BİYOKİMYA LABORATUVAR HİZMETLERİ
Laboratuvarda çalışılan tüm testleri içeren test rehberi bulunmalıdır. Test rehberi; Örneklerin çalışılma zamanını, Örnek türünü, Ön hazırlık işlemi gerektiren testlere ait bilgiyi, Örnek alımı ile ilgili kuralları, Örnek kabul ve ret kriterlerini, Örneklerin uygun şekilde alınması ve uygun şekilde transferini (uygun ısı, süre, taşıma kabı vs. belirtilerek), Örnek kaplarının uygun şekilde etiketlenmesini, Sonuç verme sürelerini içermelidir. o Test rehberi sağlık hizmeti sunulan bölümlerde bulunmalıdır.
Örneklerin alınması ve transferine yönelik düzenleme yapılmalıdır Örneklerin alındığı tarih ve saat HBYS de bulunmalıdır. İlgili çalışanlara, örnek alımı ve transferi konusunda eğitim verilmelidir.
Örneklerin laboratuvara kabulüne yönelik düzenleme yapılmalıdır. Örnek kabul birimi bulunmalıdır. Örnekler örnek kabul birimine teslim edilmeli, o Örnekleri gönderen bölüm, o Örneklerin teslim tarih ve saati HBYS de bulunmalıdır. Örnekler kabul ve ret kriterlerine göre değerlendirilmelidir.
Reddedilen örneklere ilişkin; o Reddedilme nedenleri ve reddeden kişiye ait bilgiler HBYS de yer almalı, o Reddedilme nedenleri aylık olarak analiz edilmeli, o Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyet başlatılmalıdır. Örneklerin laboratuvara kabul edildiği tarih ve saat HBYS de bulunmalıdır.
Testlerin çalışılma sürecine yönelik yazılı düzenleme bulunmalıdır. o Yazılı düzenleme, Testlerin çalışılmasını, Kalite kontrol çalışmalarını, Sonuçların onaylanmasını kapsamalıdır.
Laboratuvarda bulunan cihazlar için düzenleme yapılmalıdır. o Laboratuvarda bulunan tıbbi cihazlar için envanter oluşturulmalıdır. Bu envanterde; Cihazın adı, Markası, Modeli, Üretim tarihi, Seri numarası, Temsilci firma, Hizmete giriş tarihi bulunmalıdır.
o Laboratuvarda bulunan her cihaz için dosya oluşturulmalıdır. Bu dosyada; Kullanım kılavuzu veya CD si, Varsa test veya cihaza ait kalibrasyon kayıtları veya sertifikaları, Varsa kalite kontrol sonuçları, Cihaz bakım formları (Günlük, haftalık, aylık vb), Arıza bildirim formları, Firma iletişim bilgileri, Kullanıcı eğitim sertifikaları bulunmalıdır.
Testlerin iç kalite kontrol testleri çalışılmalıdır. o Testlerin iç kalite kontrol testi çalışılmalı, Normal, varsa düşük ve yüksek patolojik kontrol serumları çalışılmalıdır o İç kalite kontrol test sonuçları değerlendirilmeli, Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyet başlatılmalıdır.
Testlerin dış kalite kontrol testleri çalışılmalıdır. o Dahil olunan dış kalite kontrol programında belirlenen periyotlarda dış kalite kontrol testleri çalışılmalıdır o Dış kalite kontrol test raporları değerlendirilmeli, Gerektiğinde düzeltici önleyici faaliyet başlatılmalıdır.
Panik değer bildirim sürecine yönelik düzenleme bulunmalıdır. Panik değerler belirlenmelidir. Panik değerler HBYS üzerinde tanımlanmalıdır. Panik değer tespiti durumunda HBYS üzerinde çalışanı uyarıcı sistem bulunmalıdır. Panik değer sonuçları bildirilmeli, o Bildirimlerde; bildirimi yapan kişi, bildirim yapılan kişi, panik değer sonucu, bildirimin yapıldığı tarih ve saat kayıt edilmelidir. Laboratuvar çalışanlarına panik değerler ve panik değer bildirimi ile ilgili eğitim verilmelidir.
Laboratuvar süreçlerine yönelik performans değerlendirmesi yapılmalıdır. Preanalitik, analitik ve postanalitik süreçler ile ilgili aylık değerlendirme yapılmalıdır. Değerlendirme sonuçlarına göre gerekli düzeltici önleyici faaliyetler başlatılmalıdır.
Hasta sonuç raporlarına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Hasta sonuç raporlarında; o Örneğin alındığı, o Örneğin laboratuvara kabul edildiği, o Sonucun onaylandığı tarih ve saat yer almalıdır. Rutin ve acil testler için sonuç verme süreleri belirlenmelidir. Hasta ve ilgili çalışanlar sonuç verme süreleri hakkında bilgilendirilmelidir.
Laboratuvar güvenliğini sağlamaya yönelik düzenleme bulunmalıdır. Laboratuvar güvenlik rehberi hazırlanmalıdır. Bu rehber asgari; Laboratuvar çalışanlarının uyması gereken kuralları, Kullanılan kimyasal maddelere karşı alınması gereken tedbirleri, Yangına karşı alınması gereken tedbirleri, Elektrik güvenliğini sağlamaya yönelik tedbirleri, Giriş ve çıkışlara ilişkin kuralları, Temizlik, dezenfeksiyon, sterilizasyon kurallarını kapsamalıdır.
Laboratuvarda sıcaklık ve nem takipleri yapılmalıdır. Laboratuvarda sıcaklık takibi gerektiren cihazların sıcaklık takibi yapılmalı, Etüv, derin dondurucu, su banyosu ve buzdolaplarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır. Laboratuvar ortamının sıcaklık ve nem takibi yapılmalıdır.
Hastane dışında yapılan testlere yönelik düzenleme yapılmalıdır. Hastane dışında yapılan testlere yönelik yazılı düzenleme bulunmalıdır. Yazılı düzenleme; o İstemin yapılması ve örneğin laboratuvara ulaştırılmasını, o Sonuç raporlarının hastaneye ulaştırılmasını, o Raporların hastaneye ulaştırılma sürelerini kapsamalıdır.
Testlerin çalışıldığı laboratuvar, hizmet kalite standartlarının karşılanma durumu açısından değerlendirilmelidir. Mikrobiyoloji Laboratuvarı Hizmet Kalite Standartlarından; 01, 02, 03, 06, 07, 08, 10, 11, 12 standart numaralı maddelerin uygunluğu açısından hizmet sunan kurum yılda en az 2 kez hastane tarafından değerlendirilmelidir. Hasta sonuç raporunda testlerin çalışıldığı kurumun adı ve hastane adı bulunmalıdır.
İlaç ve kitlerin muhafaza edildiği buzdolaplarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır. Buzdolaplarının içinde bulunan malzemelere göre sıcaklık takibi yapılmalıdır.
Hastalara hizmet verilen alanlar iletişime açık bir şekilde düzenlenmelidir. Sonuç alma, numune kabul, kayıt, halkla ilişkiler hizmet noktalarında hasta ve çalışan arasında fiziksel bariyer (camekân, pencere, demir parmaklık, yükseklik) bulunmamalıdır.
Çalışanlar tarafından kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır. Bölüm bazında kullanılması gereken kişisel koruyucu ekipman belirlenmelidir. Kişisel koruyucu ekipman çalışma alanlarında ulaşılabilir olmalıdır. Kişisel koruyucu ekipman kullanımı konusunda çalışanlara eğitim verilmelidir.
Tıbbi cihazların yönetimine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Tıbbi cihazların bölüm bazında envanteri bulunmalıdır. Tıbbi cihazların bakım, onarım, ölçme, ayar ve kalibrasyonlarına yönelik plan bulunmalı, o Plan dahilinde cihazların ölçme, ayar ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Kalibrasyonu yapılan cihazların kalibrasyon etiketi bulunmalıdır. Etikette; o Kalibrasyonu yapan firmanın adı, o Kalibrasyon tarihi, o Geçerlilik süresi, o Sertifika numarası bulunmalıdır.
Hastanenin temizliğine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Bölüm bazında temizlik planı bulunmalıdır. Risk düzeylerine göre temizlik kuralları belirlenmelidir. Temizlik malzemeleri ve malzemelerin kullanımı ile ilgili kurallar belirlenmelidir. Tüm kapalı ve açık alanların temizlikleri kontrol edilmelidir. o Kontrol aralıkları, o Kontrol sorumluları belirlenmelidir.
Kişisel temizlik alanlarına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Kişisel temizlik alanlarının kapıları dışarı doğru açılmalıdır. Kişisel temizlik alanlarının temizliği sağlanmalıdır. Kişisel temizlik alanlarında temizlik malzemeleri bulundurulmalı, o Sıvı sabun, o kâğıt havlu, o tuvalet kâğıdı ve o poşetli çöp kutusu bulundurulmalıdır. Sıvı sabun kaplarının üstüne ekleme yapılmamalı, o Boşalan sabunluk yıkanıp iyice kurutulduktan sonra tekrar doldurulmalıdır.
Atıkların kaynağında ayrıştırılmasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Her bölüm için atıklar belirlenmelidir. Uygun atık kutuları kullanılmalıdır.