KADINLARDA KORONER GİRİŞİMİN ÖZELLİKLERİ ve SONUÇLARI Doç. Dr. Neşe Çam Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi
Kardiyovasküler hastalıklar kadınlarda en sık ölüm nedeni Kalp hastalığı Serebrovasküler hastalık AC kanseri KOAH Pnömoni Meme kanseri Kazalar Diyabet Over kanseri Ölüm (1000)
KVH nedenli ölümler kadınlarda erkeklerden daha fazla Bunu ancak doktorların 1/5 i biliyor
Kalp hastalıklarının tanı ve tedavisindeki cinsiyete bağlı farklılıklar ilk kez 1991 yılında Ayanian tarafından ortaya konmuş. Kadınlara daha az diagnostik koroner anjiyografi ve koroner revaskularizasyon uygulandığı saptanmış.
Yentl Sendromu: Kadınlarda KAH a doktorlar tarafından daha az ilgi gösterilmesi Nedenleri Kadınlardaki göğüs ağrısının önemsenmemesi KAH ın kadınlarda daha masum bir seyir izlediğinin düşünülmesi Kadınların koronerlerinin çoğunlukla revaskularizasyona uygun olmaması
Büyük çalışmaların çoğunda kadın hasta oranları ancak %30 larda!
Kardiyovasküler mortalite trendi kadın Ölüm (bin) erkek Yıl
PKG uygulanan hastada risk saptaması Hasta ile ilişkili faktörler Diyabet Prosedür/ Lezyon ilişkili faktörler Korunmasız ana koroner SVG Bifurkasyonlar KTO ÇDH Renal yetersizlik Kalp yetersizliği Cinsiyet Yaş Klinik prezantasyon AMİ ŞOK AKS
Elektif PKG lerde cinsiyet 1980-1990 yılları arasında kadınlarda İşlem başarısı daha düşük Hastane-içi mortalite daha yüksek Komplikasyon oranları daha yüksek
Elektif PKG sonrası kadın ve erkeklerde hastane-içi ve geç dönem mortalite kıyaslaması Lansky AJ. Circulation 2005;111:940-953
Kadınlarda PKG sonuçları neden farklı? Tanı daha geç konuyor, daha yaşlılar Daha yüksek risk profiline sahipler Diyabet sık Koroner damar çapları küçük Damarlar daha kıvrımlı Normal EF ye rağmen düşük debi sık Kanama komplikasyonları daha sık
Cypher çalışmaları: 270 günde HDR TÜM lezyon ve hasta subgrup larında % 70-80 yarar
İlaç Salınımlı Stentlerin kadınlarda yararı Restenoz HDR Restenoz HDR
TAXUS WOMAN ÇALIŞMASI (9763 hasta) TAXUS-I, II, IV ve ATLAS Çalışmaları 2271 hasta ARRIVE-I ve ARRIVE-II REGISTRY 7492 hasta Mikhail GW JACC 2010;3:1250-259
PSS uygulanan kadın ve erkeklerde sonuçların karşılaştırılması (5 yıllık) Kadın (n=665) Erkek (n=1606) Mortalite %2.8 %1.9 0.54 Mİ %1.86 %1.6 0.42 Stent trombozisi %0.33 %0.57 0.13 HDR %2.85 %2.67 0.67 p değeri Mikhail GW JACC 2010;3:1250-259
PSS uygulanan kompleks hasta/lezyon grubunda sonuçlar Kadın (n=1528) Erkek (n=3266) P değeri Mortalite %4.82 %3.74 0.02 Mİ %2.15 %1.99 0.64 Stent trombozisi %1.77 %1.74 0.93 TLR %5.82 %4.6 0.02 Kompleks hasta/lezyon: Lezyon uzunluğu>28mm., referans çap<2.5mm., ISR, çok damar stentleme, bifurkasyon lezyonları, AMİ, renal hastalıklar, ven geftleri, KTO Mikhail GW JACC 2010;3:1250-259
ST-Elevasyonsuz AKS larda tedavi yaklaşımı ve sonuçları Kadın vs Erkek
NSTEMI kiniği ile başvuru kadınlarda erkeklere göre anlamlı fazla %25 p=0.005 %16 Kadın Erkek
AKS Hastalarında KAH Yaygınlığı KADIN ERKEK Yok Tek DH 2-DH 3-DH Yok Tek DH 2-DH 3-DH
AKS hastalarında KAH ciddiyeti KADIN ERKEK Non-kritik KAH prevalansı (%) Non-kritik KAH varlığı (darlık<%50) Tüm ST-segment depres.(+) CK-MB/Trop.(+) Tüm ST-segment depres.(+) CK-MB/Trop.(+)
ST-Elevasyonsuz AKS lerde invaziv ve konservatif tedavi yaklaşımı Çalışma İnvaziv Konserv. Odds Oranı Ölüm veya Mİ İnvaziv daha iyi Konservatif daha iyi Mehta SR JAMA 2005;293:2908-17
AKS: Randomize, kontrollü çalışmalarda konservatif ve invaziv yaklaşımın kıyaslanması Kadın Daha iyi TACTICS TIMI-18 Erkek n=2220, %34 kadın) Fark yok RITA-3 n=1810, %38 kadın İnvaziv Yaklaşım Daha iyi TACTICS TIMI-18 RITA-3 FRISC-II Daha kötü FRISC-II n=2457, %30 Glaser et al. JAMA 2002;288:3124-129 Lagerqvist JACC 2001;38:41-48 Clayton. Eur Heart J 2004;25:1641-58
Yüksek-riskli subgruplar Ölüm veya AMİ Sayı Odds Oranı İnvaziv daha iyi Konservatif daha iyi
TACTICS TIMI 18 Ölüm,Mİ veya AKS ile rehospitalizasyon KADIN İnvaziv daha iyi Konservatif daha iyi Glaser et al JAMA 2002
2007 ACC/AHA USAP/NSTEMI KILAVUZU Sınıf-I Öneri Yüksek riskli kadınlarda invaziv yaklaşım konusundaki öneriler erkeklerdeki önerilere benzerdir Düşük riskli kadınlarda konservatif tedavi yaklaşımı önerilmektedir
AMİ ve Primer Perkütan Koroner Girişimler Kadın vs Erkek
Kadında Primer PKG Trombolitik Tedaviye üstün Primer PTCA ile Trombolitik Tedaviyi karşılaştıran 10 randomize çalşmanın metaanalizi 30 günlük ölüm veya Mİ Subgrup PTCA TT RR 1000 vakada ( n=1348) (n=1377) önlenen olay Yaş<60 %4.3 %8.2 0.48 41 Yaş 60-70 %6.3 %12.8 0.51 64 Yaş>70 %13.3 %23.6 0.43 118 Erkek %5.7 %12.2 0.53 61 Kadın %11.7 %16.4 0.29 82 Diyabet %9.2 %19.3 0.52 97
Primer PKG sonrası hastane-içi ve geç sonuçların erkek ve kadınlarda kıyaslanması
Primer PKG sonrası cinsiyetin etkisi The NY State Coronary Angioplasty Database 1997-1999 9.015 hasta, 2619 (%29) kadın Erkek Kadın p değeri Hasta sayısı 6.396 2619 Yaş 59±12 66±13 <0.01 Hipertansiyon %52 %64 <0.01 Diyabet %15 %23 <0.01 PVH %5 %8.1 <0.01 Killip II-IV %9 %15 <0.01 Kardiyojenik Şok %3.1 %5.8 0.02 Stent kullanımı %79 %76 <0.01 Hastane-içi ölüm %3.4 % 6.7 <0.01 Çok değişkenli analiz sonrsı cinsiyet ölümle ilişkili bulunmamıştır
Primer PKG uygulanan hastalarda sonuçların cinsiyetle ilişkisi 2003-2008 yılları arasında girişim yapılan 8771 hastalık registry OR (%95 GA) Kadın/Erkek Düzeltilmemiş (n=8771) Düzeltilmiş (n=4262) Ölüm 1.79 (1.45-2.22) 1.30 (0.98-1.72) Vaskuler komplikasyon Prosedür sonrası transfüzyon 2.13 (1.75-2.59) 1.65(1.26-2.14) 2.84 (2.48-3.24) 1.88 (1.57-2.24) Kadınlar daha yaşlı ve ko-morbiditeleri daha fazla Sonuç:Yaşa ve ko-morbiditelere göre düzeltme yapıldıktan sonra hastane-içi mortalitede cinsiyet açısından anlamlı fark kalmamıştır. Ancak kadınlarda kanama ve vaskuler komplikasyonlar anlamlı fazla bulunmuştur. Jackson EA. Am Heart J 2011;161:106-112
Tüm çalışmalarda kadınlarda PKG sonrası vasküler komplikasyon oranları çok daha yüksek saptanmıştır.
Vasküler komplikasyonlar azalıyor J Inv Cardiol 2007;369-72
Kadınlarda Girişim yeri hematomları Retroperitoneal kanamalar Transfüzyon gerektiren kanama komplikasyonları erkeklere göre 2 kat fazla Lansky AJ Circulation 2005
Kadınlarda PKG sonrası vasküler komplikasyonlar fazla vaskuler komplikasyonlar çalışma kadın erkek erkek Circulation2005;III:940-53
Northern New England PCI Registry 2002-2007 13.653 kadın (%29.2) 32.334 erkek (%70.8) Primer sonlanma noktası Girişim yerinde cerrahi gerektiren komplikasyon Transfüzyon gerektiren kanama Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
Kadınlarda artan yaş ile kanama/vasküler komplikasyon riski anlamlı artmaktadır Kanama/vaskuler komplikasyon (%) 7 6 5 4 3 2 1 0 artış trendi için p<0.001 <50 50-59 60-69 70-79 >80 Yaş Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
Kadınlarda VKİ ne kadar düşük ise kanama ve vasküler komplikasyon riski o kadar fazla 6 Kanama/vaskuler komplikasyon (%) 5 4 3 2 1 0 p=0.002 VKI-1 VKI-2 VKI-3 VKI-4 VKI-5 Vücut Kitle İndeksi Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
PKG uygulanan kadınlarda kanama ve damar komplikasyonunun öngörücüleri Odds oranı (%95 GA) p Risk artışı Yaş 60-69 2.12 (1.42-3.19) <0.001 Yaş 70-79 2.42 (1.63-3.61) <0.001 Yaş>80 3.28 (2.18-4.94) <0.001 Renal Yetmezlik NSTEMİ Kardiyojenik şok 8F sheath Floroskopi kullanılmaması 1.89 (1.31-2.73) 1.55 (1.23-1.94) 3.10 (2.01-4.81) 2.23 (1.77-2.84) 1.44 (1.14-1.83) <0.001 <0.001 <0.001 <0.001 0.003 Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
PKG uygulanan kadınlarda kanama ve damar komplikasyonunun öngörücüleri Risk azalması Odds oranı (%95 GA) p ÖncedenPKG 0.62 (0.49-0.77) <0.001 Önceden CABG 0.62 (0.46-0.84) 0.002 Kapatma cihazı 0.72 (0.59-0.89) 0.002 Bivalirudin 0.48 (0.35-0.67) <0.001 Dislipidemi 0.80 (0.67-0.96) 0.01 Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
Kanama/vask. komplikasyon olan ve olmayan kadınlarda hastane-içi major istenmeyen olay sıklığı Kanama/VK olan (n=616) % (n) Kanama/VK olmayan (n=13.037) % (n) p İnme 1.3 (8) 0.4 (46) <0.001 Mİ 1.8 (11) 0.9 (111) 0.016 Ölüm 6.2 (38) 1.7 (222) <0.001 MKO 8.0 (49) 2.8 (360) <0.001 Circ Cardiovasc Intervent 2009;2:423-29
PKG sonrası kanama/vasküler komplikasyon gelişenlerde hastane-içi MKO sıklığı fazla Nedeni: Kanama veya VK nedeni ile cerrahi girişim Antiplatelet tedavinin kesilmesine Kan transfüzyonuna Anlamlı anemiye Uzamış hospitalizasyona neden olabilir
ACUITY Çalışması: PKG uygulanan kadınlarda kanama Major kanama TIMI major TIMI minör Transfüzyon