Seyahat ve Göçmen Aşıları Dr. Tuna DEMİRDAL İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları AD
Seyahat Dünya Turizm Organizasyonu (UNWTO) 2012 verilerine göre; Dünya da bir milyar insan uluslararası seyahat etmiştir 2013 te bunun %3-4 arttığı sanılıyor 2020 de 1.4 milyar, 2030 da 1.8 milyar olacağı sanılıyor
Göçmen, mülteci Göçmen (immigrant): Bir ülkeden başka bir ülkeye yerleşmek amacıyla gelenler -İki ülke arasında hukuki bir anlaşma Mülteci (refugee) : Din, dil, ırk ya da sınıfsal farklılıktan ötürü ülkesinden ayrılmak zorunda olan, diğer ülkeye sığınıp, o ülke tarafından kabul edilenler, -sığınmacı
Mülteci UN Refugee Agency 2011 verilerine göre 10.4 milyon mülteci var Bunun 8.4 milyonu gelişmekte olan ülkelerde Yaklaşık %20 si gelişmiş ülkelerde misafir ediliyor
Mülteci misafir eden ülkeler
Göçmen ve mültecilerde aşı Her iki grupta da misafir kabul eden ülke kendi ulusal aşı programını uygulamakta Eksik aşılar tamamlanıyor Geldikleri yerde endemik, korunabilir enfeksiyon riski varsa, aşılanmışlar mı? Mültecilerde; ani, beklenmedik, hazırlıksız bir olay, toplu aşılamalar
Mülteci,göçmen aşılaması
Amerika
Avustralya
Kanada
Mülteciler
Mülteciler
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat için algoritm Erişkin yaş aşılarını yaptırmış mı? Hayır Td, polio, MMR, varisella, pnömokok, influenza
Seyahat için algoritm Uluslar arası seyahat edilecek ülke sarı humma aşısı açısından riskli ve aşı yaptırılması koşulunu arıyor mu? Evet + sarı humma aşısı
Seyahat için algoritm Gıda ve içme suyu açısından bir risk var mı? Evet +Hepatit A ve/veya tifo
Seyahat için algoritm Endemik bölgelerde uzun süre (4 haftadan uzun) kalınacak mı? Evet + Hepatit B, kuduz, TDT
Seyahat için algoritm Özel riskler -Sarı humma endemik bölgeye gitme +Sarı humma -Sahra altı Afrika, Hac yolculuğu +Meningokok -G. ve GD Asya da kırsal kesime seyahat +Japon ansefalit -Macera turları (dağcılık, bisiklet..) +HBV, kuduz -Yeni cinsel eş, kontamine hasta sıvı teması +HBV -İlk yardım ve mülteci kampında çalışma +Kolera Gemi yolculuğu, kr. Hastalık +İnfluenza
Sarı humma Sivrisinekle geçer, viral G.Amerika ve B.Afrika da endemik Riskli bölgelerden bazı ülkelere girişte bu aşı istenmektedir Ancak genelde kişinin kendisini koruması için uygulanır
Sarı humma
Sarı humma
Sarı humma B.Afrika kırsalına kuru mevsimde (Temmuz- Ekim arası) gideceklere G.Amerika da ise daha çok yağışlı mevsimde (Ocak-Mayıs arası) yaygın 1970-2002 arasında Amerika ve Avrupa dan bu iki riskli bölgeye gidenlerden 9 olguda enfeksiyon (+), 8 i ölüm 1988 de aşılı olup da enfeksiyon geçiren bir İspanyol kayıtlara geçmiş
Sarı humma Aşısız ve riskli bölgede 2 haftadan daha kalacaklar için; Risk tahmini (matematik modellerde) -B.Afrika risk:50 /100 bin, ölüm10/100 bin -G.Amerika risk 5/100 bin, ölüm 1/100 bin
Sarı humma Seyahatten 10 gün önce yapılır 9 aydan büyük, riskli bölgeye gidenlere uygulanmalı Canlı virus aşısıdır Ama gebelere uygulanabilir
Sarı humma Üç önemli yan etkisi var 1. Çabuk gelişen hipersensitivite ve anaflaksi 2. Aşıya bağlı nörolojik hastalık: Meningoansefalit, GB sendromu.. 3. Aşıya bağlı visserotropik hast: YF ı taklit eden hastalık
Sarı humma 0.5 ml SC 10 yıl koruyucu YF-VAX, Stamaril, Arilvax Diğer canlı aşılarla eş zamanlı veya arada 30 gün bulunmalı İnaktive aşılar, YF aşısı ile beraber veya öncesinde/sonrasında herhangi bir zamanda uygulanabilir
Meningokok Afrika da menenjit kuşağı na ve S.Arabistan a hac için gidenlere 10 gün önceden yapılmalı Seyahat edenlerde risk oldukça düşük Risk: 4 / 1 milyon seyahat bulunmuş Hipersensitivite reaksiyonları öyküsünde kontrendikasyon var ACIP, 2010 yılında bu aşılardan sonra GBS için risk tanımlamasını çıkardı
Meningokok
Meningokok Kuadrivalan konjuge aşılar: 2-3 ay arayla 2 doz, IM, 5 yıl koruyucu, seyahat proflaksisi tek doz --menactra --menveo --nimenrix Kuadrivalan polisakkarit aşı: Tek doz --menovune
Tifo En çok G.Asya ve sonra Asya nın diğer alanları ve Afrika seyahatleri G.Asya da çoklu ilaca dirençli türler Bir haftadan fazla endemik bölgede kalma enfeksiyon riskini arttırır
Tifo Aşılar %100 koruyucu değil (%50-80) --canlı oral, TY21a --PE, Vi polisakkarit aşısı (ViCPS) Canlı aşı; immun yetmezlik, ateşli hastalık ve akut GİS hastalıklarında kontrendike
Tifo PE aşı (=Typhim Vi, Typherix) IM 0.5 mg, tek doz uygulanır, - 2-3 yıl sonra anımsatma dozu Canlı aşı (=Vivotif) Oral; 1,3,5,7. günlerde dört doz - 5 yıl sonra anımsatma dozu -Diğer canlı aşılarla beraber uygulanabilir
Hepatit A Sanitasyon ve hijyenik koşulların düşüklüğü ile doğrudan ilişkili >40 y kişilerde %2 dolayında mortal ob Seyahat dönüşü bir aya kadar işe dönüşü geciktirebilir Amerika da uluslararası seyahat dönüşü en sık rapor edilen enfeksiyon (%15)
Hepatit A
Hepatit A Endemik bölgelere giden her 100 bin kişinin 3-11 inde (1988-2004) yıllarında HAV saptanmış Havrix (720-1440 IU), Vaqta(25-50U) Seyahatten en erken 2 hafta önce alınmalı İkinci doz aynı/farklı marka ile uygbl Uzun korunma süresi için 6-12 ay sonra hatırlatma dozu <1 y güvenli değil
Hepatit A Yaşlı hastalar İmmundüşkünler Kr.KC hastalığı olanlar Kr. hastalık+2 hft dan az seyahat 0.02ml/kg IG ve aşı Tek başına IG 3 ay kadar koruyucu
Hepatit B Herkesin aşılanması hedeflenmiştir Aşısızlarda riske bakılmaksızın aşılama önerilir 0,1,6 aylarda standart şema Acele ediliyorsa 0,7, 21. günlerde uygulanabilir Seyahat edenler için bir risk verisi yok Yüksek endemisite bölgesine gidenler için risk artışı olabilir
Hepatit-B
Difteri, boğmaca, tetanoz Tüm seyahat edenlere DBT ile aşılanmış olmaları önerilir Boğmaca 7 yaş üzeri uygulanmaz Yetişkinde Td şeklinde tek doz önerilir 10 yılda bir tekrar edilmesi gerekir
İnfluenza Genelde mevsimsel influenzanın görüldüğü döneme rastlayan seyahatlerde önerilir Ancak geniş gruplar halinde seyahat edildiğinde yaz ayları da riskli Bunun dışında el yıkama ve alkollü el antiseptiği ön planda tutulmalı
Kızamık-kızamıkçık-kabakulak Aşılanma öyküsü bulunmayanlara seyahat öncesi aşılama önerilir 28 gün arayla 2 doz önerilir Tek dozda da koruyuculuk %95 tir Kızamıkla temas öyküsünde 72 saatte aşı yapmak koruyucu Kızamıkla temas 6 gün içinde ise IG uygulanabilir
Pnömokok Seyahat için spesifik bir öneri yok -Sigara içenlere -Kronik hastalığı (böbrek, AA, KC, kalp..) olanlara -Yaşlılara önerilebilir Konjuge (7 valan) ve polisakkarit (23 valan) aşı var
Polio Aşılama kampanyaları nedeniyle seyahat için risk düşüktür G. ve GD Asya, Afrika ve Orta Doğu da görülme olasılığı var Erişkinde IPV aşısı uygulanır Aşılama bilgisi yoksa, 0,1, 6. aylarda 3 doz Aşılanmışlarda, riskli seyahatte 10 yılda bir
Varisella Birçok ülkede rutin programda yok Bu ülkelere seyahatte sorun yaşanabilir Yetişkinde 4-8 hafta arayla iki doz Amerika da MMRV şeklinde dörtlü aşı Ancak 1-12 y arasında ruhsat almıştır
Tüberküloz Birçok gelişmiş ülkede rutin aşı programında yer almaz TB yaygın bölgeye gideceklere PPD testi sonrasında BCG uygulanabilir FDA QuantiFERON-TB testini 2001 de, QuantiFERON-TB Gold testini 2004 de onaylamıştır, imkan varsa kullanılabilir Amerika, Kanada nın bazı bölgelerini riskli alanlar olarak kabul etmektedir
Kuduz Kuduz yaygın değil, ama dünyanın birçok ülkesinde görülebilir Turistlerde kuduza maruz kalma riski tam olarak hesaplanabilmiş değil Özellikle caddelerdeki köpekler riskli Seyahat öncesi köpek ısırıklarından korunmak için insanlar eğitilmeli
Kuduz Riskli bölgede bulunacaklara verilir Human diploid cell vaccine (HDCV) Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) 0,7,21 veya 28. günlerde Veteriner, riskli alanlarda çalışanlar vs. Ak dozu 0.5 IU/ml altına düşünce ek dozla aşılanırlar
Japon ansefaliti Asya, Batı Pasifik riskli alanlar Tarım yapılan alanlar (pirinç) ve sel baskını olan bölgeler riskli Seyahat edenlerde son 40 yılda 40 olgu Asya ya seyahat edenlerde 1/1 milyon risk Kırsal alanlarda uzun süre kalınırsa her hafta 0.5-2 /100 bin hastalık riski
Japon ansefaliti
Japon ansefaliti Aşı önerisi (ACIP) -Endemik bölgede 1 ay ya da daha uzun süre kalmayı planlayanlara -Bir aydan daha kısa kalacak olan, ama yağmurlu mevsimlerde kırsal alanlarda dolaşacaklara
Japon ansefaliti Amerika da inaktive vero-cell derivesi (JE- VC ve IXIARO) ve inaktive fare beyni derivesi (JE-VAX) lisanslı Avustralya da IMOJEV, canlı atenue -JE-VC, 17 y üzerinde lisanslı -JE-VC 0-28. günlerde 2 doz uygulanır -Bu aşı çocuk ve gebelerde lisanslı değil -Risk sürüyorsa 1 (veya 2?) yıl sonra hatırlatma dozu
Tick-borne encehalitis Dağlık bölgelere seyahat edenlerde İlkbahar ve yaz ayları daha riskli Endemik coğrafya; Orta ve D. Avrupa, İskandinavya, Rusya nın çoğu bölgesi, D. Ve K. Çin dir Bir ay ara ile 2 doz uygulanan aşısı var 3-5 yıl koruyucu Avustralya da rutin şema içerisindedir
Kolera Birçok ülkede seyahat edenlere rutin olarak önerilmez Göçmenler arasında gerekli olabilir Dukoral isimli ölü bakteri aşısı, oral Kolera toksininin non-toksik B subünitinden yapılmıştır Amerika hariç birçok ülkede lisanslı
Kolera Amerika da aşı üretimi yok WHO da 1980 den beri seyahat öncesi rutin aşılamada önermiyor Ancak Kanada gibi ülkelerde aşı bulunabiliyor Özel durumlar dışında önerilen bir aşı değildir
Şarbon Seyahat önerisi olarak, yalnızca, enfekte hayvan ve ürünleriyle tema ihtimali olanlara (veteriner, çiftçi, laboratuvar çalışanı..) Asya, Afrika, Orta ve G. Amerika, G. ve D.Avrupa da bulunacaklar daha riskli HPA Antrax isimli aşı, 4 doz (0,3. hft, 6.hft ve 6. ay) Bir yıl koruyuculuğu var
Teşekkür ederim