YOLCULUK ENFEKSİYONLARI VE YOLCULUK ÖNCESİ BAĞIŞIKLAMA. Dr.Derya Çağlayan

Transkript

1 YOLCULUK ENFEKSİYONLARI VE YOLCULUK ÖNCESİ BAĞIŞIKLAMA Dr.Derya Çağlayan

2 GENEL BİLGİLER-1 Teknolojik gelişmelere bağlı olarak yolculuk oranı hızla artmakta Dünya Turizm Organizasyonu 2006 yılında uluslararası yolculuk yapan kişi sayısı 846 milyon yılları arasında her yıl %6.5 artış

3 GENEL BİLGİLER-2 Yolculuk nedenleri: Turistik İş Eğitim Göç % inde sağlık sorunu % 1-5 oranında tıbbi tedavi, % acil girişim % ölüm oranı Kazalar, kalp hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları(%1-3)

4 GENEL BİLGİLER-3 Ülkemizde seyahat enfeksiyonları çeşitli açılardan önem taşımakta Endemik bölgelere gidecek olan kendi vatandaşlarımızın sağlığı Yolculuk dönüşü ülkemize hastalıkların taşınması Ülkemize gelen turistlerin sağlığı Enfeksiyonların dünya çapında yayılımı

5 GENEL BİLGİLER-4 Dünya Sağlık Örgütü nün uyarısı: Enfeksiyon hastalıkları geçmişe göre çok daha hızlı yayılmakta! Ulaşımın kolaylaşması, Dünya nüfusunun artması, İlaçlara karşı direncin artması, Çevresel şartların giderek kötüleşmesi Tarım alanındaki yoğun çalışmalar

6 GENEL BİLGİLER-5 Dünya Sağlık Örgütü En riskli bölgeler: Orta ve Uzak Doğu Asya, Afrika ve Latin Amerika Türkiye ise DÜŞÜK riskli bölgeler arasında yer almakta

7

8 GENEL BİLGİLER-7 Her yıl DSÖ ve CDC tarafından yenilenmekte YELLOW BOOK

9 GENEL BİLGİLER rehberinde vurgulanan: Doktor,yolcu ve seyahat şirketlerinin sorumlulukları Turist yaşının giderek arttığı Yolculuktan dönen hastalardaki deri problemleri Derin ven trombozu Sıtma ve sarı humma için endemik alanlar

10 SEYAHAT SAĞLIĞI MERKEZLERİ

11 SEYAHAT SAĞLIĞI MERKEZLERİ Seyahat öncesi tıbbi bakı Karşılaşılabilecek hastalıklara karşı önlemlerin alınması DSÖ tarafından belirtilen aşıların uygulanması Kişinin yanında bulundurması gereken ilaçlar ve malzemelere ilişkin bilgi verilmesi Enfeksiyon dışı sağlık problemleri hakkında öneri ve reçetelerin düzenlenmesi Ülkeye döndükten sonra ortaya çıkabilecek hastalıkların tanı ve tedavisi

12 Sarı Humma aşısı yapma ve Uluslararası Aşı Sertifikası düzenleme yetkisi sadece bu merkezlerin yetkisindedir.

13 Ne zaman ve nasıl başvurulmalı? Yolculuktan 4-6 hafta öncesinde, randevu alarak kişiye en yakın seyahat merkezlerinden birine başvurulmalıdır.

14

15 Seyahat öncesi risk değerlendirmesi

16 Temel Bir Sağlık Çantasının İçeriği 1- İlk yardım malzemeleri: Yapışkan bant Antiseptik yara temizleyici Bandajlar Yumuşatıcı göz damlaları Sinek kovucular Antihistaminikler Burun açıcı damlalar Oral rehidrasyon tuzları Basit ağrı kesici (ör.parasetamol) Steril sargı bezi Termometre

17 Temel Bir Sağlık Çantasının İçeriği 2- Güzergaha ve bireysel ihtiyaçlara göre değişen ek malzemeler: İshal önleyici ilaçlar Antifungal ve antibakteriyal pomatlar, tozlar Sıtma önleyici ilaçlar Antiasitler Orta etkili laksatifler Lateks kondom Geçmişteki bir hastalıkla ilgili ilaçlar Yatıştırıcılar Steril şırınga ve iğneler Su temizleme tabletleri

18 Sürekli yanlarında taşıyacakları çantalarda; Hastalıklarıyla ilgili bilgi ve doküman Sürekli kullanılan ilaçlar

19 Ayrıca ; Diş hekimi ile görüşme Protez ve lens gibi malzemelerin yedeği Yolculuk sigortası ve poliçeler

20 AŞILAR DSÖ 1957: sarı humma, çiçek, kolera En son çiçek hastalığı endemisi: : Çiçek aşısı sertifikası zorunluluğu kaldırıldı 1988, Kolera aşısı zorunlu aşılar listesinden çıkarıldı Yıllık DSÖ yayını : Uluslararası Seyahat ve Sağlık CDC önerileri: internet sitesinden yayınlanmakta

21 SARI HUMMA Flavivirüs genusunda, nm çaplı RNA virüsü Aedes ve haemagogus cinsi sivrisineklerle bulaş Ateş ve sarılık Karaciğer ve böbrek bozuklukları,koma 7-10 gün içinde olguların %20-50 si kaybedilir Özgül tedavisi yok

22 SARI HUMMA AŞISI 17 D suşu, canlı-atenüe aşı (YF-Vax) 0.5 ml, cilt altı Koruyuculuğu 10.günde başlar ve 10 yıl sürer % 2-10 baş ve kas ağrısı, ateş <9 ay çocuklara, Yumurta-tavuk-jelatin proteinlerine alerjisi olanlara, Gebe ve bağışıklık yetmezliği olanlara yapılmamalı!

23 Sarı Hummanın Endemik OlduğuBölgeler AFRİKA GÜNEY AMERİKA

24 Sahra altı Afrika ve tropikal güney Amerika Afrika da 50/ kişi hastalığa yakalanır ve 10/ ölür Amerika da 10 kat daha az arasında endemik bölgelerin tümündeki ölüm oranı: / kişi

25

26

27 CDC ÖNERİSİ Benin Burkina faso Kamerun Kongo Gabon Gana Nijer Ruanda Togo Liberya Mali Moritanya

28 Etken V.cholerae KOLERA Sulu diyareye neden olur Kontamine yiyecek ve sularla bulaşır 1988 de aşı sertifikası zorunluluğu kalktı Hindistan,Pakistan,Kenya ve Tanzanya sınırlarında aşı belgesi halen istenmektedir

29 KOLERA AŞILARI Parenteral inaktif aşı : Koruyuculuk oranı % ve etki süresi 3-6 ay Oral inaktif aşı: V.cholerae rekombinan B subünit kolera toksini ve 42. günlerde Koruyuculuk oranı % yıl sonra rapel Oral canlı aşı: Tek doz, yemekten 1 saat önce Koruyuculuk oranı %62-100, yan etkileri az

30 Ancak, bu aşıların hiçbiri V.cholerae O139 serogrubuna karşı koruma sağlamamaktadır. Sağlık koşullarına uygun gıda ve su kullanımı korunmada daha etkilidir!!!

31 POLYOMİYELİT Etken 28 nm çapında RNA virüsü SSS ni tutarak gevşek felçlere ve ölümlere neden olabilir Gelişmekte olan ülkelerde halen tehlikeli Afganistan,Pakistan,Hindistan,Nijerya, Kongo

32 POLYOMİYELİT AŞILARI Canlı oral (OPV) ve inaktif parenteral (İPV) Riskin yüksek olduğu bölgelere gideceklere Önceden aşılanmışlar (3 doz OPV/ 4 doz İPV) Tek doz rapel (OPV/İPV) Daha önceden aşılanmayanlar İlk 2 doz İPV + sonraki 2 doz OPV Yolculuk için 4 haftadan az süre varsa ilk doz aşı mutlaka yapılmalı Gebelere ve bağışıklık yetmezliği olanlara inaktif aşı yapılmalıdır

33 TETANOZ-DİFTERİ Rusya ve bağımsızlığını yeni elde etmiş ülkelerde difteri salgınları Tetanoza bağlı ölümler daha sıklıkla yenidoğan ve 45 yaş üstü kişilerde gözlenmekte Seyahat rapel doz için iyi bir fırsat Yedi yaşın üzerinde Td aşısı uygulanır Bu aşıdaki difteri toksoidi DBT aşısının % si kadardır

34 KIZAMIK Ülkemizde kızamık aşısı, 2006 daki yeni düzenleme ile 12.aydan itibaren yapılmakta Riskli bölgelere gitmeden önce, Kızamık aşısı yapılmamış Hastalığı geçirmemiş olanlara tek doz aşı yapılmalıdır Bağışıklık yetmezliği ve gebe olanlara yapılmaz!

35 TİFO Etken: Salmonella typhi Kötü hijyenik koşullar ve temiz olmayan gıda ve içecekler ile bulaş Gelişmekte olan ülkelerde endemik Hindistan,Mısır,Fas,Batı Afrika ve Peru yüksek riskli ülkeler Meksika,Haiti,Kuzey Afrika ve İran orta riskli ülkeler

36 TİFO AŞILARI Parenteral inaktif aşı : 4 hafta arayla 2 doz, 0.5 ml kas içine 2 yaş altı çocuklara da uygulanbilir Antikor oluşumu 14 gün sonra başlar Korumanın devam etmesi için 3 yılda bir rapel; Koruyuculuk % Yan etkiler: Baş ve kas ağrıları, ishal Ty21a oral canlı-atenüe aşı : (Vivotif, Typhoral) günlerde birer kapsül, Koruyuculuğu % yılda bir rapel Antibiyotikler,meflokin ve OPV ile beraber verilmemeli Gebeler, bağışıklık yetmezlikli ve akut/kronik sindirim bozukluğu olanlara yapılmaz Parenteral Vi kapsüler polisakkarit aşı: (Typhim Vi,Typherix) Tek doz 0.5 ml kas içine 2-3 yılda bir rapel Daha önceden aşılanmamış ve acil olarak seyahat edecekler için çok uygun

37 MENENGOKOKSİK MENENJİT Afrika da Sahra çölü nün altı, batıda Moritanya ve doğuda Etiyopya ya kadar olan bölge menenjit kuşağı N.menengitidis serogrup A ve C ile epidemi Epidemiler Nepal, Hindistan, Moğolistan, Suudi Arabistan, Orta ve Doğu Afrika da sık Riskli bölgelere gideceklere tek doz kuadrivalan aşı (A/C/Y/W-135), cilt altına 0.5 ml önerilir

38 KUDUZ Güney Amerika, Afrika ve Güney doğu Asya da endemik Hindistan, Nepal, Filipinler, Tayland en riskli bölgeler Tarla işçileri,hayvanlarla uğraşanlar, küçük çocuklar, sırt çantası ile gezen maceracılar veya mağara gezginleri gibi risk grubu olabilecek kişilere günlerde 3 doz HDCV aşısı 1ml kas içine; koruyuculuk 2 yıl

39 Etken Arbovirüs ler JAPON B ANSEFALİTİ Culex ve Aedes cinsi sivrisinekler ile bulaş,ısırıkları ağrılı Çin, Hindistan, Japonya, Kore, Doğu Rusya, Güneydoğu Rusya da endemik Hastalık % 30 ölümcül, yaşayanlarda %70-80 oranında nörolojik sekel Özgül tedavisi yok

40 JAPON B ANSEFALİTİ AŞISI Endemik kırsal bölgelere gidecek turistler 2 haftadan uzun kalış durumunda günlerde 3 doz aşı 1 ml, cilt altı Koruyuculuk %91 ve 3 yıl kadar sürmekte Yan etkileri: %20 Miyalji, ateş, baş ağrısı, kaşıntı, %10 ürtiker, anjiyoödem, solunum zorluğu 1 hafta sonra dahi görülmekte bu nedenle 10 gün önce aşılama yapılmış olmalıdır JE-VAX

41 İNFLUENZA VE PNÖMOKOK AŞILARI İnfluenza aşısı, kardiyovasküler, pulmoner, renal, metabolik hastalığı ve bağışıklık yetmezliği bulunanlara önerilir Pnömokok polisakkarit aşısı, kronik akciğer hastalığı, iskemik kalp hastalığı, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği, bağışıklık yetmezliği olanlara, alkoliklere, transplantasyon yapılanlara ve splenektomili kişilere önerilir

42 VEBA Yakın zamanda Hindistan da bubonik ve pnömonik veba epidemisi Asya, Güney Amerika ve Afrika da sporadik Ekolojistler, saha çalışanları gibi riskli gruplara aşı önerilir 4 hafta arayla 2 doz aşı, 3 ay sonra rapel Endemik bölgelere gideceklere 500 mg tetrasiklin 4x1 ya da 100 mg Doksisiklin 2x1 önerilir

43 HEPATİT AŞILARI-1 Yolculukta meydana gelen hepatitlerden en sık görülen enfeksiyon: Hepatit A Kontamine yiyecek ve sularla bulaşır Gelişmekte olan ülkelere yolculuk yapan duyarlı kişilere bulaşma oranı % 3-20 Hepatit A aşısı yetişkinlere 1440 Ü, 2-18 yaş arası çocuklara 720 Ü kas içine uygulanmalı Yolculuğa 4 haftadan az süre varsa, aşı ile eş zamanlı olarak 0.02 ml/kg dozda immünglobülin,

44 HEPATİT AŞILARI-2 Hepatit B gelişmekte olan ülkelerde yaygın Rekombinan hepatit B aşısı veya aylarda kas içine önerilir Hızlı korunma için hiperimmün gamaglobülin 0.06 ml/kg kullanılabilir Son çalışmalarda 0, 7,21. günlerde aşı uygulanmasıyla başarılı sonuçlar bildirilmekte Kombine hepatit A ve B aşısıyla etkin ve ekonomik korunma sağlanabilir

45 SITMA Enfekte dişi anofel sivrisineklerin sokmasıyla ya da kan ürünleriyle bulaşır P.vivax subtropikal bölgelerde, P.falciparum tropikal bölgelerde sık 100 ün üzerinde ülkede, her yıl milyon olgu Turistik gezi yapanlardan yılda 30 bin kişi sıtmayla karşılaşmakta

46 SITMA arası ABD ne 7944 olgu bildirilmiş: %62 Sahra altı Afrika %19 Asya %16 Güney Amerika %3 diğer bölgeler Ölen 43 olgunun %80 i Sahra altı Afrika dan ve P.falciparum a bağlı

47 Sıtmanın Endemik OlduğuBölgeler Doğu yarımküre Batı yarımküre

48 Meflokine karşı direnç: Tayland ın sınır bölgelerinde,papua Yeni Gine,Tropikal Afrika nın bazı bölgelerinde

49 Profilaksi İlk seçenek İkinci seçenek Diğer Klorokine duyarlı Klorokin Meflokin Doksisiklin Klorokine dirençli Meflokin Doksisiklin Atovaquone+ proguanil (Malaron) Klorokine ve Meflokine dirençli Doksisiklin Atovaquone+prog uanil

50 Sıtma kemoprofilaksi uygulamaları

51 SİVRİSİNEKLERLE MÜCADELE İyi korunmuş alanlarda kalmak Açık renkli ve kapalı giysiler %20-50 konsantrasyonda N,Ndietil-3-metilbenzamit(DEET) içeren losyonlar ile 4-8 saatlik koruma

52 Permetrin veya deltametrin sürülmüş giysiler ile 8 saat, cibinliklerle ise 4 ay süren koruma Havalandırma sistemleri ve pervaneler sıtma insidansını azaltmada etkili

53 TURİST DİYARESİ ETKENLER Bakteriler E.coli Campylobacter Salmonella Shigella Aeromonas Plesiomonas Diğer Protozoa Giardia lamblia Entamoeba histolytica Cryptosporidium Cyclospora cayetanensis Virüsler Rotavirüs Enterovirüsler

54 TURİST DİYARESİ İÇİN RİSKLİ BÖLGELER

55 TURİST DİYARESİ-3 TEDAVİ: Kaybolan sıvı yerine konulmalı Bizmut salisilat günde 4 kez 2 tablet Loperamit 4-6 saatte bir 1 tablet Ateş ve kanlı ishal varsa kullanılmamalı!! Antibiyotikler : Siprofloksasin veya Levofloksasin ile 3 günlük tedavi önerilmekte Yeni çalışmalarda rifaksimin ile başarılı sonuçlar İnvaziv E.coli enfeksiyonlarında kullanılmamalı!!

56 TURİST DİYARESİ-4 KORUNMA: Sık el yıkanması veya alkol bazlı dezenfektanların kullanılması Çiğ gıdalar, soğuk soslar ve açık büfe yemeklerden uzak durulmalı Meyveler kişinin kendisi tarafından soyulmalı Kaynatılmamış, açıktaki sular tüketilmemeli Buzlu içeceklerden kaçınılmalı

57 Suyun dezefeksiyonu Kaynatma Klor* veya iyot tabletleri** Su filtreleri *Suyun ısı ve Ph değeri ile etkinliği azalabilir **İyot tabletleri gebelerde, tiroit hastalarında ve alerjisi olan hastalarda kullanılmamalı Cryptosporidium a etkisiz kalabilir

58 Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Dünyada her yıl yaklaşık 340 milyon CYBH enfeksiyonu vakası bildirilmektedir HIV ve HBV enfeksiyonları HSV ve HPV enfeksiyonları Sifiliz, şankroid Klamidya, gonore enfeksiyonları 2005 yılı raporunda: Yaklaşık 40 milyon insanın HIV ile enfekte olduğu bildirilmekte

59 Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Özellikle Sahra altı Afrika da yaygın olmakla birlikte son zamanlarda Avrupa ve Asya da da sıklığı giderek artmakta HIV enfeksiyonu

60 Turistlerin %25-50 si yolculuk sırasında yeni bir eşle birlikte olmakta KORUNMA Eğitim Lateks kondom HIV,gonore,klamidya,...HSV 9-nonoxynol önerilmemekte

61 İnternette seyahat sağlığı ile ilgili ulaşılabilecek siteler:

62

63

64 TELE SAĞLIK Aralık 2006 da kurulmuştur. İstanbul Karaköy de 24 saat kesintisiz hizmet vermektedir. Başhekim, doktor, hemşire, sağlık teknisyeni mevcuttur

65 Marmara ve Ege bölgesinde seyir halinde bulunan Türk ve yabancı hava ve deniz araçlarına yönelik ulusal ve uluslararası düzeyde uzaktan sağlık hizmeti veren yetkili bir merkezdir.

66 Tele Sağlık Merkezi İş Akış Şeması İletişim Görevlisi Çağrıyı Karşılar Özel Program ile Sisteme Kaydeder Hasta ve Gemi Bilgilerini Alır Adı, Soyadı,Doğum Tarihi, Telefon, T.C.Kimlik No, Geminin Mevkisi ve İMO Numarası Telefonu Merkezimiz Doktoruna Aktarır Doktorumuz Hastanın Durumunu Değerlendirir Doktorumuz Tıbbi Tavsiyelerde Bulunur

67 Doktorumuz Tıbbi Tavsiyelerde Bulunur Tahliye Gerekli mi? Evet Karada 112 ve İlgili Kurum ve Kuruluşlarla İletişime Geçilir Hayır Kurum ve Kuruluşlarla Koordinasyon Sağlanır Hastanın Tahliiyesi Gerçekleştirilir Operasyon Tamamlandı

68 Sabrınız için teşekkürler