İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU NUN SANAT EĞİTİMİNE BAKIŞI Duygu SABANCILAR ÖZET Türkiye de sanat eğitiminin tarihine bakıldığında geleneksel çerçevede yürütülen usta çırak ilişkisine dayalı bir anlayışın olduğu görülür. Osmanlı nın son dönemlerinde başlayan eğitimde yenileşme hareketleri içerisinde sanat eğitimi girişimlerine de yer verildiği görülmektedir. Tanzimat döneminde batıdaki örnekler dikkate alınarak kurulan askeri ve sivil okulların programlarına Batılı anlamda sanatın girmesi Türkiye de sanat eğitimin başlangıcı sayılmakla birlikte, sanat eğitiminin başlangıcı II. Meşrutiyet döneminde Darülmuallim de yapılan ilk uygulamalara dayandırılabilir. Meşrutiyetten önce eğitsel mesleki ve endüstriyel olmak üzere iki amaç taşıyan sanat öğretiminin yenilenme çalışmaların da Darülmuallim in payı büyüktür. Satı Bey tarafından güzel yazı, elişleri ve eğitim bilimleri öğretmeni olarak Darülmuallim e atanan ve resmin pedagoji için önemli olmasının, onun şekillerin ve renklerin dili olmasından ileri geldiğini düşünen Baltacıoğlu sanat ve eğitimi birleştirmedeki başarası ile sanat eğitimine büyük katkılar sağlamıştır. Baltacıoğlu, kendi kültür ve değerlerimize sahip çıkılması gerektiğine inanarak aydınlanmanın ve ilerlemeciliğin altını çizen hem meşrutiyet hem de cumhuriyet adamı olarak yaşadığı dönemlerin kültürel ve sanatsal zenginliklerini sentezleyerek bir sanat eğitimi felsefesi oluşturmuştur. Bu araştırmada, yenilikçi görüşleri ve eğitim felsefesi ışığında, Baltacıoğlu nun sanat eğitimine bakışının vurgulanması esas alınmıştır. Anahtar Kelimeler: İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Sanat, Eğitim, Sanat Eğitimi.
İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU S VIEW TO THE EDUCATION OF ART SUMMARY Duygu SABANCILAR ABSTRACT When we glance at the history of the education of art in Türkiye, we can see expert and non-expert conseption. Among the reform actions in education which was started in the last years of Ottoman, it s obviously seen it was given place to the education of art. However during the administrative reform, the military and non-military schools which were built according to examples of the west. With the acception of the West-Based art, it is thought the beginning of the education, it can be based on the first implementations in Darrülmuallim during the II. Constitutionalism. Before the Constitutionalism,on the works of renewal education which has two basic aims,occupational and industrial education, Darrülmuallim has a huge impact. Baltacıoğlu who was assigned to Darrülmuallim by Mr. Satı as a teacher of calligraphy, handcraft and educational sciences and also he thinks that art is important for pedogogy,gives important helps to the education of art by combining art and education. Baltacıoğlu, who believed in the need of owing our culture and values; and who underlined enlightenment and progressivism, was both a constitutional monarchy and a republic man. He synthesised the cultural and artistic richness of the periods he lived, he formed a art discipline phylosophy. In this research, with the light of his modernist opinion and education philosopy, Baltacıoğlu's view of art is emphasised. Keywords: İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Art, Education, Art Education.
1. GİRİŞ Türkiye de pedagoji hareketinin 1908 de Meşrutiyet ile başladığı görülmektedir. Bu tarihten önceki Türk kültüründe din ağırlık göstermektedir. İç siyaset katı ve sert olduğundan pedagojinin rolü, özgün kurumsallığa ve bireyci kültüre uygun bulunmamaktadır. II. Meşrutiyet le başlayan yenilikler, Cumhuriyet öncesi merkeziyetçi yapıdaki çözülmenin önüne geçmek için askeri ve kurumsal alanlara yenilikler eğitim yoluyla getirilmeye çalışılmıştır. Böylece geleneksel eğitim düşüncesinden farklı yeni bir eğitim anlayışı ortaya çıkmış ve bu düşünce sistemi içinde merkeziyetçi yapıyı yeni bir anlayışla yapılandırma rolü yüklenmiştir. Var olanı korumak isteyen toplumlar ile toplumsal değişimi ve dönüşümü sağlayan toplumlarda, yeni değerlere uygun birey yetiştirmekte eğitime büyük rol düşmektedir. Türkiye nin eğitim felsefisinin temellerine baktığımızda, Tanzimat döneminde, Rousseau ve Voltaire gibi Fransız düşünürlerinin etkili olduğu görülür. Meşrutiyet ten sonra ise Herbert Spencer ve Frederic Le Play in görüşleri etkili olmuştur. Daha sonra da bu görüşlerinin etkilerinin azalmasıyla birlikte sosyoloji eğiliminin ve de Bergson metafiziğinin öne çıktığı görülür. Aynı zaman diliminde Mustafa Satı Bey ve Ziya Gökalp arasında Spencercilikle Durkheimciliğin eğitim üzerindeki etkilerinin tartışıldığı gözlemlenir. Spencercilik ten sonra sosyalizmin karşısına, Pragmatizm ve Alman Romantizmi nden esinlenmiş idealizm görüşünün ortaya çıkmasıyla birlikte, İsmail Hakkı Baltacıoğlu nun Durkheim sosyolojisi ve Bergson metafiziğini eğitim felsefesi bakımından uzlaştırmaya çalıştığı görülür. Baltacıoğlu nun Türk eğitim tarihindeki yeri ve önemi büyüktür. Baltacıoğlu nun eğitim konusundaki düşünceleri pedagojiye büyük yenilikler getirecek ve adeta devrim yaratacak niteliktedir. Değişmesi gereken eğitim için çalışarak sanat eğitimini bu değişimin önemli bir parçası olarak görmüş, sosyal birer olgu olarak ele aldığı eğitim ve sanat görüşlerini biçimlendirip sanat eğitiminin temellerini oluşturmuştur. Bu çalışmada İsmail Hakkı Baltacıoğlu nun yaşamı, sanat görüşleri ve eğitim anlayışıyla birlikte sanat eğitimine bakışı incelenmiştir.
2.1.HAYATI (1886 1978) Türk eğitim tarihinde düşünce ve bilim insanı olarak çok önemli yeri olan Baltacıoğlu, 1886 yılında İstanbul da doğmuş, ilk ve orta öğrenimini İstanbul'da tamamlamıştır. 1903'te Vefa İdadisini, 1908'de Darülfünun'un Tabiiye Bölümünü bitirmiştir. Darülmuallim e yazı öğretmeni olarak atanmış ve 1910'da pedagoji ve elişleri öğretimini incelemek üzere Avrupa ya gönderilmiştir. Pedagoji üzerine inceleme ve araştırmalar yapmak üzere Avrupa da bulunduğu sırada J.J.Rousseau, Le Bon, Ovide Decroly, Compayre gibi batılı eğitimcilerin ilkelerini benimseyen ve kendi çalışmalarına uygulayan İsmail Hakkı Baltacıoğlu sosyolojik görüşlerinde Emile Durkheim ve Ziya Gökalp in etkisinde kalmış ve Bergson u incelemiştir. 1912 de yurda dönen Baltacıoğlu Avrupa daki izlenimlerini aktarmak için Darülmuallim ve Darülfününun da konferanslar vermiş ve konu ile ilgili çeşitli yazılar yazmıştır. Milli Eğitim Bakanlığının isteği üzerine öğretmenlere rehber olacak Resmin Usulü Tedrisi adlı eserini yazmıştır. 1913 yılında Darülfünun'da pedagoji profesörlüğüne getirilmiş, 1917'de Edebiyat Fakültesi Dekanlığı, 1923 1925 yılları arasında Darülfünun Rektörlüğü yapmıştır. 1926 yılında Baltacıoğlu nun ilk defa elişi öğretmen okulu açma girişiminde bulunmuştur. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Şükrü Bey ilke olarak bu öneriyi benimsemiş, okul için arsa bulunmuş, para ayrılmış; ancak I. Dünya Savaşı nın uzamasıyla bu tasarı gerçekleştirilememiştir. (Baltacıoğlu, 1939:18)(Etike, 2001:100) 1927 yılında Güzel Sanatlar Akademisinde Resmin Usulü Tedrisi dersini veren Baltacıoğlu, 1928 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü müdür vekilliği yapmıştır. 1933 Üniversite Reformu nda kadro dışı bırakılan Baltacıoğlu, 1934 te haftalık kültür, edebiyat dergisi Yeni Adam ı yayınlamaya başlamıştır. Hasan Ali Yücel in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde, 1942 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesine profesör olarak atanmış; bu fakültenin pedagoji kürsünün ilköğretim üyeliğini yapmıştır. 1942 Afyon dan 1946 yılında Kırşehir den milletvekili seçilmiş ve 1950 yılında emekliye ayrılmıştır. Bu tarihten itibaren Yeni Adam dergisini yayınlamayı sürdürmüş; felsefe, toplumbilim, pedagoji, eğitim, estetik, din, ahlak, dil, yazı(hat), sosyoloji, tarih, tiyatroya ilişkin eserlerinin yanı sıra, sanat, resim, sanat eğitimi ile de ilgili pek çok çalışma yayınlamıştır. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinin birer tanığı olan Baltacıoğlu, 1978 yılında Ankara da ölmüştür.
2.2.İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU NUN EĞİTİM ANLAYIŞI Yüzyılımızda her ulusun uygarlığı kendine özel ve aynı etkide de geneldir. Eğitimin amacı ulustan ulusa farklılık gösterdiği gibi, yüzyıldan yüzyıla da farklılık gösterir. Söz gelimi eğitim orta çağda dinsel temelli, Rönesans ta yaşama dönük, yirminci yüzyılda ise bağımsız kişilik oluşturmaya yöneliktir. Eğitimin Türkiye deki değişimi, II. Meşrutiyetle birlikte ortaya çıkan batılılaşma ve çağdaşlaşma hareketleri ile başlamıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında da geleneksel eğitimin dışına çıkılarak çağa uygun yeni bir eğitim modeli oluşturmak ve yeni bireyler yetiştirmek amaçlanmıştır. Türkiye de var olan yenilikçi eğitim anlayışının temsilcilerinden biri olan Baltacıoğlu; yüzyılın eğitim amaçlarının başka, yüzyılda yaşayan ulusların eğitim anlayışının başka olduğunu söyleyerek, ulusal kaynaklardan kopmadan düşünsel ve eylemsel alanda gerçekleşecek hem çağdaş, hem de ulusal bir eğitim anlayışını savunur. Yaratıcı yeni bireyler için, yeni bir eğitim anlayışını savunan Baltacıoğlu, öncelikle geleneksel eğitimdeki yanlışları belirler. Eğitimin amacını bilgi ezberleterek hayata hazırlamak olarak gören geleneksel eğitim anlayışını, eleştirir. Bireyin yaşamak zorunda olduğu toplum hayatına hazırlanması gerekir. Hayat hazırlanacak bir konu değil, yaşanacak bir süreçtir. Eğitimin bir parçası olan okul hayata hazırlamak yerine, bireye hayatı yaşatmalıdır. Okulun görevi devrim yapmak değil, olmakta olan devrime uygun bireyler yetiştirmektir. Bunun için okulun insana hayat verebilecek olan yeni şartları kazandırması gereklidir. Okul toplumun gereksinimlerine yanıt veren yeni şartlarını oluşturmalıdır. Baltacıoğlu, sosyal bir gerçeklik olarak kabul ettiği eğitim olgusunu, toplumsal okul (İçtimai Mektep) olarak nitelendirir ve her düzeyde eğitimi; kişilik, çevre, çalışma, verim ve başlatma başlıkları altında topladığı ilkelere dayandırır. Bu ilkelere göre eğitim; bireye toplumsal bir kişilik kazandırmalı, onu toplumsallaştırmalı, yaratıcı bir kişilik oluşturmalıdır. Kişilik edinmenin ve hayata hazırlanmanın başlangıcı olan eğitim, yalnız bir alanın bilgisini vermemeli, o konu ile ilgili kişiliği kazandırmalıdır. Eğitim bireye ulusal kültürü ve çağının bilgisini yaşayarak kazandırmalı, bunun için de eğitim kurumları yaşam deneyimlerinin kazanıldığı yerler olmalıdır. Okullar, bireyin kişilik kazanması için gerçek yaşam ortamlarını bireye hazırlamalıdır. Böylece eğitim toplumsal gerçeklere ve koşullara uygun olarak, üretici iş ile bütünleşerek, verimli bir sonuca ulaşabilir.
Baltacıoğlu, İstanbul da Şemsülmekatip adlı özel okulda çalıştığı sırada kendi aralarında bütünlük gösteren bu ilkelerle belirlediği eğitim anlayışının ilk uygulamalarını yapmıştır. Okul ve aile müsamereleri, kır gezintileri, zanaat işleri, öz tiyatro denemeleri yapmış, ilk defa açık hava okulu kurmuştur. Böylece teori ve uygulama sosyal gerçekliği ve işlerliği sağlamıştır.(baltacıoğlu, 1964:78-79) Baltacıoğlu nun aradığı pedagoji ne Tanzimat pedagojisi, ne Meşrutiyet pedagojisi, ne de Cumhuriyet pedagojisidir. O nun aradığı pedagoji, atom devrine yakışan yaratıcı insanı, yaratıcı bireyi yetiştiren yaratıcı pedagojidir. (Baltacıoğlu,1964:6) ve bu ancak toplumsal okul modeli içinde olanaklıdır. 2.3.İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU NUN SANAT ANLAYIŞI Toplumların kalkınmasını ağaca benzeten ve bu ağacı kalkınma ağacı olarak adlandıran Baltacıoğlu na göre bu ağacın üç tane kökü vardır. Bunlar; dil, din ve sanattır. Toplumların bu üç şeyle dirileceğini; bu üç şey olmazsa ve bu üç şeyin kökü sağlam olmazsa kalkınmanın olamayacağını belirtir.(baltacıoğlu,1983:36-38) Dil, din ve sanat sosyal olgulardır ve toplumlar bu olgulardan doğmuşlardır. Toplumların doğması gibi ölmesi de bu üç olgu ile ilgilidir.(baltacıoğlu,1964:28-29) Din, dil, ahlak, sanat dediğimiz düşünceleri ve duyguları birey toplumdan alır. Bu toplum kabile gibi ilkel ya da millet ve devlet gibi gelişmiş bir bünye taşır ve toplumun doğası daima birdir. Bu olgular toplumu temsil eden bireylerin irsiyet ile getirdikleri uzvi ve maddi kuvvetler değil, bireylerin toplumsal bir hayat sürdürmelerinden oluşmuş tarihi ve manevi birliklerdir ve değişim doğalarındadır. Her toplumun kendine özgü dili, dini, ahlaki olduğu gibi kendine özgü bir de sanatı vardır. Çünkü sanatın konusu olan manevi dünya ve onun duyguları, heyecanları, ihtirasları topluma göredir. Bu kuvvetler toplumlara göre değişmekte olduğundan tüm bu kuvvetleri ifade etmek, onlara bir şekil vermek görevinde olan sanatın da toplumla birlikte değişmesi kaçınılmazdır. (Baltacıoğlu, 1924:20) Sanat, aynı zamanda coğrafi bir bölgenin ürünüdür. Sanat eserine renkleri, şekilleri, oranları, duyguları, heyecanları veren ve barındıran, sanatçının yaşadığı coğrafyadır. Sanat çeşitlerini oluşturan da milletlerin ortaya koyduğu uygarlıklardır. Sanatçı oynayan bir çocuk değil, çalışan bir insandır. Sanatçının çalışmaları bilinçsiz iradesiz ve yönsüz değil, tersine bilim adamının çalışmaları gibi yönü, amacı ve usulü olan bilinçli bir faaliyettir. Çünkü sanatçı amacına ulaşmak için nereye döneciğini bilir. Sanatçının tüm çabası amacına ulaşmak içindir. Bu amaç ise rastgele bir çalışmayla yakalanamaz.
Sanatçı gördüğünü ve tasarladığını yapan hatta gördüğünü değil düşündüğünü yapan ve ideali olan insandır.(baltacıoğlu, 1938:201) Sanatçının ortaya koyduğu eser bireysel bir yaratım olarak algılansa da, sanat eserinin kökleri ortaya çıktığı ortama bağlıdır. Sanatçı beslendiği kültürden iç görüsü ve yaratıcılığı ile eserlerini ortaya koyar. Bir sanat eseri olabilmek için mutlaka iki unsur lazımdır: Biri oluşturan, diğeri oluşanı anlayan. Tolstoy un dediği gibi, sanat bir dildir. Dilin var olması için, onu anlayanların olması gereklidir. (Baltacıoğlu,1931:11-26) Sanat, toplumların kendine özgü olan düşünüş, duyuş ve işleyiş tarzlarını yansıtmakta ve kültürlerin aktarıcısı olarak görev yapmaktadır. Sanatçı da yaşadığı yerin değerleri ile birlikte sanat tekniğini, sanat gereksinimlerini, bilimi, iktisadi zorunluluklarını bilerek toplumsal birliğe hizmet eden insandır. Sanat görmeye, gördüklerini tekrar görmeye ve kontrol etmeye zorlayarak göz eğitimi yapar. Dış çevre ile zeka arasında kurduğu ilişkiyle ussal kişilik üzerinde etkili olur. Organize edici, kurucu yapıcı ve yaratıcı bireyler olmamızı sağlar. Güzellik değerleriyle birlikte estetik kişiliği oluşturur. İradeye bağlı bir karakter ile ahlaki, ince ve nazik hareketlerin yapılmasında etkililiği ile bedeni kişiliği oluşturur. 2.4.İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU NUN SANAT EĞİTİMİ ANLAYIŞI Yeni bir toplum için yeni bireyler yaratacak olan, yeni bir eğitim anlayışı oluşturan İsmail Hakkı Baltacıoğlu, sanatı yeni eğitimin bir parçası olarak görmektedir. Sanat eğitiminin görevi çağdaş sanat hayatına hazırlamak olarak açıklamaktadır. Baltacıoğlu, sanat eğitiminde yapılan uygulamaların toplumsal hayatla bağlarının bulunmasını, sanatın sadece yapılmış olmak için yapılmamasını, hayat ve bireyle bağıntılı olmasını istemektedir. Sanatın toplumsal bir konu olmasından sanatçının ve sanat eserinin toplumla olan zorunlu ilişkilerini görmesi için sanat için sanat anlayışını reddederek, hayat ve toplum için sanat anlayışını benimsemekte ve sanat eğitimini toplumsal mektepte oluşturduğu ilkelere göre biçimlendirmektedir. Okullar genel olarak hayata hazırlama görevini yapan kurumlardır. Ama eğiticiler bu hazırlama işinin özünü bilmeden, yanlış uygulayarak bilimi yaşatacak yerde öğretiyor, sanatı uygulattıracak yerde seyrettiriyorlar. (Baltacıoğlu,1931:109) Oysaki hayat, meslek ve kişilik doğrudan doğruya yaşanması, tecrübe edilerek kazanılması gerekli olan gerçeklerdir. Eğitimin görevi hazırlayıcı bir rol oynamak değil, hazırlayıcı role konu olan gerçekliğe hizmet
etmektir. Bu nedenle okul temel bilgi ve becerileri kazandırarak sanatçı kişiliği oluşması için ilk adımı, ilk başlatmayı yapmalıdır. Bireyi sanat ve sanatçı hayatına hazırlamalıdır. Sanat ve sanatçı hayatını ona yaşatması içinde bireye gerçek sanat ortamı sunması gerekir. Toplumsal kişiliği yaratmak isteyen eğitim ilkesiyle birlikte sanat eğitiminin de amacı, sanat duygu ve düşüncesini vermek değil, bireyde sanatçı kişiliğini yaratmaktır. Her bireyin estetik bir kişiliğe sahip olması gerekmekle birlikte, sanat eğitimi yalnız ruhun eğitimi olarak anlaşılmamalı açıkça sanatçı yetiştirmek, bireyleri sanata yaklaştırmak olarak anlaşılmalıdır. Yaratmak için aramak, çabalamak, tekrar tecrübe etmek ve araştırmak gereklidir. Bunun içinde doğanın toplumsal zorunluluklarını bilmek gerekmektedir. Bu da zamanın değerlerine ve tekniğine hakim olmak ile olanaklıdır.(baltacıoğlu, 1931:115) Birey izleyici konumundan çıkarak üretici konumuna geçmelidir. Gerçek etkinlikler içinde çalışmalı, uygulama yapmalıdır. Sanat eğitiminde de birey sanatta etkin bir rol oynamalı, adım adım çalışarak yaratma eğilimine varmalıdır. İşle bütünleşen eğitim sürecinde sanat eğitimi de kendinden beklenen verimi sağlamalıdır. Sanat eğitimi alan bireyin iyi ürünler ortaya çıkarması gerekmektedir. Ortaya çıkan ürünler toplum için yapılmalı ve bu ürünler sergilenmelidir. İlk ve ortaokullarda genel eğitim verilmektedir. Genel eğitim ise kültürlerin en genel iddiaları, en insani unsurları demektir. Sanatın en genel kısmı ise, en evrensel ve en insani değerleri ifade eden deneyimler oluşlarıdır. Bireyin yaratma eğilimine varabilmesi için, uygun ortama gereksinim vardır. Sanatçı kişiliği, sanat çevresi içinde oluşacaktır. Sanat, sanatın var olduğu çevre içinde algılanabilir olduğundan, sanat eğitimi bu çevre koşulları sağlamalıdır. Sanat eğitiminin amacı ancak bu yolla gerçekleşebilir. Öğrencinin çalışma şartlarını sanatçının çalışma şartlarına yaklaştırılmalıdır. Sanatçı için gerekli olan atölye, teknik donanım vb. gibi öğeler var olmalı, sanatçı kişilik yetiştirmek için bu ortamlar sağlanmalı ve o ortam yaşatılmalıdır. Sanatçının yaratıcı faaliyeti için gerekli olan şartları yaratmak maddi ve fiili bir takım uygulamalar gerektirir. Nasıl bir bilim adamının çalışması için laboratuar gerekliyse, sanatçı içinde çalışabileceği uygun bir atölye gereklidir. Bu atölyede boyalar, kalemler, şövaleler, kopyalar, koleksiyonlar, ışık sistemi ve geniş hareket sahaları vb. gibi her şey bulunmalıdır. Eğitimbiliminin, sanat eğitimi adına anlaması gerektiği şey, bu atölyenin donanımı, fizyolojisi ve ruhudur. Eğitimci için bir sanat atölyesi oluşturulmalıdır. Her birey için bir sanatçının çalışabileceği donanımda atölye oluşturmak belki olanaklı değildir, fakat zengin bir atölye oluşturulmasa da asgari koşullarda bir atölye oluşturulmalıdır.
Aynı zamanda okul, estetik hayatı olan toplumdur. Onun binası, duvarları, mobilyası, bahçesi vb. vardır. Orda yaşayan bireylerin yalnız okulun sanatsal biçimi ile ilgili değil kıyafetleri, eşyalarıyla da estetik hayatla ile de ilişkisi vardır. Okul toplumsallaşmak için kendisini güzelleştirmeli, resimleştirmelidir. Okulun duvarları en güzel ve en uygun uygulama alanlarıdır. Okulda öğrenci resimlerinden, ürettiği eserlerden sergiler ve müzeler oluşturmak, bu toplumsal hayatın görünen yanıdır. (Baltacıoğlu, 1931:121) Okul eğitimini vermek istediği kurumun toplumsal ve ruhsal şartlarına ne kadar yaklaşırsa o derece gerçekçi olur. Gerçekçi girişimlerin sonucunda birey tam bir sanatçı olmaz, fakat sanatın yolu üzerinde olur. Bireyin kazanacağı deha, sanatçının dehası değildir, fakat o türdendir. Sanat eğitimin amacı bireyi bir dereceye kadar sanatçılaştırmaktır.(baltacıoğlu, 1931:110) 3. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Dünyadaki değişimlerle birlikte, ülkemizde de önemli değişimlere tanık olan İsmail Hakkı Baltacıoğlu, değişimlerde, eğitimin rolünün önemli olduğunun kavranmasını istemiştir. Ulusal, toplumsal yenilikçi ve özgün bir eğitim anlayışı için sınıf denilen kapalı odaya, dünya okullarındaki kitap saplantısına, eğitim dünyasını kemiren mantıkçılığa karşı çıkar. Ezberciliğin ve sınavın bir bela olduğuna inanır. Okulların niçin var olduğunu sorgulayarak, pedagoji tarihinin bize ne öğretebildiğini inceler. Yaşadığı kültürü ve zamanın tekniğini kazanan insanın birey olabileceğine inanır. Bunun için yapılacak ilk iş bireyin yetişeceği çevreyi var etmektir. Birey cevre içinde var olur, sosyalleşir, üretime katılır. Eğitimcilerin öncelikle insanın genetik olarak getirdiklerinin farkına varması, onu elden geldiğince tanımaya çalışması ve onun doğasına uygun olacak şekilde eğitilmesi gerektiğine inanır. Baltacıoğlu, ulusça kalkınmanın büyük sırrını insanı tanımak ve insana değerini vermek olarak açıklar. Sanatın toplumların var oluşunda oynadığı role dikkat çekerek, sanatsız bir kalkınmadan söz edilemeyeceğini, sanatı oluşturmak için de öncelikle içinde yaşadığımız toplumun sanat idealini anlamamız gerektiğini vurgulamaktadır. Eğitimin içinde önemli bir yer tutan sanat eğitiminin birey ve toplum için önemli olduğunun farkına varılması, çağdaş eğitimde yeni yolların açılmasını sağlayacaktır. Bireyin toplumsal gereksinimleri olan; ussal, bedensel, ahlaksal, estetiksel ve yaratıcı ihtiyaçları sanat eğitimi ile sağlanabilir, kişiliği oluşturulabilir. Sanat eğitimi, eğitimin bir
parçası olarak, ulusal değerleri yaşatır, korur ve bu değerlerin yanında, evrensel değerleri de bireye kazandırır. Sanat eğitimi, sanatın değerlerinin bireyin yaşamına geçmesini sağlar. Eğitim yaşamı içinde bilinçli, dikkatli, birbirini bütünler biçiminde hazırlanmış programlar ve uygun yöntemlerle estetik değerler bireyin yaşamına geçirilebilir. Sanat eğitimi programları özünde bireyin özgürleşmesine, yaratıcılığına kendini ifade etmesine olanak vermelidir. Hangi alanda üretkenliğe sahip olursa olsun sanat eğitimi alan bireyler, daha geniş perspektiften bakmayı ve düşünmeyi öğrendiklerinden, uğraş verdikleri alanlarda daha yaratıcı olacaklardır. Bir toplumu oluşturan bireylere, eğitim süreçlerinde, gerekli estetik donanım ve duyarlılık verilirse toplumsal yapıdaki sanat varlıklarının korunması ve yaşatılması da kendiliğinden sağlanmış olur. Sanat eğitimi veren ve sanat eğitimcileri yetiştiren kurumlara bu konuda çok önemli sorumluluklar düşmektedir. Aynı zamanda eğitim programlarına yön veren kişiler de bu sorumluluğun bilincinde, eğitim yapısı içerisinde sanat eğitimine gereken önemi vermelidirler. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, bu gerekliliğe inanan ve bunu gerçekleştirmek için mücadele veren, bugünün sanat eğitimine önemli olan eğitimci bir aydındır. Toplumuzda bütünü gören eğitim inşacılarına ihtiyaç vardır. Baltacıoğlu nun eğitim ve sanat eğitimi üzerine oluşturduğu görüşlerinin tekrar gözden geçirilmesi, bugünün koşullarına uygun tekrar yorumlanması ve geliştirilmesi faydalı olacaktır. Çağdaş, yaratıcı ve üretken bireylerin oluşması eğitimde bütünlüğün yakalanabilmesi ile olanaklıdır.
KAYNAKÇA AKDAĞ, Bülent. 2006, Eğitim Felsefesinde İnsanı Görme Tarzı Felsefe Yazım Dergisi, Aralık-Ocak. AYHAN, Serap. İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Halk Eğitimi İle İlgili Görüşleri. http://www.education.ankara.edu.tr/ebfdergi/pdfler/1990-23-1/285-306.pdf AYTAÇ, Kemal. İsmail Hakkı Baltacıoğlu http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/517/6452.pdf BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1924, Sanat Semih Lütfi Sühulet Kütüphanesi. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1931, Demokrasi ve Sanat Kanaat Kütüphanesi. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1931, Resim ve Terbiye Kanaat Kütüphanesi. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1932, Terbiye Semih Lütfi Sühulet Kütüphanesi. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1938, Toplu Tedris Sebat Basımevi. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1942, İçtimai Mektep Ankara Maarif Matbaası. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1964, Pedagojide İhtilal Özel Baskı. BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 1983, Kalkınma Felsefesi Sanat Çevresi, Nisan BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı. 2005, Yüzyılın Amaçları-Ulusun Amaçları Çağdaş Eğitim Dergisi, Şubat. ERKOÇ, Gülay. 2003, Tiyatroda Bir Ayrışın Mimarı İsmail Hakkı Baltacıoğlu Bilim Ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. ETİKE, Serap. 2001, Cumhuriyet Dönemi Resim Eğitimi Güldikeni Yayınları. ÖZSOY, Vedat. 2003, Görsel Sanatlar Eğitimi, Resim-İş Eğitiminin Tarihsel Ve Düşünsel Temelleri, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık