INTERNET (SANAL DUNYA)

8. UNITE INTERNET (SANAL DUNYA) KAZANIMLAR 1. nternet in özelliklerini tan yarak iletiflime getirdi i yenilikleri keflfeder. 2. nternet te bilgiye eriflim, haber okuma, sohbet, e-posta, uzaktan e itim, oyun gibi etkinlikleri uygulamal olarak gerçeklefltirir. 3. nternet in olumlu özelliklerinin yan s ra olumsuz etki ve özelliklerini tan yarak hayata geçirir. HAZIRLIK SORULARI 1. nternet ten hangi konularda yararlan yorsunuz? 138

INTERNET DERS : MEDYA OKURYAZARLI I SINIF : 6, 7, 8 YAKLAfiIK SÜRE : 40' (1 ders saati) ÜN TE : nternet (Sanal Dünya) (8. ünite) TEMEL BECER LER : Araflt rma, gözlem, iletiflim, Türkçeyi do ru, güzel ve etkili kullanma KAZANIMLAR : nternet in özelliklerini tan yarak iletiflime getirdi i yenilikleri keflfeder (1. kazan m). MATERYALLER : nternet ba lant l bilgisayar laboratuvar, projeksiyon cihaz /tepegöz. DERSE HAZIRLIK Dersin bafl nda ö rencilerinize nternet in kelime anlam n sorunuz. nternet in ortaya ç k fl n n temel nedeni ile bu kadar k sa sürede yayg nlaflmas hakk ndaki görüfllerini al n z. DERS N filen fi Ö rencilerinizin verdikleri cevaplardan sonra sayfadaki bilgi notlar ndan yararlanarak onlar n bu konudaki eksikliklerini tamamlay n z. Ö rencilerinize daha önceden ço altt n z 140. sayfadaki K B LG SAYARIN NTERNET ÜZER NDEN B LG ALIfi VER fi etkinli ini da t n z. nternet te bilgiye eriflimin nas l oldu unu bu etkinlik üzerinde aç klay n z. Daha sonra 141. sayfadaki DÜNYA B R TIK UZA IMIZDA etkinli ine geçiniz. Bu etkinlik için on dakika süre veriniz. Son zamanlarda nternet in di er medya araçlar ndan daha fazla ilgi görmesinin nedenlerini ö rencilerinize sorunuz. Verdikleri cevaplar nternet in ifllevleri ile iliflkilendirmelerini sa lay n z. nternet in K sa Tarihi Dünyada nternet iletiflimi 1969 y l nda ABD Savunma Bakanl n n askerî bilgisayarlar n iletiflimi için özel bir a kurmas yla bafllam flt r. flte bu a paket bilgisayar iletifliminin dolay s yla da nternetin bafllang c n oluflturmufltur. nternet ba lant s, ABD'de 1980'lerin bafllar na kadar, askerî laboratuvarlar ile üniversitelerin bilgisayar bölümlerindeki 500 bilgisayarda bulunmaktayd. 1983 y l nda ise bu a a üniversiteler de kat lm flt r. nternet 1987 y l nda, birçok üniversite ile araflt rma laboratuvarlar nda bulunan 28 bin kullan c bilgisayara kadar genifllemifltir. nternet in as l geliflimi 1994 ten itibaren www (World Wide Web; dünya çap nda a ) arac n n yayg n kullan lmas yla üniversitelerin yan nda ticari kurulufllar n da nternet ten yararlanmaya bafllamas yla ak l almaz bir h zda, tüm dünyay saracak flekilde genifllemifltir. Öte yandan 2000'li y llardaki geliflmeler kurumsal ve ticari sitelerin yan s ra bireysel sitelerin de kurulmas na yol açm flt r. nternet in Özellikleri nternet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine ba l oldu u, dünya çap nda yayg n olan ve sürekli büyüyen bir iletiflim a d r. nternet, insanlar n her geçen gün artan "üretilen bilgiyi saklama/paylaflma ve ona kolayca ulaflma" istekleri sonras nda ortaya ç km fl bir teknolojidir. Bu teknoloji yard m yla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, h zl ve güvenli bir flekilde eriflebilmektedir. Onu bu hâliyle bir bilgi denizine ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. 139

K B LG SAYARIN NTERNET ÜZER NDEN B LG ALIfi VER fi Afla daki flekli dikkate alarak nternet iletiflimini yorumlay n z. Yaptı ınız yorumları afla ıdaki bofl alana yazınız. Yorumum: 140

141 nsanlar birbirleriyle iletiflim kurar. Bankalar ve di er ticari flirketler ürünlerinin ve hizmetlerinin reklam n yapar. Hay r kurulufllar insanlar n nas l yard mlarda bulunabilece ini anlat r. Oyun ve müzik programlar üreten flirketler, ürünlerinin tan t m n yapar. Müzeler ve galeriler sergiledikleri eserlerle ilgili bilgi verir. Okullar ve üniversiteler bilgi ve fikirleri paylafl r. 1 2 3 6 DÜNYA B R TIK UZA IMIZDA Afla daki çizim web sayfalar olan baz kurulufllar n nternet i ne amaçla kulland klar n göstermektedir. fiemadaki bilgisayar ekranlar nda gördü ünüz sembolleri inceleyerek cümlelerle sembollerin yanındaki rakamları sembolleri açıklayan cümlelerin baflına yazınız. 4 5

INTERNET KULLANMAYI OGRENIYORUM DERS : MEDYA OKURYAZARLI I SINIF : 6, 7, 8 YAKLAfiIK SÜRE : 40'+40'+40' (3 ders saati) ÜN TE : nternet (Sanal Dünya) (8. ünite) TEMEL BECER LER : Araflt rma, gözlem, problem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, Türkçeyi do ru, güzel ve etkili kullanma KAZANIMLAR : nternet te bilgiye eriflim, haber okuma, sohbet, e-posta, uzaktan e itim, oyun gibi etkinlikleri uygulamal olarak gerçeklefltirir (2. kazan m). MATERYALLER : nternet ba lant s olan bilgisayar laboratuvar DERSE HAZIRLIK Ö rencilerinize arama motoru kavramının ne anlama geldi ini sorunuz. Verdikleri cevaplara göre nternet kullanımı konusunda ne kadar bilgi sahibi olduklarını de erlendiriniz. DERS N filen fi Ö rencilerinizden 143. sayfadaki NTERNET SAYES NDE adlı etkinli i yapmalarını isteyiniz. Bu etkinli i yaparken nternet sayesinde haber okuma, sohbet, uzaktan e itim ve oyun gibi etkinlikleri yapabileceklerini keflfetmelerini sa layınız. nternet ba lant s kurma imkân n z olmad durumlarda; ö rencilerinizin elektronik posta göndermeyi, arama motorunu kullanmay ve gelen iletiyi alabilmeleri için haz rlanan etkinlik sayfalar n ço altarak ö rencilerinize da t n z. 144, 145 ve 146. sayfalarda yer alan ELEKTRON K ADRES, B LG YE ULAfiMAK ÇOK KOLAY, ELEKTRON K POSTA, ELEKTRON K POSTA GÖNDER YORUM ve ELEKTRON K POSTA ALIYORUM etkinliklerini duvara yansıtma imkânınız varsa yansıtınız. Bu etkinlikler üzerinde ö rencilerinize nternet kullanımı konusunda bilgiler veriniz. Ö rencilerinizin elektronik posta adresi almalarına yardımcı olunuz. Onlara elektronik posta adreslerinde yer alan sembolleri açıklayınız. Bir kaç ö renciye arama motoru kullandırınız. 147. sayfadaki NTERNET E T M N H ZMET NDE etkinli ini yapt r n z. Bu çal flmalar yapt r rken ö rencilerinizin nternet sayesinde; Bilgiye erifltirecek arama motorlar n http://www.ssk.gov.tr 142 keflfetmeyi, Arama ve aramay h zland r c bilgiyi, Site yaz l mlar n ve uzant lar n n ne anlama geldi ini, Haber okuma becerisini ve istedi i habere k sa yoldan ulaflabilmeyi, Seviyeye uygun sohbet etmeyi, Bir elektronik posta adresine sahip olmay, Elektronik posta yöntemiyle haberleflme becerisi kazanmay, Uzaktan e itim yöntemini kullanabilmeyi, Oyun ve e lence türü alanlarda istedi i oyun ya da e lenceye ulaflabilmeyi ö renmelerini bekleyiniz. Ö rencilerinize afla ıdaki haberden yararlanarak nternet in kullan m alanlar n n her geçen gün artt ndan ve geliflti inden k saca söz ediniz. Ö rencilerinizin e-devlet uygulamas ile ilgili neler bildiklerini, bu uygulamadan yararlan p yararlanmad klar n ve bu uygulamalar n sa ladı ı yararlar hakk ndaki görüfllerini al n z. Türkiye'de e-devlet Uygulamalar e-türkiye'ye do ru... e-sigortal olun. SSK'n n yürüttü ü e-sigorta projesiyle tüm sigorta müdürlükleri prim toplamaya yönelik online merkeze ba lan yor. Di er bir projeye göre ise vatandafl sigorta müdürlüklerine gitmeden sigorta dökümü alabiliyor. Primini, paras n n yat p yatmad n hatta ne zaman emekli olabilece ini de ö reniyor.

NTERNET SAYES NDE Afla da nternet sayesinde yapabilece iniz bir etkinli e yer verilmifltir. Etkinlik ile ilgili görseli inceleyip görselin altındaki soruyu cevaplay n z. Sosyal Bilimler nternet te uzaktan e itim veren www.meb.egitek.gov.tr'nin sayfas n inceleyerek uzaktan e itim ile ilgili görüfllerinizi yaz n z? nternet sayesinde haber okuma, sohbet ve oyun gibi etkinlikler de yapılmaktadır. Bu üç etkinlikle ilgili nternet ten ne kadar faydalandı ınızı afla ıya maddeler hâlinde yazınız. 143

ELEKTRON K ADRES Afla ıda örnek bir web safası adresi verilmifltir. Örne i inceleyerek web sayfası adreslerinin yapısını anlamaya çalıflıyınız. Kurum Ad Web sayfas n n hangi kuruma, kurulufla ya da kifliye ait oldu unu belirtir. Ülke Kodu Web sayfas n n hangi ülkede haz rland n belirtir. www.tubitak. gov. tr nternet in Adı Dünya Çapında A ın (World Wide Web) kısaltılmıfl hâlini belirtir. Kurum Kodu Web sayfas n n bir kamu kurulufluna m, silahl kuvvetlere mi, sivil toplum kurulufluna m ya da bir üniversiteye mi ait oldu unu belirtir. Afla da web sayfas adresleri görmektesiniz. Adreslerin uzant lar ndaki bofl b rak lan yerlerle verilen k saltmalar yerlefltiriniz. www.meb...tr org. www.gazi...tr mil. www.google... k12 www.tsk...tr com. www.trt...tr net. www.hasanoglan...tr edu. www.rtuk...tr gov. B LG YE ULAfiMAK ÇOK KOLAY Afla ıdaki nternet sayfasını inceleyerek bilgiye nasıl ulaflaca ınızı keflfediniz. 1 Kullanaca n z arama motorunun adresini buraya yaz n z. 2 Aramak istedi iniz konuyla ilgili anahtar kelimeleri buraya yaz n z. 3 Ara dü mesinin üzerine t klay n z. Arad n z konuyla ilgili say sal sonuçlar. 4 5 Ç kan sonuçlar n bafll n n üzerine t klayarak ilgili sayfalara ulaflabilirsiniz. 144

ELEKTRON K POSTA Afla ıda bir e-posta adresi almanız için doldurmanız gereken baflvuru formu yer almaktadır. Form üzerinde yer alan alanları doldurup daha sonra herhangi bir e-posta adresinde kayıt için gerekli ifllemleri gerçeklefltiriniz. 145

ELEKTRON K POSTA GÖNDER YORUM Afla daki aç k pencereyi inceleyerek siz de bir arkadafl n za elektronik posta gönderebilirsiniz. 4 Haz rlanan e-posta Gönder dü mesine bas larak gönderilir. 1 2 Al c n n e-posta adresi buraya yaz l r. Gönderece iniz e-postan n konusu Konu alan na yaz l r. Gönderece iniz e-posta metni Gövde alan na yaz l r. 3 ELEKTRON K POSTA ALIYORUM Afla daki pencereyi inceleyerek size gönderilen e-postalar nas l alaca n z ö renebilirsiniz. 2 Postalar n za ulaflabilece iniz Posta klasörü 1 Size gönderilen e-postalar n za ulaflmak için Adres alan na posta adresinizi yaz n z. 4 3 Elektronik posta adreslerinizi burada saklayabilirsiniz. Posta kutunuzda bulunan ileti say s 5 letinizin bilgisayar n zda kaplad yeri gösterir. 6 7 8 Silmek istedi iniz iletiler için yanlar ndaki kutucuklar iflaretleyip buraya t klay n z. 146 letilerinizi okumak için buraya t klay n z. letilerinizin elektronik posta adresinize geldi i tarihi gösterir.

NTERNET E T M N H ZMET NDE uretim.meb.gov.tr Ö retmenlere Ücretsiz Bilgisayar E itimi Microsoft Türkiye ve Millî E itim Bakanl n n birlikte yürüttükleri E itimde fl Birli i projesi çerçevesinde ö retmenlerin e itimde bilgisayar teknolojilerini etkin kullanabilmeleri için Microsoft Ö retmen E itim Akademisi program bafllad. Program n tan t m nedeniyle 5 Ocak 2005 tarihinde stanbul da düzenlenen toplant ya Millî E itim Bakan da kat ld. 5 y l içinde 600 bin ö retmene uzaktan e itim yoluyla ulaflmas planlanan programa, ilk duyurudan sonra 3 bin okulun baflvurdu u kaydedildi. Program n ilk aflamas nda uzaktan e itim yoluyla ö retmenlere ücretsiz bilgisayar e itimi verilmesi planlanmaktad r. lk y l için 3 bin okul ve 100 bin ö retmene ulaflmay hedefleyen Microsoft Ö retmen Akademisinin ilk aflamas nda, bilgisayar n e itimde bir araç olarak kullan lmas na yönelik Microsoft Windows, Microsoft Office ve nternet kullan m bafll klar yer al yor. E itim sonunda program baflar yla tamamlayan ö retmenlere e itim kat l m sertifikas verilecek. Millî E itim Bakanl taraf ndan gerçeklefltirilecek s navlar baflar yla tamamlayanlara verilecek MEB onayl baflar belgesi ise ö retmenlerin kariyer basamakland rma sistemi ve yükseltmelerinde geçerli olacak. Yukar daki nternet haberini okudunuz. Afla daki sorular hem nternet in ifllevlerini hem de bu haberi göz önünde bulundurarak cevaplay n z. 1. Yukar daki haberde nternet in hangi ifllevi ön plana ç kmaktad r?...... 2. Ülkemizde hangi alanlarda nternet üzerinden e itim verilebilir? Afla ya s ralay n z. a. Annelere çocuk yetifltirme ve çocuk bak m konusunda e itim verilebilir. b....... c....... ç....... d....... e....... 147 Bir nternet Haberi, 10.01.2005

INTERNET TE NELERE DIKKAT ETMELIYIM? DERS : MEDYA OKURYAZARLI I SINIF : 7 YAKLAfiIK SÜRE : 40'+40' (2 ders saati) ÜN TE : nternet (Sanal Dünya) (8. ünite) TEMEL BECER LER : Problem çözme, yarat c düflünme, giriflimcilik, iletiflim, Türkçeyi do ru, güzel ve etkili kullanma KAZANIMLAR : nternet in olumlu özelliklerinin yan s ra olumsuz etki ve özelliklerini tan yarak hayata geçirir (3. kazan m). MATERYALLER : nternet ba lant l bilgisayar laboratuvar, projeksiyon cihaz /tepegöz. DERSE HAZIRLIK Ö rencilerinizden nternet in olumlu ve olumsuz yanlar ile ilgili tespitler yapmalar n ve bunlar k saca tahtaya yazmalar n isteyiniz. DERS N filen fi Ö rencilerinizin birinden herhangi bir gazetenin nternet sitesine girerek bir haber aramasını isteyiniz. Daha sonra ö rencilerinize nternet te baz sitelerde Yorum eklemek için t klay n. ifadesinin yer ald n ve ifadenin alt nda bofl b rak lan alana yorumlar yap ld n söyleyerek haberle ilgili yorum yazmalar n isteyiniz. Ö rencilerinizin nternet i bilinçli kullanmalarını sa lamak için bilgi notundan yararlanabilirsiniz. NTERNET N B L NÇL KULLANIMI Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), resmî nternet sitesinde çocuklar nternet in olumsuz etkilerinden korumay amaçlayan bilgiler veriyor. Üst Kurulun www.rtuk.org.tr adresindeki resmî nternet sitesinde Çocuklar n Güvenli nternet Kullan m bafll alt nda oluflturulan sayfalarda hem ebeveynler hem de çocuklar için öneriler yer al yor. Sitede güvenli nternet kullan m na iliflkin bilgi al nabilecek baflka nternet adresleri ile bu konuda gerçeklefltirilmifl araflt rmalara ulaflma olana da sa lan yor. Çocuklar n ve ailelerin bilinçli birer nternet kullan c s olmalar n sa lamak, küçükleri nternet arac l yla u rayabilecekleri zararlardan korumak amac n tafl yan sayfalarda, öneriler çocuklar ve ebeveynler için ayr ayr haz rlanan bölümlerde sunuluyor. Ebeveynler için haz rlanan ve letiflim özgürlü ü içinde yer alan nternet kullan m nda da dikkat etmemiz gereken kurallar, çocuklar n nternet ten güvenli bir flekilde yararlanmalar n sa lamak aç s ndan önem tafl maktad r. denilen bölümde yer verilen önerilerden baz lar flöyle: - Her fleyden önce çocu unuzla iyi bir iletiflim içinde olunuz. Çocu unuzun arkadafllar, zevkleri, korkular, sevdikleri ve sevmedikleri konular hakk nda bilgi sahibi olunuz. Çocu unuza, her konuyu sizinle paylaflabilece i güvenini veriniz. Sizin yetersiz kald n z konularda uzmanlardan yard m al n z. -Çocu unuzun nternet e girdi i bilgisayar n onun odas nda olmamas na, evinizin ortak kullan m alan içinde olmas na dikkat ediniz. -Çocu unuzun nternet te kalma süresine ve bilgisayar kullanma süresine mutlaka k s tlama getiriniz. -Her konuda oldu u gibi bu konuda da ebeveyn olarak çocuklar n za iyi birer örnek olunuz. Bilinçli ve güvenli nternet kullan m kurallar n ö reniniz ve uygulay n z. -Çocu unuzla ve ö retmenleriyle birlikte çocu unuzun yafl na uygun ve güvenli olan nternet sitelerinin adreslerini belirleyiniz. Belirledi iniz sitelerin adreslerini bilgisayar n z n 's k kullan lanlar' bölümüne kaydediniz. Böylece bu sitelere girifl ifllemi daha kolay olacakt r. - nternet te mümkünse çocu unuzla birlikte gezininiz. -Çocu unuzun nternet kullan m n s k s k denetleyiniz. Hangi sitelere girdi i, hangi sohbet 148

ortamlar nda bulundu u konusunda fikir sahibi olunuz. Mümkünse sohbet ortamlar ndaki arkadafllar n tan maya çal fl n z. -Gerekli güvenlik ve filtreleme programlar n edininiz. -Çocu unuza sizin izniniz olmaks z n kendi adresini, okulunun ad n, telefon numaran z, ebeveyninin ifl adresleri ve ifl yeri telefon numaralar gibi kiflisel bilgileri nternet sohbet ortam nda kimseye vermemesi gerekti ini ö retiniz. -Çocu unuza, nternet ortam nda yeni tan fl lan kiflilerin her zaman kendileri ile ilgili do ru bilgiler vermeyebilece i, kimlikleri ve yafllar yla ilgili yan lt c bilgiler verebilece i gerçe ini anlat n z. -Çocu unuza, size sormadan nternet ortam nda al flverifl yapmamas gerekti ini, istenilen kredi kart numaralar bilgilerini vermemesini ö retiniz. - nternet sohbetlerinde onlardan yapmamalar gereken ya da onlar rahats z eden bir davran flta bulunmalar n isteyenler oldu u takdirde, sohbeti b rakarak hemen size haber vermesini ve olay anlatmas n isteyiniz. Çocu unuzun size güvenmesini sa lay n z. Çocu unuza k zmay n z, korkutmay n z. -Kelimeleri büyük harflerle ve uzatarak yazmak, düflüncelerimizi iletiflimde bulundu umuz kifliye srarc bir flekilde kabul ettirmeye çal flarak ifade etmenin sald rgan bir ifade tarz olarak anlafl labilece ini, bu tür iletiflimden uzak durulmas gerekti ini ö retiniz. ÇOCUKLARA ÖNER LER RTÜK ün sitesinde güvenli nternet kullan m na yönelik olarak çocuklara verilen önerilerden baz lar ise flunlar: Bilgisayar n önünde uzun süreli hareketsiz kalmay n, kambur oturmay n; s rt n z destekleyecek bir sandalye veya oturma alan seçiniz. Ifl ks z ortamda bilgisayar kullanmay n. nternet te mümkünse ailenizle birlikte gezinin. E er aileniz müsait de ilse sadece ailenizin ve ö retmenlerinizin onaylad siteleri ziyaret ediniz. Ziyaret etti iniz sitenin güvenlikle ilgili sorular n dikkatlice okuyun, sitenin sizden istenilen bilgileri ne amaçla istedi ini ö renin ve ailenize dan flarak sizden istenilen bilgileri veriniz. Ailenizin onay olmaks z n resminizi, adresinizi, telefon numaran z, okulunuzun ad n vermeyiniz. nternet kullan c ad n z ve flifrenizi ailenizin d fl nda hiç kimseye vermeyiniz. nternet ortam nda, sohbetlerde sizi rahats z eden görüntü, ses ve yaz lar yer al rsa hemen bulundu unuz nternet ortam ndan ç k p ailenize haber veriniz. nternet ortam nda yeni tan flt n z kifliler her zaman sizin yafl n zda olmayabilir. Kimlikleri ve yafllar yla ilgili sizi yan ltabilirler. lk defa karfl laflt n z yeni mesaj ve kiflileri mutlaka ailenize gösteriniz. nternet sohbetlerinde biri sizden yapmaman z gereken ya da sizi rahats z eden bir davran flta bulunman z isterse sohbeti b rak p hemen ailenize haber veriniz ve olay anlat nız. Ailenize güveniniz ve k zacaklar n düflünerek korkmay nız. Onlar size destek olacakt r. nternet sitelerinden bilgisayar n za yükleyece iniz veya indirece iniz programlar ve içerikler hakk nda ailenize haber veriniz. Lütfen onlar n izni olmaks z n bu ifllemleri yapmay nız. nternet ve bilgisayar evinizde ya da okulunuzda yoksa ve nternet i baflka bir yerde kullan yorsan z bu yerin neresi oldu u hakk nda ailenizi bilgilendiriniz. Onlar n izni olmaks z n bu yerlere gitmeyiniz. Sizin için uygun olmayan (sigara içilen, filtreleme kullanmayan iflletmelerde) ortamlarda bulunmay n z. Bir nternet haberi, 06.02.2007 150 ve 151. sayfalardaki SANAL ARKADAfi ve NTERNET SAYES NDE BULUfiTULAR etkinliklerini yapt rarak ö rencilerinizin nternet kullan m n n olumlu ve olumsuz yönlerini kavramlar n sa lay n z. 149

SANAL ARKADAfi Arkadafllar mla nternet ortam nda sohbet etmeye iyice al flt m. Böylece harçl m n büyük bir bölümünü cep telefonu kontörüne vermekten kurtuldum. Çok sevdi im arkadafl m Suat' n babas n n Bursa'ya atanmas nedeniyle mahalleden tafl nmas beni çok üzdü. Her akflam arkadafl mla sohbet ederken sanki yan mdaym fl gibi hissediyordum. Suat'la günlük olarak yaflad m z olaylar paylafl yorduk. Bir sohbet s ras nda Suat bana nternet te tan fl p arkadafl oldu u Tümer'den söz etti. Ona da en sevdi i arkadafl n n ben oldu umu söylemifl. Tümer de benimle tan flmak istiyormufl. Suat, Tümer in çok bilgili oldu unu onunla tan flmam n benim için faydal olaca n söyledi. Böyle bir arkadafl kim istemez ki? Tümer çok güzel f kralar anlat yordu. Her konuda bilgisi vard. Bizim yafl m zda bir çocuk nas l bu kadar çok fley bilebilir diye düflünmekten kendimi alam yordum. Bofl vakitlerinde ansiklopedi bile okudu unu söyledi. Tümer'le neredeyse her akflam sohbet eder olmufltuk. Yak nl m z artt kça birbirimizle ilgili bilgiler edinmifltik. Tümer, Bart n'da yafl yordu. Babas banka memuru, annesi hemflireydi. Karaelmas Üniversitesinde okuyan bir de ablas vard. Bir akflam ailece yemek yerken kap çald. Kap daki iki polis memurundan biri Mustafa Uslu burada m oturuyor? diye sordu. Evet dedim. Evde yetiflkin birilerinin olup olmad n sordular. Konuflmalar duyan annemle babam kap ya ç kt lar. Polis memurlar Mustafa'y karakola kadar götürmemiz gerekiyor. dediler. Gözlerim karard. Benim ne suçum var? dedim Bunu karakolda konuflal m. dediler. Karakoldaki komiser Kocaeli'nde bir kuyumcunun soyuldu unu benim nüfus cüzdan m n da olay yerinde bulundu unu söyledi. Babamla ikimiz flaflk nl kla birbirimize bakt k. Nüfus cüzdan m evdeydi. Ben hiç Kocaeli'ne gitmedim. fade verdikten sonra eve döndük. Evde hava çok gergindi. Tümer'le sohbet edeyim dedim, ba lant kuramad m. Suat' arad m olanlar anlatt m çok üzüldü. Ertesi gün olay aç a ç kt. Me erse Tümer çocuk de ilmifl. Çocuk rolü oynayan 32 yafl nda bir adammıfl Bir h rs zl k çetesinin de bafl ym fl ve gerçek ad Tümer de de ilmifl. Benden ö rendi i bilgileri çeteye iletmifl, çete de ad ma kimlik düzenlemifl, onu da suçu üzerime y kmak için soygunda kullanm fl. Ya suçsuzlu umu ispatlayamam fl olsayd m? Mustafa Uslu Yukar da Mustafa'n n bafl ndan geçmifl bir olay okudunuz. Afla daki sorular olayı göz önünde bulundurarak cevaplay n z. 1. Sizce Mustafa'n n bu durumla karfl laflmas ndaki sebepler nelerdir? 2. Siz Mustafa'n n yerinde olsayd n z nas l davran rd n z? 3. Mustafa suçsuzlu unu ispatlayamasayd bafl na neler gelebilirdi? 150

NTERNET SAYES NDE BULUfiTULAR nternet in faydalar bitmek bilmiyor. fiimdi de ngiliz Doris Coughtrey (Doris Kautri) (79), 76 y ld r görmedi i ablas Irene ( ren) i nternet sayesinde buldu. Londra n n kuzeyindeki Islington da (Ayzlingt n) do an Doris ve Irene, annelerinin ölümünden sonra farkl ailelere evlatl k verilmiflti. Birbirini son kez 1929`da gördüklerinde Doris 3, Irene 9 yafl ndayd. Petersborough da (Petersburg) yaflamaya bafllayan Doris, 2005 sonunda, ablas ndan, sadece komflusu Gordon Low a (Gord n Lov) bahsetti. Low, Doris in hikâyesini dinledikten sonra bu s r perdesini aralamaya karar verdi ve flans n bir nternet sitesinde denedi. Dört günün sonunda mesajlar na cevap ald. Irene nin bulunmas n n ard ndan Doris, 1929 dan bu yana ilk kez Irene ile telefonda konufltu. Her zaman k z kardeflinin nas l oldu unu merak etti ini belirten Doris, Onu tekrar görece imi söyleselerdi inanmazd m. Bu hayallerimden de öte bir fley, bu olay n, 10 ya da 15 y l önce yak nlar n kaybetmifl kiflilere umut olmas n isterim. Biz 76 y l sonra bile birbirimizi bulabildik. Herkes için ümit var. dedi. Yukar daki nternet haberini de göz önünde bulundurdu unuzda nternet in iletiflime getirdi i yenilikler hakk nda neler söyleyebilirsiniz? 1.. 2...... 3....... Afla daki sat rlara nternet in di er medya araçlarından farkl özellikleri yaz n z. 1.... 2. 3....... 151 Bir nternet haberi, 01.02.2006

ÜN TE DE ERLEND RMES Afla ıdaki cümlelerden do ru olanların baflına D, yanlıfl olanların baflına Y harfi yazınız. Yanlıfl oldu unu düflündü ünüz cümlelerin do rularını verilen bofllu a yazınız. ( ) 1. nternet te iletiflim kurabilmek için her iki kullanıcının da bilgisayara ihtiyacı vardır. ( ) 2. nternet üzerinden e itim yapılamaz. ( ) 3. nternet üzerinden tanımadı ımız kiflilerle bilgilerimizi paylaflmalıyız. Afla ıda I. satırda yer alan ifadelerden herbiri II. satırdaki ifadelerle anlam bakımından iliflkilidir. Birbirleriyle anlam bakımından iliflkili ifadeleri efllefltiriniz. I II e-posta sanal dünya gov.tr e itim ile ilgili site uzantısı edu.tr. resmî site uzantısı nternet haberleflme Afla ıdaki soruların cevaplarını iflaretleyiniz. 1. Afla ıdakilerden hangisi nternet in yaflamımıza girmesi ile birlikte görülen geliflmelerdendir. A. Kitap satıflları arttı. B. Aile içi iletiflim güçlendi. C. Telefon kullanımı yaygınlafltı. D. Alıflverifl alıflkanlıkları de iflti. 2. nternet ile afla ıdaki ifllemlerden hangisi gerçeklefltirilemez? A) Bilgiye hızlı eriflim B) Elektronik posta gönderme C) Haberleri takip etme D) Uygulamalı e itim...sınırların ve mesafelerin ortadan kalkması büyük bir ilerleme, büyük bir de iflim. Bütün bunlar günlük yaflantımıza çeflitli flekillerde de er katıyor. Artık aynı anda birden fazla insanla iletiflim kurabiliyoruz. Ancak, böyle bir ortamda, dikkatimiz çok çabuk da ılabiliyor, hayat yorucu ve ezici olabiliyor. Zaman zaman sessizce oturup okuyabilece imiz, düflünebilece imiz ve dikkatimizin da ılmayaca ı, telefonlar ve insanlar tarafından bölünmeyece imiz bir yer arıyoruz. Sedef Seçkin Büyük, E-Kültür Devrimi, 1 Haziran 2001 3. Yukarıdaki paragrafa göre hangi seçenek nternet in olumsuz yanıyla ilgilidir? A. Sınırların ve mesafelerin ortadan kalkması B. letiflim kurdu umuz insan sayısının artması C. nternet in insan yaflamın yo un hâle getirmesi D. Teknolojinin insan hayatını tekdüze yapması 152

ÜN TE DE ERLEND RMES 4. Aynı proje ödevini ayrı ayrı hazırlayan befl ö renci, ö retmen tarafından baflarısız bulunur. Ö retmen befl ödevin de birbirinin tıpatıp aynı oldu unu söyler. Bu durum afla ıdaki ifadelerden hangisiyle açıklanabilir? A. Ö renciler birbirlerinin ödevinden fotokopi çekmifllerdir. B. Ö renciler nternet ten hazır ödev indirmifllerdir. C. Ö renciler grup hâlinde çalıflmıfllard r. D. Ö renciler aynı kaynaklardan yararlanmıfllard r. 5. Afla ıdaki soruyu okuyunuz. Cevabını bofl bırakılan yere yazınız. nternet in olumlu yanlarının yanında olumsuz yanlarının da oldu u bilinmektedir. nternet in zararlarından bireylerin etkilenmemesi için hangi tedbirler alınabilir? Bu konuda bireye ve topluma düflen sorumluklar nelerdir? 153

ÖZ DE ERLEND RME NTERNET (SANAL DÜNYA) ünitesinde neleri ne kadar ö rendi inizi anlamak için kendinizi de erlendirebilirsiniz. Afla daki ifadeleri okuyarak size uygun olan seçene i x ile iflaretleyiniz. Bunu çok iyi yapabiliyorum. için Bunu k smen yapabiliyorum. için Bunu yapam yorum. için kutucu unu iflaretleyiniz. ÖLÇÜTLER 1. nternet in hayatımızdaki ifllevlerine iliflkin örnekler verebilirim. 2. Elektronik posta alabilirim ve gönderebilirim. 3. Arama motorları kullanarak bilgiye ulaflabilirim. 4. nternet in olumlu yönlerine örnekler verebilirim. 5. nternet in olumsuz yönlerine örnekler verebilirim. 6. nternet te beni bekleyen tehlikelerin farkındayım, gerekli önlemleri alabilirim. 7. letiflimdeki hızın artmasında nternet in etkisine örnekler verebilirim. 8. Bu konuda ö rendiklerimi günlük hayatımda kullanabilirim. Ö RETMEN N YORUMU:.............................. De erlendirme sonunda iki kez ya da bir kez iflaretlediyseniz bu üniteyi yeniden gözden geçirmeniz yararl olacakt r. 154

SÖZLÜK adres: A üzerinde herhangi bir bilginin nerede bulunabilece ine dair tanım. a : Bilgi ve donanımını paylaflacak flekilde birbirlerine ba lanmıfl bilgisayarlar ve çeflitli aygıtlar. ajans: fiirket veya kurulufl adına birtakım etkinlikler yapmakla görevlendirilen kurum veya kurulufl. ana sayfa: Bir web sitesinde di er sayfalara olan ba ları taflıyan tanıtıcı sayfa. Bir tarayıcıyı kullanmaya baflladı ımızda açılan sayfaya da ana sayfa denir. basın: Gazete, dergi gibi belirli zamanlarda çıkan yazılı yayınların bütünü. basın bildirisi: Basın yayın organlarına bilgi vermek amacıyla yetkili kurum veya kifliler tarafından hazırlanmıfl yazılı açıklama. basın kartı: Mesle i basın iflleri olan kimselerin taflıdı ı kimlik belgesi. basın özgürlü ü: Görüfl ve düflünceleri basın ve yayın yoluyla açıklayabilme ve yayabilme hakkı. basın toplantısı: Yetkili bir kimsenin, bir veya birden fazla konu üzerinde açıklamada bulunmak için kitle iletiflim araçlarında görevli kimselerle yaptı ı toplantı. basın yasa ı: Basın yayın organlarının bir konu hakkında yayın yapmasını kısıtlayıp engelleme. beden dili: Mesajların jest, durufl biçimi gibi bedenin hareketleri ve bedensel de iflikliklerle iletildi i sözsüz iletiflim biçimidir. bilgisayar: Çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal ifllemlerden oluflan bir ifli, önceden verilmifl bir programa göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin. boyalı basın: Okuyucunun ilgisini çekmek için renkli foto rafa yazı ve haberden çok yer veren, kupon veya çekilifllerle arma an da ıtan basın, renkli basın. dil: Sözlü ve yazılı göstergelerden oluflan ve insanları di er canlı türlerinden ayırt etti i öne sürülen simgesel bir iletiflim sistemi. elektronik posta: Geleneksel posta taflıyıcısı yerine bilgisayar ya da uydu aracılı ıyla gönderilen mesajlar. elefltiri: De erlendirme süreci. Özellikle hâl ve hareket tarzlarıyla yazınla veya genelde kültürel ürünlerle ilgili olumsuz de erlendirme anlamına gelir. empoze: Kendi istedi ini yaptırmakta direnmek. estetik: Güzellik duygusuna uygun olan. etkileflim: Verimli bir durumda davranıfl ve eylemlerini karflılıklı olarak birbirlerine uyarlayan iki ya da daha fazla sayıda insan arasındaki iliflkidir. Bu yöntemle aktarılarak ço altılan resim, foto. etkin dinleme: Bir dinleyicinin, konuflmacının meramının ne oldu una iliflkin düflüncesini konuflmacıya geri gönderme süreci. fıkra: Genel bir konuyu örneklemekte kullanılan, ço u kez kiflisel nitelikte olan kısa bir anlatı biçimi. foto raf: Görüntüyü, ıflı a karflı duyarlıklı cam, kâ ıt vb. bir yüzey üzerinde özel makine ile tespit etme yöntemi. gazete: Politika, ekonomi, kültür ve daha baflka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın. Bu yayının yönetildi i, hazırlandı ı, basıldı ı yer. gözlem: Bir nesnenin, olayın veya bir gerçe in, niteliklerinin bilinmesi amacıyla dikkatli ve planlı olarak ele alınıp incelenmesi. haber: Bir olay, bir olgu üzerine edinilen bilgi, salık. letiflim veya yayın organlarıyla verilen bilgi. haber atlamak: Gazetecilikte bir haberi vaktinde yayımlayamamak. haber geçmek: Teleks, telefon vb. ile bilgi iletmek. iletiflim: Bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin vb.nin simgeler kullanılarak iletilmesidir. jest: El, ayak, yüz veya bedenin di er parçalarının hareketleridir. Bazıları belli mesajlar vermek amacıyla yapılır, bazıları ise alıcıların do ru olarak yorumlayabildikleri veya yorumlayamadıkları istem dıflı toplumsal iflaretlerdir. kamuoyu: Halkın kamuyu ilgilendiren konulara iliflkin kanılarının toplamı. kanal: Bir sinyal taflıyan herhangi bir fiziksel araç. 155

kaynak: Mesajları yaratan kifli, küme, örgüt ya da aygıt. kifliler arası iletiflim: ki kifli arasında, genellikle yüz yüze iliflki fleklinde gerçekleflen iletiflim. kitle iletiflim: Da ınık insan topluluklarının aynı zamanda, örgütlenmifl bir kaynaktan iletilen haberlere veya uyarılara maruz kalması, birtakım kaynaklardan elde edilen bilgi ve haberlerin de iflik araçlarla genifl halk topluluklarına yaygın olarak duyurulması, kitle haberleflmesi. kültür floku: nsanın yabancı bir kültüre; farklı töreleri, de erleri olan bir kültüre girdi inde yafladı ı flaflkınlık ya da yönsüzlük duygusu. küreselleflme: Co rafi, siyasal ve kültürel sınırları aflan sosyal örgütlenmelerin oluflması. Dünya ölçe inde ve temelinde iflleyen ve kültürel flebekelerin geliflmesi ve hız kazanması. manflet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan bafllık. medya: letiflim ortamı, iletiflim araçları, kitle iletiflim araçlarının tümü. mesaj: Bir alıcı için bir uyaran olarak ifllev gören bir sinyal ya da sinyaller birleflimi. letiflim sürecinde iletilen fley. mizanpaj: Gazete, dergi vb. yayınlarda sayfa düzeni. okunurluk: Okuma kolaylı ının ya da yazılı bir metni anlama kolaylı ının bir ölçüsü. okur: Metin gözlemcisi; metnin alımlayıcısı; metindeki anlamı üreten kifli. oligopol: Artan sayıda medya flirketinin birkaç büyük firmanın elinde toplanması. Bir avuç küçük flirketin rekabeti bırakması, piyasayı ve kârlarını flekillendirmeyi büyük flirketlere emanet etmeyi kabul etmesi. ön yargı: Özgül bir insan kümesine örne in ırksal, etnik ya da dinsel bir kümeye karflı olumsuz tutum. popüler kültür: Bir toplumda yaygın biçimde paylaflılan inançlar, pratikler ve nesneler. propaganda: Örgütlü inandırma etkinli i; çeflitli inandırıcı ya da ikna edici araçlarla fikirlerin ve de erlerin yayılması. radyo: Elektrik dalgalarıyla düzenli olarak yayın yapan istasyon ve bu istasyonun programlarını düzenlemekle görevli kurulufl. Bu istasyonun yayınlarını alan araç. reklam: Bir ürün veya hizmet satmak üzere tasarımlanan ikna edici mesajlar. sansür: Özgün bir mesajın tümünü veya bir kısmı bloke etmeyi, yeniden düzenlemeyi ve manipülasyonu içeren bir süreç. sansürcü: Hangi mesajların halka ulaflmasına ya da topluma açıklanmasına izin verilebilece ini, hangilerinin kamuya sunulmasına izin verilmemesi gerekti ini belirleyen kifli ya da kurulufl. simge: Bir fleyi temsil eden ama onunla do rudan ya da do al bir iliflkisi olmayan sinyal. Örne in siyah rengin yas simgesi olması gibi. sinema: Güzel sanatların dalı olarak yansıtılmaya uygun olan filmleri gerçeklefltirme ve yaratma sanatı, beyaz perde. site: Kifli veya kuruluflların Genel A da oluflturdu u de iflik konulardaki bilgilendirici sayfalar. slogan: Özellikle reklamcıların genifl biçimde kullandıkları dikkat çekici deyifl ya da sözler. Sloganlar ideal olarak kolay anımsanan ve ço unlukla bir ürün ya da kifliyle özdefl hâle gelen bir yapıya sahiptirler. söylenti: Genellikle kulaktan kula a resmî olmayan kanallarla iletilen dolaylı ve aslı olmayan bilgi. spot: Dar bir alana çok güçlü ıflık yöneltebilen stüdyo lambası, ıflıntı lambası, reklam ıflıntısı. sürmanflet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan bafllık. teganni: fiarkı söylemek. televizyon: Vericiden iletilen dalgaların görüntü ve ses olarak görünmesini ve duyulmasını sa layan aygıt, televizyon alıcısı. yerel televizyon: Belirli bir bölgeye yayın yapan televizyon. tüketim: Üretilen veya yapılan fleylerin kullanılıp harcanması, yo altım, istihlak, üretim karflıtı. veri: Bir arafltırma ya da çözümleme sonucunda elde edilen bilgi. yazar: Özellikle gazete ve dergilerde herhangi bir konuda yazı yazan kimse, muharrir. 156

KAYNAKÇA AÇIKGÖZ, Ü. Kamile, Etkili Ö renme ve Ö retme, zmir, Kany lmaz Matbaas, 2. Bask, 1998. AÇIKGÖZ, Ü. Kamile, Aktif Ö renme, zmir, E itim Dünyas Yay nlar, 5. Bask, 2003. AIRASIAN, P. W. Classroom Assessment, New York, McGraw Hill., 1994. ALLEN, Deborah, E., Duch, Barbara, J., Thinking Toward Solutions: Problem-Based Learning Activities for General Biology, Philadelphia, PA: Harcourt Brace, 1998. ALVARADO, M., GUTCH, R., ve WOLLEN, T., Learning The Media: An Introduction to Media Teaching, London, 1987. ANDERSON, Carol ve Di erleri, Teacher Metarials For Media LiteracyThrough Critical Thinking, Washington, 2000. ANN Arbor Schools, Alternatif assessment, USA, Dale Seymour Publications, 1993. ASLAN, Kemal, Haber Nasıl Okunur, Anahtar Kitaplar Yayınevi, stanbul, 2004 AZ Z, Aysel, Türkiye'de Televizyon Yayıncılı ının Otuz Yılı, TRT, Ankara, 1999. BACANLI, H., Geliflim ve Ö renme, 11. Bask. Ankara, Nobel Yay n Da t m, 2005. BA LI, Melike., Medya Okuryazarlı ı Hareketinde Yedi Büyük Tartıflma, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Dergisi, Cilt 37, Sayı 1, Ankara, 2004. BAYKUL, Yaflar, E itimde Ve Psikolojide Ölçme, Klasik Test Teorisi, ÖSYM Yayınları, Ankara, 2000. BAZALGETTE, C., Key Aspects of Media Education, London, 1992. BAZALGETTE, C., Bevurt, E., Savino, J., New Directions: Media Education World Wide, London, 1991. BELSEY, Andrew, CHADWICK, Ruth, Medya ve Gazetecilik Etik Sorunlar, Ayr nt Yay nlar, stanbul, 1998. BRIDGE, Berna, Etik De erler E itimi, Beyaz Yayınları, stanbul, 2003. BÜMEN, N. T., Çoklu Zekâ Kuram. E itimde Yeni Yönelimler, (Editör: Ö. Demirel). Birinci Bask, Ankara, Pegem A Yay nc l k, 2005. CORNES, T., The News Link: How My Students Build Media Literacy Skills by Companing Television News to Newspaper Coble in the Classroom (Page 10-11), 1996. ÇAPLI, Bülent, Medya ve Etik, mge Kitapevi Yay nlar, Ankara, 2002. CORNELIA Brunner, Phd. E. William TALLY, The New media Literachy Handbook, ABD, 2000. DEM R, Vedat, Medya Eti i, Beta Bas m, stanbul, 2006. DEM REL, Ö., Ö retimde Planlama ve De erlendirme, Ankara, Pegem A Yay nc l k, 2004. DEM REL, Özcan, E itimde Program Gelifltirme, Pegem Yayıncılık, Ankara, 1999. DUCH, Barbara, J., GROH, Susan, E., ALLEN, Deborah, E., The Power of Problem-Based Learning, A Practical How To for Teaching Undergraduate Courses in Any Discipline, Sterling, VA: Stylus Publications, 2001. ERÇET N, fi., Örgütsel Zeka, Ankara, Nobel Yay n Da t m, 2001. ERDEN, Münire, E itimde Program De erlendirme, Anı yayıncılık, Ankara,1998. EREN-YAVUZ, K., E itim ve Ö retimde Çoklu Zeka Teorisi ve Uygulamalar, Ankara, Özel Ceceli Okullar Yay nlar, (2004), EROL, Mutlu, Televizyon ve Toplum, TRT, 1999. F L Z, S., Çoklu Zeka Kuram, E itim ve Denetim Dergisi, 2003. GODMAN, S., Media, Tecnology and Education Reform: Searching for Redemption in the Dijital Age. Video and Learning (page 1), 1996. GÖMLEKS Z, Müfit, Kubafl k Ö renme Yöntemi le Geleneksel Yöntemin Demokratik Tutumlar ve Erifliye Etkisi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yay nlanmam fl Doktora Tezi, 1993. GÜLTEK N, M., Ö retme-ö renme Sürecinde Yeni Yaklafl mlar, Anadolu Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 14(1), 25-51, 2004. HALADYNA, T. M., Writing Test Items to Evaluate Higher Order Thinking. Allyn and Bacon, Boston, 1997. HOBBS, Renee, çev.: Melike Türkan BA LI, 'Medya Okuryazarlı ı Hareketinde Yedi Büyük Tartıflma', AÜ E itim Fakültesi Dergisi. 37(1), 2004. lkö retim Medya Okuryazarlı ı Dersi Ö retim Programı ve Kılavuzu, MEB-RTÜK, Ankara, 2006. IfiIK, Metin, Medyada Yeni Yaklaflımlar, E itim Kitapevi, letiflim Sözlü ü, Konya, 2004. KOLZASKA, Tiffany, A., GRABOWSK, Barbara., K M, Younghoon, Designing Web Based Science Lesson Plans That Use Problem-Based Learning To Inspire Middle School Kids: KAMS (Kids as Airborne Mission Scientists), Annual Meeting of the American Educational Research Association, April 1-5, New Orleans, LA, 2002. 157