaki ayarları ve sistem gereksinimlerini sağlamaları gerekir: İnternet erişimi olan PC veya Workstation veya Tablet PC veya SmartPhone Donanımlarından herhangi biri Müdürlüğü ile irtibata geçmesi gerekir. ile irtibata geçerek yerelden erişim imkânının sağlanması gerekir. lgi işlem sorumluları test edebilir. Bu Testlerde alınan değerler İnternet çıkışı sağlayan PC sayısına bölününce minimum kullanıcı başı 800 kbps Download, 25 kbps upload hızı tavsiye edilir. (Hesaplama Örneği) o Test Sonuçları 8 Mbps Download 500 Kbps Upload olan bir Ağda o Kullanıcı Sayısı (İnternete bağlanan PC laptop vb. sayısı) toplamı 10 ise o 8 Mbps / 10 Kullanıcı = 800 Kbps, 500 Kbps /10 Kullanıcı = 50 Kbps Sayfa 4 / 20
güncellemelerinizi yapınız. Güvenlik açıkları oluşturmayınız. o Internet Explorer 7.0 ve üzeri, o Google Chrome 23.0 ve üzeri, o Mozilla Firefox 17.0 ve üzeri kullanılmalıdır. geçilmelidir. Explorer 9.0 versiyonudur. kapatılmalıdır (Disable yapılmalıdır). Ancak daha üzeri seçilen ekran boyutlarının aynı rasyoda olması tavsiye edilir. (Örneğin 1200X800 çözünürlük ekranda kaymalara sebep olur, Büyük / Küçük = 1,33333 rasyolar ve 1024X768 den daha büyük çözünürlükler sağlıklı görüntü sağlar) 1.2.7. HIZLI YARDIM ALMAK İÇİN Kullanıcın istek, talep veya hata bildirimlerini sistematik olarak ilgilisine aktarmaları gerekir. Bu manada Bakanlık yetkilileri ile kullanıcıların haberleşebilecekleri 2 ayrı grup vardır. o Konunun tıbbi içerikli olması durumlarında örneğin spesifik bir durumun sistemde nasıl kaydedileceğine ilişkin tıbbi bir sorunun muhatabı TIBBİ İLETİŞİM den sorumlu birimdir. o İdari sorunlarda muhatap Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Daire Başkanlığıdır. Kullanıcılar iletişime geçerken; o Başvurularını dijital olarak ve yazılı şekilde (E-Posta ile) o Karmaşık bir konu olduğu düşünülüyorsa veya muhatabın konuyu daha net bir biçimde anlaması isteniyorsa mutlaka ekran görüntüsü alınmalıdır. 1.2.8. Ekran Görüntüsü (Ekran Kırpması) Nasıl Alınır cn ) tuşuna basılır. o Bilgisayarında başlat menüsünde paint.exe yazarak Enter tuşuna basar. o Açılan MSPaint Programında doğrudan yapıştır düğmesini seçer veya sağ tıklayarak yapıştır düğmesini seçer veya CTRL+V tuşuna basar. o Dosyayı kaydeder. (Dosyaya isim verme ekranı açılınca mümkünse anlaşılabilir, Türkçe karakter içermeyen ve kısa bir isim verir, dosyayı kolayca bulabileceği bir yere kaydeder. Örneğin Masaüstüne) o Mail Programından göndermeden evvel dosya ekle seçeneğine gelir ve az evvel kaydettiği dosyayı seçerek eler. Gönder tuşuna basar. 2 GENEL SAYFA YAPISI 2.1. GİRİŞ LOGIN Sayfa 5 / 20
Sistem doğrudan erişim adresi https://yobis.saglik.gov.tr web adresidir. Sağlık Bakanlığı ana sayfadan erişim için o Introdan sonra WEB UYGULAMALARI o Sonrasında Türkiye Yoğun Bakım İzleme Sistemi (YOBİS) tıklanır. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Dairesi Başkanlığı web adresinden erişim için o YOBİS butonu tıklanır. Sistem Giriş (LOGIN) Ekranı aşağıdaki şekildedir. Her seferinde değişen güvenlik kodu ilgili alana girilir. (Yanlış girilirse sistem kırmızı renkli yazı ile uyarı verir) Kullanıcı adına oluşturulan Kullanıcı Kodu ve Parola ilgili alanlara girilir. İkisinin de doğru girilmemesi halinde sistem kırmızı renkli yazı ile uyarı verir. Tüm veriler doğru girilince GİRİŞ Tuşuna basılır. Bilgilerini unutan kullanıcıların kendilerine bu bilgileri tahsis eden kuruma başvurusu ile bilgilerine erişimi mümkündür. 2.2. SAYFALARIN GENEL ANALİZİ 2.2.1. ÜST BANT (BANNER) Yukarıdaki bölümü tarif eder. Sistemden çıkış, aktif kurum ve kullanıcı bilgilerinin görüntülendiği bölümdür. Kurum değiştirmek için kurum adına tıklanır. Sayfa 6 / 20
Ekranı ile kullanıcı karşılanır. Burada kurumları yükle butonuna basılır. Ekranından ilgili kurum bulunur ve seçilir. Kurumlar 10 arlı olarak listelendiği için sayfalara bölünmüştür. Sayfanın altında yer alan navigasyon butonları ile ilgili sayfayalar arası gezinti yapılabilir. Yada sütun başlarından gereken filtrelemeler yapılabilir. 2.2.2. MENÜ BANDI (MENÜLER) Her ekranın solunda yer alan yapıdır. Menüler arası geçiş ile ilgili işlem sayfalarına geçilir. Yetkiye bağlıdır. Her kullanıcıda aynı menüler gelmeyebilir. 2.2.3. İÇERİK Sayfa 7 / 20
Menüden seçilen sayfanın içeriğine göre yukarıdaki örnekteki gibi bilgi veya işlem ekranları gelir. 2.2.4. ALT BANT (FOOTER) Sistemin ileriki aşamalarında kullanılabilir. 2.3. PANEL YAPISI Sistemde panel yapısı kullanılmamıştır. 2.4. GRID YAPISI Excel Kullanıcılarının yakından bildikleri bu yapı Listeleme, Tablo Görünümü adlarıyla da anılmaktadır. GRID ekranlarda kullanıcılar Satır ve Sütunlardan oluşan bir yapı ile karşılaşırlar. Örnek ; Gridlerin kullanımı belirtildiği üzere excel programı kullanıcıları için oldukça büyük kolaylıktır. Bilmeyen Kullanıcılar için kısaca bahsedilecek olursa. Sütunlar Üzerine tıklandıkça A-Z ye sıralama veya tersi Z-A sıralama yapabilir Arama-Filtreleme-Süzme Sütun Başlıklarının hemen altında yer alan Kutular yardımı ile yapılır. Bu kutulara girilen ifadenin hemen sağında yer alan anahtar simgesi ifadenin nasıl aranacağını (İle Başlar, İle Biter, İçerir, İçermez, Eşit, Eşit Değil, den Büyük, den Küçük gibi) seçmemize yardımcı olur. Bazı Grid Ekranlarında sütunlara göre gruplama yapılma imkanı vardır. Sayfa 8 / 20
Sütun genişliklerini ayarlama; Sütun başlıklarının sağından (Bitiş ayrım çizgisinden) tutarak sağa veya sola kaydırılması halinde gerçekleştirilir. Sistemde sütun başlıkları sığacak ölçüler ile otomatik geldiğinde bazı veriler dar bir sütun içinde bazıları geniş bir sütun içinde kalabilir. Kullanıcı bunu kişiselleştirebilir. Sayfalama; Ekran ayarları 1024X768 veya uygun rasyoda olan kullanıcılarda içerik bölümünün genelde sol altında Listelenen verilerin sayfa sayfa gösterimi söz konusu olabilir. Bu durumda kullanıcıya Kaç Sayfada veri olduğu, toplam listelenen veri sayısı ve sayfa numaraları gösterilir. Kullanıcı doğrudan sayfaya gidebilir veya ileri, geri tuşları ile sayfalar arasında dolaşabilir. 2.5. ANA GİRİŞ SAYFASI 2.6. İLETİŞİM İletişim için https://organ.saglik.gov.tr adresi kullanılacaktır. 2.7. KULLANICI HESAP İŞLEMLERİ Kullanıcı hesabına ilişkin sorun olması durumunda kendisine kullanıcı erişim bilgilerini tahsis eden kurum ile görüşmelidir. 3 AYARLAR Sayfa 9 / 20
3.1. KURUM AYARLARI Kurum ayarları yetkiye bağlıdır. Kurum tanımlama bölümünde açılan listede ilgili kurum bulunarak güncelleme işlemi yapılabilir. Yeni Kayıt ile yeni bir kurum kaydına geçilir. Aşağıdaki ekran ile karşılaşılır. SEÇMELİ ALANLAR SEÇİLİR Diğer alanlar zorunlu değildir. Sayfa 10 / 20
3.2. KULLANICI AYARLARI Doğrudan sistem yönetiminden yapılır. 3.3. BÖLÜM-BİRİM AYARLARI Birim Tanımlamaları/ayarları yetkiye bağlıdır. Birim tanımlama bölümünde açılan listede ilgili kurum bulunarak güncelleme işlemi yapılabilir. Yeni Kayıt ile yeni bir birim kaydına geçilir. Aşağıdaki ekran ile karşılaşılır. İLGİLİ KURUM SEÇİLİR. Yoğun Bakım Ünite tanımı yapılır. 3.4. YARDIM AYARLARI Sistemde kılavuz harici bir yardım modülüne yer verilmemiştir. 3.5. SİSTEM AYARLARI BİRİM TÜR TANIMLAMA Yetkiye bağlı olarak yapılabilir. 4 MODÜLLER ve İŞLEYİŞ 4.1. HASTA KAYIT Sistemde (Kurumda) var olan hastaların listelenmesi, güncellenmesi veya eklenmesi hallerinde kullanılan ana işlem menüsüdür. Sayfa 11 / 20
Aşağıdaki liste ekranı açılınca işaretli bölümden liste türü seçilir. Bir hasta ile ilgili değişiklik yapılacaksa (Veri girilecek/değiştirilecekse) simgelerinden ilki seçilir. Hasta skor bilgileri görüntülenecekse 2. Ve 3. Simgeler seçilir. Yeni Hasta kaydında aşağıdaki ekranda yer alan TC Kimlik bilgisi girilir, KPS (Kimlik Paylaşım Sistemi MERNİS) SORGULAMA yapılır. Kişi bilgileri ekrana gelmez ise mernis sisteminde geçici bir hata olabileceği düşünülerek kısa bir süre sonra tekrar denenmelidir. Sayfa 12 / 20
Yattığı birim seçilmelidir. Rumuz isteğe bağlı olarak kaydedilebilir. Sayfa 13 / 20
Taburcu edildiyse Taburcu tarih ve saati ile nedeni alanı doldurulmak zorundadır. Sayfa 14 / 20
4.2. HASTA SKORLAMA YOBİS KULLANIM KILAVUZU V1.0 Seçilen hastanın simgesi ile skorlama işlemine geçilir. Hastanın aşağıdaki ekranda girilen skoru kaydedilir. VERBAL YANIT Bölümünden biri seçilmelidir. MOTOR YANIT Bölümünden biri seçilmelidir. GÖZ YANITI Bölümünden biri seçilmelidir. BÜTÜN SKORLARI GÖRMEK İSTERSE SOL MENÜDEN HASTA SKOR SEÇİLİR Sayfa 15 / 20
İstenirse grafik işaretine basılır. HASTANIN SKOR GRAFİĞİNİ GÖRÜNTÜLEME Sayfa 16 / 20
GRAFİK SÜTUN SEÇİLİRSE 4.3. RAPOR Sayfa 17 / 20
TABURCU SONUCUNA GÖRE, SKOR DEĞER ARALIKLARINA GÖRE,TARİH ARALIĞI RAPOR ALINIR. AD SOYAD SÜZÜLEBİLİR Sayfa 18 / 20
Sayfa 19 / 20