TARIMSAL ÖRGÜTLENME KONU : GÜLBİRLİK. (Gül Yetiştiricileri Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) HAZIRLAYANLAR : ASLIHAN YILDIZ MERVE DOĞAN

TARIMSAL ÖRGÜTLENME KONU : GÜLBİRLİK (Gül Yetiştiricileri Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) HAZIRLAYANLAR : ASLIHAN YILDIZ MERVE DOĞAN YUNUS EMRE ADANIR ARALIK 2013 1

GÜLBİRLİK 1.GÜL Gül, gülgiller (Rosaceae) familyasının Rosa cinsindendir. Fosil kaynaklı kayıtlara göre, gülün yeryüzündeki varlığı en az 35 milyon yıllık bir geçmişe sahiptir. Gül çiçeğinin insanlık tarihindeki yeri ve önemi ise en az 5000 yıllık çok renkli bir geçmişe dayanır. Bu zaman içinde gül aşk, güzellik, savaş, barış ve siyaset alanlarında sembol olarak kullanılmıştır. Anavatanı olan Orta Asya dan ticaret yolu ile dünyanın diğer bölgelerine ulaşmış olan gül, güzel kokusu, tıbbi değeri ve beslenmedeki yeri dolayısıyla antik çağlardan beri efsanelere konu olmuş ve güzel kokunun peşinde olanlar için vazgeçilmeyen bir çiçek olmuştur. Hatta öyle ki, antik dönemde Fenikeliler, Yunanlılar, Romalılar için gül bahçeleri, en az buğday tarlaları ve meyve bahçeleri kadar önem taşımıştır. Gül kokusunu kalıcı yapmak için tarihte ilk yöntem antik çağlarda Mısır, Mezopotamya, Hint ve Çin gibi medeniyetler tarafından kullanılan yağlarla maserasyon (gül çiçeklerinin uygun yağlarda belli bir süre bekletilme yöntemi) olmuştur. Daha sonra ise M.Ö. 3500 de keşfedilen su ile ekstraksiyon (belli metodlarla gül çiçeklerinin suda bekletilmesi ve sonra süzülerek bu suların kullanılması) yöntemi uygulanmıştır. Daha sonra, M.Ö. 50 de insanlığın keşfettiği ruhunu yakalamak usulü yani damıtma ile elde edilen ürünler ortaya çıkmış, gülsuyu haline gelmiştir. Son aşamada da bu gülsuyunun içindeki güzel kokulu yağ taneciklerini toplamak için çaba harcayarak gül yağı dediğimiz gül esansını elde etmek olmuştur. Gül yağı başta tabipler, sonra kadınlar için vazgeçemedikleri bir madde olarak bugüne dek gelmiştir. Tedavide gül, geleneksel tıp dünyasında ilaç olarak kullanılmıştır. Gülsuyu, Gül Macunu ve Gül yağı olarak işlenen gül, bu üç ayrı şekliyle baş ağrısı, ateşlenme, bayılma, mide ağrısı, göz kanlanması gibi rahatsızlıkları tedavi etmekte faydalı olduğu geleneksel tıp kitaplarında yazmaktadır. Türk geleneklerinde ise en az 900 yıllık bir geçmişe sahip olan gül ve gülsuyu ile ilgili bilgiler için yazılı kaynaklarla 11. yüzyıla kadar gidebiliyoruz. Uzun bir gelenekten sonra, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde, gülsuyu ve gülden yapılan macun, şurup gibi maddelerin kullanımı artarak devam etmiştir. 2.ISPARTA DA GÜLCÜLÜK Yağ gülünün yurdumuza nasıl ve nereden geldiği ve gül tarımının ne zaman başladığı hakkında kesin bilgiler yoktur. Bilimsel adından (Rosa Damacaena) menşeinin Şam olduğu varsayımlar arasındadır. Şam ın ve Bulgaristan ın Osmanlı İmparatorluğu nun birer vilayet veyaleti olduğu sıralarda yetiştiriciler tarafından Şam dan alınarak Bulgaristan ın elverişli ekolojik şartlara haiz Kızanlık Bölgesine götürülüp adapte edildiği tahmin edilmektedir. Ülkemize ise gül ilk defa 1870 yılında bir göçmen tarafından getirilip, Bursa, Denizli ve Manisa yörelerine dikilmiştir. 2

Isparta ya ise 1888 yılında Müftüzade İsmail Efendi tarafından Bulgaristan ın Kızanlık yöresinden getirilip bugünkü Gülcü Mahallesine dikildiği bilinmektedir. Bu bilgilere göre Isparta da gül yetiştiriciliği 1888 ve 1889 yıllarında başlamıştır. Isparta ilinde ilk gül yağının 1892 yılında elde edildiği Hilmi Dilmen, Mithat Gülcü gibi yakın tarihimizi bilenlerce ifade edilmektedir. İlk gül yağı üretimini de iptidai imbiklerde yine Müftüzade İsmail Efendi nin ürettiği tahmin edilmektedir. Birinci Dünya Savaşından önce gül tarımının Anadolu da bir hayli geliştiği, önem sırası ile Isparta - Burdur - Afyon - Denizli gibi batı vilayetlerinden başka Konya Ankara - Sivas - Erzurum illerinde de yayıldığı ve bu illerde de yetiştirildiği bilinmektedir. Gül tarımı o zamanki hükümetin de teşviki ile Isparta ve çevre halkı tarafından benimsenerek kısa zamanda büyük gelişme göstermiştir. 1912 yılında Ticaret ve Ziraat Nezaretinin gülcülük hakkındaki kitabı gül tarımının gelişmesinde çok faydalı olmuştur. O tarihlerde 6915 dönüm gül bahçesi tesis edildiği resmi kayıtlarda görülmektedir. Birinci Dünya Savaşı ndan önce Türk yağlarının saflığı ve zenginliği itibari ile dünya piyasalarında çok iyi bir isim yapıp arandıklarıda bilinmektedir. Ancak, mütareke yıllarında süratle gelişen Bulgar gül yağları karşısında bu durumunu kaybettiği ve Kurtuluş Savaşı sonlarında gül bahçesi sahalarının %50 azaldığı istatistiklerden anlaşılmaktadır. 3.GÜL ÜRETİMİ TÜRKİYE ÜRETİMİ Isparta gülü (Rosa damascena), çok eski bir kültür bitkisi olduğu için menşei bilinmemekte halen Isparta çevresinde bol miktarda yetiştirilmektedir. Isparta veya yağ gülü, Isparta çevresinde, 1,5-2 m aralıkla sıralar hâlinde ekilmekte, üretilmesi çelikle yapılmaktadır. Ürün ikinci yıldan itibaren alınmakta üçüncü ve dördüncü yıllarda verim artmaktadır. Daha sonra bu yaşlı güller kesilerek gençleştirilmekte bu şekilde gül bahçelerinden 15 20 sene faydalanılabilmektedir. Türkiye nin gül çiçeği ekili alanları, üretim durumu ve verim miktarı 2008-2012 yılları itibariyle son beş yıllık durum tabloda verilmektedir. İklim koşullarının optimum olması nedeniyle geçen yıla göre verim çok az artmıştır. Türkiye Gül Çiçeği Ekili Alan, Üretimi ve Verimi YILLAR EKİLİ ALAN(Ha) ÜRETİM (Ton) VERİM (Kg/Ha) 2008 1.700 8.400 4.950 2009 1.700 6.500 3.830 2010 1.600 6.000 3.750 2011 1.800 6.000 3.340 2012 1.900 6.500 3.430 Kaynak : Gülbirlik 3

DÜNYA ÜRETİMİ Dünyada gül çiçeği üretimi yapan önemli ülkeler Türkiye ve Bulgaristan dır. Her iki ülkede üretilen gül yağı ve gül konkretleri tamamen dünya parfüm ve kozmetik sanayisinde işlem görmektedir. 4.TÜKETİM Gül çiçeği doğrudan tüketilen bir ürün olmayıp, işlenmesinden elde edilen gül yağı ve gül konkreti tüketimi söz konusudur. DÜNYA TÜKETİMİ Dünyada yıllık yaklaşık 3.500 kg civarında gül yağı ve 15.000 kg civarında gül konkreti tüketildiği bilinmektedir. Fransa, İsviçre, Almanya, Amerika, Kanada, İrlanda, İspanya, Hollanda Belçika İngiltere Japonya S.Arabistan ve diğer körfez ülkeleri başlıca ithalatçı ülkelerdir. TÜRKİYE TÜKETİMİ Türkiye de üretilen gül yağının yaklaşık %10 u iç piyasada tüketilmekte olup, geriye kalan %90 ı ve gül konkretinin tamamı ihraç edilmektedir. 5.TİCARET Gül çiçeği ihraç edilmeyip hemen işlenerek, gül yağı ve gül konkreti üretilmektedir. Gül yağı ve gül konkreti İthalatımız bulunmamaktadır. 6.FİYATLAR VE GÜLBİRLİK DÜNYA FİYATLARI Dünyada gülcülük ile iştigal eden ülkeler Türkiye ve Bulgaristan dır. Son sekiz yıllık gül çiçeği fiyatı Bulgaristan da yaklaşık 1,5-2,0 $ / kg aralığında değiştiği bilinmektedir. Ayrıca Bulgaristan da tek fiyat uygulaması yapılmayıp sezon boyunca fiyatlarda iniş çıkışlar tespit edilmiştir. Önümüzdeki dönemde gül çiçeği fiyatlarının kilogramının 1,5-2,0 $ / kg civarında olacağı beklenmektedir. TÜRKİYE FİYATLARI GÜLBİRLİK ALIM FİYATLARI Son yıllarda yaşanan küresel ısınmaya bağlı olarak hava sıcaklığının erken artması ve Nisan ayı ortalarında havanın tekrar soğuması dolayısı ile oluşan don olayları erken yapraklanan gül çiçeğine ağır zarar vermiştir. 4

Gülbirlik Tarafından Yapılan Gül Çiçeği Alım, Fiyat, Miktar ve Bedelleri ile Alımların Rekolte İçindeki Payları YILLAR BİRİM FİYATI (TL/KG) ALIM MİKTARI (TON) TUTAR (TL) 2004 2,11 1.992 4.203.120 33,2 2005 2,109 2.848 6.006.432 43,8 2006 1,266 2.667 3.389.082 35,5 2007 1,50 2.671 4.006.500 41,0 2008 1,70 2.712 4.610.400 32,2 2009 1,60 1.934 3.094.400 29,7 2010 1,80 1.257 2.304.925 20,9 2011 2,25 1.144 2.575.192 19,1 2012 3,165 1.067 3.777.706 16,4 Kaynak: Gülbirlik ALIMLARIN REKOLTE İÇİNDEKİ PAYI(%) Bu durum özellikle 2009 ve 2011 yıllarında belirgin bir şekilde yaşanmıştır. Bu yıl da iklim değişikliğine bağlı olarak gül çiçeği üretiminde artış yaşanmamıştır. Gülbirlik haricinde, Başmakcı Gülyağı Kooperatifi ve bazı firmalar da gül çiçeği alımı yapmaktadır. Bu özel firmalar gül çiçeğinin kalitesine göre bölge bölge fiyat ayrımı yapmakta, yağ oranı yüksek olan bölgelerde Birliğin verdiği fiyatın üstüne %10-15 civarında fark ödemektedirler. Toplam üretimin %70-80 ini özel firmalar satın almaktadır. 7.POLİTİKALAR DÜNYA POLİTİKALARI Bulgaristan ın bir AB ülkesi olması dolayısı ile SAPARD (Special Accession Programme for Agricultere & Rural Development - Tarımsal ve Kırsal Kalkınma için Özel Eylem Programı) kapsamında gül çiçeği 1999 yılından 2011 yılına kadar destekleme programı içine alınmış ve üretilen gül yağına kg başına 500 destekleme ödemesi yapılmaktadır. Ayrıca, Bulgaristan Hükümetince verilen tarımsal destekler kapsamında Gül yağı üretiminde kullanılan motorin, fuel-oil, elektrik ve doğal gaz gibi enerji kaynakları sektöre indirimli fiyatlardan verilmektedir. Öte yandan mevcut fabrikaların revizyonu ile yeni fabrikaların kurulmasında hibe desteği verildiği ve ihracatta da belirli oranlarda teşvikler yapıldığı bilinmektedir. TÜRKİYE POLİTİKALARI Türkiye de gül çiçeği sadece Isparta ve çevresinde yetiştirildiğinden dar bir coğrafyaya hükmetmektedir. Gül üreticisine doğrudan destek, girdi desteği, prim ödemesi ve ihracat desteği uygulaması yapılmamaktadır. Gülbirlik bu sektörde faaliyet gösteren önemli bir üretici kuruluşudur. Birlik uygulamaları gül çiçeği piyasasının oluşumunda önem arz etmektedir. 5

GÜLBİRLİK Kooperatifin Adı: Gül Yetiştiricileri Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Sektör : Tarım İli : Isparta Kuruluş Tarihi : 1954 Çalışan Sayısı: 103 Ortak Sayısı: 8000 KOOPERATİF HAKKINDA Gülbirlik 1954 yılında 9 kurucu birim kooperatifinin oluşturduğu, Kooperatifler Birliği olarak kurulmuştur. Gülbirlik in halen 6 birim kooperatifi, 8000 üretici ortağı, 4 ayrı yerde kurulu 4 ünite gül yağı tesisi ile 2 ünite gül konkreti tesisi mevcuttur. Gülbirlik mevcut tesislerinde günlük 320 ton gül çiçeği işleyerek dünya standartlarına uygun gül yağı ve gül konkreti üretimini gerçekleştiren dünyanın bu alanda en büyük üretici ve ihracatçı kuruluşudur (GÜLBİRLİK, 2011). Isparta ilindeki yağ gülü üretiminin yaklaşık % 83 ü Merkez ilçe, Atabey, Gönen ve Keçiborlu ilçelerinde gerçekleşmektedir. Yine üretilen yağ gülünün, tamamı bu ilçelerde bulunan tesislerde işlenmektedir (Anonim, 2004). KOOPERATİFİN FAALİYETLERİ Gül çiçeği alımı, gül çiçeğinin fabrikalara işlenmek üzere taşınması, gül çiçeği alım fiyatının belirlenmesi, gül yağı ve mamulleri üretimi ve pazarlanması faaliyetlerinden oluşmaktadır. Destekleme alımı yapıldığı dönemlerde gül çiçeği fiyatlarının tespiti İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile GÜLBİRLİK in yapmış olduğu maliyet hesaplamalarının sonucunda belirlenmektedir. Kooperatif ortağı olan üreticiler toplamış oldukları gül çiçeklerini, üyesi oldukları birim kooperatifin en yakın alım merkezine teslim etmektedirler. Alım merkezlerinde toplanan gül çiçekleri ise kamyonlarla en yakın gül yağı fabrikasına GÜLBİRLİK tarafından taşınmaktadır (Oğuztürk, 2007). Kuruluşun tesislerinde esas üretim faaliyeti olarak günlük 360 ton gül çiçeği işleme kapasitesi vardır. Kuruluş mevcut tesislerde aylık ortalama 1000 kg ince gül yağı, 1000 kg gül konkreti, 100 ton gülsuyu üretimi gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra ikincil üretim olarak tesislerinde yılda 300 ton krem el ve vücut losyonu, 300 ton şampuan üretim kapasiteli kozmetik tesisine sahiptir. GÜLBİRLİK gül yağı ve mamulleri üretim faaliyetlerini sahibi olduğu gül yağı fabrikalarında gerçekleştirmektedir. Aynı zamana birlik ürün çeşitlendirme çalışmalarına devam etmektedir (GÜLBİRLİK, 2011). Her işletmede olduğu gibi satış arttırma çalışmaları sürekli olarak devam etmektedir. Gülbirlik; gül yağı ve gül konkreti yanı sıra 1998 yılında kozmetik ve gıda ürünleri üretim çalışmalarına başlayarak, 2003 yılı başından itibaren Rosense ve SweetRose markaları altında geniş bir ürün 6

yelpazesi ile kendi mağazaları ve satış noktaları ile Türkiye ve yurt dışında faaliyet göstermektedir (Oğuztürk, 2007). ORTAKLARIN KOOPERATİFE ORTAK OLUŞ ZAMANLARI Kooperatif ortaklarının 1954-1964 yılları arası % 4.40 ı, 1965-1975 yılları arası % 15.38 i, 1975-1984 yılları arası % 47.25 i ve geri kalan %32.97 sinin de 1985-1994 yılları arası kooperatife ortak oldukları tespit edilmiştir. 1995 yılından sonra ise kooperatife ortak kabul edilmediği görülmektedir. 1990 lı yıllardan itibaren gül yağı ihracatının düşmesine paralel olarak, Gülbirlik yönetimi tarafından mevcut ortak sayısının ve dikim alanlarının arttırılmaması politikası gereği kooperatiflere yeni ortak alınmamıştır. ORTAKLARIN KOOPERATİFE ORTAK OLUŞ NEDENLERİ Ortakların % 42.86 sı kooperatife ortak olmaya en önemli neden olarak Gülbirlik in gül çiçeği alımında özel sektörden daha yüksek fiyat ödemesini göstermişlerdir. Ortakalrın % 29.67 si ise gül çiçeğini yalnızca kooperatif aldığı için kooperatife ortak olmuşlardır. Ortakların % 10.99 u ise kooperatif ortaklığının ileriki yıllarda daha büyük fayda sağlayabileceği düşüncesi ile kooperatife ortak olurken, % 5.49 u Ziraat Bankasının verdiği gül tesisi kredisinden dolayı, % 3.30 u çoğunluğun ortak olmak istemesinden dolayı ve % 7.69 u ise diğer nedenlerden dolayı kooperatife ortak olduklarını belirtmişlerdir. Gülbirlik in yeni ortak kabulü politikası hakkında ortakların % 87.91 i kooperatifin hiçbir nedenle kimseyi ortaklığa almayacağını, % 8.79 u ortak olmak isteyen kişilerin eğer uğraşırlarsa kooperatife ortaklığını kabul ettirebileceğini ve geri kalan % 3.30 u da isteyen gül çiçeği üreticilerinin kooperatife kolayca ortak olabileceğini belirtmişlerdir. ORTAKLARIN KOOPERATİFE VERMEYİ TAAHHÜT ETTİKLERİ GÜL ÇİÇEĞİ MİKTARI İLE ÖZEL SEKTÖRE VE KOOPERATİFE SATIŞ DURUMU VE ÜRÜN BEDELİNİ ALIŞ ZAMANLARI Kooperatif ortaklarının kooperatife vermeyi taahhüt ettikleri gül çiçeği miktarı 285 kg ile 850 kg arasında değişmektedir. Kooperatif ortaklarının kooperatife vermeyi taahhüt ettikleri gül çiçeği miktarı ile vermiş oldukları gül çiçeği miktarında önemli ölçüde sapmalar görülmektedir. Taahhüt edilen miktarla teslim edilen miktar arasındaki farkın büyük olmasının en önemli nedeni kooperatif ortaklarının vermeyi taahhüt ettikleri miktardan daha fazla miktarda gül çiçeğini kooperatife satarlarken her hangi bir engelleme ile karşılaşmamalarıdır. Kooperatife, taahhüt edilenden daha fazla teslim edilmesinin en önemli nedeni Gülbirlik in çiçek alım fiyatlarının özel sektörden ortalama % 6.67 oranında yüksek olmasıdır. Yine ortakların tümü, taahhüt ettikleri miktardan daha düşük miktarlardaki gül çiçeğini kooperatiflerine her hangi bir mazeret göstermeksizin verebildiklerini belirtmişlerdir. Kooperatif ortakları ürettikleri gül çiçeğinin önemli bir bölümünü özel sektöre vermektedirler. Kooperatif ortaklarının özel sektöre gül çiçeği satmalarına en önemli neden 7

olarak, üretim dönemi öncesi özel sektör firmaları tarafından avans verilmesini göstermektedirler. Ortakların % 12.08 i ise ürün bedellerini kooperatiften zamanında alamamasını özel sektöre gül çiçeği satma nedeni olarak göstermiştir. Ortakların % 3.30 u ise özel sektörün daha yüksek verdiğinden, % 1.10 u özel sektör tarafından gül tarımında kullanılan gübre ve ilacın vermesini ve geri kalan % 1.10 u ise gül toplanması sırasında özel sektörden işçi konusunda yardım gördüğünden kooperatiften başka özel sektöre de gül çiçeği satma nedeni olarak göstermişlerdir. Kooperatifin ortaklarından almış olduğu gül çiçeği bedellerini her yıl kampanya döneminden iki ay sonra başlayıp, 15-20 günlük süre içerisinde ödenmesinin uygun olup olmadığını ortaklar; 1. grup işletmelerde ortakların % 17.95 i, 2. grup işletmelerde % 23.08 i ve işletmeler ortalamasında ise ortakların % 18.68 i Gülbirlik in ürün bedellerini ödeme zamanını uygun bulmakta olup, geri kalan % 82.05 ile % 76.92 lik kısım ödeme süresini uzun bulmaktadırlar. ORTAKLARIN GÜLBİRLİK TEN ÜRETİM GİRDİLERİ, TÜKETİM MADDELERİ VE RİSTURN ALIM DURUMLARI İncelenen işletmelerde ortakların gül tarımında ve diğer tarımsal faaliyetlerinde kooperatiflerinin girdi sağlayıp sağlayamadığı konusunda ortakların % 100 ü şimdiye kadar Gülbirlik in böyle bir faaliyetinin olmadığı şeklinde görüş belirtmişlerdir. İncelenen işletmelerde ortakların tümü (% 100) şimdiye kadar kooperatifin risturn dağıtmadığını söylemişlerdir. KOOPERATİF YÖNETİMİNDE ATAMALAR, GENEL KURULA KATILIM DURUMU VE ORTAKLARIN KOOPERATİF YÖNETİMİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ İşletmeler ortalamasına göre kooperatifte önemli atamaların nasıl yapılması gerektiğine, ortakların % 64.83 ü önemi atamaların genel kurul tarafından atanmasını, % 19.78 i yönetim kurulu tarafından atanmasını, % 13.19 u devlet tarafından atanması gerektiğini belirtirken geri kalan % 2.20 si ise fikir belirtmemiştir. Ortakların Gülbirlik genel kurul toplantısına katılım oranları gül dikili arazi büyüklüğü ile artış göstermektedir. 0,1-2,5 da gül dikili arazi büyüklük grubunda ortakların % 53.85 i en son yapılan genel kurul toplantısına katılırlarken, 2,51- + da büyüklük grubundaki işletmelerde ise ortakların genel kurul toplantısına katılım oranı % 76.92 dir. İşletmeler ortalamasında genel kurula katılım oranı % 57.14 dür. Ortakların genel kurula katılmama nedenleri arasında yeterli kooperatifçilik eğitimi almamış olmaları en büyük nedendir. Ortaklar her iki gül dikili arazi grubunda da kooperatif idaresinde en çok yönetim kurulunun sözünün geçtiğini söylemektedirler. 8

İncelenen işletmelerde ortakların % 3.30 unun Gülbirlik yönetim kurulunda görev aldığı tespit edilmiş olup, diğer % 96.70 inin ise birlik yönetim ve denetim kurulunda görev almadığı ancak, birliğe bağlı birim kooperatiflerde % 8.79 unun görev aldığı tespit edilmiştir. Ortaklar kooperatif yönetiminin görevlerini tam olarak yapıp yapmadıkları konusunda; işletmeler ortalamasına göre ortakların % 47.25 i kooperatif yönetimini başarısız bulurken, % 26.38 i yönetimin görevini yaptığını ama daha da iyi yapması gerektiğini, % 17.58 i ise kooperatif yönetiminin görevini tam olarak yapmadığını belirtirken ortakların % 8.79 u ise bu konuda fikir beyan etmemişlerdir. ORTAKLARIN KOOPERATİFİN MALİ İŞLERİNİ TAKİBİ VE EKONOMİLERİNE KATKILARI KONULARINDA GÖRÜŞLERİ Kooperatif ortaklarının kooperatifin bilanço ve gelir gider hesapları ile ilgilenip ilgilenmedikleri konusunda ortakların %7.69 u kooperatifin mali işleri ile ilgilendiğini, % 92.31 i ise ilgilenmediklerini belirtmiştir. Mali kayıtlarla ilgilenenlerin çoğunluğu kooperatif yönetiminde olan kişilerdir. Gül dikili arazi büyüklüğü arttıkça ortakların kooperatifin mali işleri ile ilgilenme oranları da artmaktadır. Öyle ki 1. grup işletmelerde ortakların % 6.41 i, 2. grup işletmelerde ise ortakların % 15.38 i kooperatifin bilanço ve gelir gider hesapları ile ilgilenmektedir. Kooperatife ortak olduktan sonra ortakların gelir seviyesinde bir artış olup olmadığı konusunda ortaklar, işletmeler ortalamasında ortakların % 25.27 si gelirlerinde artış olduğunu, % 14.29 u gelirlerinde şimdiye kadar bir artış olmadığını, % 60.44 ü ise son on yıl itibari ile bir artış olmadığını ama önceki dönemlerde gelirlerinde artış olduğunu belirtmişlerdir. SEKTÖRÜN SORUNLARI Türkiye de yağ gülü yetiştiriciliğinde; üretim maliyetleri, toprak verimliliği, yetersiz ve düzensiz yağış ve fiyat dalgalanmalarından kaynaklanan sorunlar bulunmaktadır. Türkiye de yağ gülü üretimi için ayrılmış belirli bir dikim alanı bulunmamaktadır. Yağ gülünün işlenmesinden elde edilen gül yağı ve gül konkretinin pazarlanmasında önemli problemler yaşanmaktadır (GÜLBİRLİK, 2011). Bulgaristan ın Avrupa Birliğine girişi ile birlikte gül için alacağı destekler sayesinde dikim alanı alanlarını dünya ihtiyacını karşılayacak seviyede arttıracağı ön görülmektedir. Bulgaristan dışında Çin in de üretim alanlarını genişletmeye başlamış olması Türkiye nin gül yağı ve konkreti ihracatı için ciddi tehlikeler oluşturmaktadır (Emiroğlu, 2011). Türkiye de yağ gülü üreticisine doğrudan destek, girdi desteği, prim ödemesi ve ihracat desteği yapılmamaktadır. Yağ gülü çiçeklerinin fabrikalar geç getirilmesi gül yağının kalitesini oldukça etkilemektedir (GÜLBİRLİK, 2011). 9

Genelde tarımsal alanların ya kullanışsız olan yerlerine ya da kıraç yerlere dikim yapılmıştır. Son yıllarda yaşanan belirgin derece küresel ısınma sonucu kurak alanlara dikilen gül fidanların da kurumalar görülmektedir. Ayrıca çiçek fiyatlarındaki piyasa koşullarına bağlı olarak yaşanan dalgalanmalar ekim ve dikim alanlarının daralmasına veya genişlemesine neden olmaktadır. Ekim alanlarının birleştirilmesi ve sulanabilir yerlere dikim yapılması sektörün geleceği açısından önem arz etmektedir. 10

KAYNAKÇA 1. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü (2012 Yılı Gülçiçeği Raporu Ocak 2013) 2. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 7 (1):124-134, 2012 ISSN 1304-9984, Derleme 3. Gülbirlik Ortaklarının Kooperatif Ortak İlişkisi Yönünden Analizi (ERTAN A, TURAN A, 2001 ) 4. http://kooperatifhikayeleri.blogspot.com/2013/05/gulbirlik.html 5. www.gülbirlik.com 11