PANİK BUTON UYGULAMASININ BEYAZ KOD ÇAĞRISINA KATKISI ERCİYES TIP ÖRNEĞİ İbrahim BARIN Müdür Yard. Başhekim Başhekim Yard. Başmüdür Uzm. Murat YENİSU Prof. Dr. Kudret DOĞRU Prof. Dr. Murat BORLU Özcan ÖZYURT
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ Gevher Nesibe Hastanesi haricindeki, branş hastaneleri hayırseverlerin katkılarıyla oluşturulmuştur. 1350 yatak kapasitesi ile tam teşekküllü bölge hastanesi konumundadır. TS EN ISO 9001 2008 ve IQ Net Kalite Yönetim Sistemi Belgesine sahiptir. Kemik İliği Kök Hücre ve Tedavi Merkezi Uluslararası Akreditasyon Kuruluşu JACIE, Merkez Lab. Bünyesinde hizmet veren Doku Tipleme Lab. ise The European Fedaration of Immunogenetics (EFI) tarafından akredite edilmiştir.
GİRİŞ Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti önlemek amacıyla oluşturulan, acil uyarı kodu dünyada ve ülkemizde Beyaz Kod uygulaması olarak adlandırılır. Bu uygulama ile çalışan güvenliği en kısa sürede, en az risk ile müdahale edilir.
SUNUM PLANI Panik buton uygulaması Uygulamanın hedefi SKS ile ilişkisi Uygulamanın süreci Takibi Ölçülebilirliği Sağlık hizmetleri üzerine etkisi Sonuç
GİRİŞ Hastane Bilgi Yönetim Sistemi nin tüm modüllerine ilave edilen Panik Buton ile güvenlik birimine çağrı düşmekte, Beyaz Kod çağrısı başlatılmakta, Güvenlik görevlilerinin çağrı yapılan birime intikal etmesi sağlanmaktadır. PANİK BUTON GÜVENLİK BİRİMİNE ÇAĞRI BEYAZ KOD ÇAĞRISI OLAY YERİNE İNTİKAL
GİRİŞ Hastanede tüm çalışanların sözlü veya fiziksel saldırıya uğradığı durumlarda Beyaz Kod çağrısını başlatmaları için Hastane Bilgi Yönetim Sisteminin (HBYS) tüm modüllerine PANİK BUTON uygulaması eklendi. Uygulama ile hastane personeli ihtiyaç duyduğu durumlarda panik butonuna tıklayarak Beyaz Kod çağrısını başlatmakta ve Hastane Güvenlik Birimi HBYS üzerinden anında bildirimi alan güvenlik görevlileri ise, derhal bildirim yapan personelin birimine intikal etmektedir. Son yıllarda sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerine karşı bir kısım önlemler geliştirilmektedir. Panik butonda bu önemlerden biridir. Daha önce sağlık personeline yönelik şiddet eylemlerine karşı Beyaz Kod uygulaması başlatılmıştı. Bu uygulamada hastane personelimiz kendisine yönelik herhangi sözlü ve fiziksel saldırı durumunda 11155 numaralı telefonu arayarak Beyaz Kod çağrısı başlatıyor ve anında güvenlik görevlilerimiz olaya müdahale ediyordu. Biz bu uygulamayı daha da geliştirerek panik botunu uygulamasını devreye soktuk. Bu uygulama sayesinde hastane personelimiz, telefonla çağrı yapamayacağı durumlarda bilgisayarlarında açık olan HBYS programındaki panik butonuna tıklayarak güvenlik görevlilerinin anında olaya müdahale etmesini sağlıyor. Bu sayede hastane personelimiz, hasta ve hasta yakınının, kendisine veya yanında çalışan arkadaşına yönelik herhangi bir sözlü veya fiziksel saldırısı durumunda, güvenlik görevlilerini en kısa sürede harekete geçirmiş oluyor.
UYGULAMANIN HEDEFİ Bu çalışma, panik buton uygulamasının farklı ve pratik kullanılmasını ölçmek, kalite ve standartlar yönünden değerlendirmek için tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında uygulanabilmesini sağlamaktır.
UYGULAMANIN SAĞLIKTA KALİTE VE STANDARTLARI İLE İLİŞKİSİ (İLİŞKİLİ KODLAR) SKS-Hastane (Versiyon-5; Revizyon-00) Temmuz, 2015 KURUMSAL HİZMETLER ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ KAD10 : Beyaz kod yönetimine yönelik düzenleme yapılmalıdır.
KAD10 BEYAZ KOD YÖNETİMİNE YÖNELİK DÜZENLEME
UYGULAMANIN SÜRECİ Hastanelerimizde sürdürülen kalite çalışmaları çerçevesinde, renkli kodlarla ilgili T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığının oluşturmuş olduğu standartlar ilk gün itibariyle uygulanmaya başlanmıştır. Panik buton 01.01.2015 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmıştır.
UYGULAMANIN YAPILDIĞI BÖLÜMLER Otomasyon sistemine bağlı 1744 terminal üzerinden, hastanenin tüm bölümlerinde uygulanmaktadır.
PANİK HALİNDE BİLDİRİM HBYS Kullanıcıları, kullandıkları herhangi bir modülden panik durumu halinde bu butonu kullanarak Beyaz Kod bildirimi yapabilmektedirler. Not: Yapılan bildirimler anlık olarak güvenlik noktalarına iletilmektedir.
GÜVENLİK NOKTASI PANİK DURUM GÖRÜNTÜLEME EKRANI Kullanıcılar tarafından yapılan panik bildirimler, Güvenlik Biriminde bulunan ekranda yanıp sönerek ve aynı zamanda alarm çalarak, görevlilerin durumu anında fark etmeleri ni sağlamaktadır. Güvenlik Noktasındaki ekranda, panik bildirimini başlatan personelin Adı Soyadı, panik bildirimini yaptığı yer, tarih ve saat yer almaktadır. Örneğin: Genel Cerrahi Anabilim Dalı'nda görev yapan bir doktorun Acil Serviste bulunduğu anda panik butonu kullanması durumunda güvenlik noktasındaki ekranda, Bildirim Yapılan yer Acil Servis olarak görüntülenmektedir.
PANİK BİLDİRİMİN SONUÇLANDIRILMASI Panik Bildirimini takiben, Güvenlik Görevlileri ilgili durumu müdahale ederek çağrıyı sonuçlandırmakta, yapılan müdahaleyi kayıt altına alarak panik bildirimini sonlandırmaktadır.
PANİK BUTON UYGULAMASI GEREKSİNİMLERİ Panik Buton uygulamasının hayata geçirilmesinin olmazsa olmaz ön koşulu, IP veya MAC adresleri kullanılarak, ilgili terminalin hastanenin hangi noktasında bulunduğunun kayıt altına alınmış olmasıdır. Kullanmakta olduğumuz Teknik Servis Modülünde, Bilgi İşlem Merkezinin hizmet verdiği tüm donanımlar, bulundukları lokasyon, teknik özellikleri ve bileşenleri kayıt altına alınmıştır. Bu nedenle Panik Buton uygulamasına geçiş süreci oldukça hızlı olmuştur.
UYGULAMANIN TAKİBİ Tanımlayıcı tipteki çalışmada uygulamanın sonuçlarını ölçmek amacıyla, 2015 yılının ilk yedi (7) ayında personel tarafından panik buton uygulaması yapılan kayıtlar incelenmiş, sonuçları analiz edilmiştir.
Verilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi Elde edilen veriler SPSS 18.0 paket programında değerlendirilmiştir. İstatistiksel analizde, yüzde dağılımı ve pearson ki-kare testi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi (P<0.01) olarak alınmıştır.
Verilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi Çalışmanın içeriğinde, panik buton uygulamasını kullanan; Sağlık meslek mensupları, Cinsiyetleri, Bildirimlerin hangi saat aralıklarında yapıldığı, Bildirimin yapıldığı bölümler, Aylar bazında dağılımı, Çağrının türü, Sonuçlandırılma süreleri irdelenmiştir.
BULGULAR Panik buton uygulaması yapılan başvurularda; En fazla, Kadınlar % 56.6, En sık çağrı yapılan Saat Aralığı, 10:00-10:59 % 11.2, En fazla çağrı yapan meslek grubu, Tıbbi Sekreterler % 53.8, Çağrının en fazla yapıldığı bölüm ise % 14.7 ile Acil Tıp Anabilim Dalıdır. Panik buton uygulaması, en fazla Ocak ayında % 23.7 yapılmıştır.
BULGULAR Çağrılar % 68.7 Yanlış Giriş sebebiyle % 29.0 Gerçek Beyaz Kod Çağrısı % 2.3 Tatbikat
Çağrıların Cinsiyete Göre Dağılımı N= 565 Sayı Yüzde % Cinsiyet Kadın 320 56.6 Erkek 245 43.4
Çağrıların Saat Aralıklarına Göre Dağılımı Sabah 08.00-12.00 Öğleden sonra 13.00-17.00 (mesai saati) aralığına intikal etmektedir. 15.03.2016 Saat Aralığı Sayı Yüzde % Saat Aralığı Sayı Yüzde % 00.00-00.59 6 1,1 00.00-00.59 3 1,8 01.00-01.59 7 1,2 01.00-01.59 3 1,8 02.00-02.59 5 0,9 02.00-02.59 4 2,4 03.00-03.59 2 0,4 03.00-03.59 - - 04.00-04.59 4 0,7 04.00-04.59 - - 05.00-05.59 4 0,7 05.00-05.59 1 0,6 06.00-06.59 3 0,5 06.00-06.59 1 0,6 07.00-07.59 9 1,6 07.00-07.59 1 0,6 08.00-08.59 60 10,6 08.00-08.59 10 6,1 09.00-09.59 47 8,3 09.00-09.59 15 9,1 10.00-10.59 63 11,2 10.00-10.59 19 11,6 11.00-11.59 56 9,9 11.00-11.59 17 10,4 12.00-12.59 21 3,7 12.00-12.59 4 2,4 13.00-13.59 56 9,9 13.00-13.59 19 11,6 14.00-14.59 59 10,4 14.00-14.59 26 15,9 15.00-15.59 51 9 15.00-15.59 19 11,6 16.00-16.59 36 6,4 16.00-16.59 10 6,1 17.00-17.59 15 2,7 17.00-17.59 4 2,4 18.00-18.59 10 1,8 18.00-18.59 - - 19.00-19.59 10 1,8 19.00-19.59 - - 20.00-20.59 17 3 20.00-20.59 2 1,2 21.00-21.59 8 1,4 21.00-21.59 2 1,2 22.00-22.59 8 1,4 22.00-22.59 1 0,6 23.00-23.59 8 1,4 23.00-23.59 3 1,8 Toplam 565 100 Toplam 164 100 VI. Uluslararası Sağlıkta Performans
Çağrıların Meslek Gruplarına Göre Dağılımı Sayı Yüzde % TIBBİ SEKRETER 304 53,8 ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ 135 23,9 HEMŞİRE 5,9 BÜRO MEMURU 18 3,2 HASTA YÖNLENDİRME ELEMANI 38 6,7 BİYOLOG 2,4 DİĞER 9 1,6 VEZNEDAR 5,9 BİLGİSAYAR PROGRAMCISI 1,2 SORUMLU HEMŞİRE 25 4,4 HASTANELER BAŞMÜDÜRÜ 3,5 RADYOLOJİ TEKNİKERLERİ 4,7 DOÇENT DR. 2,4 HASTANE MÜDÜR YARDIMCISI 1,2 PROF. DR. 1,2 ÜNİTE SORUMLUSU 4,7 ANESTEZİ TEKNİKERİ 3,5 ECZACI 2,4 HASTABAKICI 1,2 HASTANE HİZMETLİSİ 1,2 ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ 1,2 Toplam 565 100,0
Çağrıların Aylara Göre Dağılımı Sayı Yüzde % Ocak 134 23,7 Şubat 89 15,8 Mart 115 20,4 Nisan 57 10,1 Mayıs 51 9,0 Haziran 58 10,3 Temmuz 61 10,8 Toplam 565 100,0 Panik buton uygulamasına Ocak ayında başlanmış olup gereken eğitim verilmiş olsa da uygulamanın bu ayda fazla olduğu tespit edilmiştir. Uygulamanın yeni olması, çalışanlarda ilgi uyandırması olarak değerlendirilmiştir.
Sonuçlandırılma Süresi Sonuçlandırma Süresi /Dakika Sayı Yüzde % Sonuçlandırma Süresi /Dakika Sayı Yüzde % 2. 260 46 3. 38 6,7 4. 35 6,2 5. 49 8,7 6. 15 2,7 7. 23 4,1 8. 12 2,1 9. 15 2,7 11. 19 3,4 12. 6 1,1 13. 13 2,3 14. 4 0,7 15. 4 0,7 16. 8 1,4 17. 6 1,1 18. 6 1,1 19. 3 0,5 20. 5 0,9 21. 2 0,4 22. 4 0,7 23. 1 0,2 24. 3 0,5 25. 3 0,5 26. 1 0,2 27. 1 0,2 28. 1 0,2 29. 1 0,2 31. 2 0,4 32. 1 0,2 33. 1 0,2 34. 2 0,4 37. 1 0,2 40. 1 0,2 42. 1 0,2 45. 1 0,2 51. 1 0,2 137 1 0,2 150 1 0,2 Total 565 100 İlk 5 dk. İçerisinde sonuçlandırma % 67.6
Çağrıların Bölümlere Göre Dağılımı BÖLÜM Sayı Yüzde % Acil Tıp (Büyük Acil) 83 14,7 İç Hastalıkları Polk. (Genel) 35 6,2 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları 22 3,9 Kadın Hastalıkları ve Doğum Polk. 20 3,5 Çocuk Acil 18 3,2 Üroloji Polikliniği 16 2,8 Kan Bankası 15 2,7 15.03.2016 VI. Uluslararası Sağlıkta Performans
Anlamlılık Testi (Pearson Ki Kare) P<0.01 Cinsiyet* X 2 df P Sağlık Meslek Mensubu 58.245 20 <0.01 Saat Aralığı 46.856 23 <0.01 Bölüm 283.756 100 <0.01 Aylar 13.483 6 <0.01 Çağrı Türü 27.427 2 <0.01 Sağlık Meslek Mensubu X 2 df P Saat Aralığı 4177.880 3500 <0.01 Bölüm 6380.664 2000 <0.01 Sonuçlandırılma Tarihi 4187.265 3520 <0.01 Çağrı Türü 264.000 40 <0.01 Aylar 148.698 120 <0.01
Kadınlar şiddete daha fazla tepki vermekte, bunun sonucunda ise panik butona daha fazla basmaktadırlar. Hasta-sağlık çalışanı ilişkisinde sürekli iletişim halinde bulunan (ilk temas kuran) Tıbbi Sekreter, Araştırma Görevlisi, Hasta Yönlendirme Elemanı, Büro Memurları ve Sorumlu Hemşireler panik buton uygulamasına daha fazla çağrı yapmışlardır.
Panik buton uygulaması en fazla acil serviste kullanılmıştır. Yapılan bazı çalışmalarda da; Annagür, 2010; Ayrancı ve ark., 2002; Gülalp ve ark., 2009) sağlık çalışanlarına uygulanan şiddetin büyük çoğunluğunun hastane acil servis ve psikiyatri kliniklerinde yaşandığı ifade edilmektedir.
Beyaz kod uygulamasında kullanılan Pager Sisteminde; Teknik arızaların oluşması, Dahili telefonun sisteme tanımlı olmaması, Mesaj için kullanılan cihazın pilinin bitmesi, Pager sinyallerinin çekim dışında kalması, Yazılım veya donanımsal arızaların oluşması göz önünde bulundurulduğunda, panik buton uygulamasının daha da avantajlı olduğu söylenebilir.
UYGULAMADAN ÖĞRENİLEN DERSLER Panik buton uygulaması ile sağlık çalışanları, İkinci bir emniyet çemberine alınmıştır. Panik buton uygulaması ile beyaz kod çağrısının erişilebilirliği kolaylaşmıştır.
KURUM VE KURULUŞLARDA UYGULANABİLME DURUMU Sağlık kuruluşlarında kullanılmakta olan otomasyon yazılımına yapılacak ilave bir yazılım ile tüm sağlık kuruluşlarında uygulanabilirliği sağlanabilir.
SAĞLIK HİZMETİ ÜZERİNE ETKİLERİ Beyaz Kod uygulamasında uyarı sistemi oluşturulmalıdır. Amaç, en kısa sürede ilk müdahalenin sağlanmasıdır (HKS, 2011:72). Bu kapsamda değerlendirme yapıldığında en kısa sürede ilk müdahalenin yapılması için Panik Buton uygulamasının çözüm üreteceği düşünülmüştür. Yapılan düzenleme ile sağlıkta kalite standartları gereği, çalışan güvenliği sağlanmıştır.
UYGULAMANIN BÜTÇESİ Uygulama için gerekli olan maddi bütçe Projenin tüm bütçesi için ilave bir ücret ödemesi yapılmamıştır. Program yazılımı hastane bilgi işlem ünitesinde görevli iki personelce yapılmıştır. Gider Açıklama Birim Fiyat /TL Toplam TL Personel Bilgisayar programcısı 2 kişi X 1 Aylık ücret 2500.00 5000.00 Eğitim Panik buton uygulama eğitimi bilgi işlem - - personelince verilmiş olup herhangi bir harcama yapılmamıştır. Toplam 2500.00 5000.00
Panik Buton uygulaması ile, sağlık çalışanlarının şiddete maruz kalma oranının azaltılması
Hastasının bekletilmesine sinirlenen askerden izinli gelen 21 yaşındaki C.S., önce burada görevli Dr. İsmail Tekin le tartıştı. Tartışmanın büyümesi üzerine Dr. Tekin, panik butonuna basıp güvenlik görevlilerini çağırdı. C.S. yanında getirdiği ekmek bıçağı ile oradaki sağlık personellerine saldıramadan durduruldu.
Başhekim Prof. Dr. Kudret DOĞRU, panik buton programını yazan bilgisayar programcıları ile bu program sayesinde acil servisteki bıçaklı saldırıda, doktorların zarar görmesini önleyen güvenlik görevlilerini ödüllendirdi.
GÜVENLİK İZLEME ODASI
SONUÇ VE ÖNERİLER Şiddete maruz kalan çalışanların her zaman telefon ile beyaz kod çağrısı yapamadıkları durumlarda alternatif olarak bilgisayar ekranı üzerinden kolay ve hızlı bir şekilde panik butonuna basmaları, beyaz kod çağrısının erişilebilirliğini kolaylaştırmaktadır. Bu çalışma ile beyaz kod çağrısının farklı ve pratik kullanılması, yapılacak diğer çalışma ve uygulamalara yol gösterecektir.
VI. Uluslararası Sağlıkta Performans Teşekkür ederim. ibarin@erciyes.edu.tr