LUMBAL DİSKOPATİYE k BAĞLI KRONİK AĞRININ TEDAVİSİNDE EGZERSİZİN ETKİSİ FZT. MUSTAFA SOL
ANATOMİ VE BiYOMEKANİ Vertebra Spinal disk Ligamentler Spinal kord Spinal sinirler
İnsanda 23 adet intervertebral disk bulunur. İNTERVERTEBRAL DİSK
İNTERVERTEBRAL DİSK Diskin üç komponenti vardır 1. nukleus pulposus 2. annulus fibrosus 3. end-plate Nukleus pulposus Etrafı fibrokartilajla çevrilmiş, su içeriği yüksek, proteoglikan matriksten oluşan bir çekirdektir.. Proteoglikan nukleusun kollajen lifleri arasındaki boşlukları doldurarak nükleusun su tutma kapasitesini oluşturur. Yaşla beraber nükleusun su tutma kapasitesi azalır. 3.deka<an sonra kademeli olarak sıvı kaybı ve beraberinde fibroz oluşumu görülür. Erken yaşlarda nükleusun su içeriği ortalama %88 iken bu oran yaşlanma ile beraber %70 lere düşer.
İNTERVERTEBRAL DİSK Annulus fibrosis FibrokarJlaj özellikteki annulus diskin en sağlam bölümüdür. Annulus fibrozisi oluşturan kollajen lifler birbirine çapraz yönde seyreder ve 120 açıyla birbirlerini keserler. Bu çapraz dizilim annulus fibrozisin bükme ve torsiyonel kuvvetlere dayanabilmesini sağlar. Annulus fibrozis en dıştaki lameller anterior ve posteriordaki ligamentlere karışarak annulus fibrozisin ligamentöz kısmını oluşturur. Sharpey lifleri ile doğrudan doğruya vertebra korpusuna sıkıca tutunur. Bu lifler vertebral korpuslar arasındaki harekej sınırlar.
İNTERVERTEBRAL DİSK Diskin beslenmesi Diskin beslenmesi annulus etrafındaki kan damarlarından ve end-platelere yakın kapiller yataklardan difüzyon yoluyla sağlanır. Bazı araştırmalar düzenli egzersiz yapılması halinde diskin genel yapısını korunabileceğini ve özellikle diskin beslenmesinin daha iyi sağlanabileceğini göstermiştir.
LİGAMENTLER Anterior longitudinal ligaman: Atlasın anterior tüberkülünden başlar, sakruma kadar uzanır. Vertebra gövdelerinin ve intervertebral disklerin anterior yüzlerine sıkı bir şekilde yapışır. Yukarıdan aşağıya doğru genisliği artarak uzanır. Yüzeyel lifleri birkaç vertebra boyunca uzanırken, derin lifleri peş peşe gelen vertebra gövdeleri ile intervertebral diskleri birbirine bağlanmasını sağlar. Kalınlığı en fazla dorsal bölgededir.
LİGAMENTLER Posterior longitudinal ligament: Vertebra korpuslarının posterior yüzlerinde, aksisten sakruma kadar kanalis vertebralis boyunca uzanır. Yukarıdan aşağıya doğru giderek daralır. Üst ucu tektoriyal membran ile devam eder. Ligamanın kenarları düzensiz seyreder. Lifleri laterale uzanarak intervertebral disklerin anüler lifleri ile birleşir. Vertebra gövdelerinin posterior yüzlerinden anterior internal vertebral venöz pleksusa kavlan bazivertebral venlerle ayrılırlar.
LİGAMENTLER Supraspinal ligamanlar: Yedinci servikal vertebradan sakruma kadar olan vertebraların spinöz proseslerini birleşjrirler. Yukarıda ligamentum nuchae ve anteriorda interspinal ligamanlarla devam ederler. Ayrıca yukarıdan aşağıya doğru giderek kalınlaşırlar. İnterspinal ligamanlar spinöz proseslerin başlangıç noktalarından uç1arına kadar yukarıdan aşağıya doğru uzanan ince membranöz yapılar olup lomber bölgede daha belirgindirler. İntertransvers ligamanlar: Transvers prosesleri birleşjrirler. Bu ligamanlar servikal ve lomber bölgelerde flamentöz yapıda iken dorsal bölgede belirgin kordonlar meydana gejrirler.
LİGAMENTLER Ligamentum flavum: Laminaları birbirleri ile birleşjrir. Üs<eki laminanın anteroinferior yüzünden al<aki laminanın posterosüperior yüzü arasında. Lateralde ise orta ha<an arjküler kapsüle doğru uzanır. Orta ha<a venöz yapıların geçişini sağlayan boşluklar vardır. Servikalden lomber bölgeye doğru kalınlığı giderek artar. Artiküler kapsüller yapılar: Superior ve inferior arjküler proseslerin oluşturduğu eklemleri çevrelerler. Servikal bölgede daha zayıf yapıdadırlar.
KASLAR Lumbosakral bölgede dört grup kas vardır. Bunlar; ektansörler, fleksörler, lateral fleksörler ve rotator kaslardır. Omurganın ana destekleyici kasları ise ekstansör ve rotator kaslardır. Lumbosakral omurganın ekstansör kasları Yüzeyel: M. erektör spina ve quadratus lumborum, Ortada: Multifidus, Derinde: interspinalis ve intertransversarius kasları yer alır.
KASLAR Fleksör kasları karın kasları: M.eksternal ve internal obliqus, M. transversalis ve M. rectus abdominis Femorospinal: M.psoas major ve M. iliakus lateral fleksiyon: obliqus abdominis, intertransvers ve quadratus lumborum Rotasyon: multifidus ve eksternalinternal oblik karın kasları
DİSK HERNİSİ EPİDEMİYOLOJİSİ sıklık En sık tutulan segment lomber 1. Sıklıkta (%90) L5- S1 L4- L5
DİSK DEJENERASYONU İntervertebral diskin yapısının bozulmasıdır. Yaşlanma ile beklenen bir durumdur. Omurganın yüklenme ve mekanik strese karşı bir anatomik adaptasyon sürecidir. İntervertebral disk dejenerasyonuna katkıda bulunan ve hızlandıran nedenler disk hernisi gelişme olasılığını da artırırlar. Dejenerasyon zemininde yatan fizyopatolojik mekanizmalar tam olarak aydınlatılamamıştır Disk dejenerasyonu, ekstrinsink, intrinsink ve genetik faktörlerin rol oynadığı bir süreçtir. Disk dejenerasyonundaki asıl olayın diskin beslenme bozukluğu olduğu görüşü kabul görmektedir. Bazı araştırmalar düzenli egzersiz yapılması halinde diskin genel yapısını korunabileceğini ve özellikle diskin beslenmesinin daha iyi sağlanabileceğini göstermiştir.
DİSK DEJENERASYONU SEBEPLERİ Fiziksel stres ve travma Akut şiddetli veya kronik tekrarlayıcı travma Tekrarlayan boyun fleksiyonu Postür bozukluğuna yol açan, fiziksel stres oluşturan, mekanik yüklenmeye neden olan işler. Kronik inflamatuar artropatiler Ankilozan spondilit, Romatoid arjrit Genetik etkenler Yapılan çeşitli çalışmalarda özellikle lomber disk dejenerasyonu üzerinde genejk faktörlerin etkili olduğu gösterilmişjr. Konjenital anomaliler Klippel-Feil Hareketsiz yaşam
DİSK DEJENERASYONU
DİSK HERNİSİ Macnab sınıflaması İntradiskal yer değiştirme: Disk sınırları içinde nükleusun yer değişjrmesidir. Bulging: Nukleus pulpozus dehidrate olup hacmi azalınca anulus fibrosus, intervertebral diske binen yükün tamamına maruz kalır ve spinal kanala doğru taşar. Anulus fibrosus sağlamdır. Bu nedenle herniasyon olarak kabul edilmez.
DİSK HERNİSİ Macnab sınıflaması Protrüzyon: Anulus fibrosustaki inkomplet defekt yoluyla diskin arkaya doğru herniye olmasıdır. Diskin vertebra korpus sınırını aşarak spinal kanal ya da nöral foramenlereasimetrik fokal uzanım göstermesidir.
DİSK HERNİSİ Ekstrüzyon: Anulus fibrosustaki komplet defekt yoluyla diskin arkaya doğru herniye olmasıdır. Nükleus pulpozus tamamen anulus fibrosus lifleri dışına çıkmıştır. Herniye disk, PLL yi de yırtarak spinal kanala taşmıştır. Sekestrasyon: Anulus fibrosusdaki komplet defekt yoluyla nükleus pulpozusun bir parçasının ekstrüde olması ve bu parçanın nukleus pulpozusla devamlılığının kaybolmasıdır.
DİSK HERNİSİ LOKALİZASYONU Mediyan: Diskin posterior bölümünde, orta hattan spinal kanala doğru taşan hernilerdir. Paramediyan: Orta hatta yakın olacak şekilde, orta hattın sağ veya sol tarafından, spinal kanala doğru taşan hernilerdir. Posterolateral: Anulus fibrosusun en zayıf yeri olan posterolateral bölümünün, diskin intervertebral foramene yakın bölümünden taşmasıdır. Bu nedenle lomber disk hernisi en sık bu lokalizasyonda görülür. S1 ve L4-L5 hareket segmentlerinde fazla olması; bu seviyelerde yüklenmenin daha fazla, santral kanal çapının daha dar ve en hareketli segmentler olmalarına bağlanır.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE KLİNİK BELİRTİLER BULGULAR Ağrı: Klinik olarak hastaların en önemli yakınması lokalize bel ağrısı ve eşlik eden bacak ağrısıdır. Yavaş gelişen yaygın, batıcı, hareketle artan, istirahatle azalan, belde ve etkilenen sinir kökünün anatomik dağılımına uygun olarak bacağa yayılan bir ağrıdır.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE KLİNİK BELİRTİLER BULGULAR Kronik ağrıya bağlı postür, denge ve yürüyüş problemleri Kronik bel ağrısına bağlı aktivite ve egzersiz toleransının azalması Korku-kaçınma davranışının gelişmesi(kinezyofobi) Emosyonel problemler(anksiyete ve depresyon) İş verimliliğinin azalması Yaşam kalitesinin azalması Uyku kalitesinin azalması ve uyku problemleri
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE KLİNİK BELİRTİLER BULGULAR Motor Bozukluklar: Sinir kökündeki motor fibrillerin etkilenmesi ilgili kaslarda kuvvetsizliğe, atrofi ve tonus azalmasına sebep olur. Refleks Değişiklikleri: Refleks arkının bozulmasına bağlı olarak derin tendon refleksleri azalır ya da kaybolurlar.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Hikaye: Yaş, boy, cins, meslek, eğitim düzeyi, vücut ağırlığı, özgeçmiş, soygeçmiş, doğum sayısı, sigara kullanımı, fiziksel aktivite düzeyi, şu anki şikayeti, semptomların başlangıç süresi ve özelliği kaydedilir. İnspeksiyon ve palpasyon: İnspeksiyon ile anterior, posterior, ve lateralden değerlendirme yapılır. Paravertebral spazm (geri çekilmiş doku bantları ve yassı doku sahaları) vertebral kolona ait kemik deformiteleri, atrofiler değerlendirilir. Palpasyonla kas, kemik ve ligamentöz yapılar incelenir ve hassasiyet değerlendirilir. Ağrının değerlendirilmesi: Görsel analog skalası Ağrı kelime indeksi Ağrı lokalizasyon haritası üzerinde ağrının işaretlenmesi. McGill ağrı anketi, kısa form McGill anketi (Yakut ve ark.)
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Duyu değerlendirmesi: Hafif dokunma ve basınç hissi, yüzeyel ısı ve yüzeyel ağrı değerlendirmesi. Postür analizi: skolyoz,anterior tilt, anterior pelvik tilt, kifoz, gluteal simetrisi omuz seviyesi,bacak uzunluğu,iliak cristaların seviyesi Eklem hareket açıklığı: Lomber bölgenin üç planda altı hareketi mevcuttur. Sagittal planda Fleksion: 40-60 Ekstansiyon: 20-35 aksiyel planda Rotasyon : 3-18 Koronal planda Lateral fleksiyon: 15-20
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME T12, L1, L2, L3 Seviyesi Iliopsoas: Hasta muayene masasinin kenarina bacaklari sallanacak sekilde oturtulur, uylugunu masadan kaldirmasi istenir. Dirence karsi kas kuvveti mukayeseli olarak degerlendirilir. L2,L3, L4 seviyesi Kuadriseps kalça adduktörleri: Kuadriseps femoral sinirden innerve olur. Hasta muayene masasina iliopsoas testinde oldugu gibi oturtulur ve dirence karsi dizi ekstansiyona getirmesi istenir. Kalça adduktörleri: Obdurator sinir ile innerve olurlar. Hastaya oturur ya da yatar pozisyonda kalçayi adduksiyona getirmesi istenir. L4 Seviyesi TibiaIis Anterior: Derin peroneal sinir ile innerve olur. Hasta sirtüstü pozisyonda iken ayagini dirence karsi dorsifleksiyon ve inversiyona gejrmeye çalisir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME L5 Seviyesi Ekstansör hallusis longus: Derin peroneal sinirle innerve olur. Hastadan ayak basparmagim dirence karsi dorsifleksiyona getirmesi istenir. Gluteus Medius: Superior gluteal sinirle innerve olur. Hasta yan yatarken bir elle pelvis stabilize edilir ve hastadan bacagini dirence karsi abduksiyona getirmesi istenerek test edilir. Ekstansor digitorum Iongus ve brevis: Derin peroneal sinirle innerve olur. Hastanın ayagi bir elle topuktan stabilize edilirken diger elle ayak parmaklarinin dorsifleksiyonuna direnç uygulanarak test edilir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Özel Testler Düz bacak kaldırma testi: Hasta sırtüstü yatarken diz ekstansiyonda bacak yavaşça kaldırılır, bu esnada belden bacağa doğru yayılan ağrı olursa test pozitif olarak değerlendirilir. DBKT'de siyatik sinirin irritasyonuna bakılır. Bacağın kaldırılmasıyla siyatik sinir, sinir kökleri ve dura uzantıları gerilir. Durada inflamasyon mevcutsa ve gerilirse bacakta ağrı duyulur. Dura hareketi 30 de başlar. 30-70 ler arasında ağrı maksimumdur. Normal olarak 90 ye kadar ağrı ve hareket kısıtlılığı olmamalıdır. Ağrı sadece uyluk arkasındaysa hamstring kaslarının gerilmesi söz konusudur. Bunu doğrulamak için bacak ağrının olduğu konumdan hafifçe aşağıya indirilir ve ayak, bilekten dorsifleksiyona getirilir. Gene ağrı olursa test pozitiftir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Ters DBKT : Ağrı olmayan bacağa DBKT uygulanırken belin ağrı olan tarafında veya bacakta ağrının artmasıdır. Testin pozitifîiği %97 oranında disk hernisini gösterir. Eğer disk lateralden basıyorsa bu test negatif, medialden basıyorsa pozitiftir. Laseque testi: Burada hastanın dizi fleksiyonda iken hızla ekstansiyona getirildiğinde belden bacağa yayılan ağrının ortaya çıkıp çıkmadığı kontrol edilir. Valsalva Manevrasi: Ikinma ile intratekal basincin artirilmasi esasina dayanan bir testtir. Belde ve bacaga yayilan tarzda agri ortaya çikmasi sinir kökü irritasyonuna isaret eder.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Femoral germe tes<: Hasta yüzüstü yatarken diz fleksiyondayken kalça ekstansiyona gejrilir. Bu sırada kasıktan diz ön yüzüne doğru yayılan ağrı olursa test pozijf olarak değerlendirilir. Femoral germe tesj femoral siniri meydana gejren köklerin basısında (L2- L4) üst seviyeli disk hernilerinde pozijeir. Neri nin bowing bulgusu: Hasta ayakta dururken veya yatarken iskiadik siniri gevşetmek için dizini hafif fleksiyonda tutar. Popliteal fossada siyajk sinir üzerine parmakla basınç uygulandığında hastanın ağrısını arvrıyorsa test pozijeir. İnternal rotasyon tes,: Hastanın bacağı siyatalji uyarılana kadar kalçadan fleksiyona gejrilir, ağrı seviyesinden bacak biraz indirilir ve kalçada internal rotasyon yapılır. Bu sırada ağrı oluşursa test pozijeir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Yaşam kalitesi: Short- Form 36 (SF- 36) yaşam kalitesini gösteren, güvenirliliği ve geçerliliği kanıtlanmış bir ölçü<ür. Yaşam kalitesini değerlendirmede geçerli ve oldukça sık kullanılan bir ölçü<ür. Ware ve arkadaşları taraindan 1987 yılında gelişjrilmiş, genel sağlık kavramlarını içerir. Klinik prajkte ve araşvrmalarda kullanılmak üzere gelişjrilmişjr. Bel Ağrısı Özürlülük Sorgulama Düzeyi Oswestry En sık kullanılan bel ağrısı özürlülük sorgulama formudur. Formda 10 soru, her soruda 0 ile 5 puan değerinde 6 secenek vardır. Hastadan durumunu en iyi tanımlayan ifadeyi secmesi istenir. En yuksek puan 50 olup, 1-10 puan arası hafif fonksiyonel yetersizlik, 11-30 puan arası orta fonksiyonel yetersizlik, 31-50 puan arası ağır fonksiyonel yetersizlik olarak değerlendirilir Rolland Morris Bel Ağrısı ve Engellilik Sorgu Formu (Roland Morris Disability QuesJonnaire - RDQ) Bu formda belirlenmiş 24 adet durumdan hastanın kendisine uygun olanları işaretlemesi istenir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Emosyonel etkilenimin değerlendirilmesi Beck Depresyon Olceği: Kişinin depresyon durumunu ölçer 1 ile 3 puana karşılık gelen 4 maddeden oluşmuş 21 soru kullanılır ve hastadan son bir haftadaki drumunu duşunerek kendisine uygun cumleyi secmesi istenir. En yuksek puan 63 tur. 0-13 puan arası depresyon yok, 14-24 puan arası orta derecede depresyon, 25 puan uzeri ağır depresyon olarak değerlendirilir HAD- anksiyete: Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HAD), hastada anksiyete ve depresyon yönünden riski belirlemek, düzeyini ve şiddet değişimini ölçmek amacıyla uygulanan kendini değerlendirme ölçeğidir. Toplam 14 soru içermekte ve bunların yedisi anksiyeteyi ve diğer yedisi depresyonu ölçmektedir
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME GYA : FİM(Fonksiyonel Bağımsızlık ölçeği): Fonksiyonel yetersizlik seviyesini belirleyen ölçek, kendine bakım (42 puan), sfinkter kontrolü (14 puan), transfer (21 puan), hareket (14 puan), iletişim (14 puan) ve sosyal algı (21 puan) olmak üzere 6 kategori ve toplam 18 aktiviteyi değerlendirmektedir. Skorlama 18-126 arasında değişmektedir. Her aktivite için 7 puanlı bir ölçek kullanılmaktadır. FBÖ, iki alt ölçüme ayrılmıştır. Motor FBÖ 13 fonksiyonel aktiviteden, bilişsel FBÖ ise 5 bilişsel aktiviteden oluşur. Modifiye lawton : Temel günlük yaşam aktivitelerinden; yatak, tekerlekli sandalye, kendine bakım, yemek yeme, giyinme aktiviteleri Bağımsız Gözlem Gerekiyor Yardımla Yapıyor Tamamen Bağımlı olarak değerlendirilip puanlama yapılıyor.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE DEĞERLENDİRME Yürüyüşü değerlendirmesi: Ayak izi yöntemi( temporo-spatial parametreler)
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Egzersiz: Postür kontrolü ve vücut düzgünlüğü pelvis stabilizasyonunun sağlanması amacıyla gövde kaslarının kuvvetlendirilmesi ve lumbasakral esnekliğin kazanılması Alt ekstremitenin aktif eklem hareketleri venöz dönüşü hızlandırarak, paravertebral kas spazmını azaltmada etkili olur. Fiziksel uyumu iyileştirmeye yönelik aerobik egzersizler. İzometrik, fleksiyon-ekstansiyon ve germe egzersizleri. Dinamik lomber stabilizasyon: Govde stabilitesini sağlamak ve aerobik kapasiteyi arttırmak amacıyla kullanılır. Dinamik lomber stabilizasyon egzersizlerinin, lomber bölgede ağrısız nötral pozisyonda fizyolojik korselemeyi sağlayarak, disk herniasyonlu hastalarda ağrının azaltılmasında etkili bir yöntemdir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Willams fleksiyon egzersizleri: Williams intervertebral foramende sinir kökü kompresyonuna bağlı olarak bel ve bacak ağrısının ortaya çıktığını, fleksiyon egzersizleri ile foramende açılmaya neden olarak ağrıyı azalır. McKenzi : McKenzie tarafından geliştirilen ekstansiyon egzersizlerinin amacları, paraspinal kasları guclendirmek, endurans ve mobiliteyi iyileştirmektir. Diskin posteriora taşmasının sinir kompresyonuna neden olarak ağrıyı başlattığını ve egzersizin nükleusun öne kaymasını sağlayarak ağrıyı azalttığını öne sürmüştür. McKenzie, lordozun disk basıncını azaltarak ve mekanik stabiliteyi arttırarak omurgayı koruduğunu, lordozun devam ettirilmesinin intervertebral diskler ve ligamanlar uzerinde basıncı azalttığını, periferdeki semptomları lomber bolgede santralize ettiğini ileri surmektedir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Pilates :Pilates, bedenin dengeli tutulmasına yardımcı olan ve omurgayı desteklemekte önemli işlevi olan temel kaslar üzerine yoğunlaşılan bir egzersiz programıdır. Bel okulu: Grup eğitim programı olan bel okulunun başlıca amaçları, kişileri bel ve bel ağrısı konusunda bilgilendirmek, günlük yaşam ve çalışma esnasında doğru vücut mekaniklerini kullanmayı öğretmek, ergonometrik düzenlemeler yapmak, bel ağrısı ile başa çıkma yeteneğini geliştirmek, kendine güveni arttırarak yaşam kalitesini iyileştirmek ve tekrarlamaları azaltmaktır.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Yoga:Yoga yaklaşık 4000 yıl önce Hindistan dan köken almıştır ve orijinal biçimi ruhsal, manevi ve fiziksel direktiflerden oluşan kompleks bir sistem olarak tanımlanmaktadır. Yoga çalışmasının amacı bireyin öz farkındalığına erişmesidir.
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere batıda daha sık tercih edilen bir yoga tekniği olan Hatha yoga tekniği üç ana bölümden oluşur. Bunlar asana (postür), pranayama (nefes egzersizleri) ve savasana (gevşeme) dir. Bu yöntem ile tüm kas gruplarının gerilmesi ile kas gücü, fleksibilite ve fiziksel dengenin sağlanması ve bunun sonucunda fiziksel ve mental iyilik halinin sağlanması amaçlanmaktadır
LUMBAL DİSK HERNİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ Tai chi: Yüce nihayi yumruk" Tam bir gevşeme veya kaslarda olabildiğince yumuşak olunarak uygulanır kasların en yüksek gerginlikte kullanıldığı diğer sert savaş sanatlarından farklıdır. Ruh, zihin ve beden sağlığı için yapılan bir takım uyumlu hareketler olarak tanımlayabiliriz.
AĞRI-EGZERSİZ Egzersizle ağrı azalır, hareket yaptıkça hastanın kendine güveni artar ve hastada tedavinin iyi geldiği düşüncesi gelişir. Kan dolaşımının artmasıyla metabolitlerin atılmasını sağlar. Opioid benzeri maddelerin ( endorfin vs. ) salınımını arttırarak ağrının azalmasında rol oynar. Gevşeme egzersizleri ile hasta ağrısı üzerinde kontrol sahibi olur. Disk dejenerasyonundaki asıl olayın diskin beslenme bozukluğu olduğu görüşü kabul görmektedir. Bazı araştırmalar düzenli egzersiz yapılması halinde diskin genel yapısını korunabileceğini ve özellikle diskin beslenmesinin daha iyi sağlanabileceğini göstermiştir.
AĞRI-EGZERSİZ Omurga ağrısının tedavisinde egzersiz, standart hale gelmiştir. Egzersiz kavramı; kuvvet, dayanıklılık aerobik zindelik, esneklik ve koordinasyon eğitimi gibi birçok parametre ile tanımlanabilmektedir. Birçok prospektif çalışma, bel ağrısının önlenmesinde aerobik zindeliğin rolünü değerlendirmektedir. Aerobik eğitim, endorfin düzeylerini ve mekanoreseptör uyarılmasını arttırarak, doku iyileşlmesini hızlandırmak için biyomekanik stres sağlamakta ve dayanıklılık ve nöromusküler sistemin koordinasyonunu arttırarak akut ağrıyı azaltmakta yardımcı olabilmektedir. Eklem hareket acıklığını arttırmaya ve kısalan kasları germeye yonelik egzersizler lomber bolgede ve alt ekstremitede mobiliteyi arttırır, kas spazmını azaltır, diskin ve faset eklemlerin beslenmesini kolaylaştırır.
AĞRI-EGZERSİZ Manniche ve arkadaflları, lomber disk herniasyonu nedeniyle ilk kez ameliyat edilen 96 hastayı incelemişlerdir. Bu çalışmada birinci gruba, altı haftalık dinamik lomber ve abdominal egzersiz verilirken; ikinci grup, daha genel ve orta düzeyde bir egzersiz programı ile hareketlendirilmiştir. Egzersiz programı, ameliyat sonrası beşinci haftada başlatılmıştır. Yirmi altıncı haftada, birinci grubun iş kapasitesi ve ağrı puanları, ikinci gruba göre daha üstün bulunmuştur. Ancak, elli ikinci haftanın sonunda iki grup arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Araştırmacılar, daha iyi sonuçlar elde edebilmek için dinamik egzersizlere, ameliyattan sonra olabildiğince erken başlanması ve daha uzun süre devam edilmesi gerektiği sonucuna varmışlardır. Amerika Birleşik Devletleri nde, bel ağrısı olan işçiler erken dönemde fizik tedavi, bel okulu ve diğer kısa eğitim programlarıyla tedavi edilmeye çalışılmaktadır.
AĞRI-EGZERSİZ Ekstansiyon Egzersizleri paraspinal kaslar güçlendirmekte, endurans ve spinal mobilitede düzelmeyi sağlamaktadır. Bu egzersiz türü, özellikle akut faz sonrası herniye nükleus pulposus mevcudiyetinde, nükleus pulposusun santralize olmasını sağlamak suretiyle semptomların gerilemesini temin etmektedir. Bazı araştırmalar düzenli egzersiz yapılması halinde diskin genel yapısını korunabileceğini ve özellikle diskin beslenmesinin daha iyi sağlanabileceğini göstermiştir. Van Tulder ve ark. bel okulunun etkinliği konusunda randomize kontrollü bir çalışma yapmışlardır. Çalışma sonucunda kronik bel ağrılı hastalarda bel okullarının etkinliği konusunda, diğer tedaviler ve plasebo ile karşılaştırıldığında orta derecede kanıt bulunmuştur.
AĞRI-EGZERSİZ Yine bir çalışmada, egzersiz grubu kontrol grubuna kıyasla 12 haea sonra ağrı, disabilte ve genel sağlık durumunda anlamlı iyileşme göstermiş. Operasyon sonrası erken dönemde başlanılan 12 haealık ev tabanlı egzersiz tedavisi, mikrodiskektomi geçeren hastalarda ağrının, disabiltenin azalması ve genel sağlık durumunun iyileşmesinde etkili olmuş.(289210)