KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1
YÜRÜME ANALİZİ 2
YÜRÜME ANALİZİ Yürüyüş : Yer çekim merkezinin öne doğru yer değiştirmesi ile birlikte gövdenin ekstremitelerinin ritmik alternatif hareketleri olarak tanımlanır. Biomekanik yönden yürüyüş, dengenin ritmik olarak kaybedilip kazanılması olarak açıklanır. 3
YÜRÜME ANALİZİ Gait Cycle (Yürüme Periyodu): Bir alt ekstremitenin topuk vuruşu ile aynı alt ekstremitenin takip eden topuk vuruşu arasında geçen zamandır. 2 ana gruba ayrılır: 1) Stance Phase (Duruş Fazı) 2) Swing Phase (Sallanma Fazı) Yetişkinlerde duruş fazı yürüme periyodunun %60 ını kapsarken sallanma fazı %40 ını kapsar. 4
YÜRÜME ANALİZİ DURUŞ FAZI; 1) Topuk vuruşu 2) Topuk teması 3) Taban teması 4) Orta duruş 5) Topuk kalkışı 6) İtme fazı 7) Parmak kalkışı 5
YÜRÜME ANALİZİ Duruş fazı 0 noktasında toğuk vuruşu ile başlar. Yürüme periyodunun %10 una kadar topuk teması devam eder. %10-%40 arasında 2 olay iç içe görülür. 6
YÜRÜME ANALİZİ 1) Foot flat hareket eden ekstremitenin ayak tabanının yere temasıdır. Mid stance ise yine ayak tabanının yere temasıdır ancak mid stance de ağırlık ekstremite üzerine tamamen binmiştir. 7
YÜRÜME ANALİZİ 2) Foot flat te diz eklemi 15-20º fleksiyonda iken Mid stance de diz eklemi <10-15º fleksiyondadır. 3) Foot flat te Quadriceps eksentrik kasılırken mid stance de Quadricepste izotonik kontraksiyon söz konusudur. 8
YÜRÜME ANALİZİ İtme fazının %40 ında topuk kalkışı başlarken %60 ında parmaklar yerden kalkar. Gravite merkezinin öne doğru aktarılmasını sağlayan itme fazıdır ve plantar fleksörlerin kuvvetli aktivasyonunu gerektirir. 9
YÜRÜME ANALİZİ SALLANMA FAZI; 1) Akselerasyon Hızlanma 2) Mid Swing Orta Sallanma 3) Deselerasyon - Yavaşlama 10
NORMAL YÜRÜYÜŞ 1) Gravite merkezinin vertikale yer değiştirmesi: Yetişkin bir erkekte gravite vertikale yer değiştirmesinin miktarı ortalama 5 cm dir. Trochantor major ile crista iliaca arasında kalça stabilizatörü olan gluteus medius ekstremite üzerine ağırlık binince kasılır, pelvisi karşı tarafta yukarı kaldırır ve kendi tarafına doğru pelvisi düşürür (aşağı ve laterale çeker.) 11
NORMAL YÜRÜYÜŞ 2) Gravite merkezinin laterale yer değiştirmesi Laterale yer değiştirme miktarı da yetişkin erkeklerde 5 cm kadardır. Gluteus medius kasılırken stabilize ettiği yeri aşağı ve laterale doğru çeker. 3) Pelvik rotasyon Pelvis ağırlık taşıyan ekstremite etrafında eksternal rotasyon yaparken ağırlık taşımayan ekstremite etrafında internal rotasyon yapar. İki taraflı 8-10º kadardır. 12
NORMAL YÜRÜYÜŞ 4) Pelvik tilt Pelvisin horizontal düzleme göre ağırlık taşıyan tarafta aşağı düşmesi, karşı tarafta ise yukarı yer değiştirmesidir. Sağ-sol toplam değer 10º kadardır. 13
NORMAL YÜRÜYÜŞ 5) Destek yüzeyinin genişliği Kumda yürütülen kişinin her iki topuğunun orta noktaları birleştirilir. Bu 2 eksen arası mesafe destek yüzeyinin genişliğini verir. Normal değeri 5-10 cm arasındadır. 5 cm altına düşerse addüksiyon yürüyüşü, 10 cm üstüne çıkarsa abdüksiyon yürüyüşü ortaya çıkar. 14
NORMAL YÜRÜYÜŞ 6) Yürüyüşün ahengi (Kadens) Dakikada atılan adım sayısı yürüyüşün ahengini belirler. Dakikadaki adım sayısı 70 ve altında ise yavaş yürüyüş, 90-110 arası ise normal yürüyüş, 130 ve üzerinde ise hızlı yürüyüş olarak adlandırılır. 15
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında ayak bileği eklemi kinematik analizi: Topuk vuruşu: Nötral pozisyonda Taban teması: 15º plantar fleksiyonda Orta duruş fazı: 3-5º dorsifleksiyonda 16
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında ayak bileği eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet Topuk vuruşu: Önden geçer. Dorsifleksiyon momenti Topuk vuruşu sonrası plantar fleksiyon momenti Taban teması sonrası maksimum plantar fleksiyon momenti Orta duruş fazında önden geçer ve dorsifleksör momenti İnternal Kuvvet En çok ekstansör digitorum longus ve ekstansör hallucis longus aktif Dorsifleksör kaslar ayağın yere çarpmasını önlemek için eksentrik kasılırlar Dorsifleksörler pasifleşirken plantar fleksörler aktifleşirler. Orta duruş fazı öncesi gastrocnemius, soleus, tibialis posterior, fleksör digitorum longus ve peroneus longus aktivitesi artar. 17
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında diz eklemi kinematik analizi: - Topuk vuruşundan hemen önce tam ekstansiyonda - Topuk vuruşundan hemen sonra 178º ekstansiyonda - Taban temasında 15-20º fleksiyonda - Orta duruş fazında 10-15º fleksiyonda 18
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında diz eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet İnternal Kuvvet Topuk vuruşundan önce önden geçer. Topuk vuruşundan hemen sonra arkadan geçer. Taban temasında arkadan geçer. Orta duruş fazında arkadan geçer Quadricepste eksentrik kontraksiyon Quadricepste izotonik kontraksiyon Erken orta duruş fazında quadriceps aktif, orta duruş fazı sonuna doğru eklem merkezinin önüne kayar ve diz kontrolü pasif. 19
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında kalça eklemi kinematik analizi: - Topuk vuruşu: 30º fleksiyon - Taban teması: 20º fleksiyon - Orta duruş fazı: Nötral 20
DURUŞ FAZI Topuk vuruşu ile orta duruş fazı arasında kalça eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet İnternal Kuvvet Topuk vuruşunda önden geçer ve fleksiyona zorlar. Taban temasında önden geçer ve fleksiyona zorlar. Gluteus maksimus, hamstringler ve erektör spinalar aktif Gluteus maksimus ve adduktor magnus çalışır. Hamstring aktivitesi azalır. Orta duruş fazında arkadan geçer ve kalçayı arkaya doğru rotasyona zorlar. İliopsoas, rectus femoris ve abdominaller aktif 21
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında ayak bileği eklemi kinematik analizi: - Orta duruş fazı: 3-5º dorsifleksiyon - Topuk kalkışı: 15º dorsifleksiyon ve sonrasında 35º plantar fleksiyon - Parmak kalkışı: 20º plantar fleksiyon 22
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında ayak bileği eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet İnternal Kuvvet Orta duruş fazında 3,5-4 cm önden geçer. Topuk kalkışında daha önden geçer ve dorsifleksiyon momenti artar. Plantar fleksör aktivitesi (Gastro-soleus) Parmak kalkışında iyice öne kayarak tarsometatarsal seviyeden geçer. 23
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında diz eklemi kinematik analizi: - Orta duruş fazı: 10-15º fleksiyon - Topuk kalkışı: Ekstansiyon - İtme fazı-parmak kalkışı: 40º fleksiyon 24
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında diz eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet İnternal Kuvvet Orta duruş fazında arkadan geçer. Fleksör moment hakim Topuk kalkışında önden geçer. Ekstansör moment hakim Quadriceps aktif Gastrocnemius maksimum aktif. İtme fazı ve parmak kalkışından arkadan geçer. Fleksör moment hakim Quadriceps aktivitesi 25
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında kalça eklemi kinematik analizi: - Orta duruş fazı: Nötral - Topuk kalkışı: 10-15º hiperekstansiyon - İtme fazı-parmak kalkışı: 20º hiperekstansiyon 26
DURUŞ FAZI Orta duruş fazı ile parmak kalkışı arasında kalça eklemi kinetik analizi: Eksternal Kuvvet İnternal Kuvvet Orta duruş fazında arkadan geçer. Kalça ekstansiyona zorlanır İliopsoas aktif Topuk kalkışında arkadan geçer. İliopsoas aktif İtme fazı ve parmak kalkışından arkadan geçer. Maksimum ekstansör moment oluşur İliopsoas inaktif, adductor longus ve adductor magnus pelvis stabilizasyonu sağlar 27
SALLANMA FAZI Ayak bileği eklemi: - Tibialis anterior - Ekstansör digitorum longus - Ekstansör hallucis longus Ekstremitenin boyunu kısaltmak 28
SALLANMA FAZI Diz eklemi: - Parmak kalkışını takiben fleksiyona devam eder. - Orta sallanmada 65º maksimum değerine ulaşır. Merdiven çıkarken minimum 65º, maksimum 90º diz fleksiyonu 29
SALLANMA FAZI - Parmak kalkışı ile birlikte Quadriceps kasının görevleri 1) Posteriorda topuk kalkışının seviyesini ayarlamak 2) Bacağın öne doğru salınımını başlatmak 30
SALLANMA FAZI - Sallanma fazı sonunda topuk vuruşundan hemen önce; Bacağın hareketinin hızını kesmek Topuk vuruşunun doğru ve kontrollü bir şekilde yapılmasını sağlamak için hamstringler aktifleşir: 31
SALLANMA FAZI Kalça eklemi: - Sallanma fazı başında: Nötral - Orta sallanmaya kadar: Fleksiyon - Orta sallanmada: 25º fleksiyon 32
SALLANMA FAZI Akselerasyon Orta Sallanma Deselerasyon Kalça 10º ekstansiyon 20º fleksiyon 25º fleksiyon Diz 40º fleksiyon 65º fleksiyon Ekstansiyon Ayak Bileği 20º plantar fleksiyon Nötral Nötral 33
TEŞEKKÜRLER ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 34