Prof. Dr. Gürbüz Gökçen Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Bölümü Genel Muhasebe İlkeler ve Tekdüzen Hesap Planı Uygulamaları BEŞİNCİ BASKI İstanbul - 2015 Beta
Yayın No : 3341 Eğitim Dizisi : 163 1. Bası - Ekim 2007 - İSTANBUL 2. Bası - Eylül 2009 - İSTANBUL 3. Bası - Eylül 2011 - İSTANBUL 4. Bası - Kasım 2013 - İSTANBUL 5. Bası - Aralık 2015 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-494 - 1 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: 38-40-42-44 Başakşehir/İSTANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 Kapak Tasar m : Veysel Coşkun Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.Ş. (Sertifika No. 16136) Narl bahçe Sokak No. 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
Annem ve Babam, Nigar ve Orhan GÖKÇEN e...
SUNUŞ Muhasebe bilimi; adından da anlaşılacağı gibi bilmekle ilgilidir. Kamusal, bireysel, kurumsal alanda mevcut varlık ve kaynak yapısının oluşumunu, değişimini, risklerini, gelir ve giderlerini, kâr ve zararını bilmenin ve bildirmenin (raporlama) bilimidir. Her bilim belirli kavramlar kullanır. Bilimler bu kavramlarını tanımlamakla, onları sağlamca sınırlanmış kavramlar durumuna getirirler. Örneğin matematikçi «karmaşık sayı» kavramını, fizikçi «atom ağırlığı» kavramını, biyolog «gen» kavramını hukuk «hak» kavramını, muhasebe «hesap» kavramını tanımlar. Bu kavramlar, ilgili oldukları bilimlerin çerçevesinde oluşmuşlardır ve bu yüzden bağlı oldukları bilim içinde kendilerine bir anlam kazandırılmıştır. Bilim bir önermeler bağlamıdır. Önermeler de türlü dillerde anlatılabilirler: Günlük yaşayışın diliyle; bilimlerin kendi yaratıları olan formül dilleriyle (matematik ile kimyanın formül diliyle); (coğrafya nın resimler, şema ve harita diliyle) anlatıldığı gibi Muhasebe Bilimi nin de kendine özgü bir anlatım dili, uluslararası genel kabul görmüş ilkeleri, kuralları, kavramları, standartları ve standart hesap planları mevcuttur. Hemen her bilim dalında hesap ve hesaplaşma var olmakla Muhasebe her bilim dalının ihtiyaç duyduğu ve yararlandığı ortak noktadır. Muhasebe, ister işletmeler arası karşılıklı ilişkilerden, isterse işletme içi olaylardan doğsun bir işletmede meydana gelen değer hareketlerini izleyen, saptayan ve yorumlayan sisteme verilen bir isimdir. Muhasebe, Tamamen ya da kısmen mali niteliği olan ticari işlem ve olayların para cinsinden ve anlamlı bir biçimde saptanması, derlenmesi, kaydedilmesi, gruplandırılması, raporlanması ve bunları yorumlayarak ticari kişiliğin sahiplerine, yöneticilerine ve bu kişilikle ilgisi bulunan diğer kimselere, amaçlarına uygun yararlı bilgileri sağlayan, san at, bilim ve uygulamadır. şeklinde tanımlanır. Muhasebe işlemleri, Hazırlayıcı Çalışma (belge ve bilgi temini) Kaydedici Çalışma (defter kayıtları) Açıklayıcı Çalışma (Raporlama) ve Denetleyici Çalışma (teftiş ve murakabe) olmak üzere (4) aşamadan geçer ve muhasebede, (4) lü bir işlem çemberi (sirkülasyon) oluşur. Globalleşen Dünya, gelişen ve genişleyen sosyo ekonomik yapı; gerçek ve tüzel kişilerin varlıkları, borçları, riskleri, gelirleri, giderleri ödedikleri ve/veya
VI ödemedikleri vergiler ile ilgili olarak kendi organlarına, üçüncü şahıslara ve resmi makamlara; daha doğru, daha çabuk ve daha kaliteli hesap vermeyi eş deyişle muhasebede işlem çemberinin bir bütün halinde sağlıklı biçimde yürütülmesini zorunlu kılmıştır. Bilgisayar teknolojisinin ve diğer iletişim araçlarının işlem çemberinin başlangıcından sonuna kadar muhasebede kullanılma ihtiyacı yoğun bir artış göstermiştir. Bilgisayar, muhasebecilerin dünyasına; muhasebeciler, bilgisayar dünyasına girmiştir. Hesap alma ve hesap vermenin zorunlu olduğu her yerde hangi araç kullanılırsa kullanılsın doğal olarak muhasebe meslek mensuplarının sorumlulukları da artmıştır. Bir ülkenin bütün bireyleri kamu giderlerine kendi ekonomik güçleri oranında bir katkıda bulunur. Bu katkı, vergi ve benzeri yükümlülükler şeklinde yerine getirilirken ödeyenler yönünden bir malî sorumluluğun ifadesi olmaktadır. İşletme yöneticileri, ticari faaliyetlerinde kullandıkları malî varlıkların sahip ya da sahiplerine, devlete, sosyal güvenlik kurumlarına ve işletmenin alacaklılarına karşı malî sorumluluk taşırlar ve yaptıkları bütün faaliyetler hakkında sermaye sahiplerine (hissedarlarına) ve işletme ile ilgili diğer kişi ve kuruluşlara bilgi (Hesap) vermekle yükümlüdür. Hesap verme yükümlülüğü ise, özel teşebbüslerdeki yöneticiler için sermayedarlara, çalışanlara, şirket alacaklılarına ve devlete karşı; kamu kurumlarında siyasîlere; siyasîlerin sorumlulukları halka karşı zincirleme bir sorumluluk şeklinde gerçekleşmektedir. Muhasebe, bu sorumlulukların belirlenmesi yönünden ekonomik faaliyetlerin sonuçlarının ölçülmesinde kullanılan bir araçtır. Ancak bir toplumda muhasebe (hesap sorma hesap verme) ihtiyacını; toplumun düşünce biçimi, yaşam biçimi ve geçim biçimi belirler. Bu kitapta, sürekli gelişen ve değişen teknolojik imkanlara paralel olarak, karmaşık bir görünüm arzeden işletme faaliyetlerini günü gününe izleyen, kaydeden, gruplandıran ve ulaşılan sonuçların değerlendirilmesinde etkili bir yönetim kontrol aracı olarak görevini yerine getiren muhasebe bilimini uygulamaları ile birlikte inceleyerek, muhasebe meslek mensuplarının, işletme yöneticilerinin ve öğrencilerimizin yararlanması amaçlanmıştır. Ticari işlemlere ait muhasebe kayıtlarının Tekdüzen Hesap Planı ndaki iş ve işlem akışına uygun ve uygulamaya yönelik olarak hazırlanmış olan kitapta; açık, sade ve kolay anlaşılır, muhasebe bilim dalına yakışır özlü bir anlatım tekniği kullanılmıştır. Kitap, Tekdüzen Hesap Planında mevcut defter-i kebir hesaplarından bilançoya doğru, tahlili bir metotla yazılmıştır. Her hesabın açıklanmasında; açılışından kapanışına kadar kaydı gerekli ve muhtemel bütün ticari işlemler belirtilmiştir.
VII Yevmiye, Defteri Kebir ve Envanter Defterlerine gerekli muhasebe kayıtları yapılmış bu suretle kayıt şekli ile birlikte işlemler de gösterilmiştir. Kitapta, konuların açıklanmasını kolaylaştıracak uygulama örneklerine yeterince yer verilmiştir. Kitapta yer alan örneklerin uzun araştırmalara dayalı yoğun bir emeğin ürünü olduğu ve muhasebede teori ile pratiği birleştirecek mahiyette hazırlandığı görülmektedir. Genel Muhasebe İlkeler ve Tekdüzen Hesap Planı Uygulamaları konulu eserinde; işletme faaliyetlerinin oluşumu, belgeye bağlanması, Tekdüzen Hesap Planı na uygun belli bir disiplin içinde muhasebeleştirilmesi aşamalarını müteakip okuyucuyu muhasebede tasarım ve uygulama aşamasına kadar getiren seçkin dost, değerli meslektaş, sevgili kardeş Sayın Prof. Dr. Gürbüz GÖKÇEN i, İşletme/ Yönetici, Yönetici/Muhasebe Düzeni, Muhasebe Düzeni/Kamu Düzeni arasındaki hesapsal ilişkiler yönünden; hazırlayıcı, kaydedici, açıklayıcı, yönlendirici ve denetleyici nitelikteki bu özgün eseri dolayısıyla kutlar, bilimsel ve eğitsel başarılarının artarak devamını dilerim. Prof. Dr. Osman ALTUĞ Marmara Üniversitesi İİBF Muhasebe Finansman Anabilim Dalı Başkanı
5. BASKININ ÖNSÖZÜ Birinci baskısı 2007 yılında, ikinci baskısı 2009 yılında, üçüncü baskısı 2011 yılında ve dördüncü baskısı 2013 yılında gerçekleştirilmiş olan, Genel Muhasebe İlkeler ve Tek Düzen Hesap Planı Uygulamaları adlı bu kitabın kısa zamanda tükenmiş olması nedeniyle yapılan beşinci baskısında, önceki baskılarda yer alan bilgiler, Yeni Türk Ticaret Kanunu ndaki ve diğer yasalardaki değişiklikler gözönüne alınarak ve yeni uygulamalar eklenerek güncellenmiştir. Kitabın beşinci baskısının da bu konuda öğrenim gören öğrenciler ile uygulamacılara yardımcı olması dileğiyle, kitabın yayına hazırlanmasında yardımcı olan Arş. Gör. Yasin CEBECİ ye ve kitabın basımını gerçekleştiren Beta Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş. yönetici ve çalışanlarına teşekkür ederim. Prof. Dr. Gürbüz GÖKÇEN Bakırköy, Kasım 2015
1. BASKININ ÖNSÖZÜ Bilgi çağını yaşadığımız günümüzde yaşanan küreselleşme ve uluslararası sermaye hareketleri bilginin önemini daha da arttırmıştır. Bugün artık kaliteli ve şeffaf bilgiye ulaşmak, uluslararası sermaye hareketlerinin başrol oyuncuları işletmeler için hayati önem arz etmektedir. Ancak ülkelerarası sınırların ortadan kalkması, işletmelerin çok uluslu hale gelmesi, işletmelerin mali yapıları hakkında bilgi sahibi olmak isteyen tarafların sayılarının artması, uluslararası yatırımcıların ortaya çıkması, işletmelerin kullanacakları ortak güvenilir bir dil ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Nitekim, dünya genelinde muhasebe ve denetim alanında oluşturulan standartlar bu ihtiyacı karşılamak amacıyla geliştirilmişlerdir. Yakın geçmişte Amerika ve Avrupa da büyük işletmelerde ortaya çıkan muhasebe ve denetim skandalları da bu standartlaşma çabalarının artmasına sebep olan bir diğer önemli etken olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmelerde mali nitelikteki bilgilerin hazırlayıcısı ve sunucusu olan muhasebe bugün artık geçmişte olduğundan çok daha fazla önem arz etmektedir. Dünya genelinde gerek makro boyutta küresel ekonomilerde yaşanan çalkantılar, gerekse mikro boyutta işletmelerde denetim alanında ortaya çıkan suiistimaller, şeffaf, doğru, dürüst muhasebe bilgisinin önemini ve gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu nedenlerle, muhasebe uygulaması yapacak olan kimselerin eğitiminin önemi de gün geçtikçe artmaktadır. Eğitimde kullanılan temel araçlardan biri de kitaplardır. Bir muhasebe kitabının, okuyucu tarafından sıkılmadan, akıcı bir şekilde takip edilebilmesi ve günlük yaşamda nerede ve nasıl kullanıldığının, ne işe yaradığının gerçek uygulamalar ile yaşatılabilmesi oldukça önemlidir. Yirmi yılı aşan hocalık ve uygulama tecrübesinin bir ürünü olan bu kitapta, muhasebeye ilgi duyan kimselerin ve öğrencilerin, muhasebenin sıkıcı ve zor bir olgu olmadığını kavrayabilmeleri, muhasebeyi sevebilmeleri ve kolaylıkla öğrenebilmeleri için yalın bir dil kullanılmıştır. Kitabın ilk dokuz bölümünde, muhasebe eğitimine yeni başlayan öğrenciler ve muhasebe bilgilerini pekiştirmek isteyen uygulamacılar için, işletme ve muhasebe ile ilgili temel bilgiler, muhasebe hesabı, kayıt kuralları, mal kayıt yöntemleri, senet hesapları, menkul kıymetler, duran varlıklar ve amortismanlar, temel mali tabloların düzenlenmesi, katma değer vergisi hesapları ve muhasebe kayıtlarında kullanılan defterler yalın bir dille ve uygulamalarla anlatılmıştır. Öğretim tekniği olarak; anlatılan her muhasebe hesabına ilişkin yapılan uygulamalar, önceki bölümlerde açıklanmış
XII olan muhasebe hesaplarını da içerecek şekilde düzenlenerek, örnek işletmelerin mali tabloları ile sonuçlandırılmıştır. Kitabın sonraki bölümlerinde, tekdüzen muhasebe sistemi, muhasebe kayıtlarının dayanağı olan belgeler, ticari mal maliyeti izleme ve hesaplama yöntemleri, nazım hesaplar ve muhasebe fişleri, uygulamalar ile ayrıntılı olarak yer almaktadır. Kitabın son bölümünde ise özellikle muhasebe uygulayıcıları için, Tekdüzen Hesap Planı nda yer alan muhasebe hesapları uygulamalar ile ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Kitaptaki, muhasebenin teknik yapısına ilişkin açıklamalar ve uygulamalar, yürürlükte bulunan kanun, tebliğ ve diğer düzenlemeler göz önüne alınarak oluşturulmuş; kitapta yer alan bilgi, belge ve fişlerde uygulamadan orijinal örnekler kullanılmıştır. Muhasebe eğitimine, anlatım tekniğindeki sadelikle yeni bir bakış açısı getireceğine inandığım bu kitap, gerek muhasebe alanında öğrenim gören öğrencilerin, gerekse muhasebe alanında çalışan uygulamacıların, muhasebe bilgilerini çok rahat bir şekilde kavrayabilecekleri, uygulayabilecekleri ve geliştirebilecekleri bir rehber niteliği taşımaktadır. Bu kitap vesilesi ile akademik kariyerimin her aşamasında desteklerini esirgemeyen, öğrencisi ve asistanı olmakla onur duyduğum, başta merhum hocam Sayın Prof. Dr. Kenan ERKURAL ve çok kıymetli hocam Sayın Prof. Dr. Osman ALTUĞ olmak üzere tüm hocalarıma şükranlarımı sunmayı bir borç bilirim. Ayrıca eserin yazımında bana yardımcı olan Arş. Gör. Asaf Murat ALTUĞ a, Arş. Gör. Hakan ÇELENK e ve Arş. Gör. Emre HORASAN a ve kitabın yayım ve basımını büyük bir titizlik içinde gerçekleştiren Beta Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş. yöneticisi Sayın Seyhan SATAR ve tüm çalışanlarına teşekkür ederim. Prof. Dr. Gürbüz GÖKÇEN Bakırköy, Ekim 2007
İÇİNDEKİLER SUNUŞ...V 5. BASKININ ÖNSÖZÜ... IX 1. BASKININ ÖNSÖZÜ... XI 1. İŞLETME VE MUHASEBE İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER...1 1.0. İŞLETME...1 1.1. İŞLETME TÜRLERİ...1 1.1.0. Sahiplik Yönünden İşletme Türleri...1 1.1.1. Hukuki Kişilikleri Yönünden İşletme Türleri...2 1.1.2. Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri...2 1.2. İŞLETMENİN FONKSİYONLARI...2 1.3. MUHASEBE...3 1.4. MUHASEBENİN BAŞLICA FONKSİYONLARI...4 1.5. MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ...7 1.5.0. Genel Muhasebe...7 1.5.1. Maliyet Muhasebesi...7 1.5.2. Yönetim Muhasebesi...8 1.6. MALİ TABLOLAR...8 1.6.0. Bilanço...9 1.6.1. Gelir Tablosu...10 1.6.2. Satışların Maliyeti Tablosu...11 1.6.3. Fon Akım Tablosu...11 1.6.4. Nakit Akım Tablosu...11 1.6.5. Kar Dağıtım Tablosu...11 1.6.6. Öz Kaynaklar Değişim Tablosu...12 1.7. MUHASEBE DÖNEMİ...12 2. MUHASEBE HESABI İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER...13 2.0. MUHASEBE HESABININ TANIMI...13 2.1. MUHASEBE HESABININ ŞEKLİ...13
XIV 2.2. MUHASEBE HESABI KAYIT YÖNTEMLERİ...14 2.2.0. Tek Taraflı (Basit) Kayıt Yöntemi...14 2.2.1. Çift Taraflı Kayıt Yöntemi...14 2.3. MUHASEBE HESABINA KAYIT KURALLARI...15 2.3.0. Aktif Hesaplara Kayıt Kuralı...15 2.3.1. Pasif Hesaplara Kayıt Kuralı...16 2.3.2. Gelir Hesaplarına Kayıt Kuralı...16 2.3.3. Gider Hesaplarına Kayıt Kuralı...16 Uygulama 1...17 Uygulama 2...24 Uygulama 3...31 Uygulama 4...33 2.4. MİZAN VE BİLANÇO İLİŞKİSİ...35 Uygulama 5...37 3. KULLANILAN HESAPLARA GÖRE TİCARİ MAL KAYIT YÖNTEMLERİ...39 3.0. TEK HESAPLI KAYIT YÖNTEMİ...39 Uygulama 6...40 3.1. ÇOK HESAPLI KAYIT YÖNTEMİ...41 Uygulama 7...44 Uygulama 8...46 Uygulama 9...52 4. SENET HESAPLARI...55 4.0. BONO (EMRE YAZILI SENET)...55 Uygulama 10...56 4.1. SENETLERİN CİRO EDİLMESİ...57 Uygulama 11...58 4.2. ÇEK...62 Uygulama 12...64 4.3. POLİÇE...65 Uygulama 13...66 Uygulama 14...67 Uygulama 15...73
XV 5. MENKUL KIYMETLER...77 5.0. HİSSE SENEDİ...77 Uygulama 16...79 5.1. TAHVİL...80 Uygulama 17...81 6. DURAN VARLIKLAR VE AMORTİSMANLAR...83 6.0. MALİ DURAN VARLIKLAR...83 Uygulama 18...83 6.1. MADDİ DURAN VARLIKLAR...84 6.2. AMORTİSMAN VE AMORTİSMAN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ...85 6.2.0. Amortisman...85 6.2.1. Amortisman Hesaplama Yöntemleri...86 6.2.1.0. Normal Amortisman (Eşit Tutarlı Amortisman) Yöntemi...86 Uygulama 19...87 6.2.1.1. Hızlandırılmış Amortisman (Azalan Tutarlı) Yöntemi...95 Uygulama 20...95 6.2.1.2. Fevkalade (Olağanüstü) Amortisman...97 6.3. AMORTİSMANLARLA İLGİLİ YASAL HÜKÜMLER...97 6.4. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR... 101 6.5. YENİLEME FONU... 104 7. TEMEL MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ... 107 7.0. MALİ TABLOLAR İLKELERİ... 107 7.1. TEMEL MALİ TABLOLARIN DÜZENLENME İLKELERİ... 108 7.1.0. Gelir Tablosu İlkeleri... 108 7.1.1. Bilanço İlkeleri... 109 7.2. TEMEL MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE SUNULMASI.. 112 7.2.0. Bilanço Düzenleme Kuralları... 112 7.2.1. Bilançonun Biçimsel Yapısı... 112 7.2.2 Gelir Tablosu Düzenleme Kuralları... 117 7.2.3. Gelir Tablosunun Biçimsel Yapısı... 117 Uygulama 21... 122 Uygulama 22... 130
XVI 8. KATMA DEĞER VERGİSİ VE MUHASEBE HESAPLARI... 133 8.0. KATMA DEĞER VERGİSİ... 133 8.1. KATMA DEĞER VERGİSİ HESAPLARI... 135 8.1.0. Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabı... 135 8.1.1. İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı... 135 8.1.2. Ödenecek Vergiler Hesabı... 136 8.1.3. Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı... 136 Uygulama 23... 136 Uygulama 24... 142 Uygulama 25... 149 9. MUHASEBEDE KULLANILAN DEFTERLER... 151 9.0. TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN MUHASEBE DEFTERLERİ... 151 9.0.0. Yevmiye Defteri (Günlük Defter)... 152 9.0.1. Defteri Kebir (Büyük Defter)... 152 9.0.2. Envanter Defteri... 153 9.1. VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN MUHASEBE DEFTERLERİ.153 9.1.0. Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler... 154 9.1.0.0. Yevmiye Defteri... 154 9.1.0.1. Defteri Kebir... 154 9.1.0.2. Envanter Defteri... 154 9.1.1. İşletme Hesabı Esasına Göre Tutulacak Defterler... 155 9.1.1.0. İşletme Hesabı Defteri... 155 9.1.2. Defterlerin Tasdiki... 155 9.1.3. Defterlerin Tutulması İle İlgili Yasal Düzenlemeler... 155 Uygulama 26... 157 9.2. MUHASEBE İŞ AKIŞI... 159 Uygulama 27... 161 9.3. MUHASEBE DEFTERLERİNDEKİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ.167 9.4. YARDIMCI DEFTERLER... 168 9.4.0. Alıcılar Hesabı Yardımcı Defteri... 169 Uygulama 28... 169 9.4.1. Satıcılar Hesabı Yardımcı Defteri... 171 Uygulama 29... 172
XVII 9.4.2. Alacak Senetleri Hesabı Yardımcı Defteri... 174 Uygulama 30... 174 9.4.3. Borç Senetleri Hesabı Yardımcı Defteri... 177 Uygulama 31... 177 9.4.4. Diğer Yardımcı Defterler... 178 10. TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ... 179 10.0. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI... 179 10.1. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ... 182 10.2. HESAP PLANI... 185 Uygulama 32... 199 Uygulama 33... 219 11. MUHASEBE BELGELERİ... 247 11.0. FATURA... 248 11.1. SEVK İRSALİYESİ... 251 11.2. TAŞIMA İRSALİYESİ... 253 11.3. İRSALİYELİ FATURA... 255 11.4. PERAKENDE SATIŞ BELGELERİ... 257 11.5. GİDER PUSULASI... 259 11.6. MÜSTAHSİL MAKBUZU... 261 11.7. SERBEST MESLEK MAKBUZU... 263 11.8. ÜCRET BORDROSU... 265 12. TİCARİ MAL MALİYETİ İZLEME YÖNTEMLERİ... 277 12.0. ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ... 278 12.1. SÜREKLİ (DEVAMLI) ENVANTER YÖNTEMİ... 278 12.1.0. Zaman Unsurunu Esas Alan Stok Değerleme Yöntemleri... 279 12.1.0.0. İlk Giren İlk Çıkar (First In First Out) Yöntemi... 279 12.1.0.1. Son Giren İlk Çıkar (Last In First Out) Yöntemi.. 281 12.1.1. Matematiksel Stok Değerleme Yöntemleri... 282 12.1.1.0. Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi... 282 12.1.1.1. Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi... 283 Uygulama 34... 284 Uygulama 35... 287
XVIII 13. NAZIM HESAPLAR... 291 Uygulama 36... 292 Uygulama 37... 294 14. MUHASEBE FİŞLERİ... 297 14.0. MUHASEBE FİŞLERİ ÇEŞİTLERİ... 297 14.0.0. Tahsil Fişi... 298 14.0.1. Tediye (Ödeme) Fişi... 298 14.0.2. Mahsup Fişi... 298 Uygulama 38... 298 15. TEKDÜZEN HESAP PLANINDAKİ HESAPLARIN İŞLEYİŞİ VE UYGULAMALAR...305 15.0. DÖNEN VARLIKLAR... 305 15.0.0. (10) Hazır Değerler... 305 15.0.1. (11) Menkul Kıymetler... 309 15.0.2. (12) Ticari Alacaklar... 311 15.0.3. (13) Diğer Alacaklar... 316 15.0.4. (15) Stoklar... 318 15.0.5. (17) Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri... 323 15.0.6. (18) Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları... 324 15.0.7. (19) Diğer Dönen Varlıklar... 326 15.1. DURAN VARLIKLAR... 331 15.1.0. (22) Ticari Alacaklar... 331 15.1.1. (23) Diğer Alacaklar... 331 15.1.2. (24) Mali Duran Varlıklar... 333 15.1.3. (25) Maddi Duran Varlıklar... 335 15.1.4. (26) Maddi Olmayan Duran Varlıklar... 338 15.1.5. (28) Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları... 340 15.2. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 341 15.2.0. (30) Mali Borçlar... 341 15.2.1. (32) Ticari Borçlar... 345 15.2.2. (33) Diğer Borçlar... 347 15.2.3. (34) Alınan Avanslar... 348 15.2.4. (35) Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri... 349
XIX 15.2.5. (36) Ödenecek Vergi Ve Diğer Yükümlülükler... 350 15.2.6. (37) Borç Ve Gider Karşılıkları... 351 15.2.7. (38) Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları... 353 15.2.8. (39) Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar... 354 15.3. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 357 15.3.0. (40) Mali Borçlar... 357 15.3.1. (42) Ticari Borçlar... 358 15.3.2. (43) Diğer Borçlar... 359 15.3.3. (44) Alınan Avanslar... 360 15.3.4. (47) Borç Ve Gider Karşılıkları... 361 15.3.5. (48) Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları... 361 15.4. ÖZKAYNAKLAR... 362 15.4.0. (50) Ödenmiş Sermaye... 362 15.4.1. (52) Sermaye Yedekleri... 364 15.4.2. (54) Kar Yedekleri... 365 15.4.3. (57) Geçmiş Yıllar Karları... 366 15.4.4. (58) Geçmiş Yıllar Zararları (-)... 367 15.4.5. (59) Dönem Net Karı (Zararı)... 367 15.5. GELİR TABLOSU HESAPLARI... 368 15.5.0. (60) Brüt Satışlar... 368 15.5.1. (61) Satış İndirimleri (-)... 372 15.5.2. (62) Satışların Maliyeti (-)... 374 15.5.3. (63) Faaliyet Giderleri (-)... 377 15.5.4. (64) Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir Ve Karlar... 379 15.5.5. (65) Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar (-)... 385 15.5.6. (66) Finansman Giderleri (-)... 389 15.5.7. (67) Olağandışı Gelir Ve Karlar... 390 15.5.8. (68) Olağandışı Gider Ve Zararlar (-)... 392 15.5.9. (69) Dönem Net Karı Veya Zararı... 393 15.6. MALİYET HESAPLARI... 396 15.6.0. 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları... 396 15.6.0.0. (70) Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları... 397 15.6.0.1. (71) Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri... 398 15.6.0.2. (72) Direkt İşçilik Giderleri... 399
XX 15.6.0.3. (73) Genel Üretim Giderleri... 400 15.6.0.4. (74) Hizmet Üretim Maliyeti... 402 15.6.0.5. (75) Araştırma Ve Geliştirme Giderleri... 403 15.6.0.6. (76) Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri... 405 15.6.0.7. (77) Genel Yönetim Giderleri... 406 15.6.0.8. (78) Finansman Giderleri... 407 15.6.1. 7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları... 409 15.6.1.0. (79) Gider Çeşitleri... 409 Uygulama 39... 411 Uygulama 40... 414 KAYNAKLAR... 419