76583 RUHSAT NO LU ÇİMENTO HAMMADDESİ (SİLT-TAŞI) OCAĞI PROJE TANITIM DOSYASI BARTIN İLİ, MERKEZ İLÇESİ, GÜRGENPINARI KÖYÜ Bahçelievler Mah. 52. Sk. (Eski 6. Sk.) No: 15/4 Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 223 36 00 (pbx) Faks: 0 312 223 31 32 web: www.ankatekmuhendislik.com.tr e-posta: info@ankatekmuhendislik.com.tr MART -2012
PROJENİN SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ BARTIN ÇİMENTO GÖLBUCAĞI MAH. 25 KUYU MEVKİİ BARTIN TEL : 0 378 227 80 80 FAKS : 0 378 227 12 96 76583 RUHSAT NO LU I-B GRUBU ÇİMENTO HAMMADDESİ (SİLT-TAŞI) OCAĞI Yatırım Tutarı = 83.090 YTL PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI PTD HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI BARTIN İLİ, MERKEZ İLÇESİ, GÜRGENPINARI KÖYÜ Proje Alanı Sınır Koordinatları Koordinat Sırası Sağa Yukarı Enlem - Boylam Datum Ed-50 WGS-84 Türü UTM Coğrafik DOM 33 --- ZON 36 --- Ölçek 6 Derecelik --- Koordinat Sağa Yukarı Noktaları (Y) (X) Enlem Boylam 1. Nokta 440000 4609500 41,6333679 32,2792253 2. Nokta 440000 4609000 41,6288646 32,2792755 3. Nokta 439501 4609000 41,6288269 32,2732854 4. Nokta 439500 4609500 41,6333301 32,2732228 Proje Alanı : 24,98 Hektar 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan ÇED Yönetmeliği EK 2 Madde 42 Madencilik Faaliyetleri, a bendi Madenlerin Çıkarılması (EK 1 de yer almayanlar) - Silt-taşı Madeni ANKATEK ÇEVRE MAD. MÜH. MÜŞ. TURZ. TAAH. VE TİC. LTD. ŞTİ. Bahçelievler Mah. 52. Sok. (Eski 6. Sok) No: 15/4 Çankaya/ANKARA TEL : 0 312 223 36 00 (pbx) FAKS : 0 312 223 31 32 PTD SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) 30 Mart 2012 0
İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... 1 TABLOLAR DİZİNİ :... 3 ŞEKİLLER DİZİNİ :... 4 EKLER LİSTESİ :... 5 PROJE SAHİBİNİN ADI, ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI:... 6 PROJENİN ADI:... 6 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ:... 6 PROJENİN TANIMI VE GAYESİ :... 6 A) TANIMI... 6 B) GAYESİ... 8 DOSYAYI HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/KURULUŞUN ADI, ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI:... 8 DOSYANIN HAZIRLANIŞ TARİHİ:... 8 I. PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 8 I.A ) PROJENİN İŞ AKIM ŞEMASI, KAPASİTESİ, KAPLADIĞI ALAN, TEKNOLOJİSİ, ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI... 8 I.a.1 ) Projenin İş Akım Şeması... 8 I.a.2 ) Kapasitesi... 10 I.a.3 ) Kapladığı Alan... 10 I.a.4 ) Teknolojisi... 11 I.a.5 ) Çalışacak Personel Sayısı... 14 I.B ) DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (ARAZİ KULLANIMI, SU KULLANIMI, KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ VB.)... 14 I.b.1 ) Arazi Kullanımı... 14 I.b.2 ) Su Kullanımı... 15 I.b.3 ) Kullanılan Enerji Türü... 15 I.C ) ATIK ÜRETİMİ MİKTARI ( KATI, SIVI, GAZ VB. ) VE ATIKLARIN KİMYASAL, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ... 15 I.c.1 ) Katı Atıklar... 15 I.c.2 ) Sıvı Atıklar... 16 I.c.3 ) Gaz Atıklar... 17 I.c.3.1 ) TOZ... 17 I.c.3.2 ) GÜRÜLTÜ... 27 I.c.3.3 ) ÇEVRESEL TİTREŞİM DÜZEYİNİN TESPİT EDİLMESİ... 40 I.Ç ) KULLANILAN TEKNOLOJİ VE MALZEMELERDEN KAYNAKLANABİLECEK KAZA RİSKİ... 44 I.D ) PROJENİN MUHTEMEL ÇEVRESEL ETKİLERİNE KARŞI ALINACAK TEDBİRLER... 47 I.d.1 ) Katı Atıkların Bertarafı... 47 I.d.2 ) Sıvı Atıkların Bertarafı... 48 I.d.3 ) Gaz Atıklar ile İlgili Alınacak Tedbirler... 48 Tozlanma İle İlgili Alınacak Tedbirler... 48 Gürültü İle İlgili Alınacak Tedbirler... 50 Vibrasyon İle İlgili Alınacak Tedbirler... 51 I.d.4 ) Flora ve Fauna ya olabilecek etkiler... 52 I.d.5 ) Sahada Yapılacak Rehabilitasyon Çalışmaları (Arazi Islahı)... 54 II. PROJENİN YERİ... 54 II.A ) MEVCUT ARAZİ KULLANIMI VE KALİTESİ (TARIM ALANI, ORMAN ALANI, PLANLI ALAN, SU YÜZEYİ VB. )... 54 Tarım alanı... 55 1
Orman alanı... 55 Planlı alanı... 55 Su Yüzeyi... 55 II.B ) EK V DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ DİKKATE ALINARAK ; SULAK ALANLAR, KIYI KESİMLERİ, DAĞLIK VE ORMANLIK ALANLAR, TARIM ALANLARI, MİLLİ PARKLAR, ÖZEL KORUMA ALANLARI, NÜFUSÇA YOĞUN ALANLAR, TARİHSEL, KÜLTÜREL, ARKEOLOJİK VE BENZERİ ÖNEMİ OLAN ALANLAR, EROZYON ALANLARI, HEYELAN ALANLARI, AĞAÇLANDIRILMIŞ ALANLAR, POTANSİYEL EROZYON VE AĞAÇLANDIRMA ALANLARI İLE 16/12/1960 TARİHLİ VE 167 SAYILI YERALTI SULARI HAKKINDA KANUN GEREĞİNCE KORUNMASI GEREKEN AKİFERLER... 56 1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar :... 58 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar:... 61 3. Korunması gereken alanlar:... 62 FLORA - FAUNA... 63 III. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ... 78 SONUÇLAR... 79 2
TABLOLAR DİZİNİ : Sayfa No Tablo 1. Silt-taşı Madeni Kimyasal Analiz Sonuçları... 7 Tablo 2. 76583 Ruhsat No lu Saha Sınır Koordinatları... 10 Tablo 3. Proje Alanı, Üst (Bitkisel) Toprak ve Pasa Döküm Alanı Sınır Koordinatları... 11 Tablo 4. Toz Emisyon Faktörleri-Dekapaj... 18 Tablo 5. Üretim İle İlgili Bilgiler... 19 Tablo 6. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri.. 19 Tablo 7. Etkin Baca Yüksekliğine Göre F.f.G.g Parametrelerinin Belirlenmesi... 21 Tablo 8. Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması... 22 Tablo 9. Rüzgar Hızları Tespiti... 22 Tablo 10. Yayılma Sınıfları... 22 Tablo 11. Yayılma Sınıfları Ve U h Değerleri... 23 Tablo 12. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m 3 )... 24 Tablo 13. Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat)... 24 Tablo 14. Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu... 26 Tablo 15. Endüstriyel Tesisler için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 27 Tablo 16. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri... 28 Tablo 17. Proje Alanında Kullanılacak Makine Ekipmanların Motor Güçleri... 29 Tablo 18. Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları Ve Ses Gücü Düzeyleri... 30 Tablo 19. Gürültü Kaynaklarının Frekanslara Göre Ses Basınç Düzeyleri... 34 Tablo 20. Mesafelere Göre 4 Frekansta Hesaplanan Atmosferik Yutum Değerleri... 35 Tablo 21. Mesafelere Göre Gürültü Kaynaklarına Ait Net Ses Basınç Düzeyleri... 35 Tablo 22. A Ağırlıklama Grafiği Düzeltme Faktörleri... 36 Tablo 23. Mesafelere Göre Gürültü Kaynaklarına Ait Gürültü Düzeyleri... 37 Tablo 24. Mesafelere Göre Gürültü Kaynaklarına Ait Toplam Gürültü Düzeyleri... 37 Tablo 25. Mesafelere Göre Üretim Faaliyetleri Sırasında Oluşacak Gündüz Gürültü Düzeyi 38 Tablo 26. Mesafelere Göre Üretim Çalışmalarından Kaynaklanan L gag Değerleri... 38 Tablo 27. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 38,8 kg)... 42 Tablo 28. Bina temeli titreşim hızı (Vo) değerlerine bağlı olarak patlatma nedeniyle hasar görebilecek bina türleri (Forssbland,1981)... 43 Tablo 29. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri... 43 Tablo 30. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değişim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri(armac Printing Company)... 44 Tablo 31. Üretimde Oluşacak Toz Emisyon Debisi Ve Alınacak Önlemler... 49 Tablo 32. Flora Listesi... 67 Tablo 33. Proje Alanı ve Çevresi İki Yaşamlı Türler... 73 Tablo 34. Proje Alanı ve Çevresi Sürüngen Türleri... 74 Tablo 35. Proje Alanı ve Çevresindeki Kuş Türleri... 75 Tablo 36. Proje Alanı ve Çevresindeki Memeli Türleri... 77 3
ŞEKİLLER DİZİNİ : Sayfa No Şekil 1. Proje İş Akım Şeması... 9 Şekil 2. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m 3 )... 25 Şekil 3. Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat)... 25 Şekil 4. Çimento hammaddesi (Silt-taşı) Ocağında Üretim Sırasında Oluşacak L g ve L gag Gürültü Dağılım Grafiği... 39 Şekil 5. Patlatma Sonucu Oluşan Titreşim ve Hava Şoku... 41 Şekil 6. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri... 43 Şekil 7. Acil Müdahale Planı... 46 Şekil 8. Bartın İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası (http://www.milliparklar.gov.tr)... 59 Şekil 9. Türkiye nin Flora Bölgeleri ve Grid Kareleme Sistemi (Davis - 1971)... 64 4
EKLER LİSTESİ : EK 1 EK 2 EK 3 EK 4.A EK 4.B EK 5 EK 6 EK 7 EK 8.A EK 8.B EK 9 EK 10 EK 11 EK 12 EK 13 EK - 14 76583 No lu Sahaya Ait İşletme Ruhsatı 76583 No lu Ruhsat Sahası Yer Bulduru Haritası 1/25.000 Ölçekli Ruhsat Sahası ve Proje Alanını Gösterir Topografik Harita Proje Alanı ve Çevresine Ait Jeolojik Bilgi 1/10.000 Ölçekli Proje Alanını Gösterir Jeoloji Haritası 1/10.000 Ölçekli Proje Alanının ve Civarını Gösterir Orman Mescere Haritası 1/10.000 Ölçekli Proje Alanını ve Civarını Gösterir Vaziyet Planı Bartın İli Deprem Haritası Sahaya Ait Fotoğraflar Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü Bartın İli Meteorolojik Verileri 76583 No lu Sahaya Ait Doğaya Yeniden Kazandırma Planı 1/100.000 Ölçekli Ruhsat Sahası ve Proje Alanını Gösterir Çevre Düzeni Planı ve Plan Hükümleri Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Müdürlüğü Görüşü Bartın Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Görüşü (Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü Görüşünü İçerir) Bartın Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Görüşü (Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ne göre verilen görüş) 5
Proje Sahibinin Adı, Adresi, Telefon ve Faks Numaraları: Proje Sahibinin Adı : Bartın Çimento San.ve Tic. A.Ş. Proje Sahibinin Adresi : Gölbucağı Mah. 25 Kuyu Mevkii BARTIN Proje Sahibinin Telefon Numarası : 0 378 227 80 80 Proje Sahibinin Faks Numarası : 0 378 227 12 96 Projenin Adı: 76583 Ruhsat No lu I-B Grubu Çimento Hammaddesi (Silt-taşı) Ocağı Proje İçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii: İli İlçesi Köyü : Bartın : Merkez : Gürgenpınarı PROJENİN TANIMI VE GAYESİ : a) Tanımı Proje konusu faaliyet Bartın İli, Merkez İlçesi, Gürgenpınarı Köyü civarında 1/25.000 ölçekli E28-C1 paftasında yer alan 76583 Ruhsat No lu 50 hektarlık sahanın 24,98 hektarlık kısmında yapılacak çimento hammaddesi (silt-taşı) ocağı işletmeciliğidir. 76583 No lu 50 hektarlık I-B Grup işletme ruhsatı 11.05.2009 tarihinde Bartın Çimento San. Ve Tic. A.Ş. adına Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmiştir. Söz konusu ruhsatlı sahada 24,98 Hektar olarak belirlenen proje alanında yapılacak çimento hammaddesi (silt-taşı) ocağı işletmeciliği için bu proje tanıtım dosyası hazırlanmıştır. Üretim faaliyetlerinin gerçekleştirileceği proje alanı firmaya ait Bartın Çimento Fabrikasına yaklaşık olarak 2,75 km mesafede yer almaktadır. Fabrikadan sahaya, Bartın- Boğaz karayolu üzerinden, fabrikaya 500 m mesafeden güneybatıya ayrılan 2,25 kilometrelik bağlantı yolu ile ulaşmak mümkündür. Söz konusu bağlantı yolunun tamamı toprak-stabilize yol niteliğindedir. Yolun bir kısmı mevcut olup, geriye kalan kısmı yeni açılacaktır. Sahaya ulaşımda herhangi bir problem yoktur. Gerektiğinde stabilize yolun bakım onarımı firma tarafından yapılabilecektir. Proje alanına en yakın yerleşim birimi sahanın kuşuçuşu yaklaşık 700 m kuzeyinde bulunan Gürgenpınarı Köyü dür. Ayrıca proje alanının kuşuçuşu yaklaşık 750 m güneydoğusunda Akçaköy Mahallesi bulunmaktadır. Proje kapsamındaki etki alanı incelemesi 700 metre mesafe baz alınarak yapılmış ve en yakın yerleşim birimi için yorumlanmıştır. Proje alanında henüz üretime yönelik herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Sahada çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi, açık işletme yöntemi ile basamaklarda delmepatlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Proje alanında cevher üzerinde kalınlığı yer yer 1 m ile 3 m arasında değişen (ortalama 2 m) üst örtü tabakası bulunmaktadır. Üretim faaliyetleri öncesinde üst örtü tabakası dekapaj yolu ile alınacaktır. Dekapaj işlemleri sonrasında sahada üretim faaliyetlerine geçilecektir. 6
Delme patlatma yöntemi ile üretimi gerçekleştirilen cevher, iş makineleri ile kamyonlara yüklenerek firmaya ait Bartın Çimento Fabrikası na nakledilecektir. Yapılan etüd prospeksiyon çalışmaları sonucu sahada cevher varlığı tespit edilmiştir. Proje alanında silt-taşı cevherinin kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 60 m civarındadır. Sahada yapılan çalışmalar ve cevher yayılımı ile çalışılması planlanan alan dikkate alınarak rezerv miktarı yaklaşık 11.944.800 Ton olarak belirlenmiştir. Proje alanından yılda 35.000 Ton çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi yapılması planlanmaktadır. İşletme ruhsat süresi 10 yıl olduğundan, projelendirme 10 yıl üzerinden değerlendirilmiştir. 10 yıl içerisinde kullanılacak malzeme miktarı yaklaşık olarak 350.000 Ton dur. Projeye konu saha çevresinde ruhsat sahibi firmaya ait 1-B grubu maden ruhsatları bulunmaktadır. Söz konusu ruhsatların tamamında aynı anda üretim faaliyetlerinde bulunulmayacaktır. Proje alanı sınırları 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterilmiştir (Bkz. EK. 3). Silt Taşı Genel Tanımı : Zemin sınıfı ve dane büyüklüğüne göre sınıflandırılmış organik olmayan, taneli ve oldukça ince (kilden daha kaba ancak kumdan daha küçük taneli) bir malzemedir. Tane büyüklüğü çapı 0,02 0,002 mm arasında değişir. Mekanik (kırıntılı) tortul kayaçların çimentolu tortul kayaç grubundandır. Silt taşı kayacının içsel sürtünme açısı 55 derecedir. Kayacın sıkıştırma kuvveti 2000 kg/cm 2, çekme kuvveti 217 kg/cm 2 dir. Bu kaya tipinin en büyük deformasyon oranı 851 µcm/cm dir. Sahadaki silt taşı cevherinin yoğunluğu ortalama 2,0 gr/cm 3 olarak kabul edilmiştir. Sahada yapılan arama çalışmaları sırasında numuneler alınarak analizler yapılmış olup, analiz sonuçlarına göre sahada cevher varlığı tespit edilmiştir. Analiz sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1. Silt-taşı Madeni Kimyasal Analiz Sonuçları Özellik Numune (%) SiO 2 21,52 Fe 2 O 3 2,99 Al 2 O 3 9,28 MgO 1,14 CaO 54,50 Na 2 O 0,14 K 2 O 1,13 7
b) Gayesi Projeye konu proje alanında silt-taşı cevheri üretimi yapılacaktır. Alandan alınan malzeme firmaya ait çimento fabrikasına hammadde olarak kullanılmak üzere nakledilecektir. Fabrikada üretilen çimento piyasaya sunulacaktır. Böylelikle cevherin hem inşaat sektörüne hem de ülke ekonomisine katkısı sağlanacaktır. Yukarıda tanımlanan işin çevre üzerine etkilerini araştırmak ve olumsuz etkileri en aza indirmenin teknik koşullarını sağlamak projenin başlıca amacıdır. Dosyayı Hazırlayan Çalışma Grubunun/Kuruluşun Adı, Adresi, Telefon ve Faks Numaraları: Dosyayı Hazırlayan Kuruluşun, Adı : Ankatek Çevre Madencilik Mühendislik Müş. Tur. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. Adresi : Bahçelievler Mah. 52. Sok. (Eski 6. Sok) No: 15/4 Çankaya/ANKARA Telefon No : 0 312 223 36 00 (Pbx) Faks No : 0 312 223 31 32 Dosyanın Hazırlanış Tarihi: Mart -2012 I. PROJENİN ÖZELLİKLERİ I.a ) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı I.a.1 ) Projenin İş Akım Şeması 76583 No lu sahanın 24,98 hektarlık kısmında çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi yapılması planlanmaktadır. Sahada üretim faaliyetleri açık işletme yöntemi kullanılarak basamaklarda delmepatlatma işlemi yapılarak gerçekleştirilecektir. Üretimdeki önemli adımlar aşağıda verilen iş akım şemasında gösterilmektedir. 8
DEKAPAJ (Üst Örtü Toprak Tabakasının İş Makinesi ile Alınması) ÜRETİM (Delme-Patlatma ile Üretim) STOK (Üst Örtü Tabakasının Depolanması) YÜKLEME (İş Makineleri ile Kamyonlara Yükleme) NAKİL (Cevherin Kamyonlarla Çimento Fabrikası Stok Alanına Nakli) Şekil 1. Proje İş Akım Şeması Arazi Hazırlanması-Dekapaj İşlemleri Açık işletme yöntemi ile üretimi yapılacak cevherin yıllık üretim programı hazırlanıp, öncelikli olarak cevher üzerinde bulunan bitkisel toprak tabakasının dekapajı yapılacaktır. Dekapajı yapılacak üst örtü tabakasının kalınlığı ortalama 2 m kabul edilmiştir. Dekapajı yapılacak tabakanın gevşek oluşu nedeniyle, dekapaj işlemleri iş makineleri ve insan gücüyle yapılacak olup; patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Üst örtü tabakasının dekapajı sonucu oluşan bitkisel toprak ve üretim esnasında çıkabilecek az miktarda kullanılmayan pasa malzeme, saha içerisinde belirlenen bitkisel toprak pasa döküm alanında üretimi ve ocak giriş çıkışını engellemeyecek şekilde düzenli bir şekilde muhafaza edilecektir. Bu malzemenin, üretim sona eren alanlarda rekreasyon işlemlerinde kullanılması planlanmaktadır. Bitkisel toprak pasa döküm alanı ekler bölümünde sunulan sahaya ait Vaziyet Planı nda gösterilmiştir (Bkz. EK 6). Üretim Sahada çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi, açık işletme yöntemi ile basamaklarda delme-patlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Proje alanında henüz üretime yönelik herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla sahada açılmış bir ocak alanı bulunmamaktadır. 76583 Ruhsat No lu sahada belirlenen proje alanının üretim sonrası son durumunu gösterir Kullanım Senaryosu ekler bölümünde sunulan Doğaya Yeniden Kazandırma Planı ekinde verilmiştir (Bkz. EK 10). Sahada bulunan silt-taşı cevherinin kalınlığı yaklaşık 60 m civarındadır. Topografik yapı ve cevher kalınlığının değişimi dikkate alınarak sahada 6 basamak oluşturulması planlanmaktadır. Basamak genişliklerinin iş makinelerinin rahatlıkla 9
hareket edebileceği genişlikte ve basamak yüksekliklerinin de kepçe bom yüksekliğini geçmeyecek şekilde olmasına özen gösterilecektir. Sahada basamak yüksekliklerinin 10 m civarında olması, basamak genişliklerinin ise 7 m ile 10 m arasında olması öngörülmektedir. Ayrıca nihai durumda sahada genel şev açısının 45 derece civarında olmasına özen gösterilecektir. Yükleme Cevher yerinden söküldükten sonra iş makinesi ile kamyonlara yüklenecektir. Nakil Cevher kamyonlar vasıtasıyla Bartın Çimento Fabrikası stok alanına nakledilecektir. I.a.2 ) Kapasitesi Sahada yapılan arama çalışmaları sonucunda sahada cevher varlığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla proje alanından çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi yapılması planlanmaktadır. Yapılan etüd prospeksiyon çalışmaları sonucu sahada cevher varlığı tespit edilmiştir. Proje alanında silt-taşı cevherinin kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 60 m civarındadır. Sahada yapılan çalışmalar ve cevher yayılımı ile çalışılması planlanan alan dikkate alınarak rezerv miktarı yaklaşık 11.944.800 Ton olarak belirlenmiştir. Proje alanından yılda 35.000 Ton çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi yapılması planlanmaktadır. İşletme ruhsat süresi 10 yıl olduğundan, projelendirme 10 yıl üzerinden değerlendirilmiştir. 10 yıl içerisinde kullanılacak malzeme miktarı yaklaşık olarak 350.000 Ton dur. Bununla birlikte günün ekonomik koşulları ve rezerv durumu göz önüne alınarak ruhsat süresi sonunda temdit (süre uzatımı) taleplerinde bulunulacaktır. Böylece temdit ruhsat dönemlerinde de sahada faaliyetlere devam edilecektir. I.a.3 ) Kapladığı Alan Bartın İli, Merkez İlçesi, Gürgenpınarı Köyü civarında yer alan 76583 Ruhsat No lu sahanın projeye konu 24,98 hektarlık kısmı çimento hammaddesi (silt-taşı) ocağı işletmeciliği için kullanılacaktır. Söz konusu ruhsatlı saha ve proje alanı 1/25.000 ölçekli E28-C1 paftasında yer almaktadır. Tablo 2. 76583 Ruhsat No lu Saha Sınır Koordinatları UTM (6 derecelik) Coğrafi Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam 1. Nokta 440000 4609500 41,6333679 32,2792253 2. Nokta 440000 4609000 41,6288646 32,2792755 3. Nokta 439000 4609000 41,6287887 32,2672713 4. Nokta 439000 4609500 41,6332920 32,2672203 Alan 50 hk 10
Tablo 3. Proje Alanı, Üst (Bitkisel) Toprak ve Pasa Döküm Alanı Sınır Koordinatları UTM (6 derecelik) Coğrafi PROJE ALANI Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam 1. Nokta 440000 4609500 41,6333679 32,2792253 2. Nokta 440000 4609000 41,6288646 32,2792755 3. Nokta 439501 4609000 41,6288269 32,2732854 4. Nokta 439500 4609500 41,6333301 32,2732228 Alan 24,98 Hk ÜST (BİTKİSEL) TOPRAK ALANI Koordinat Noktaları 1. Nokta 439900 4609400 41,6324597 32,2780349 2. Nokta 439900 4609420 41,6326398 32,2780329 3. Nokta 439920 4609420 41,6326413 32,2782730 4. Nokta 439920 4609400 41,6324612 32,2782750 Alan 0,04 Hk. (400 m 2 ) PASA ALANI Koordinat Noktaları 1. Nokta 439980 4609365 41,6321505 32,2789988 2. Nokta 439980 4609400 41,6324657 32,2789953 3. Nokta 440000 4609400 41,6324672 32,2792354 4. Nokta 440000 4609365 41,6321520 32,2792389 Alan 0,07 Hk. (700 m 2 ) Söz konusu proje alanında Orman izni alım aşamasında hazırlanacak rehabilitasyon projesine göre ve Orman Bölge Müdürlüğü nün uygun göreceği izin alanına göre pasa döküm alanı değişmektedir. I.a.4 ) Teknolojisi Proje konusu faaliyet Bartın İli, Merkez İlçesi, Gürgenpınarı Köyü civarında 1/25.000 ölçekli E28-C1 paftasında yer alan 76583 Ruhsat No lu 50 hektarlık sahanın 24,98 hektarlık kısmında yapılacak çimento hammaddesi (silt-taşı) ocağı işletmeciliğidir.sahada Maden Kanununa ve ilgili yönetmeliklere uygun olarak üretim faaliyetlerinde bulunulacaktır. Üst Örtü Tabakasının Dekapajı : Proje alanında cevher üzerinde kalınlığı yer yer 1 m ile 3 m arasında değişen ortalama 2 m kalınlığında üst örtü toprak tabakası bulunmaktadır. Üretim faaliyetleri öncesi örtü tabakası dekapaj yolu ile alınacaktır. Üst örtü tabakasının gevşek yapılı olması nedeni ile dekapaj işlemi iş makineleri ve insan gücüyle yapılacak olup patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Sahada yıllık 35.000 ton çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Yılda yaklaşık olarak 292 m 2 lik alanda üst örtü tabakası dekapajı yapılacaktır. Üst örtü tabakasının yoğunluğu 1,5 ton/m 3 kabul edildiğinde, proje alanında yıllık 876 ton üst örtü tabakası dekapajı yapılması söz konusu olacaktır. Üst örtü tabakası alındıktan sonra proje alanı içerisinde belirlenen bitkisel toprak pasa döküm alanına dökülecek ve burada muhafaza edilecektir. Daha sonraki dönemlerde üst örtü cevher üretimi yapılan ocak açıklıklarına dökülerek hem işletme ekonomisine katkı sağlanacak hem de önceki üretim alanlarının yeniden düzenlenmesi ve doğaya yeniden kazandırılması sağlanacaktır. Diğer bir anlatımla depolanan üst örtü tabakası üretim faaliyetlerinin sona erdiği alanlarda ocak alanı rehabilitasyon işlemlerinde kullanılacaktır.ocak faaliyetleri sırasında oluşacak dekapaj atıklarının bertarafı ile ilgili olarak 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Üretim Yöntemi : Silt-taşı madeni işletmeciliğinin basit açık işletme yöntemlerinden bir farkı yoktur. 11
Sahada çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi, açık işletme yöntemi ile basamaklarda delme-patlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Proje alanında çıkarılacak olan çimento hammaddesinin (silt-taşı) kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 60 m. civarındadır. Proje alanında açık işletme yöntemi ile cevher kalınlığı ve topografik yapı da dikkate alınarak basamaklar şeklinde üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Üretim sırasında 1 adet wagondrill, 1 adet kompresör, 1 adet ekskavatör, 1 adet loder ve 1 adet kamyon kullanılacaktır. Ocaktan üretimi yapılacak cevher iş makineleri ile kamyonlara yüklenerek, hammadde olarak kullanılmak üzere Bartın Çimento Fabrikası stok alanına nakledilecektir. Üretim sırasında proje alanında toplam 6 personel çalışacaktır. Sahada çalışacak olan personelin sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretim dönemlerinde seyyar prefabrik şantiye binası bulundurulacaktır. Patlatma Tekniği Sahadaki cevher sert bir yapı gösterdiğinden üretim faaliyetleri delme-patlatma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilecektir. Patlatmalar yetkili firmalarla anlaşılarak onlar tarafından gerçekleştirilecektir. Patlatma işlemlerinde dikkat edilecek unsurlar; Faaliyet alanı çevresindeki atımlardan etkilenebilecek yakın çevredeki köylere patlatmaların yapılacağı tarih ve saat bildirilecektir. Ateşleme sahasına yetkililerden başkası kesinlikle girmeyecektir. Patlamayan delikler içindeki patlayıcı madde gerekli emniyet tedbirleri alındıktan sonra etkisiz hale getirilecektir. Patlayıcı malzemelerin ateşleme yerine getirilmesinde bu iş için yetişmiş yetenekli personel görevlendirilecektir. Patlatma işlemi ateşleme ehliyetine sahip kişilerce yapılacak. Dinamit ve kapsüllerin ayrı ayrı taşınmasına itina gösterilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölgenin sorumlu nezaretçisi gerekli kontrolü yapacak ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise önlemi alınacaktır. Bu üretim yönteminde; üç sıra olarak tanımlanan delikler delindikten sonra ateşleme yapılarak bir patlatmadan ortalama 5.000 Ton malzeme gevşetilecektir. Yılda sahadan 35.000 ton malzeme söküleceğinden yılda yaklaşık olarak 7 patlatma yapılması öngörülmektedir. (1) Deliklerin delinmesi : Sert blokların gevşetilmesinde işin ilk aşamasını patlatma deliklerinin delinmesi işlemi oluşturmaktadır. Ocak üretiminde delik dizaynı belirlendikten sonra, delik çapı, delikler arası mesafe ve delik boyları hesaplanır. Pnömatik deliciler 12
vasıtasıyla delme işlemi gerçekleştirilir. Deliklerin delinmesi sırasında toz ve gürültü kaynağı oluşacaktır. Her patlatma grubu 3 sıradan teşekkül edecek olup; sıralar arası mesafe 3 m olarak ayarlanacaktır. Her sırada delikler arası mesafe 3 metre olacaktır. Delik boyları 11 m ve delik çapları 89 mm civarında olacaktır. 3 sıra halinde delinecek delik sayısı toplam 27 delik olup bir sırada 9 adet delik delinecektir. (2) Deliklere patlayıcının doldurularak patlatmanın yapılması: Patlatma delikleri oluşturulduktan sonra, deliklerin patlayıcı ile doldurulması işlemi gerçekleşmektedir. Ortalama 11 m. derinliğinde açılacak patlatma deliklerine, kapsül, yemleyici, çoğunlukla anfo, gerek duyulduğu takdirde emulite 150 kullanılacak ve sıkılama malzemesi yerleştirildikten sonra ateşleme işlemi yapılacaktır. Ateşlemede Excel veya Nonel elektriksiz kapsüller kullanılmaktadır. Bu sistemde tüm delikler tek tek patlatılarak delikler arasında gecikme verilmektedir. Ateşleme düzeni, çevresel etkileri azaltmak ve iş güvenliğini artırmak amacıyla elektriğe duyarsız Excell elektriksiz kapsülleri (25 ve 42 ms gecikmeli) kullanılarak yapılacaktır. ANFO kullanılması durumunda her delikte 1 yemleyici kapsüle (Excell kapsül), duyarlı Powergel kullanılacak, deliklerde 3 m sıkılama payı bırakılacaktır. Bir delik için kullanılacak ANFO miktarı yaklaşık 38,8 kg olacaktır. Patlayıcı maddelerin kullanımlarında, taşıma ve depolanmalarında "Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esasları" na ilişkin 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 87/12028 karar sayılı Tüzük hükümlerine uygun şekilde çalışılacaktır. Proje sahasında kullanılacak delme patlatma yönteminin teknik özellikleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. 76583 No lu Çimento hammaddesi (silt-taşı) Ocağı Patlatma Yönteminin Teknik Özellikleri Delik Çapı (mm) Sıralar Arası Mesafe Ort. (m) Delikler arası Mesafe Ort. (m) Delik Boyu Ort. (m) Şarj Boyu (m) Sıkılama Boyu Ort. (m) 89 3 3 11 8 3 Delik Çapı (mm) Delik Başına patlayıcı Madde Miktarı (kg) Bir Delikten Alınan Malzeme Tonajı 5,000 ton için patlatılacak delik sayısı (Ort.) Sıra Sayısı 89 38,8 185,2 27 3 Kullanılması Planlanan Patlayıcı Maddelerin Teknik Bilgileri Ateşleme : EXEL Handidet Kapsül Gecikme : Yüzey gecikmesi = 25 ms 42 ms Delik içi gecikme = 475 ms Sıralar arası gecikme = 42 ms (EXEL Kapsül) 13
Yemleme : Powergel Magnum Kartuş Boyutları = 50 x 225 mm Kartuş Ağırlığı = 500 gr Yoğunluk = 1,2 gr/cm 3 Şarj : ANFO Yoğunluk = 0,78 gr/cm 3 Su İçeren Deliklerde Şarj : Powergel 650 Kartuş Boyutları = 75 x 450 mm Kartuş Ağırlığı = 2,5 gr Yoğunluk = 1,26 gr/cm 3 I.a.5 ) Çalışacak Personel Sayısı Proje alanında üretim faaliyetleri taşeron firma tarafından yapılacak olup personel gideri de bu firma tarafından karşılanacaktır. Sahada 1 teknik nezaretçi (maden mühendisi) bulundurulacaktır. Teknik nezaretçinin yanı sıra 1 maden teknikeri, 2 operatör, 1 yağcı, ve 1 kamyon şoförü sahada görev alacak olup, üretimde toplam 6 personel çalışacaktır. I.b ) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü Vb.) I.b.1 ) Arazi Kullanımı Proje sahasında işletme faaliyet dönemlerinde çimento hammaddesi (silt-taşı) üretimi yapılacaktır. 1/10.000 Ölçekli Proje Alanının ve Civarını gösterir Orman Mescere Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. EK. 5). Orman Mescere Haritasından da görüleceği üzere sahanın büyük bir kısmı yetişme yeri kötü alanlar (AB) kapsamında ormanlık arazi niteliğindedir. Proje alanının geri kalan kısmında ise tarım arazileri bulunmaktadır. Üretim faaliyetlerine ormanlık alanlardan başlanacak olup, çoğunlukla bu alanlarda üretim faaliyetlerinde bulunulacaktır. Üretim faaliyetlerine başlanmadan önce Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli orman izni alınacak ve kiralama işlemleri yapılacaktır. Faaliyete geçmeden önce Orman İşletme Müdürlüğünce onaylı rehabilitasyon projesi Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacaktır. Tarım arazilerinde üretim faaliyetlerinde bulunulması durumunda, üretim faaliyetleri öncesinde toprak koruma projesi hazırlatılacak ve Bartın Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nden tarım dışı amaçla kullanım yazısı alınacaktır. Üretim faaliyetlerinin gerçekleştirileceği proje alanı firmaya ait Bartın Çimento Fabrikasına yaklaşık olarak 2,75 km mesafede yer almaktadır. Fabrikadan sahaya, Bartın- Boğaz karayolu üzerinden, fabrikaya 500 m mesafeden güneybatıya ayrılan 2,25 kilometrelik bağlantı yolu ile ulaşmak mümkündür. Söz konusu bağlantı yolunun tamamı toprak-stabilize yol niteliğindedir. Yolun bir kısmı mevcut olup, geriye kalan kısmı yeni açılacaktır. Sahaya ulaşımda herhangi bir problem yoktur. Gerektiğinde stabilize yolun bakım onarımı firma tarafından yapılabilecektir. 14
I.b.2 ) Su Kullanımı İşletme faaliyetleri sırasında personelin sosyal ihtiyaçları için içme ve kullanma suyuna ve cevher nakliyesi sırasında tozlanmaya karşı kullanılmak üzere suya ihtiyaç vardır. Proje alanında üretim sırasında doğrudan suya ihtiyaç duyulmayacaktır. Personelin içme suyu piyasadan ambalajlı olarak temin edilecektir. Personelin kullanma suyu ile nakliye sırasında tozlanmaya karşı kullanılacak su, proje alanına 2,75 km mesafede bulunan fabrikadan sağlanacaktır. Personelin içme ve kullanma suyu olarak kullanacağı su için 17.02.2005 Tarih ve 25730 Sayılı resmi gazetede yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğe uyulacaktır. Proje alanında üretim esnasında 6 kişinin çalışması planlanmaktadır. Çalışan personelin sosyal amaçlı su gereksinimi ortalama 200 lt/gün kabul edildiğinde ve 6 personel üzerinden hesaplamalar yapıldığında; Günlük Su İhtiyacı = Personel Sayısı * Günlük Ortalama Su Gereksinimi Günlük Su ihtiyacı = 6 Kişi * 200 lt/gün = 1.200 lt/gün = 1,2 m 3 /gün dür Proje alanında üretim prosesinde su kullanımı olmamakla beraber sadece ocak içi yollarda toz çıkışını önlemek amacıyla mevsime ve buharlaşma hızına bağlı olarak su ile spreyleme yapılacaktır. Yolların sulanması işlemi 10 ton kapasiteli sulama aracı ile en fazla günde 3 kez yapılacaktır. Buna göre günlük toplam 30 ton su kullanımı hesaplanmıştır. Toz çıkışını önlemek için kullanılan su, buharlaşma ile bertaraf olacağından bu kullanımdan kaynaklı bir atık su söz konusu değildir. I.b.3 ) Kullanılan Enerji Türü Sahada istihsal faaliyetleri esnasında; herhangi bir elektrik ihtiyacı yoktur. Sahada üretim esnasında çalışacak iş makineleri ve araçlar için ise motorin kullanılacaktır. Sahada elektriğe ihtiyaç duyulduğu taktirde elektrik uygun kwa lık bir jeneratör kullanılarak temin edilecektir. I.c ) Atık Üretimi Miktarı ( Katı, Sıvı, Gaz Vb. ) Ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel Ve Biyolojik Özellikleri İşletmede atık su ve toprak kirliliğine neden olabilecek bir çalışma söz konusu değildir. Ancak işletme sırasında toz ve gürültü kirliliği ile çalışacak personelin sosyal ihtiyaçlarından kaynaklanan evsel nitelikli atık su ve evsel nitelikli katı atık söz konusu olacaktır. I.c.1 ) Katı Atıklar Projeye konu olan 76583 Ruhsat No lu saha içerisinde belirlenen proje alanında toplam 6 personel çalıştırılması planlanmaktadır. 15
Evsel Nitelikli Katı Atıklar : Sahada meydana gelecek olan katı atıklar az miktarda oluşan evsel nitelikli katı atıklar olacaktır. 2010 yılı T.U.İ.K. (Belediye Atık İstatistikleri, 2010) verilerine göre, kişi başı günlük ortalama belediye atık miktarı 1,14 kg/kişi-gün olarak kabul edilmektedir. Bu değer kullanılarak çalışacak personelden kaynaklanan toplam evsel nitelikli katı atık miktarları aşağıda hesaplanmıştır. 1,14 kg/kişi/gün x 6 kişi = 6,84 kg/gün İşletmede çıkan katı atıklar, evsel nitelikli ve geri kazanılabilir nitelikte olan kağıtkağıt ürünleri ile plastik atıklardır. Faaliyet süresince çıkacak evsel nitelikli atıkların toplanması, depolanması, geri kazanımı ve bertarafı konusunda 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (KAKY) hükümlerine uyulacaktır. Evsel atıklarla oluşması muhtemel geri kazanılabilir nitelikli atıkların bertarafı söz konusu olduğunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nin hükümlerine uyulacaktır. Atık Yağlar : Ocakta çalışacak iş makineleri ve araçlar ile nakliye araçlarının bakım onarımları, yağ değişimlerinin ocak sahasında yapılması zorunlu olduğu durumlarda 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine ve ayrıca 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyularak yapılacaktır. İş makinelerinin yağ değişimlerinin sahada yapılması zorunlu olmadığı sürece ise araçların bakımları ve yağ değişimleri servis istasyonlarında yapılacaktır. Ocak sahasında yapılacak bakım-onarım ve yağ değişimlerinden kaynaklı az miktarda atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. I.c.2 ) Sıvı Atıklar İşletme faaliyetleri sırasında personelin sosyal ihtiyaçları için içme ve kullanma suyuna ve cevher nakliyesi sırasında tozlanmaya karşı kullanılmak üzere suya ihtiyaç vardır. Proje alanında üretim sırasında doğrudan suya ihtiyaç duyulmayacaktır. Proje alanında kullanım durumlarına göre ihtiyaç duyulacak su miktarları Bölüm I.b.2 de hesaplanmış olup, aşağıda özetlenmiştir; Personel Kullanımı = 1,2 m 3 Yolların sulanması = 30 m 3 Bütüm kullanımlar göz önüne alındığında işletmede günlük toplam su ihtiyacı; 1,2 m 3 + 30 m 3 = 31,2 m 3 tür. 16
Toz çıkışını önlemek için yollarda kullanılması planlanan su, buharlaşma ile bertaraf olacağından bu kullanımdan kaynaklı bir atık su söz konusu değildir. Ayrıca ruhsatlı sahanın firmaya ait çimento fabrikasına yakın mesafede olması nedeniyle sahada çalışacak personelden kaynaklı sıvı atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Bir başka deyişle işletmede üretim sırasında oluşacak atık suların bertarafı için fabrika imkanlarından yararlanılacaktır. I.c.3 ) Gaz Atıklar Sahada arazinin hazırlanması, üretim ve nakliye çalışmaları sırasında toz meydana gelecektir. I.c.3.1 ) TOZ Üst Örtünün Dekapajı Sırasında Oluşacak Toz Miktarı ; Öncelikle üretime başlanmadan önce silt-taşı cevherinin üzerinde yer yer 1 3 m arasında değişen (ortalama 2 m) kalınlıktaki üst örtü tabakası alınacaktır. Dekapajı yapılacak olan üst örtü tabakasının gevşek oluşu nedeniyle, dekapaj işlemi iş makineleri ve insan gücüyle yapılacak olup patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Proje alanından, yıllık yaklaşık 17.500 m 3 (=35.000 Ton) silt-taşı üretimi yapılması planlanmaktadır. Proje alanında bulunan cevherin kalınlığı yaklaşık 60 metre civarında kabul edilmiş ve yıllık üretim ise 17.500 m 3 olarak planlandığından, üretim yapılacak olan toplam alan; 17.500 m 3 / 60 m 292 m 2 dir. Dekapaj yapılacak toprağın yoğunluğu 1,5 gr/cm 3 kabul edildiğinde sahanın 292 m 2 lik kısmındaki dekapaj; Toplam Dekapaj Miktarı = Dekapaj Hacmi x Toprak Kalınlığı x Toprak Yoğunluğu = 292 m 2 x 2 m x 1,5 gr/cm 3 = 876 Ton dur. Sahadan alınacak bu üst toprak katmanı, işletme sonrasında alanda yapılacak arazi ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere proje alanında bitkisel toprak - pasa döküm alanında gerekli önlemler alınarak stoklanacaktır. Proje sahası içerisinden cevher çıkarımı tamamlandıktan sonra muhafaza edilen dekapaj toprağı ocakların rehabilitasyonunda kullanılacaktır. Yıllık Çalışma Süreleri Yıllık Dekapaj Miktarı Aylık Dekapaj Miktarı Günlük Dekapaj Miktarı Saatlik Dekapaj Miktarı = 11 Ay/Yıl, 286 Gün/Yıl, 26 Gün/Ay, 8 Saat/Gün = 876 Ton = 79,6 Ton = 3,1 Ton 0,4 Ton 17
Üst örtü toprak tabakasının dekapajı, yüklenmesi ve taşınması sırasında oluşacak toz miktarı ; Tablo 4. Toz Emisyon Faktörleri-Dekapaj Kaynaklar Emisyon Faktörleri Kontrolsüz Kontrollü Dekapaj (kg/ton) 0,025 0,0125 Yükleme/Boşaltma (kg/ton) 0,010 0,005 Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) (kg/km/araç) 0,7 0,35 Yukarıdaki tabloda özetlenen emisyon faktörleri 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği EK 12 Tablo 12.6 da verilmiştir. Hesaplamalar bu değerler üzerinde aşağıda yapılmıştır. a) Üst örtü tabakasının alınması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Toz Emisyon Debisi = 0,4 Ton/Saat x 0,0125 Kg/Ton = 0,005 Kg/Saat b) Üst örtü tabakasının kamyonlara yüklenmesi ve boşaltılması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Toz Emisyon Debisi = 0,4 Ton/Saat x 0,005 Kg/Ton x 2 = 0,004 Kg/Saat c) Üst örtü tabakasının taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Alınacak üst örtü tabakası proje alanında belirlenen bitkisel toprak - pasa döküm alanında muhafaza edilecektir, Üretim yapılacak alandan pasa döküm alanına ortalama mesafe yaklaşık olarak 500 metredir. Dolayısıyla üst örtünün taşınması sırasında gidiş geliş toplam 1000 m mesafelik yol kullanılacaktır. Günlük 3,1 ton üst örtü toprağı 1 kamyonla tek sefer yapılarak depolama alanına nakledilecektir. 0,35 kg/km/sefer * 1 kamyon * (1 sefer/8 saat) * 1 km = 0,044 Kg/Saat Üst örtü toprak tabakasının dekapajı sırasında meydana gelebilecek olan Toplam Toz Miktarı ; 0,005 Kg/Saat + 0,004 Kg/Saat + 0,044 Kg/Saat = 0,053 Kg/Saat Bu değer Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 Tablo 2.1 de belirtilen 1,0 kg/saat lik sınır değerinin altında olmasından dolayı toz modellemesi yapılmamıştır. Üretim Sırasında Oluşacak Toz Miktarı ; Ocaktaki üretim aşamalarında; patlatma ile üretim, yükleme ve taşıma faaliyetleri esnasında toz yayılımı olacaktır. Sahada bulunan cevher açık işletme yöntemi ile 18
basamaklarda delme-patlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Üretim ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablo 5. Üretim İle İlgili Bilgiler Yılda çalışılacak Ay Sayısı Ayda çalışılacak Gün Sayısı Yılda Çalışılacak Gün Sayısı Günde Çalışılacak Saat Personel sayısı Vardiya sayısı Yıllık üretim miktarı Günlük üretim miktarı Kamyon sayısı Sefer sayısı 11 Ay 26 Gün 286 Gün 8 Saat 6 Kişi 1 Vardiya 35.000 Ton 122,4 Ton (yaklaşık) 1 Adet 4 Sefer Proje alanında gerçekleştirilecek işlemlerden kaynaklanan toz emisyonu kütlesel debisi, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği EK 12 d.1 Maddesi gereği, EK 12 Tablo 12.6 da yer alan emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıştır. Hesaplamalarda kullanılan emisyon faktörleri aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 6. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Kaynaklar Emisyon Faktörleri Kontrolsüz Kontrollü Patlatma (kg/ton) 0,08 --- Yükleme/Boşaltma (kg/ton) 0,010 0,005 Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) (kg/km/araç) 0,7 0,35 Proje alanında patlatma hariç yapılacak üretim faaliyetleri sırasında (sökme, yükleme/boşaltma ve nakliye) Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği EK 1 de belirtilen önlemler alınacak olduğundan, yönetmelik EK 12 d.2 maddesine istinaden bu işlemlerden kaynaklanan toz emisyonu kütlesel debileri yukarıdaki tabloda sunulan kontrollü emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıştır. Hesaplamalar aşağıda açıklanmıştır. 1. Delme - patlatma esnasında oluşacak toz: Delik delme işleminde kullanılacak makine, hidrolik delicidir. Patlatma sırasında oluşan tozlanmayı azaltmak için patlatma öncesi ocak aynasının üstü ve aynanın önü arazöz ile tamamen sulanarak ince taneli partiküllerin birbirine yapışması sağlandığından meydana gelen toz miktarı kontrolsüz patlatmaya oranla yaklaşık % 40 50 oranında azalmaktadır. Bu sebeple toz oranını daha aza indirgemek için ocak aynasının üstünde ve önünde spreyleme yapılacaktır. Delme-patlatma ile üretilecek malzeme miktarı = 35.000 Ton / Yıl 19
Delme-patlatmada emisyon faktörü Toplam toz miktarı Patlatma işlemi için çalışma süresi Toplam emisyon debisi = 0,08 kg/ton = 2.800 kg = Yılda 11 ay, ayda 26 gün, günde 8 saat = (1/286) x (1/8 saat) x 2.800 kg = 1,22 kg / saat Patlatma sırasında oluşacak toz miktarı 1,22 kg/saat tir. Bu hesaplanan miktar Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 Tablo 2.1 de belirtilen 1,0 kg/saat lik sınır değerinin üstünde kaldığından modelleme çalışması yapılmıştır. 2. Malzemenin ocaktan kamyona yüklenmesi esnasında oluşacak toz: Nakliye için kullanılacak kamyonlara aks yüküne göre yükleme yapılacaktır. Kamyonların yük kapasitesi ortalama 25-30 ton kabul edilmiştir. Yükleme işleminde oluşacak tozlanmaya karşı önlem olarak yüklemenin savurma yapılmadan ve yavaş yavaş yapılmasına dikkat edilecektir. Malzemenin yüklenmesi sırasında oluşacak toz miktarı aşağıda hesaplandığı gibidir. (,4ton / 8 saat) * 0,005 kg / ton = 122 0,08 kg/saat 3. Malzemenin ocaktan nakli esnasında oluşacak toz: Proje alanında yılda 11 ay, ayda 26 gün, günde 8 saat, tek vardiya çalışılarak gerçekleştirilecek üretim sonucunda yılda 35.000 ton/yıl çimento hammaddesi (silt-taşı) cevheri çıkarılması planlanmaktadır. Sahadan istihsal edilen cevherin tamamı, firmaya ait çimento fabrikasına nakledilecektir. Cevherin nakliyesi sırasında 2,25 km lik stabilize-toprak bağlantı yolu kullanılacaktır. Bu durumda her seferde gidiş geliş 4,5 km lik toprak-stabilize yol kullanılacaktır. Günlük üretimi gerçekleştirilecek yaklaşık 122,4 Ton silt-taşı madeni için; 1 adet kamyon ile 4 sefer yapılması planlanmaktadır. Cevherin sahadan nakliyesi sırasında oluşacak toz miktarı aşağıda hesaplanmıştır: Toz Emisyon Debisi =0,35kg/km/sefer * 1kamyon * (4sefer/8saat) * 4,5km=0,79 kg/saat Üretim faaliyetleri sırasında meydana gelebilecek olan toplam toz miktarı; 0,08 kg/saat + 0,79 kg/saat = 0,87 kg/saat Üretim sırasında sürekli olarak meydana gelebilecek olan toz debisi 0,87 kg/saat tir. Bu değer, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 Tablo 2.1 de belirtilen 1,0 kg/saat lik sınır değerinin altında olmasından dolayı toz modellemesi yapılmamıştır. 20
Patlatma Sırasında Oluşan Toz Miktarının Modellemesi : Toz modellemesinde Çevre Mevzuatı formül- II kullanılmıştır. Formul II 6 2 2 2 x 2 10 Q y ( z h) ( z + h) 2 V + di 1 h Ci ( x, y, z) = * *exp * exp *exp * * U 2 2 *exp δξ 3600* 2π 2 h * σ y * σ z y z z U 2 2σ 2σ 2σ π h σ 0 z ( ξ ) 2σ z ( ξ ) (ξ ) : x yönünde integrasyon değişkeni x.y.z : Tepe noktasında kartezyen koordinatlar (x yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda) y : yatay (0) z : dikey (Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıştır) C(x.y.z) : Tepe noktasında herhangi bir yayılma durumu için hava kirlenmesine katkı değeri (mg/m 3 ). (1µg = 0,001 mg dir) Q : Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi Z : Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m) (Havada asılı partiküllerde 2, çöken tozlarda 0 alınmıştır) : Rüzgar hızı (m/s) U h f σ y = F * x g σ z = G * x yatay ve dikey yayılma parametreleri (m) Çöken Toz miktarı Hesabı : 4 d ( x, y) = 3600 Vdi * Ci ( x, y,0) (Çevre Mevzuatı Formül III ) i= 1 d(x.y) = (mg/m 2 -saat) Etkin baca yüksekliği 50 m. nin altında ise; Tablo 7. Etkin Baca Yüksekliğine Göre F.f.G.g Parametrelerinin Belirlenmesi Yayılma Sınıfı F f G g A(Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219 B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108 C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996 C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885 D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774 E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662 21
Tablo 8. Yayılma Sınıflarının Tespiti Şeması (Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk oranları) Gündüz saatleri (güneş ışıması altında) Yer Rüzgar hızı (m/sn) Kapalılık Durumu (0/8-2/8) Bulutlu (3/8-5/8) Bulutlu (6/8-8/8) Bulutlu 1 ve daha küçük B B B 1.5-2.0 B B C/I 2.5-3.0 B B C/I 3.5-4.0 B C/I C/II 4.5 ve daha büyük C/I C/II C/II Yayılma sınıfının tespiti, mevcut meteorolojik veriler ve günlük havanın kapalılık durumu göz önüne alınarak yapılır. Bartın ilinde yıllık kapalılık durumu ortalama 5,35 dir. Tablo 9. Rüzgar Hızları Tespiti U a (m/sn) U R (m/sn) 1,4 ve daha küçük 1 1,5-1,8 1,5 1,9-2,3 2 2,4-3,8 3 3,9-5,4 4,5 5,5-6,9 6 7-8,4 7,5 8,5-10 9 10'dan büyük 12 Rüzgar Hızı (U h ) Değerinin hesaplanması U h =U r (h/ Za ) M formülü kullanılır. z a = Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği (10 m) h = Etkin baca yüksekliği (20 m) M için ise aşağıdaki değerler alınır. Tablo 10. Yayılma Sınıfları Yayılma sınıfı M A (Çok kararsız) 0,09 B (Kararsız) 0,20 C/I (Nötral) 0,22 C/II (Nötral) 0,28 D (Kararlı) 0,37 E (Çok kararlı) 0,42 22
Tablo 11. Yayılma Sınıfları Ve U h Değerleri Yön (U a ) (U R ) (U h ) (m/sn) (m/sn) (m/sn) Yayılma sınıfı N 1,4 1 1,15 B NNE 1,4 1 1,15 B NE 1,0 1 1,15 B ENE 1,1 1 1,15 B E 0,9 1 1,15 B ESE 1,0 1 1,15 B SE 0,9 1 1,15 B SSE 1,1 1 1,15 B S 1,1 1 1,15 B SSW 1,3 1 1,15 B SW 1,2 1 1,15 B WSW 1,4 1 1,15 B W 1,6 1,5 1,72 B WNW 1,6 1,5 1,72 B NW 1,3 1 1,15 B NNW 1,5 1,5 1,72 B Hesaplamalar sonucunda yönlere göre yayılma sınıfları Bartın meteorolojik verileri göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Bartın İli Meteorolojik Verileri ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. EK. 9). Patlatma Toz Yayılım Hesapları ; Q = 1,22 kg/saat Üretim sırasında meydana gelen toplam toz % 20 si 10µ dan küçük partiküllerden oluşturmaktadır. Dolayısıyla tozun % 20 si havada asılı partiküllerden, % 80 i çöken partiküllerden oluşturmaktadır. Havada asılı partiküller için C (x.y.z) Q = 0,244 kg h = 20 m. z = 2 m. V di = 0,07 m/s (10µ dan küçük partiküller için) (edinilen tecrübelere göre) olarak alınmıştır. Çöken toz miktarı için (di) Q = 0,976 kg h = 20 m. z = 0 V di = 0,7 m/s (10µ dan büyük partiküller için) (edinilen tecrübelere göre) olarak alınmıştır. 23
Tablo 12. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m 3 ) Yön Hava U h 100 200 300 400 500 600 700 N B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 NNE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 NE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 ENE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 E B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 ESE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 SE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 SSE B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 S B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 SSW B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 SW B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 WSW B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 W B 1,72 16,70 7,57 3,63 2,08 1,34 0,93 0,68 WNW B 1,72 16,70 7,57 3,63 2,08 1,34 0,93 0,68 NW B 1,15 30,06 12,00 5,52 3,09 1,96 1,35 0,99 NNW B 1,72 16,70 7,57 3,63 2,08 1,34 0,93 0,68 Tablo 13. Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) Yön Hava U h 100 200 300 400 500 600 700 N B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 NNE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 NE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 ENE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 E B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 ESE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 SE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 SSE B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 S B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 SSW B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 SW B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 WSW B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 W B 1,72 15,18 1,99 1,01 0,71 0,56 0,48 0,42 WNW B 1,72 15,18 1,99 1,01 0,71 0,56 0,48 0,42 NW B 1,15 23,63 3,03 1,53 1,07 0,85 0,72 0,63 NNW B 1,72 15,18 1,99 1,01 0,71 0,56 0,48 0,42 24
WNW W NW NNW 40 35 30 25 20 15 10 5 0 N NNE NE ENE E 100 m 200 m 300 m 400 m 500 m WSW ESE 600 m SW SSW S SSE SE 700 m Şekil 2. Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m 3 ) WNW NW NNW 30 25 20 15 10 N NNE NE ENE 100 m 200 m 300 m W 5 0 E 400 m 500 m WSW ESE 600 m SW SSW S SSE SE 700 m Şekil 3. Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m 2 -saat) 25
Faaliyet sırasında yayılan havada asılı partikül madde (pm) ve çöken toz konsantrasyonları için 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 Tablo 2.2 de uzun vadeli ve kısa vadeli sınır değerler ve bunların kademeli azaltım değerleri verilmiştir. Uzun vadeli ve kısa vadeli sınır değerler ile 2012 yılı azaltılmış değerler aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 14. Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Parametre Süre Sınır değer 2012 Havada Asılı Partikül Madde (PM 10) (µg/m 3 ) Çöken toz (mg/m 2 gün) KVS 300 140 UVS 150 78 KVS 650 442 UVS 350 238 Proje alanında yapılacak patlatma sonucu oluşacak tozun emisyon debisi 1,22 kg/saat dir. Yapılan modelleme çalışması sonucu elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde hem havada asılı partikül madde konsantrasyonunun, hem de çöken toz konsantrasyonunun 100 m mesafede bile düşük değerlerde hissedileceği ve Tablo 14 de verilen sınır değerlerin altında kalacağı ortaya çıkmaktadır. Proje alanına 700 m mesafede bulunan Gürgenpınarı Köyü nde hesaplanan toz konsantrasyonları sınır değerlerin çok altında kalmaktadır. Dolayısıyla en yakın yerleşim birimi olan Gürgenpınarı Köyü nün üretim çalışmaları sırasında oluşacak tozdan etkilenmeyeceği tahmin edilmektedir. Faaliyet süresince 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen UVS ve KVS sınırları aşılmayacak ve yönetmelik EK 1 c, d, e bentlerinde belirtilen esaslara uyulacaktır. Proje alanında gerçekleştirilecek ocak üretimi ve malzeme nakli esnasında oluşacak tozlanmanın emisyon debisi alınacak önlemler sayesinde daha düşük mertebelere indirilmiş olacaktır. Proje alanında oluşabilecek toz emisyonlarının asgariye indirilmesi için savurma yapmadan yükleme yapılacaktır. Kamyonlara yüklenen malzeme üstü branda ile kapatılarak nakledilecektir. Stabilize yolda kamyonlara hız sınırı getirilmesi ile tozlanma asgariye indirilecektir. Ocaktaki faaliyetler esnasında; 14.09.1990 tarih ve 20635 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca faaliyet sırasında 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği nin ilgili maddelerine uyulacaktır. 26