AKADEMİK PERSONELİN GAZETE KAMPÜS Ü DEĞERLENDİRMELERİ VE DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER İTİBARI İLE ALGISAL FARKLILIKLARI Yrd. Doç. Dr. Mustafa KACUR Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü mkacur@erciyes.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Kenan GÜLLÜ Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Halkla İlişkiler Bölümü kgullu@erciyes.edu.tr Dr. Arş. Gör. Leyla LEBLEBİCİ KACUR Erciyes Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü leyla@erciyes.edu.tr ÖZET Bu çalışma, Erciyes Üniversitesi akademik personelinin, İletişim Fakültesi tarafından çıkarılan Gazete Kampus gazetesiyle ilgili algılamalarını ve demografik özelliklerine bağlı farklılıklara ilişkin sonuçları içermektedir. Akademik personelin algılamaları ve değerlendirmeleri geliştirilen 14 ifadeyle, haber türleriyle ilgili algılamaları ise 7 ifadeyle beşli Likert Ölçekle ölçülmüştür. İfadelere Faktör Analizi uygulanmış ve değişkenlerden üç faktör elde edilmiştir. Faktörler itibariyle personelin demografik özellikleri bakımından farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca, Gazete Kampus okurlarının demografik özellikler itibariyle gazete değerlendirme düzeyleri arasında Tek Yönlü Varyans Analizi yapılmış ve gazetenin rahat temin edilmesi, öğrencilerin sorunlarını yansıtması, ulusal ve 1
yerel haberlere yeterince yer vermesi değişkenlerinde anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Haber türleri itibariyle akademik personelin demografik özelliklerden yaşlarında anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyetleri ve akademik unvanlarında anlamlı bir fark bulunmuştur. Belirlenen dört boyut kapsamında Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak Gazete Kampüs ün imajı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, gazetenin yayın politikalarının belirlenmesinde dolayısıyla okurlarına üstün hizmet sunmalarında önemli katkılar sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Gazete Kampüs, Algısal Farklılıklar, Akademik Personel. THE ACADEMIC STAFF EVALUATIONS AND PERCEPTUAL DIVERSIFICATIONS ABOUT GAZETE KAMPUS IN TERMS OF DEMOGRAPHICAL CHARACTERISTICS ABSTRACT This study includes the results of evaluations of the Gazete Kampus (a local newspaper) in Erciyes University academic staff minds. Also, in the consequance of the evaluations, the perceptions and the diversifications of the perceptions are included in this study. The evaluations are determined by using 14 statements and perceptions by using 7 statements in five Likert Scale. In the consequance of the perceptions in the minds of the readers, tree factors are obtained. Considering the attainments, the differences of demographic characteristics are investigated in terms of age, gender and academic career. The differences of demographic characteristics of the readers evaluations are found out by using One Way Variance Analysis Method (ANOVA). Furthermore, the image of the newspaper is determined with selected four factors on mind, (page design, quality of press, number of pages, content). The study will contribute a lot to the provision of services, the determination of the Gazete Kampus newspaper publishing policy and so raising the satisfaction levels of the readers. Keywords: Gazete Kampüs, Perceptual Diversifications, Academic Staff 1. GİRİŞ Gazetecilik, toplum oluşturmak, vatandaşlık kavramını ortak paydada buluşturmak ve demokrasiyi yansıtmak için kısacası, kamu yararı için yapılan bir iş olarak tanımlanmaktadır (Kovach & Rosenstiel, 2001:19). En temel işlevi haber ve bilgi vermektir (Çakır, 2007:40). İşletmecilik açısından bakıldığında ise haber ve fikir üreten hizmet organizasyonları (Berberoğlu, 1991:27) olarak tanımlanmaktadır. Coğrafi bölge açısından uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere dört farklı açıdan, sınıflandırılmaktadır. Bu araştırmada yerel basın (gazete) olarak değerlendirilen Gazete Kampüs ve bunun akademik personel tarafından algılanması ele alınmaktadır. Gazete Kampus ile ilgili algılamalara geçmeden önce yerel basın ve Gazete Kampüs le ilgili temel tanımları ve bilgileri vermekte fayda vardır. 2
2.TEMEL KAVRAMLAR 2.1.Yerel Basın Kavramı Yerel basın 51 nolu basın kanunun ikinci maddesinde, yerel süreli yayın başlığı altında bir yerleşim biriminde yayımlanan süreli yayınlar ile haftada bir veya daha uzun aralıklarla yayımlanan yaygın ve bölgesel yayınlar (Resmi Gazete, 2004) olarak tanımlanmaktadır. Basın sözlüğünde ise 18. ve 19. yüzyılda var olan gazetelerden farklı, daha dar dağıtım, yakın çevreye ilişkin daha geniş bilgi taşıyan gazeteler; ülke genelindeki sorunların yanı sıra bölgesel ve yerel sorunların gündeme getirilip tartışıldığı alanlar (Gezgin, Aygün, Yapar vd., 1998:129) olarak tanımlanmıştır. Literatür incelendiğinde yerel basının ülkenin çeşitli yörelerinde özellikle büyük şehirler dışındaki yerleşim birimlerinde, il, ilçe ve beldelerde, günlük, haftalık ya da daha fazla aralıklarla yayımlanan, yayımlandıkları yörenin haberlerini veren, sorunlarını ileten, halkın isteklerini ilgililere aktarmayı hedefleyen yazılı basın organları (Girgin, 2009:235) ve yalnızca belirli bölgede yayınlanan ve okunan, daha çok yerel haberlerin ve konuların yer aldığı ve işlendiği basın kuruluşları (Bodur, 1997:15) olarak tanımlandığı görülmektedir. Türk kamuoyunda Anadolu basını ya da taşra basını olarak ta adlandırılmaktadır (Girgin, 2009:235). Genel olarak değerlendirildiğinde, yerel basın, belli bir ilde veya bir ya da birkaç ilçede yayın yapan, bulunduğu bölgedeki sorunları yansıtan, olgu ve olayları bulunduğu bölgenin perspektifinden değerlendiren ve yöre insanlarının bilgi-eğlence gibi ihtiyaçlarını gideren basın kuruluşları olarak tanımlanabilir. Yerel basın (gazeteler) demokrasiye mahallî düzeyde katkıda bulunan, yerel sorunları araştırmak ve aktarmakla görevli kurumlar olarak nitelendirilebilirler (Kayacan, 1996:74). Yerel basının temel amacı, tüm dünyadaki olay ve olguların, hitap edilen yerel bölge açısından değerlendirilmesi, içerik, sayfa tasarımı gibi temel unsurlar hazırlanırken yerel farklılıkların dikkate alınması yani dünyaya yerel pencereden bakılması ve öncelikli olarak yerel kamuoyunun bilgi, haber ve eğlence gibi ihtiyaçların karşılanmasıdır. Yerel basın daha çok coğrafi bölge açısından ele alınmakla birlikte ticari olup olmadığıyla ilgili de ayrımlar yapılmaktadır. Tecimsellik (ticari olma), başlıca gelir kaynaklarını reklâmın oluşturduğu, sadece yayın izni ve bazı konulardaki denetim dışında kamusal bir organın müdahalesinden bağımsız faaliyet gösteren, kâr amaçlı şirket olarak yapılan yayıncılıktır. Kamuculuk ise, genellikle gelir kaynaklarını devletten alan, toplumun her kesiminin erişebildiği, haber verme, eğitme, eğlendirme gibi işlevleri yerine getiren tüm faaliyetlerinde dengeli yayın yapan, siyasal konularda tarafsızlığı ve dengeyi koruyan yayıncılıktır (Kejanlıoğlu, 2004:22-23). Gazete Kampüs e bu açıdan bakıldığında 2009 yılı itibariyle, Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi ni yaptıran Sayın Süleyman Çetinsaya tarafından desteklenen, iletişim fakültesi bünyesinde hazırlanan, reklâm gelirine ihtiyaç duymayan, kamusal yayıncılık politikası güden bir gazetedir. 2.2.Gazete Kampüs Kavramı Gazete Kampüs, eğitim dönemleri içinde yerleşke içinde Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi nde görevlendirilen öğretim elemanlarının koordinatörlüğünde öğrenciler tarafından çıkarılan bir gazetedir. İlk sayısı 20 Mart 2006 Pazartesi günü yayımlanmıştır. İki haftada bir ücretsiz olarak siyah beyaz baskıyla yayımlanmaya başlamıştır (Gazete Kampus, 2006:1). 3
Öğrencilere, personele, mezunlara ve bazı resmi kurumlara bin adet basılarak dağıtılmıştır. Daha sonra 26. sayıdan itibaren Mart 2008 de okuyucularına daha iyi hizmet verebilmek ve teknolojik imkânlardan yararlanmak amacıyla baskı ve boyut itibariyle büyük değişiklikler yapılmış, kurumsal bir yapı oluşturulmaya çalışılmıştır (Gazete Kampus, 2008:2). Önce siyah beyaz baskı makinesiyle daha çok öğrencilerin iş gücüyle, 8 sayfa olarak 28,5*40 cm ebadında basılan gazete daha sonra web ofset baskı makinelerinde renkli 12 sayfa olarak 34,5*48 cm ebadında ayda bir kez 1500 adet basılmaya başlanmıştır. Bunlardan yaklaşık 180 adedi akademik personele dağıtılmaktadır. Basın ürünlerinin dayanıksız olması ve değerlerini hemen kaybetmeleri (Desmoulins 1993; 65), içerik hazırlanırken dikkatli olunmasını, tüketici zihninde nasıl konumlandığının iyi bir şekilde belirlenmesini gerektirir. Örneğin sayfa içeriklerini oluştururken daha çok popüler haberlere (soft news) mi yoksa ciddi haberlere (hard news) mi ağırlık vereceği gibi konular gazete yöneticilerinin zihinlerinde önemli ikilem oluşturmaktadır (Augey & Brin 2004; 3). Bu sebeple özellikle akademik ortamda hazırlanan Gazete Kampüs ün akademik personelin zihninde nasıl konumlandığı önem arz etmektedir. Bu çalışma Erciyes Üniversitesi nde Gazete Kampüs ün dağıtımının yapıldığı akademik personelin gazete ile ilgili algılamalarını tespit etmesi açısından önemli katkılar sağlayacaktır. 3.AKADEMİK PERSONELİN GAZETE KAMPÜS ALGILAMALARI 3. 1. Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırmanın temel amacı Erciyes Üniversitesi Akademik Personelinin Gazete Kampus ile ilgili değerlendirmelerini, haber türleri ile ilgili algılamalarını ve buna bağlı farklılıklarını demografik özellikler itibariyle tespit etmektir. Daha önce benzeri bir çalışmanın yapılmamış olması ve Gazete Kampüs ün önemli hedef kitlelerinden olan akademik personelin görüşlerinin gazetenin daha iyi yapılandırılmasında ve haber türlerinin belirlenmesinde etkili olması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. 3.2. Araştırmanın Sınırları Bu araştırmanın ana kütlesini Gazete Kampüs ün ulaştığı Erciyes Üniversitesi akademik personeli oluşturmaktadır. Gazetenin ulaşmadığı diğer akademik personel araştırma kapsamı dışında bırakılmıştır. 3.3. Araştırmanın Metodolojisi Araştırma tamsayım örnekleme ve yüz yüze anket tekniği kullanılarak yapılmıştır. Anketler Erciyes Üniversitesi Kampüs ünde bulunan fakültelere, yüksek okullara ve Gazete Kampüs ün dağıtıldığı diğer birimlerdeki akademik personele anketörler aracılığıyla uygulanmıştır. Anket formunda araştırmanın temel konusunu kapsayan sorular ve okuyucuların demografik özelliklerini ortaya çıkarmaya yönelik sorular olmak üzere iki kısım soruya yer verilmiştir. Birinci kısımda akademik personelin Gazete Kampüs ü okuma alışkanlıkları ve değerlendirmeleri yer almıştır. İkinci kısımda ise akademik personelin demografik özellikleri belirlenerek, bu yönde Üniversite de bir okuyucu profilinin çıkarılması amaçlanmıştır. 4
3.4. Araştırmanın Örneklemi Erciyes Üniversitesi nde akademik personel olarak 245 Profesör, 137 Doçent, 321 Yrd. Doç., 732 Arş. Gör., 154 Öğr. Gör., 52 Uzman ve 153 Okutman olmak üzere toplam 1794 akademik personel çalışmaktadır (http:// www. erciyes. edu. tr / akademikkadro.html). Gazete sayısının sınırlı olması, maliyetlerin yüksek olması ve benzeri gibi sebeplerle Gazete Kampüs yaklaşık 180 akademik personele ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Araştırmada ana kütle Gazete Kampüs ün dağıtıldığı tüm akademik personel olarak belirlenmiş ve tam sayım yöntemine göre örneklem yapılmıştır. Bu sebeple anket belirlenen 180 kişiye ulaştırılmıştır. Anketlerden 150 tanesi geri dönmüş ancak tanesi Gazete Kampüs ü ayrıntılı okuduklarını belirterek değerlendirme sorularını cevaplandırmıştır. Kısacası değerlendirmelere yönelik analizler kişi ile yapılmıştır. 3.5. Araştırmanın Varsayımları Araştırmanın varsayımları aşağıdaki şekilde belirtilmiştir: 1. Akademik personelin cinsiyetleri itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. 2. Akademik personelin yaşları itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. 3. Akademik personelin unvanları itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. 4. Akademik personelin cinsiyetleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır. 5. Akademik personelin yaşları itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır. 6. Akademik personelin akademik unvanları itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır. 3.6. Araştırmanın Modeli Araştırmanın modeli akademik personelin Gazete Kampüs ü değerlendirmelerinde etkili olan faktörlerin demografik özelliklerine dayalı olarak algısal farklılıklarını ortaya koymaktadır (Şekil 1). Gazete Kampüs okurlarının beğenisini kazanmak üzere çeşitli özelliklerde sunuma hazırlanmaktadır. Bu özellikler gazete okurları tarafından değerlendirilmelerinde etkili olan faktörleri teşkil etmektedir. Şekil 1: Araştırmanın Modeli Akademik personelin demografik özelliklerine göre algılama farklılıkları modelde iki açıdan ele alınmıştır: 1) Demografik özellikleri itibarıyla Gazete Kampüs ün değerlendirilmesinde etkili olan faktörlere dayalı algısal farklılıklar, 2) Demografik özellikleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeylerine dayalı algısal farklılıklar. 5
3.7. Verilerin Analizi Anket formlarının belirlenen örnek büyüklüğünde Üniversitedeki Gazete Kampüs okuyucularına anketörler vasıtasıyla uygulanmasıyla elde edilen verilere araştırmanın amaçları doğrultusunda çeşitli istatistikî yöntemler uygulanarak sonuçlar elde edilmiştir. Elde edilen verilere araştırmanın amaçları doğrultusunda aşağıdaki istatistikî yöntemler uygulanmıştır: Öncelikle, elde edilen verilerin sıklık düzeyleri (frekansları) ve yüzdeleri bulunmuş, ortalamalar çıkarılmış, tablolarla yorumlamalar yapılmıştır (Demografik sorular için). Anket formunda yer verilen 14 ifadeye Faktör Analizi uygulanmış, okuyucuların Gazete Kampüs le ilgili değerlendirmelerinde etkili olan faktörler tespit edilmiştir. Akademik personelin haber türlerini takip etme ve Gazete Kampüs ü değerlendirme düzeyleri itibarıyla demografik özellikleri (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla Tek Yönlü Varyans (One Way ANOVA) Analizi yapılmıştır. Dört özellik itibariyle Gazete Kampüs ün akademik personel tarafından değerlendirmelerini tespit etmek amacıyla anlamsal farklılık analizi yapılmıştır. Analizler neticesinde elde edilen sonuçların yorumlanmasından sonra çeşitli öneriler sunulmuştur. 3.8. Araştırmanın Bulguları Elde edilen araştırma bulgularını değerlendirmek ve yorumlamak açısından öncelikle örnek kitlenin demografik özelliklerine bakmak ve yorumlamalarda bulunmak daha yararlı olacaktır. Bu doğrultudaki bulgular Tablo 2 de verilmiştir. 3.8.1. İzleyicilerin Demografik Özellikleri Araştırmaya katılanların demografik özellikleri incelendiğinde cevaplayıcıların %60 ının erkek %40 ının kadın olduğu görülmektedir. Ankete katılanların %46 lık kesimi 26-35 grubundaki okuyuculardan oluşmaktadır. Bunu %32,7 ile 36-45 yaş grubu ikinci sırada takip etmektedir. Akademik unvan açısından ise yardımcı doçentler ve araştırma görevlileri ankete katılanların %21,3 ünü oluşturmaktadırlar. Tablo 1: Akademik Personelin Demografik Dağılımları 3.8.2. Akademik Personelin Değerlendirmelerinde Etkili Olan Faktörler Akademik personelin Gazete Kampüs ü değerlendirmelerinde etkili olan gazete özellikleri ile ilgili değişkenleri belirli sayıda faktörlere indirgeyerek; 14 ifadeyi okuyucuların hangi faktörler altında algılandığını belirlemek amacıyla faktör analizi uygulanmıştır. Analizde varimax yöntemi kullanılarak özdeğeri 1 den büyük olan üç faktör (algılanılan değer boyutları) bulunmuştur. Özdeğeri 1 den büyük olan faktörler toplam varyansın %60,9 unu açıklamaktadır ve bu oranın %60 ın üzerinde çıkması araştırmalarda arzu edilen bir orandır (Nakip, 2006:409). KMO (Kaiser-Meyer- Olkin Measure of Sampling 6
Adequacy) testi,783 olarak bulunmuştur. Bu durumda, faktör analizi yapılan örneklemenin yeterli olduğunu söylenebilir (Altunışık, Coşkun vd., 2007: 226). Barlett testi x²=544,34991 çıkmıştır. Bu durum,,000 anlamlılık düzeyinde ana kütle içerisindeki değişkenler arasında bir ilişkinin var olduğu anlamına gelmektedir. Verilerin kendi içindeki iç tutarlılığının olup olmadığını belirlemek amacıyla güvenirlik analizi yapılmış ve güvenirlik katsayısı (Cronbach's Alpha),843 olarak bulunmuştur. Alfa değerinin.70 ve üzerinde olması iyi olarak görülmektedir (Altunışık, Coşkun vd., 2007:116). Faktör yük değerlerinin,45 in üstünde olması da yeterli görülmektedir. Hatta bazı uygulamalarda sınır değeri,30 a kadar da indirilebilmektedir (Büyüköztürk, 2004:118). Tablo 2 te her bir faktöre ait güvenirlik katsayıları çıkarılmış ve gösterilmiştir. Tablo 2: Akademik Personelin Yerel Gazeteleri Tercih Etmelerinde Etkili Olan Faktörler Analizde önemli faktör sayısı öz değer ölçütlerine göre üç olarak tanımlanmaktadır. Faktör analizi ile belirlenen bu faktörlerin içerdiği değişkenler bakımından daha kolay tanımlanabilmesini sağlayan faktör döndürme (Rotated Component Matrix) sonuçlarından üç faktörün içerikleri belirlenmiştir. Bu faktörler ve faktör yükleri Tablo 3 te verilmiştir. İçerdiği değişkenlerden (ifadeler) dolayı haber politikaları olarak adlandırılan birinci faktör diğer faktörler içerisinde en yüksek varyansa sahiptir. Toplam varyansın %26.469 unu açıklamaktadır. Bu faktörde 14 değişkenin 6 sı bulunmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından üniversitedeki sorunları yeterince yansıtma değişkeni en büyük değere sahiptir (,865). İkinci faktör içerdiği değişkenler bakımından objektif habercilik olarak adlandırılmıştır. Bu faktör toplam varyansın %22,299 unu açıklamaktadır. Toplam beş değişkenden oluşmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından güvenilir-inanılır yayımcılık yapma değişkeni en büyük değere sahiptir (,881). Üçüncü faktör içerdiği değişkenler bakımından yayın özellikleri olarak adlandırılmıştır. Bu faktör toplam varyansın %529 unu açıklamaktadır. Toplam üç değişkenden oluşmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından rahat bir şekilde temin edilme değişkeni en büyük değere sahiptir (,757). 3.8.3. Demografik Değişkenler İtibarı ile Haber Türlerinin ve Değerlendirme İfadelerinin Algılanması Okurların gazete kampüsü değerlendirme düzeylerini demografik değişkenleri itibarı ile belirlemek, yani demografik özellikleri itibarı ile değerlendirme faktörlerinin farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek amacıyla üç faktör bağımlı değişken ve okurların demografik özelliklerini gösteren değişkenlerin her biri bağımsız değişken olarak tayin edilerek Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) analizi yapılmıştır. Ancak, anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bu sebeple her bir değişkenle demografik özellikler arasında Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır. 3.8.4. Demografik Değişkenler İtibarı ile Haber Türlerinin Algılanması Akademik personelin demografik özellikleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla; haber türleri (Tablo 3) bağımlı değişken, 7
demografik özellikler (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bağımsız değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır. Tablo 3: Akademik Personelin En Çok Takip Ettikleri Haber Türleri Yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (0.05 anlamlılık düzeyinde), demografik özelliklerden okurların yaşı itibarıyla anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyeti ve akademik unvanları itibarıyla anlamlı bir fark bulunmuştur. Tablo 4: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları H0: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark yoktur. H1: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır. Okurların cinsiyet itibariyle haber sayfasını takip etme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde erkeklerin kadınlara oranla haber sayfasını takip etme düzeyleri daha yüksektir. Tablo 5: Akademik Personelin Unvanları İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları H0: Akademik personelin akademik unvanları itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark yoktur. H1: Akademik personelin unvanları itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır. Akademik personelin unvanları itibariyle haber sayfasını takip etme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark Yrd. Doç. Dr. lar (4.60) ile diğer akademik unvanlar (3.67) düzeylerinde ortaya çıkmıştır. Bu sonuç Gazete Kampüs teki haberlerin okurların akademik unvanına göre farklılık gösterdiğini göstermektedir. 3.8.5. Demografik Değişkenler İtibarı ile Değerlendirme İfadelerinin Algılanması Akademik personelin demografik özellikleri itibariyle Gazete Kampüs le ilgili değerlendirme ifadeleri arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla; demografik özellikler (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bağımsız değişken alınarak, değerlendirme ifadeleri (Tablo 7) bağımlı değişken değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır. Tablo 6: Okurların Gazete Kampus İle İlgili Değerlendirmeleri Yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (0.05 anlamlılık düzeyinde), demografik özelliklerden yaş, cinsiyet ve unvan düzeyleri itibarıyla okurların Gazete Kampüs le ilgili değerlendirmeleri (gazetenin rahat bir şekilde temin edilmesi, üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması, hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer vermesi) arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. 8
H0: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur. H1: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. Tablo 7: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Rahat Bir Şekilde Temin Edilmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Akademik personelin cinsiyet itibariyle gazetenin rahat bir şekilde temin edilmesi değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde kadınların erkeklere oranla gazete kampusün rahat bir şekilde temin edilmesi ile ilgili değerlendirmeleri daha yüksektir. Tablo 8: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Akademik personelin cinsiyet itibariyle üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde kadınların erkeklere oranla gazete kampusün öğrenci sorunlarını yansıtması ile ilgili değerlendirmeleri daha yüksektir. H0: Akademik personelin yaşları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur. H1: Akademik personelin yaşları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. Tablo 9: Akademik Personelin Yaş İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Akademik personelin yaş itibariyle üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark 56 ve daha çok yaş grubu (4.28) ile 25 ve daha az yaş grubu (3.58) arasında ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde tüm yaş grupları da 3.50 nin üzerinde görüş bildirmişlerdir. Bu sonuç gazete kampusün öğrenci sorunlarını iyi düzeyde yansıttığı anlamına gelmektedir. H0: Akademik personelin akademik ünvanları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur. H1: Akademik personelin akademik ünvanları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır. Tablo 10: Akademik Personelin Akademik Unvanları İtibariyle Gazetenin Hem Ulusal Hem De Yerel Haberlere Yeterince Yer Vermesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Akademik personelin akademik unvanları itibariyle Gazete Kampüs ün hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer verme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark Uzman kadrosunda olanlar (4.00) ile araştırma görevlileri (2.53) arasında ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde tüm akademik personel gruplarında ortalamaların 9
2.50 nin üzerinde çıması hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer verdiği anlamına gelmektedir. 3.8.6. Gazete Kampüs ün İmaj Değerlendirmelerine İlişkin Bulgular Akademik personelin dört özellik bakımından Gazete Kampüs ü değerlendirmeleri ve bu değerlendirmelerin ortalamaları Tablo 11 de görülmektedir (1-En olumsuz,, 5-En olumlu). Bu soruda her bir özellik iki zıt sıfatı ile (sayfa tasarımı çok iyi, sayfa tasarımı çok kötü gibi) Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak sorulmuştur. Ankete katılanların yaptıkları değerlendirmelerin ortalaması çıkarılarak tablo oluşturulmuştur. Tablodaki değerlerden 3,5 ten büyük değerlendirmeler olumlu, 2,5 ten düşük ortalamalar ise olumsuz bir değerlendirme ortaya koymaktadır. Burada 2,5-3,5 arası değerler nötr bir algılamayı ifade etmektedir. Ölçek, imaj araştırmalarında çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Bunlardan bazılarını saymak gerekirse (Zimmer & Golden, 1988:267): 1) imajı tanımlamak, 2) imajı, mağaza bağımlılığı gibi diğer değişkenlerle ilişkilendirmek, 3) imaj niteliklerinin önemini belirlemek ve 4) ölçüme yönelik değişik yaklaşımları sorgulamak olarak ifade edilebilir. İdare, kodlanma ve analiz etme kolaylığı, zaman olarak verilerin analizi ve yüksek güvenirlilik gibi avantajlarından dolayı Semantik Diferansiyel Ölçek bu çalışmada kullanılmıştır. Tablo 11: Akademik Personelin Gazete Kampüs ün İmajını Değerlendirmeleri Tablo 11 ye göre akademik personel beş özellik bakımından da Gazete Kampüs le ilgili olumlu bir imaj sergilemektedir. Özellikle sayfa tasarımı (4.10) oldukça iyi olarak algılanmaktadır. En düşük ortalama içerikle ilgilidir. Ancak bunun ortalaması da 3.60 tır. Şekil 2: Akademik Personelin Gazete Kampus ün İmajına İlişkin Algılamaları Tablo 11 deki değerlendirmeler Şekil 2 de grafik olarak ayrıca gösterilmektedir. Şekildeki taralı kırmızı bölge nötr bir değerlendirmeyi ifade etmekte olup grafiğin bu bölgeden geçmesi bir imaj oluşturulamadığını göstermektedir. Şeklin sol tarafında yer alan bölge belirtilen özellikler bakımından olumsuz bir imaj ortaya konduğuna işaret etmektedir. Şeklin sağ tarafında yer alan bölge ise belirtilen özellikler bakımından olumlu bir imaj ortaya konduğunu göstermektedir. Şekilden kolayca görüleceği üzere tüm ortalamalar 3.50 den büyük çıkmıştır. Bu durum akademik personele göre Gazete Kampüs ün imajının olumlu olarak algılandığı anlamına gelmektedir. 4. SONUÇ Yerel gazeteler bir il ya da ilçedeki okurlarının bilgi ve eğlence ihtiyacını karşılamak ve sorunlarını gündeme taşımak üzere kurulan, dünyaya bulunduğu bölge penceresinden bakan ve demokrasinin vazgeçilmez araçlarından birisi olan basılı kitle iletişim araçlarından birisidir. Bu araştırmada Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi koordinatörlüğünde gazetecilik bölümü öğrencilerinin uygulama aracı olarak kullanılan ve hedef kitlesi Erciyes Üniversiteliler olan Gazete Kampüs ün akademik personel tarafından değerlendirilmesi ve algısal farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Tam sayım örneklem yöntemiyle ve yüzyüze anket tekniğiyle yapılan araştırma sonucunda aşağıdaki bulgular tespit edilmiştir: 10
Araştırmaya katılanların çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Yaş itibariyle de okuyucuların yaklaşık yarısı 26-35 yaş grubunda bulunmaktadır. Okurların akademik ünvanlarına bakıldığında ise en fazla Yrd. Doç. Dr. ların ve Araştırma Görevlilerinin daha sonra da Doç. Dr. ların araştırmaya katıldıkları görülmektedir. Akademik personelin okuyucusu oldukları Gazete Kampus gazetesini değerlendirmelerinde etkili olan 14 ifadeye Faktör Analizi uygulanmış ve üç faktör elde edilmiştir. İçerdiği değişkenlerden (ifadeler) dolayı birinci faktör haber politikaları, ikinci faktör objektif habercilik, üçüncü faktör ise yayın özellikleri olarak adlandırılmıştır. Faktörler itibarı ile okuyucuların demografik özellikleri (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bakımından farklılıklar olup olmadığı araştırılmış, aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Akademik personelin demografik özellikleri bakımından haber türlerini takip etme düzeyleri ve Gazete Kampüs le ilgili değerlendirme ifadeleri aralarındaki farklılıkları belirlemek amacıyla; önce haber türleri bağımlı değişken, demografik özellikler bağımsız değişken alınarak; daha sonra değerlendirme ifadeleri bağımlı değişken, demografik özellikler bağımsız değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, gazetenin rahat temin edilmesi ile cinsiyet; öğrencilerin sorunlarını yansıtması ile cinsiyet ve yaş; ulusal ve yerel haberlere yeterince yer vermesi değişkeni ile akademik unvan arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yani; kadın akademisyenlerin erkek akademisyenlere göre Gazete Kampüs ün daha rahat temin edildiği ve öğrencilerin sorunlarını daha çok yansıttığı; akademik personelin yaşının arttıkça öğrencilerin sorunlarını daha çok yansıttığını ifade ettikleri söylenebilir. Haber türleri itibariyle incelendiğinde, akademik personelin demografik özelliklerden yaş değişkeni ile anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyetl değişkeni ve akademik unvan değişkeni ile anlamlı bir fark bulunmuştur. Yani erkek akademik personelin kadın akademik personele oranla haber sayfasını takip etme düzeyleri daha yüksektir. Ayrıca, Gazete Kampüs teki haberlerin okuyucuların akademik unvanına göre farklılık gösterdiği görülmektedir. Akademik personelin Gazete Kampus İle ilgili imaj değerlendirmeleri, belirlenen dört boyut kapsamında Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak tespit edilmiştir. Sonuçlara göre, tüm ortalamalar 3.50 den büyük çıkmıştır. Bu durum akademik personele göre Gazete Kampüs ün imajının olumlu olarak algılandığı anlamına gelmektedir. Araştırma akademik personelin Gazete Kampüs e ilişkin algılamalarını ve değerlendirmelerini ortaya koymaktadır. Bu türden çalışmaların periyodik olarak üniversitede yapılmasında, hatta daha sık aralıklarla yerel ve ulusal düzeyde yapılmasında yarar vardır. Bu konuda önemli bir eksikliğin olduğu görülmektedir. Bu araştırma, gelecekte yapılacak benzer çalışmalara ışık tutması bakımından önemlidir. Araştırmanın sonuçları, Gazete Kampüs ün okurlarına daha kaliteli hizmet sunmasında, öğrencilerin kendilerini piyasaya daha iyi, rekabetçi hazırlamalarında ve Gazete Kampüs le ilgili hizmet politikalarının belirlemesi ve geliştirilmesinde, dolayısıyla tüm okuyucuların tatmin düzeylerinin artırılmasında önemli katkılar sağlayacaktır. 11
KAYNAKÇA ALTUNIŞIK, R. & COŞKUN R. vd. (2007), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı Geliştirilmiş Beşinci Baskı, Sakarya, Sakarya Yayıncılık. AUGEY, D. & COLETTE, B. (12-15 May 2004), Media and Manias: News and Economics Decision-Making, Canada, 6. World Economic Conference. BODUR, F. (1997), Yerel Basında Yönetim ve Örgüt Yapısı, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2004), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Kitabı, Ankara, Pegama Yayıncılık. ÇAKIR, H. (2007), Gazeteciliğe Giriş, Konya, Tablet Yayınları. DESMOULİNS, N. T. (1993), Medya Ekonomisi, Çev:Galip Üstün, İstanbul, İletişim Yayınları, GAZETE KAMPUS (2006), Erciyes Üniv. İletişim Fakültesi Yayını. GAZETE KAMPUS (2008), Erciyes Üniv. İletişim Fakültesi Yayını. GEZGİN, S., AYGÜN, J.I., YAPAR, A. Ve Diğerleri (1998), Basın Sözlüğü, İstanbul, İ.Ü. Yayınları. GİRGİN, A. (2009), Türkiye de Yerel Basın, İstanbul, Der Yayınları. http:// www. erciyes. edu. tr / akademikkadro.html (10.06.2009). KAYACAN, İ. (1996), Basınımızın Anadolu Cephesi, Ankara, Ece Yayınları. KEJANLIOĞLU, D.B. (2004), Türkiye de Medyanın Dönüşümü, Ankara, İmge Yayınları. KOVACH, B. & ROSENSTIEL, T. (2007), Gazeteciliğin Esasları, Ankara, ODTU Yayıncılık. NAKİP, M. (2006), Pazarlama Araştırmaları, Ankara, Seçkin Yayıncılık. TC Resmi Gazetesi (22.06.2004), 51 Nolu Basın Kanunu, Ankara, 25504 Nolu Resmi Gazete. ZİMMER, G. (1988), Impressions of Retail Stores: A Content Analysis of Consumer Images, Journal of Retailing, Vol.64, Num.3, 265-293. 12
EKLER: ŞEKİLLER VE TABLOLAR LİSTESİ 1. ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1: Araştırmanın Modeli Haber Türleri Gazete Kampüs ün Sunum Özellikleri Akademik Personelin Değerlendirmeleri FAKTÖRLER Akademik Personelin Demografik Özellikleri Algısal FARKLILIKLAR Şekil 2: Akademik Personelin Gazete Kampus ün İmajına İlişkin Algılamaları 13
2.TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Akademik Personelin Demografik Dağılımları Yaş Frekans Yüzde Akademik Frekans Yüzde Ünvan 25 ve daha az 11 7.3 Profesör Dr. 10 6.7 26-35 69 46.0 Doçent Dr. 22 14.7 36-45 49 32.7 Yrd. Doç. Dr 32 21.3 46-55 16 10.7 Öğr. Gör. 18 12.0 56 ve daha çok 5 3.3 Arş. Gör. 32 21.3 Toplam 150 100.0 Okutman 21 14.0 Cinsiyet Frekans Yüzde Uzman 3 2.0 Kadın 60 40.0 Diğer 12 8.0 Erkek 90 60.0 Toplam 150 100.0 Toplam 150 100.0 Tablo 2: Akademik Personelin Yerel Gazeteleri Tercih Etmelerinde Etkili Olan Faktörler Faktörler Cronbach's Alpha Özdeğer Varyans Yüzdesi Faktör 1: Haber Politikası.4 34.815 26.469 Gazete Kampüs üniversitedeki sorunları yeterince yansıtmaktadır Gazete Kampüs akademik personelin sorunlarını yansıtmaktadır Gazete Kampüs üniversite düzeyinde kamuoyu oluşturmaktadır Gazete Kampüs üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtmaktadır Gazete Kampüs te hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer vermektedir Gazete Kampüs te yerel ve ulusal haberler üniversitenin bakış açısıyla değerlendirilmektedir Faktör 2: Objektif Habercilik.820 16.855 22.299 Faktör Yükleri Gazete Kampüs güvenilir-inanılır.881.865.860.845.838.666.454 14
yayımcılık yapmaktadır Gazete Kampüs teki haberler doğrudur Gazete Kampüs üniversite personelini ve öğrencilerini yeterince tarafsız bir biçimde bilgilendirmektedir Gazete Kampüs üniversitenin sosyalleşmesine katkı sağlamaktadır Gazete Kampüs te sadece üniversite ile ilgili haberlere yeterince yer vermektedir Faktör 3: Yayın Özellikleri.529 9.189 12.091 Gazete Kampüs rahat bir şekilde temin edilmektedir. Gazete Kampüs ün haber yazım dili anlaşılır şekildedir Gazete Kampüs ün sayfa sayısı yeterlidir.860.775.668.450.757.675.647 Tablo 3: Akademik Personelin En Çok Takip Ettikleri Haber Türleri Haber Türleri N Ortalama Std. Sapma Manşetleri Takip Ediyorum 3.77 1.03093 Haber Sayfasını Takip Ediyorum 3.43 1.03015 Üniversiteden Sayfasını Takip Ediyorum 3.70 1.064 Araştırma- İnceleme Haberlerini Takip 3.47 Ediyorum 1.00971 Söyleşi Röportaj türü Haberleri Takip 3.06 Ediyorum 1.04943 Spor Haberlerini Takip Ediyorum 2.05 1.07734 Gezi Sayfasındaki Haberleri Takip Ediyorum 2.95 1.17045 15
Tablo 4: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Cinsiyet n Grup Ortalaması Standart Sapma Erkek 53 4.19.83336 Kadın 34 3.8.83378 TOPLAM 4.05.84782 F: 3.975 Sig.:.049 Tablo 5: Akademik Personelin Unvanları İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Ünvan n Grup Ortalaması Standart Sapma Profesör Dr. 7 4.29 1.11270 Doçent Dr. 13 4.08.75955 Yrd. Doç. Dr. 15 4.60.63246 Öğr. Gör. 13 3.31.94733 Arş. Gör. 17 4.18.72761 Okutman 12 4.08.51493 Uzman 1 4.00. Diğer 9 3.67.86603 TOPLAM 4.05.84782 F: 3.216 Sig.:.005 16
Tablo 6: Okurların Gazete Kampus İle İlgili Değerlendirmeleri Değerlendirme İfadeleri N Ort. Std. Sapm a Gazete Kampüs teki haberler doğrudur 3.99.70701 Gazete Kampüs güvenilir-inanılır yayımcılık yapmaktadır 3.99.69037 Gazete Kampüs üniversite personelini ve öğrencilerini 3.91 yeterince tarafsız bir biçimde bilgilendirmektedir.81601 Gazete Kampüs üniversitenin sosyalleşmesine katkı 4.01 sağlamaktadır.88257 Gazete Kampüs ün haber yazım dili anlaşılır şekildedir 4.10.61065 Gazete Kampüs rahat bir şekilde temin edilmektedir 3.74 1.1150 1 Gazete Kampüs ün sayfa sayısı yeterlidir 3.71.922 Gazete Kampüs te sadece üniversite ile ilgili haberlere 3.74.90500 yeterince yer vermektedir Gazete Kampüs te hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer vermektedir Gazete Kampüs te yerel ve ulusal haberler üniversitenin bakış açısıyla değerlendirilmektedir Gazete Kampüs üniversitedeki sorunları yeterince yansıtmaktadır Gazete Kampüs üniversite düzeyinde kamuoyu oluşturmaktadır Gazete Kampüs akademik personelin sorunlarını yansıtmaktadır Gazete Kampüs üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtmaktadır 3.10 1.0346 8 3.33.84450 3.10 1.0894 3 3.06.98070 2.66.99799 2.86 1.0473 9 Tablo 7: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Rahat Bir Şekilde Temin Edilmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Cinsiyet n Grup Ortalaması Standart Sapma Erkek 53 3.45 1.15302 Kadın 34 4.18.90355 TOPLAM 3.74 1.11501 F: 9.596 Sig.:.003 17
Tablo 8: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Cinsiyet n Grup Ortalaması Standart Sapma Erkek 53 2.60 1.11527 Kadın 34 3.26.79043 TOPLAM 2.86 1.04739 F: 9.016 Sig.:.004 Tablo 9: Akademik Personelin Yaş İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Yaş n Grup Ortalaması Standart Sapma 25 ve daha az 223 3.58 1.13942 26-35 149 3.60 1.175 36-45 98 3.67 1.19082 46-55 68 4.06 1.14452 56 ve daha çok 18 4.28.89479 TOPLAM 556 3.69 1.16396 F: 2.888 Sig.:.027 18
Tablo 10: Akademik Personelin Akademik Unvanları İtibariyle Gazetenin Hem Ulusal Hem De Yerel Haberlere Yeterince Yer Vermesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları Ünvan n Grup Ortalaması Standart Sapma Profesör Dr. 7 3.71.75593 Doçent Dr. 13 2.62 1.04391 Yrd. Doç. Dr. 15 3.00.84515 Öğr. Gör. 13 3.69.85485 Arş. Gör. 17 2.53.447 Okutman 12 3.08.99620 Uzman 1 4.00. Diğer 9 3.67 1.32288 TOPLAM 3.10 1.03468 F: 3.061 Sig.:.007 Tablo 11: Akademik Personelin Gazete Kampüs ün İmajını Değerlendirmeleri Özellikler N Ortalama Std. Sapma Sayfa tasarımı 4.10.83238 Baskı kalitesi 4.05.84782 Sayfa sayısı 3.90.990 İçerik 3.60.940 19