Değerlendirme Kriteri 2007 YILI ISO SIRALAMASINDA İLK 500 FİRMA İÇİNE GİREN PLASTİK FİRMALARININ DEĞERLENDİRMESİ Barbaros Demirci Genel Sekreter PAGEV / PAGDER Rapor, ISO - Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2007 Özel Sayısı ndaki veriler ve Endüstriyel Kodlar Anahtarı nda tarif edilen ve 356 kod no lu Başka yerde sınıflandırılmayan plastik ürünleri sanayi kod nosu altındaki firmalar baz alınarak yazılmıştır. Kısmen plastik ham maddesi veya mamullerini üreten ancak, 356 yerine değişik kod numarası altında yer almış bulunan firmalar değerlendirme dışında bırakılmıştır. ISO tarafından yapılan sıralamada, ilk 500 büyük firma içine, 2006 yılında 356 kod numarasını taşıyan 15 firma girerken, 2007 yılında firma sayısı 16 ya yükselmiştir. PERFORMANS KIYASLAMASI 2007 yılında ilk 500 firma içine giren 16 plastik firmasının, 2006 yılına kıyasla ve cari fiyatlarla ; Üretimden satışları toplamı : % 15,6 artmış Net satış hasılatları toplamı: % 12,1 artmış Brüt katma değerleri toplamı: % 56,7 artmış Öz sermayeleri toplamı: % 25 artmış, Net aktifleri toplamı: % 25,2 artmış, Dönem karları toplamı: % 4,1 artmış, İhracatları toplamı: % 46,9 artmış Çalışan sayıları toplamı: % 2,7 artmış. 2007 yılında 2006 yılına göre, ISO sıralamasında ilk 500 e giren plastik firmalarının performans değişimleri ile, ISO ilk 500 firmanın toplam performans değişimleri kıyaslandığında ; Üretimden satışlar, brüt katma değer, net aktifler ve ihracat da plastik sektörü daha büyük performans göstermiş, Satış hasılatı ve öz sermaye de aynı düzeylerde performans göstermiş, Dönem karında ise önemli derecede geri kalmıştır. Bu durum, son yıllarda GSMH büyümesini en az 2-3 kez katlayan, plastik sektörünün, 2007 yılında da önemli performans artışı sağladığını ancak karlılık performansında, ISO 500 ortalamasının çok altında kaldığını göstermektedir. PLASTİK SEKTÖRÜNDE İLK 500 E GİREN FİRMALARIN PERFORMANS DEĞİŞİMLERİ ( 2007 / 2006 ) Plastik Sektörü ISO İLK 500 PERFORMANS DEĞİŞİMİ ( % ) 2006 2.007 2006 2007 Plastik Sektörü ISO İLK 500 Üretimden Satışlar ( Net ) 3.325.604.235 3.843.174.549 180.321.688.472 203.544.984.622 15,6 12,9 Satış Hasılatı ( Net ) 3.729.768.688 4.181.977.981 225.690.222.533 253.262.845.807 12,1 12,2 Brüt Katma Değer 425.582.527 666.816.606 65.476.903.269 79.664.619.122 56,7 21,7 Öz Sermaye 1.748.507.453 2.184.826.085 91.963.767.756 114.825.844.818 25,0 24,9 Net Aktifler 2.999.029.821 3.755.822.178 171.951.471.142 209.675.157.862 25,2 21,9 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 242.917.676 252.925.056 12.975.571.107 18.264.350.955 4,1 40,8 İhracat ( 1.000 $ ) 582.417 855.762 43.047.863 54.525.768 46,9 26,7 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 8.194 8.419 499.415 532.928 2,7 6,7 1
PLASTİK SEKTÖRÜNÜN İMALAT SANAYİİ İÇİNDEKİ PAYI Plastik sektöründe faaliyet gösteren ve ISO sıralamasında ilk 500 arasına giren firmaların ; Üretimden yaptıkları net satış hasılatları payı % 1,8 den % 1,9 a çıkmış, Net satış hasılatları payı % 1,7 ile sabit kalmış, Yaratılan brüt katma değerin payı %,06 dan % 0,8 e yükselmiş, Öz sermaye toplamlarının payı % ile sabit kalmış, Net aktifler toplamının payı % 1,7 den % 1,8 e yükselmiş, Vergi öncesi dönem karı payı % 1,9 dan % 1,4 e inmiş, İhracat toplamının payı % 1,4 den % 1,6 ya çıkmış, Ücretle çalışanlar toplamının payı % 1,6 ile sabit kalmıştır. Bu durum, ISO sıralamasında ilk 500 e giren plastik firmalarının 2007 yılında imalat sanayi içindeki payının karlılık dışında arttığını veya sabit kaldığını vurgulamaktadır. PLASTİK SEKTÖRÜNDE İLK 500 E GİREN FİRMALARIN İMALAT SANAYİİ İLK 500 FİRMA İÇİNDEKİ PERFORMANS PAYLARI PLASTİK SEKTÖRÜ ISO İLK 500 PLASTİK PAYI ( % ) 2006 2007 2006 2007 2006 2007 Üretimden Satışlar ( Net ) 3.325.604.235 3.843.174.549 180.321.688.472 203.544.984.622 1,8 1,9 Satış Hasılatı ( Net ) 3.729.768.688 4.181.977.981 225.690.222.533 253.262.845.807 1,7 1,7 Brüt Katma Değer 425.582.527 666.816.606 65.476.903.269 79.664.619.122 0,6 0,8 Öz Sermaye 1.748.507.453 2.184.826.085 91.963.767.756 114.825.844.818 1,9 1,9 Net Aktifler 2.999.029.821 3.755.822.178 171.951.471.142 209.675.157.862 1,7 1,8 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 242.917.676 252.925.056 12.975.571.107 18.264.350.955 1,9 1,4 İhracat ( 1.000 $ ) 582.417 855.762 43.047.863 54.525.768 1,4 1,6 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 8.194 8.419 499.415 532.928 1,6 1,6 FİNANSAL ORANLAR : Cari Oran ( Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar ) Plastik sektöründe ilk 500 firma içine giren firmaların 2007 yılında kısa vadeli borç ödeme güçleri 2.00 den 2,28 e çıkmıştır. İmalat sanayi ilk 500 firmanın kısa vadeli borç ödeme güçleri aynı dönemde 1,66 dan 1,68 e yükselmiştir. 2007 yılında plastik sektöründe kısa vadeli borç ödeme kabiliyeti, genel imalat sanayii nin üzerinde gerçekleşmiştir. Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar Plastik sektöründeki ilk 500 firma içine giren firmaların toplam varlıklarının 2006 yılında % 45 i dış kaynakla finanse edilirken bu oran 2007 yılında % 42 ye düşmüştür. Toplam varlıkların dış kaynaklarla finanse edilme oranı imalat sanayiindeki ilk 500 firma için ortalama % 46 dır. Plastik sektörü 2007 yılında, genel imalat sanayii ne göre daha az borçlanmıştır. Toplam Borçlar / Öz sermaye 2007 yılında ilk 500 firmanın borçlanma oranı % 91 den % 85 e gerilerken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların borçlanma oranı % 81 den % 71 e düşmüştür. 2007 yılında plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmaların mali yapıları, 2006 yılına kıyasla iyileşmiş olmasına rağmen, genel imalat sanayii ne kıyasla daha kötü durumdadır. Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Varlıklar 2007 yılında imalat sanayi ilk 500 firma, toplam varlıklarının % 32 sini kısa vadeli borçlarla fonlamışlar ve fonlama oranı 2005 e göre bir puan düşmüştür. Plastik sektöründeki ilk 500 e 2
giren firmalar ise 2006 yılında toplam varlıklarının % 32 sini kısa vadeli borçlarla fonlarken, 2007 yılında bu oran % 28 e inmiştir. Toplam varlıkların kısa vadeli borçlarla fonlanma oranı, plastik sektöründe, genel imalat sanayii ne kıyasla daha düşüktür ve fonlama oranı genel imalat sanayii e kıyasla gerilemektedir.. Maddi Duran Varlıklar / Özsermaye Maddi duran varlıklar / Öz sermaye oranının % 100 den küçük olması veya küçülmesi, firmaların özsermaye yetersizliğinin bir göstergesidir. Bu açıdan bakıldığında, 2007 yılında hem imalat sanayi ilk 500 firmanın hem de plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmaların özsermaye yetersizliği içinde bulundukları ve özsermaye yetersizliğinin hem genel imalat sanayii nde hem de plastik sektöründe giderek arttığı görülmektedir. Öz Sermaye/ Toplam Varlıklar Öz sermayenin varlık finansmanındaki payı, imalat sanayi ilk 500 büyük firma için % 52 den e % 54 e çıkarken, plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmalarda % 55 den % 59 a yükselmiştir. Plastik sektöründeki firmaların, imalat sanayi geneline kıyasla, borçlanma yerine varlıklarını daha fazla öz sermayeleri ile finanse ettikleri görülmektedir. Kısa Süreli Borç/ Toplam Borç 2007 yılında, imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın, kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 68 den % 70 e çıkarken, ilk 500 e giren plastik firmalarının kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 72 den % 68 e inmiştir. Plastik firmaları, genel imalat sanayine kıyasla, 2007 yılında daha düşük oranda kısa vadeli borçlanmaya gitmişlerdir. PLASTİK SEKTÖRÜNDE İLK 500 E GİREN FİRMALARIN FİNANSAL ORANLARI Plastik Sektörü İlk 500 firma 2006 2007 2006 2007 Cari Oran 2,00 2,28 1,66 1,68 Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar 0,45 0,42 0,48 0,46 Toplam Borçlar / Öz sermaye 0,81 0,71 0,91 0,85 Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Varlıklar 0,32 0,28 0,33 0,32 Maddi Duran Varlıklar / Özsermaye 0,58 0,51 0,59 0,57 Öz Sermaye/ Toplam Varlıklar 0,55 0,59 0,52 0,54 Kısa Süreli Borç/ Toplam Borç 0,72 0,68 0,68 0,70 KARLILIK ORANLARI : Satış Karlılığı 2007 yılında imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın ortalama satış karlılığı % 6 dan % 7,3 e yükselirken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2006 da % 7,6 olan satış karlılığı 2007 yılında % 6 ya gerilemiştir. 2007 yılında, plastik sektörünün genel imalat sanayii ne kıyasla daha düşük satış karlılığı gösterdiği görülmektedir. Net Aktif Karlılığı 2007 yılında, satış karlılığı gibi aktif karlılığı imalat sanayi ilk 500 firmada % 8,2 den % 9,4 e yükselmiştir. Buna karşılık, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2006 da % 8,6 olan aktif karlılıkları 2007 yılında % 6,7 ye gerilemiştir. 2007 yılında plastik sektörü, imalat sanayi ilk 500 firma ortalamasından daha düşük aktif karlılığında çalışmıştır. Öz Sermaye Karlılığı 3
Plastik sektöründe satış karlılığı ve aktif karlılıktaki olumsuz gelişme, öz sermaye karlılığında da görülmektedir. Nitekim, ilk 500 e giren plastik sektör firmalarının 2006 yılında % 15,9 olan özsermaye karlılıkları 2007 yılında % 11,8 e düşmüştür. Aynı dönemde imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın öz sermaye karlılığı % 15,5 dan % 16,9 a yükselmiştir. Plastik sektöründe ilk 500 e giren firmalar, ilk 500 firma ortalamasına göre 2007 yılında daha düşük öz sermaye karlılığına çalışmışlardır. Ekonomik Karlılık Yaratılan net katma değerin varlık toplamına oranı olarak ifade edilen ekonomik karlılık, konulan para karşılığında ekonomiye ne kadar ilave kıymet yaratıldığını göstermektedir. 2007 yılında imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın ekonomik karlılığı % 15,6 dan % 15,7 ye yükselirken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2006 da % 11,3 olan ekonomik karlılıkları 2007 yılında % 11 e düşmüştür. Bir başka değişle 2007 yılında ilk 500 e giren plastik firmalarının yarattığı ortalama katma değer artışı, imalat sanayi ortalamasının altında kalmıştır. PLASTİK SEKTÖRÜNDE İLK 500 E GİREN FİRMALARIN KARLILIK ORANLARI Plastik Sektörü 2006 2007 İmalat Sanayii İlk 500 Plastik Sektörü İmalat Sanayii İlk 500 Satış Karlılığı 7,6 6,0 6,0 7,3 Net Aktif Karlılığı 8,6 8,2 6,7 9,4 Öz Sermaye Karlılığı 15,9 15,5 11,8 16,9 Ekonomik Karlılık 11,3 15,6 11,0 15,7 İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ 500 büyük firmanın çalıştırdıkları kişi başına yarattıkları ortalama katma değer 2007 yılında 2006 yılına kıyasla cari fiyatlarla % 9,1 1990 yılı fiyatları ile % 3,3 artarken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmalarda kişi başına yaratılan katma değer cari olarak % 9, 1990 fiyatları ile de % 2,5 artmıştır. PLASTİK SEKTÖRÜNDE İLK 500 E GİREN FİRMALARIN İŞGÜCÜ VERİMLİLİKLERİ ( YTL ) ( Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ) 2006 2007 % ARTIŞ Plastik ve Kauçuk Sektörü Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( Cari ) 45.091 49.169 9,0 Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( 1990 Fiyatları İle ) 78,8 80,8 2,5 İmalat Sanayii ( 500 Firma ) Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( Cari ) 56.109 61.207 9,1 Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( 1990 Fiyatları İle ) 77,9 80,5 3,3 Plastik sektöründe karlılığın ve işgücü verimliliğinin yükseltilmesi, yerli plastik hammadde üretim kapasitesinin arttırılarak dışa bağımlılığın azaltılmasına, doğalgaza bağlı plastik hammadde üretim tesislerinin kurulmasına, sektörde AR GE faaliyetlerinin arttırılarak daha yüksek katma değer yaratan mamullerin üretimine, eğitimli plastik ara elemanı yetiştirecek eğitim kurumlarının açılmasına ve eğitim altyapı yatırımlarının teşvik edilmesine bağlı olacaktır. 4
500 BÜYÜK FIRMA SIRA NO 2007 500 BÜYÜK FIRMA SIRA NO 2006 PLASTİK SEKTÖRÜNDE 2007 YILINDA İLK 500 E GİREN FİRMALARIN SIRALAMASI FIRMA VE MÜESSESELER ÜRETIMDEN SATIŞLAR (NET) (YTL) SATIŞ HASILATI (NET) (YTL) BRÜT KATMA DEĞER (YTL) ÖZ SERMAYE (YTL) NET AKTIFLER TUTARI (YTL) DÖNEM KARI/ZARARI [V.Ö.] TUTARI (YTL) 37 41 FIRAT PLASTİK KAUÇUK SAN. VE TİC. A.Ş. 876.398.084 932.295.474 257.171.011 513.540.090 957.592.140 163.653.096 123.408 100 60 ADVANSA SASA POLYESTER SANAYİ A.Ş. 436.414.823 441.147.534 45.758.463 293.580.320 433.598.913-43.791.133 136.248 143 136 NAKSAN PLASTİK SAN. VE TİC. A.Ş. 314.630.083 340.173.245 35.486.811 245.756.131 316.170.881 14.465.509 48.513 167 0 ARTENİUS TURK PET KİMYEVİ MAD. VE PET. AMB. SAN. A.Ş. 280.655.945 282.857.440 5.272.713 177.857.357 217.832.772-28.769.867 22.735 194 180 KOROZO AMBALAJ SAN. VE TİC. A.Ş. 243.938.844 256.675.461 23.390.865 85.525.387 167.497.315 11.868.623 105.783 196 186 POLİNAS PLASTİK SANAYİİ VE TİCARET A.Ş. 240.429.534 248.420.567 33.624.642 113.308.004 194.323.062 20.701.509 54.375 219 185 ADOPEN PLASTİK VE İNŞAAT SAN. A.Ş. 217.104.265 229.967.748 40.867.857 72.944.305 279.608.106 24.469.314 56.662 245 240 SÜPER FİLM AMBALAJ SAN. VE TİC. A.Ş 195.787.700 198.555.870 13.853.104 130.409.697 244.303.782-960.317 72.825 279 308 DOW TÜRKİYE KİMYA SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 172.151.668 307.833.090 36.043.364 147.068.070 168.110.776 34.164.599 9.156 294 304 EGE PROFİL TİC. VE SAN. A.Ş. 166.537.876 203.448.494 48.688.983 63.134.343 196.832.930 18.448.837 26.013 322 339 PİLSA PLASTİK SANAYİ A.Ş. 149.249.796 150.196.517 32.652.550 81.836.276 123.878.779 15.646.264 61.476 415 0 VATAN PLASTİK SAN. VE TİC. A.Ş. 114.526.641 115.475.512 15.391.308 37.417.787 102.143.153 1.687.418 24.065 431 407 ELİF PLASTİK AMBALAJ SAN. VE TİC. A.Ş. 110.797.500 112.006.006 20.443.676 80.228.557 103.773.458 5.928.655 41.396 437 489 SUPERLİT BORU SANAYİ A.Ş. 109.182.560 122.864.670 12.837.344 17.370.527 74.614.640 3.923.965 14.534 443 381 POLİBAK PLASTİK FİLM SAN. VE TİC. A.Ş. 108.349.395 108.373.532 14.457.315 38.030.813 70.168.928 4.767.141 21.348 448 406 PİMAŞ PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ A.Ş. 107.019.835 131.686.821 30.876.600 36.818.421 105.372.543 6.721.443 37.225 İHRACAT TUTARI (1.000 $) PLASTİK TOPLAM 3.843.174.549 4.181.977.981 666.816.606 2.134.826.085 3.755.822.178 252.925.056 855.762 İMALAT SANAYİİ İLK 500 TOPLAM 203.544.984.622 253.262.845.807 79.664.619.122 114.825.844.818 209.675.157.862 18.264.350.955 54.525.768 PLASTİK FİRMALARININ İLK 500 FİRMA İÇİNDEKİ PAYI ( % ) 1,9 1,7 0,8 1,9 1,8 1,4 1,6 5